KAUHANYO 20

“Ya Na Ni Butali ku Feleleza”—Kono Ili Ya Ikokobeza

1-3. Lu kona ku kolwelañi kuli Jehova wa ikokobeza?

NDATE u bata ku luta mwan’a hae yo munyinyani tuto ya butokwa. U bata kuli mwana a utwisise. U ka eza cwañi? Kana u ka yemelela mwana ni ku itusisa manzwi a’ buhali? Kamba u ka inamela mwana ni ku bulela hande ka musa? Kaniti, ndate ya butali, ya ikokobeza u ka bulela ka musa.

² Jehova ki Ndate ya cwañi—ya ikuhumusa kamba ya ikokobeza, ya buhali kamba ya musa? Jehova u ziba lika kaufela, mi u butali ku feleleza. Kono kana mu lemuhile kuli zibo ni butali haki zona luli ze ezisanga batu ku ikokobeza? Sina mo i bulelela Bibele, “zibo i tahisa buikuhumuso.” (1 Makorinte 3:19; 8:1) Kono Jehova, ya “butali ku feleleza,” hape ki ya ikokobeza. (Jobo 9:4) Seo ha si talusi kuli ha na m’ata kamba haki yo mutuna, kono ha na buikuhumuso. Kabakalañi?

³ Jehova ki ya kenile. Kacwalo ha na buikuhumuso, bo bu silafaza. (Mareka 7:20-22) Mi mu lemuhe seo mupolofita Jeremia n’a ize ku Jehova: “Kaniti moyo wa hao [Jehova ka sibili] u ka hupula mi u ka ni inamela.”a (Malilo 3:20, NW) Mu nahane fela! Jehova, Muambakani ya Pahami wa pupo kaufela, n’a itatela ku ‘inama,’ kamba ku ipeya fa mayemo a Jeremia, kuli a kone ku teeleza ku mutu y’o ya si ka petahala. (Samu 113:7) Luli Jehova wa ikokobeza. Kono buikokobezo bwa Mulimu bu amañi? Bu zamaelela cwañi ni butali? Mi ki kabakalañi ha bu li bwa butokwa ku luna?

Mw’a Boniseza Jehova Buikokobezo

4, 5. (a) Buikokobezo ki nto mañi, bu boniswa cwañi, mi ki kabakalañi ha bu sa swanelwi ku ngiwa kuli ki bufokoli kamba bupyeha? (b) Jehova n’a bonisize cwañi buikokobezo mwa ku eza lika ni Davida, mi buikokobezo bwa Jehova ki bwa butokwa cwañi ku luna?

⁴ Ku ikokobeza ki ku ikisa kwatasi, ku sa ba ni buikankabeki kamba buikuhumuso. Buikokobezo ki kalemeno ka mwa pilu mi ka boniswa ka mikwa ye cwale ka musa, pilu-telele, ni kutwisiso. (Magalata 5:22, 23) Kono mikwa ye tabisa Mulimu yeo ha i swaneli ku ngiwa kuli ki bufokoli kamba bupyeha. I zamaelela ni buhali bwa Jehova bo bu lukile ni m’ata a hae a ku sinya. Mi ka buikokobezo ni musa wa hae, Jehova u bonisa m’ata a matuna, ona m’ata a hae a ku ba ni buiswalo bo bu petehile. (Isaya 42:14) Buikokobezo bu zamaelela cwañi ni butali? Hatiso ye ñwi ye talusa za Bibele i li: “Buikokobezo bu taluswa luli ku ba . . . ku sa itata mi ki ona mutomo luli wa butali kaufela.” Kacwalo, butali sakata bu zamaelela ni buikokobezo. Buikokobezo bwa Jehova bu lu tusa cwañi?

⁵ Mulena Davida n’a opelezi Jehova kuli: “U ni file tebe ya hao ku ni lamulela; la bulyo la hao li ni tiisize; ni fetuhile yo muhulu, ka [buikokobezo bwa, NW] hao.” (Samu 18:35) F’o kikuli, Jehova n’a ikisize kwatasi kuli a tuse mutu ya si ka petahala y’o, ku mu sileleza ni ku mu tiisa kamita. Davida n’a lemuhile kuli ku piliswa—mi mane ni ku to ba kwa hae mulena yo mutuna kwa mafelelezo—neikaba kabakala ku lata fela ku ikokobeza kwa Jehova. Kaniti, ki mañi ya n’a ka sepa ku puluswa kambe Jehova haki ya ikokobeza, ya sa lati ku ikisa kwatasi kuli a be Ndat’a luna ya musa ni lilato?

6, 7. (a) Ki kabakalañi Bibele ha i sa buleli kuli Jehova wa ishuwa? (b) Musa u zamaelela cwañi ni butali, mi ki mañi ya tomile mutala o pahami wa seo?

⁶ Lu swanela ku lemuha kuli buikokobezo bwa fapana ni buishuwo. Buishuwo ki kalemeno ka kande ke ba swanela ku ba ni kona basepahali. Sina buikokobezo, buishuwo bu zamaelela ni butali. Ka mutala, Liproverbia 11:2 i li: “Butali bu inzi ku ba ba [ishuwa, NW].” Kono Bibele ha i buleli kuli Jehova wa ishuwa. Libaka? Buishuwo, ka ku ya ka Mañolo, bu talusa temuho ya mutu ya bufokoli bwa hae. Ya M’ata Ote ha ku na z’a sa koni ku eza kwand’a z’a sa lati yena muñi kabakala lipimo za hae ze lukile. (Mareka 10:27; Tite 1:2) Mi hape, ka ku ba Muambakani ya Pahami, ha ku na ya mu zamaisa. Kacwalo Jehova ha konwi ku bulelwa kuli wa ishuwa.

⁷ Kono Jehova u na ni buikokobezo ni musa. U luta batanga ba hae kuli musa u zamaelela ni butali sakata. Linzwi la hae li bulela za “musa o lukela mutu ya butali.”b (Jakobo 3:13) Mu nahane mutala o munde hahulu wa seo wa tomile Jehova.

Jehova wa Teelezanga ka Buikokobezo ni ku Fa Buikalabelo

8-10. (a) Ki kabakalañi ha ku komokisa kuli Jehova u bonisa kuli wa tabelanga ku fa buikalabelo ni ku teeleza? (b) Ya M’ata Ote u sebelisani cwañi ka buikokobezo ni mangeloi a hae?

⁸ Ku na ni bupaki bo bu tabisa ka za buikokobezo bwa Jehova bwa ku lata ku fa buikalabelo ni ku teeleza. Kwa komokisa luli kuli wa ezanga cwalo; Jehova ha tokwi tuso kamba kelezo. (Isaya 40:13, 14; Maroma 11:34, 35) Niteñi, Bibele hañata-ñata i lu bonisa kuli Jehova wa ikisanga kwatasi mwa linzila zeo.

⁹ Ka mutala, mu nahane nto ye tuna ye, ye n’e ezahezi ku Abrahama. Abrahama n’a potezwi ki baenyi ba balalu, mi n’a bizize yo muñwi ku bona kuli ‘Mulena.’ Baenyi bao ne li mangeloi, kono li li liñwi ku ona ne li tile ka libizo la Jehova mi ne li ezize lika ka libizo la Hae. Lingeloi leo ha ne li bulela ni ku eza lika, ne ku bonahala inge kuli ki Jehova luli ya eza cwalo. Ka nzila yeo, Jehova a taluseza Abrahama kuli N’a utwile ‘muhuwo o mutuna o zwa kwa Sodoma ni Gomora.’ Jehova a li: “Ni sa shetumuka ni yo bona kana ba ezize sina muhuwo ha u utwahezi ku Na, mi ha ku si cwalo ni ka ziba.” (Genese 18:3, 20, 21) Hasi kuli manzwi a Jehova ao n’a talusa kuli Ya M’ata Ote n’a ka “shetumuka” luli. Kono n’a lumile mangeloi hape kuli a mu yemele. (Genese 19:1) Kabakalañi? Kana Jehova ya bona lika kaufela n’a si ke a “ziba” muinelo luli wa sibaka seo? N’a ziba. Kono Jehova ka buikokobezo a fa mangeloi ao ku batisisa muinelo wa lika ni ku potela Lota ni lubasi lwa hae mwa Sodoma.

¹⁰ Mi hape, Jehova wa teelezanga. Nako ye ñwi , n’a kupile mangeloi a hae kuli a akaleze mwa ku tululela Mulena Akabe ya maswe. Jehova n’a sa tokwi tuso yeo. Kono n’a amuhezi akalezo ya lingeloi le liñwi mi a li luma ku yo peta musebezi w’o. (1 Malena 22:19-22) Kana bo ne si buikokobezo?

11, 12. Abrahama n’a fitile cwañi fa ku ziba buikokobezo bwa Jehova?

¹¹ Jehova mane u tabelanga ku teeleza kwa batu ba ba si ka petahala ba ba bata ku bulela maikuto a bona. Ka mutala, Jehova ha n’a taluselize Abrahama lwa pili mulelo wa Hae wa ku yundisa Sodoma ni Gomora, musepahali y’o n’a komokile. Abrahama n’a ize: “Ku eza taba ye cwalo ku be kwahule ni wena,” mi a ekeza kuli: “Muatuli wa lifasi kaufela kana a si ke a eza ka ku luka?” A buza haiba Jehova n’a ka shemuba minzi yeo ha ne ku ka fumaneha teñi ba ba lukile b’a 50. Jehova a mu kolwisa kuli N’a ka eza cwalo. Kono Abrahama a buza hape, inz’a kutisa palo fa 45, ni 40, ni cwalo-cwalo. Ku si na taba ni sepiso ya Jehova, Abrahama a tundamena ku buza ku fitela palo i fita fa 10. Mwendi Abrahama n’a si ka zibisisa kale makeke a Jehova. Nihakulicwalo, Jehova ka pilu-telele ni buikokobezo a tuhelela Abrahama mulikani ni mutang’a hae ku bulela maikuto a hae ka nzila yeo.—Genese 18:23-33.

¹² Ki ba bakai batu ba ba itutile hahulu be ne ba ka teeleza ka pilu-telele cwalo ku mutu ye ba fitela kwahule kwa zibo?c Mulimu wa luna n’a bonisize buikokobezo ka nzila yeo. Mwa ku ambolisana k’o, Abrahama hape n’a lemuhile kuli Jehova ha “akufi ku halifa.” (Exoda 34:6) Mwendi ka ku lemuha kuli n’a sa lukeli ku honona likezo za Muambakani ya Pahami, Abrahama n’a kupile habeli kuli: “Mawe, Mulena a si ke a halifa.” (Genese 18:30, 32) Mi Jehova n’a si ka halifa. Kaniti u na ni “musa o lukela mutu ya butali.”

Jehova U Na Ni Kutwisiso

13. Linzwi la “kutwisiso” ka ku ya ka Bibele li talusañi, mi ki kabakalañi linzwi leo ha li talusa hande Jehova?

¹³ Buikokobezo bwa Jehova bu bonahala hape ka kalemeno ka kañwi ka kande—ka kutwisiso. Kono batu ba bañata ba ba si ka petahala ha ba na kalemeno kao. NJehova u lata ku teeleza kwa libupiwa za hae ze butali mi hape wa lata ku eza lika mo ba batela haiba ha ku lwanisani ni likuka ze lukile. Ka ku ya ka Bibele, linzwi la “kutwisiso” se li talusa luli ki “ku sa ba t’ata.” Kalemeno ka ni kona ka bonisa kuli mutu u na ni butali bwa Mulimu. Jakobo 3:17 i li: ‘Butali bo bu zwa kwahalimu bu na ni kutwisiso.’ (NW) Jehova ya butali ku feleleza u na ni kutwisiso ka nzila ifi? Nzila ye ñwi kikuli u kona ku cinca ka bunolo. Mu hupule kuli libizo la hae li lu luta kuli Jehova u itahisa ku ba nto ye tokwahala kaufela kuli a taleleze milelo ya hae. (Exoda 3:14, NW) Kana nto yeo ha i bonisi moya wa ku kona ku cinca ka bunolo ni kutwisiso?

14, 15. Pono ya Ezekiele ya koloi ya Jehova i lu lutañi ka za kopano ya Jehova ya kwa lihalimu, mi kopano yeo i fapana cwañi ni likopano za lifasi?

¹⁴ Ku na ni taba ye nde mwa Bibele ye lu tusa ku utwisisa m’o Jehova a kona ku cinca-cinceza ka bunolo. Mupolofita Ezekiele n’a filwe pono ya kopano ya Jehova ya kwa lihalimu ya libupiwa za moya. N’a boni koloi ye tuna-tuna, yona “mota” ya Jehova ye zamaiswa ki Yena. Se ne si komokisa hahulu ki mo ne i zamaela. Mawili a yona a matuna n’a na ni maneku a mane mi n’a tezi meto kuli a bone kai ni kai mi n’a kona ku cinca ko a liba ka bubebe hahulu, a sa yemi kamba ku fetuha. Mi koloi ye tuna yeo ne i sa zamayi ka bunya, sina mota ye bukiti ye pangilwe ki mutu. Ne i kona ku mata ka lubilo lwa lumonyi, ni ku caya makona! (Ezekiele 1:1, 14-28) Kaniti, kopano ya Jehova, sina Muambakani ya Pahami ya i zamaisa, ki ye cinca-cinca ka bunolo, ka ku ya ka miinelo ye cinca kamita ni butokwi bo bu zuha bo i lukela ku talima.

¹⁵ Batu ba kona ku lika fela ku likanyisa ku cinca-cinca ko kunde k’o. Kono hañata, batu ni likopano za bona ba ba nga t’ata ku fita ku ba ni kutwisiso. Ka ku swaniseza: Sisepe se si lwala mafula kamba sitima sa libyana si kona ku ba se situna ni se si m’ata hahulu. Kono kana sibeli sa zona zeo za kona ku yema ka bunolo ka sipundumukela? Sika ha si wela mwa njanji kwapil’a sitima sa libyana, sitima ha si koni ku kwenuha. Si fumananga t’ata ku yema ka bubebe. Niha si ka swalwa mambuleki, sitima se situna sa libyana si sa kona ku mata ku fitelela kilomita kihona si ka yema! Ka nzila ye swana, sisepetuna niha si timiwa injini si sa kona ku zwelapili ku mata likilomita ze 8. Injini ya sona niha i eziswa kuli si kute mwamulaho, si kana sa zwelapili ku pululeza likilomita ze talu! Si swana ni likopano za batu ze t’ata, ze sa koni ku cinca ka bunolo. Kabakala muipo, batu hañata ba hananga ku cinca ka ku ya ka butokwi ni miinelo. Nto yeo i wisisize lipisinisi mane ni milonga. (Liproverbia 16:18) Lu tabile luli kuli Jehova h’a yo cwalo mi ni kopano ya hae ha i yo cwalo!

M’o Jehova A Boniseza Kutwisiso

16. Jehova n’a bonisize cwañi kutwisiso ku Lota pili Sodoma ni Gomora li si ka sinyiwa kale?

¹⁶ Mu nahane hape sinyeho ya Sodoma ni Gomora. Lota ni lubasi lwa hae ne ba laezwi hande-nde ki lingeloi la Jehova kuli: “Sabela kwa lilundu.” Kono Lota n’a sa lati ku eza cwalo. A kupa a li: “Mawe, [muñ’a] ka, ku si ke kwa ba cwalo!” Ka ku nahana kuli n’a ka shwa ha n’a ka sabela kwa malundu, Lota a kupa kuli a lumelezwe ni lubasi lwa hae ku sabela kwa munzi o n’o li bukaufi wa Zoari. Kono Jehova n’a lelile ku sinya munzi wo. Mi hape, sabo ya Lota ne i si na hande mutomo. Kaniti Jehova n’a kona ku pilisa Lota mwa malundu ao! Nihakulicwalo, Jehova n’a amuhezi kupo ya Lota mi n’a si ka sinya Zoari. Lingeloi la li ku Lota: “Ni ku utwile ni mwa taba ye.” (Genese 19:17-22) Jehova u na ni kutwisiso ye tuna luli!

17, 18. Jehova n’a bonisize cwañi ka mwa n’a ezelize batu ba kwa Ninive kuli u na ni kutwisiso?

¹⁷ Jehova hape u amuhelanga ku baka kwa luli, mi kamita u ezanga lika ka makeke ni ka ku luka. Mu nahane ze ne ezahezi mupolofita Jonasi ha n’a lumilwe kwa munzi o maswe, wa mifilifili wa Ninive. Jonasi ha n’a nz’a fita mwahal’a munzi wa Ninive, taba ya Mulimu ya n’a shaela ne li ye bunolo: Munzi o m’ata wo n’o ka sinyiwa hamulaho wa mazazi a’ 40. Kono miinelo ne i cincize hahulu. Ba kwa Ninive ne ba bakile!—Jonasi, kauhanyo 3.

¹⁸ Lu ituta se siñwi ha lu bapanya ka m’o Jehova ni Jonasi ne ba ikutwezi ka za ku cinca kwa miinelo k’o. Jehova n’a cincize, ku fita ku ba “ndume wa ndwa” n’a swalezi libi za batu bao.d (Exoda 15:3) Kono Jonasi n’a si ka cinca mi n’a si na makeke. Ku fita ku ba ni kutwisiso sina Jehova, n’a ezize inge sitima sa libyana kamba sisepetuna se lu bulezi. N’a shaezi sinyeho, mi n’a bata kuli sinyeho i tahe! Kono Jehova ka pilu-telele, a luta mupolofita wa hae y’o ya si na pilu-telele tuto ye tuna ya ku ba ni kutwisiso ni makeke.—Jonasi, kauhanyo 4.

19. (a) Lu kona ku kolwelañi kuli Jehova ha tokwi kuli lu eze ze lu sa koni? (b) Liproverbia 19:17 i bonisa cwañi kuli Jehova ki Mulena ‘yo munde, ya na ni musa’ mi hape wa ikokobeza hahulu?

¹⁹ Sa mafelelezo, Jehova h’a tokwi kuli lu eze ze lu sa koni. Mulena Davida n’a ize: “U ziba se lu bupilwe ka sona, u nz’a hupula kuli lu liluli fela.” (Samu 103:14) Jehova wa utwisisa bufokoli ni ku sa petahala kwa luna ku fita luna beñi. Ha libelelangi kuli lu eze ze lu sa koni. Bibele i bonisa ku fapana kwa malena ba butu, kuli ku na ni ‘ba bande, ba ba na ni musa’ ni “ba ba tata.” (1 Pitrosi 2:18) Jehova ki Mulena ya cwañi? Mu bone ze i bulela Liproverbia 19:17: “Ya tusa mubotana u cisa [Muñ’a] Bupilo sikoloti.” Kaniti, ki mulena fela yo munde, ya musa ya n’a ka lemuha sishemo kaufela se si boniswa babotana. Mi hape, liñolo le li bonisa kuli Mubupi wa zote, mane u ikutwa ku kolotela batu-tu fela ba ba eza lika zeo ka musa! Bo ki buikokobezo bo butuna ka ku fitisisa.

20. Ki lifi ze bonisa kuli Jehova wa utwanga litapelo za luna ni ku li alaba?

²⁰ Jehova u sa na ni musa ni kutwisiso kwa batanga ba hae kacenu. Ha lu lapela ka tumelo, wa teeleza. Mi niha sa lumi mangeloi ku t’o bulela ni luna, lu si nahani kuli ha alabangi litapelo za luna. Mu hupule kuli muapositola Paulusi ha n’a kupile balumeli ba bañwi kuli ba ‘mu lapelele’ a zwiswe mwa tolongo, n’a ize: “Kuli ni mi kutisezwe kapili.” (Maheberu 13:18, 19) Kacwalo litapelo za luna li kana mane za ezisa Jehova ku eza za n’a si ke a eza!—Jakobo 5:16.

21. Ha lu swaneli ku nahanañi ka za buikokobezo bwa Jehova, kono lu swanela ku itebuha nto mañi ka za hae?

²¹ Kono musa, ku tabela ku teeleza, pilu-telele, ni kutwisiso ya Jehova—zona ze bonisa buikokobezo bwa hae—ha li talusi kuli Jehova ha latelelangi lipimo za hae ze lukile. Ba bahulu ba Krestendomu ba kana ba nahana kuli ba na ni kutwisiso ha ba tabisa mitapi ya bona ka ku timwena milao ya Jehova ya za muzamao. (2 Timotea 4:3) Kono kutwisiso ya Mulimu ha i swani ni mukwa wa batu wa ku sa latelela likuka kuli ba tabise fela ba bañwi. Jehova ki ya kenile; ha koni ku silafaza likuka za hae ze lukile. (Livitike 11:44) Kacwalo, haike lu late kutwisiso ya Jehova kakuli i bonisa luli kuli wa ikokobeza. Kana ha mu wabelwi ku nahana kuli Jehova Mulimu, Ya butali ku feleleza, hape wa ikokobeza luli? Kwa tabisa luli ku sutelela ku Mulimu y’o ya m’ata kono ili ya na ni musa, pilu-telele, ni kutwisiso!

[Litaluso za kwatasi]

Lipuzo za ku Nahanisisa

Exoda 32:9-14 Jehova n’a bonisize cwañi buikokobezo ha n’a alabile kupo ya Mushe ka za Isilaele?

Baatuli 6:36-40 Jehova n’a bonisize cwañi pilu-telele ni kutwisiso ha n’a alabile likupo za Gidioni?

Samu 113:1-9 Jehova u bonisa cwañi kuli wa ikokobeza ka mwa ezeza batu?

Luka 1:46-55 Maria n’a lumezi kuli Jehova n’a nga cwañi baikokobezi ni babotana? Moya wa Jehova u kona ku lu ama cwañi?

[Siswaniso se si fa likepe 200]

Ndate ya butali u eza bana ba hae ka buikokobezo ni musa

[Siswaniso se si fa likepe 208]

Jehova wa utwisisa bufokoli bwa luna