Kweji 11

Binenwa bibi kebifwaninwepo kutamba mu kyakanwa kya mwine Kidishitu. Inoko kudi binenwa bya mutonko bya mu muswelo mufyame byoketufwaninwepo kunena. Kimfwa tufwaninwe kuta mutyima ku kuleka kunenena bibi bantu ba bibidiji, kabila nansha muzo ungi. Kadi ketufwaninwepo kusanshija bakwetu na kwibanena bishima bya kwibatuka. Nena binenwa bikankamika bakwenu. Pēlakana kufwija’ko bakwenu pa kyaba kya kwibafutulula nansha kwitompwela. Bene Isalela bādi na bintu bivule bya kufwijija’ko, ino abo bādi na kibidiji kya kwitompwela. Shi tuvudile kwitompwela, tukalengeja bakwetu nabo betompwele. Vuluka’mba myanda mibi yānenene batubedibedi dikumi, yālengeje ‘bene Isalela bonso beuningile Mosesa.’ (Umb. 13:31–14:4) Pakwabo napo, shi tufwija’ko bakwetu, tukebalengeja bekale na nsangaji. O mwanda kimba mikenga ya kufwija’ko batutu ne bakaka pampikwa budimbidimbi. w22.04 p. 8 mus. 16-17

Tamba mu bitatyi byālembelwe Bible, Yehova ke mukwashe bankasampe bavule bapwane nandi. Aye ubwanya ne kukwasha bobe bana batame ku mushipiditu shi basakile. (1 Ko. 3:​6, 7) Nansha shi bimweka bu bobe bana kebengidilangapo Yehova na mutyima onso, aye ukendelela kwibasanswa. (Ñim. 11:4) Shi bamwekeje kakiyukeno nansha katyetye kalombola’mba badi na “mutyima muyampe,” Leza ukebakwasha bapwane nandi. (Bil. 13:48; 2 Bi. 16:9) Ubwanya kukukwasha unene bintu biyampe kadi pa kitatyi kiyampe—kitatyi kine kisakilwa bobe bana kwibivwana. (Nki. 15:23) Nansha kadi ubwanya kulengeja tutu nansha kaka wa buswe mu kipwilo ebate mutyima bininge. Nansha shi bobe bana abatama, Yehova ubwanya kwibavuluja bintu byowebafundije pa kala. (Yoa. 14:26) Shi wendelele kufundija bobe bana kupityila ku binenwa ne bilongwa, Yehova ukakupala mpalo. w22.04 p. 21 mus. 18

Satana byakakibwanyapo kwenda mūlu, o mwanda upwilanga mpumpu bene Kidishitu bashingwe māni bashele’ko, bene batangidile Bulopwe bwa Leza pano pa ntanda, kadi badi na mwingilo wa “kusapula bukamoni bwa Yesu.” (2 Ko. 5:20; Ef. 6:​19, 20) Mu 1918, baponeja bya bubela batutu 8 badi batangidile, kupwa bebatyibila butyibi bwa kukutwa mu kitatyi kilampe. Byamwekele bu mwingilo wa bano bashingwe māni ubaimana. (Kus. 11:​3, 7-11) Inoko ku ngalwilo kwa mwaka wa 1919, bano bashingwe māni bakutululwa, mwenda mafuku myanda yapwa. Ponka’po batutu bajokela ku mwingilo—ke mwingilo wa Bulopwe kadi. Inoko kino kekyalengejepo Satana aleke kutamba’dyo bantu ba Leza. Tamba pene’pa, Satana i mutadije “munonga” wa kupangwapangwa mu bantu ba Leza. (Kus. 12:15) Bine, pano po petulomba batwe bonso ‘twikale na kūminina ne lwitabijo.’—Kus. 13:10. w22.05 p. 5-6 mus. 14-16

Mutumibwa Yoano wāmwene mu kimonwa bibumbo bibidi bya bantu bakwatakenye buludiki bwa Yehova, kadi bapebwa būmi bwa nyeke. Kibumbo kibajinji i kya bantu 144000. I batongwe pano pa ntanda mwanda wa kubunda umbikalo nansha Bulopwe pamo na Yesu momwa mūlu. Bakaludika ino ntanda pamo nandi. (Kus. 5:​9, 10; 14:​3, 4) Yoano wēbamwene mu kimonwa bemene na Yesu pa Lūlu lwa Ziona momwa mūlu. (Kus. 14:1) Tamba mu myaka katwa kabajinji, bantu tununu ne tununu batoñwanga mwanda wa kubadilwa mu ba 144000. (Luka 12:32; Loma 8:17) Inoko bāsapwidile Yoano amba, i enka bashele’ko nansha bantu batyetye kete badi ba kwikala’ko bōmi mu mafuku a mfulo. (Kus. 12:17) Kupwa, mu kitatyi kampanda pa kyamalwa kikatampe, bano bashele’ko bakaselelwa momwa mūlu mwanda wa kukekala pamo na ba 144000 bāfwile kala na kikōkeji. Mwine’mwa, bakaludika pamo na Yesu mu Bulopwe bwa Leza.—Mat. 24:31; Kus. 5:​9, 10. w22.05 p. 16 mus. 4-5

Yesu wāfundije balondi bandi bekale na mumweno muyampe pobadi. Yesu webākulupije amba: “Nywene mine ya ku mutwe wenu i mibalwe yonso.” (Mat. 10:30) Bino binenwa bitusenga’po kashā, nakampata shi ketukimbe kwikala na mumweno mubi potudi batwe bene. Bishintulula’mba, Tata wetu wa mūlu witutele mutyima bininge—ko kunena’mba twi balēme ku meso andi. Ketufwaninwepo nansha dimo kutatana mumweno wa Yehova na kulanga’mba ketufwaninwepo kwikala batōtyi bandi ne amba ketufwaninwepo kwikala na būmi bwa nyeke mu ntanda yandi mipya. Pano kepadi kintu kya myaka 15, Kiteba kya Mulami kyakankamikile amba, tufwaninwe kwikala na mumweno muyampe potudi batwe bene. Kyanenene amba: “Bine, ketusakilwapo kwitendela kutabuka ne pafwaninwe kwitendelela kutyina twakaponena mu mitatulo; koku nako kadi ketusakilepo kutabuka ku mutamba mukwabo ne kulanga amba ketudipo ne na mvubu mine. Nanshi, kitungo kyetu i kutamija mumweno mujalale wa motwimwenene, kujingulula bukomo bwetu ne mikalo yotudi. w22.05 p. 24-25 mus. 14-16

Le i muswelo’ka otubwanya kutuntwila ku buno bumo? I na kwikala bantu baleta ndoe. (Mat. 5:9; Loma 12:18) Kitatyi kyonso kyotulonga bukomo bwa kwikala mu ndoe na banabetu mu kipwilo, tutuntwilanga ku buyampe bwa paladisa ya ku mushipiditu. Tuvulukanga nyeke amba Yehova i mwitukokele mu butōtyi butōka, batwe bonso bekadi ba mu paladisa ya ku mushipiditu. (Yoa. 6:44) Fwatakanya’po musangelanga Yehova paetumona tulonga bukomo bwa kuleta ndoe ne bumo mu bantu bamwene bu balēme—ke bantu bandi kadi! (Isa. 26:3; Hak. 2:7) Le i muswelo’ka otubwanya kumwena ne pa mfulo mu madyese esela Leza bantu bandi? Tubwanya kulangulukila bininge pa byobya byotwifunda mu Kinenwa kya Leza. Kuno kwifunda ne kulangulukila’po kuketukwasha twikale na ngikadila ya bwine Kidishitu, mine iketutonona tulombole mu kipwilo “buswe bwa bu bana na bana” ne “kisanso kya ku mutyima.”—Loma 12:10. w22.11 p. 12-13 mus. 16-18

Shi twitabije amba Yehova i mwitulekele, twikalanga na “bitatyi bya kutūja,” mwine mubadilwa ndoe ya mutyima ne mutyima wa mundamunda utōka. Muntu kabwanyapo kwitulekela uno muswelo, poso’nka “Yehova mwine.” (Bil. 3:19) Shi Yehova wetulekela, ujokejanga kipwano kyotwadi tupwene nandi, monka mokyadi kikadile kumeso kwa kulonga bubi. Shi Yehova wetulekela, ketutopekangapo monka nansha kwitupa mfuto pa bubi’bwa. (Isa. 43:25) Yehova welanga bubi bwetu kulampe “monka mwikadile kutambanga dyuba kulampe na kuponanga dyuba.” (Ñim. 103:12) Tukekala na mutyima wa kufwija’ko ne kwivwana nzuba, shi tulangulukila pa mubaile lulekelo lwa Yehova. (Ñim. 130:4) Yehova shi kakwata butyibi bwa kulekela muntu nansha kuleka kumulekela, kemaninangapo pa mubaile nansha mutyepele bubi bwa muntu. Yehova wingidijanga buyuki bwandi bwa bu Umpangi, Mujidiki wa Bijila ne Mutyibi, kitatyi kyakwata butyibi bwa kulekela muntu nansha kuleka kumulekela. w22.06 p. 5 mus. 12-14

Yehova i mupe boba bonso bamusenswe lukulupilo lwa kutendelwa. Panopano ponka usa kupwija misongo, njia, ne lufu. (Kus. 21:​3, 4) Usa kukwasha “betyepeje” bakulupile mwadi, bālamune ino ntanda ke paladisa. (Ñim. 37:​9-11) Kadi usa kukwasha umo ne umo motudi ekale nandi mu kipwano kilumbuluke mpata, kutabuka ne kyotupwene nandi dyalelo. Bine, luno i lukulupilo lwa kutendelwa! Ino mwanda waka tukulupile amba milao ya Yehova isa kufikidila? I mwanda Yehova ufikidijanga nyeke byalaya. Nanshi tudi na bubinga bwendele’mo bwa ‘kukulupila mudi Yehova.’ (Ñim. 27:14) Tulombolanga’mba tukulupile mwadi na kwilaija na kitūkijetyima kadi na nsangaji, amba Leza wetu afikidije mpango yandi yonso. (Isa. 55:​10, 11) Nanshi tushalei nyeke na lulamato kudi Yehova, koku tukulupile amba ukapala mpalo “boba bamukimba na mikeketo.” w22.06 p. 20 mus. 1; p. 25 mus. 18

Tubwanya kukulupila’mba, byadi Mutwe wa kisaka, Yehova ukalēmeka musoñanya walembeje mu 1 Temote 5:8. Shi tukulupile amba Yehova witusenswe batwe ne ba mu kyetu kisaka, nabya biketupēlela kukulupila’mba tukasokola bine byotusakilwa. (Mat. 6:​31-33) Yehova usakanga kwitupa byotusakilwa. Bine, i Leza wa buswe ne buntu! Pawāpangile ntanda, wātūdile’po bintu bivule pa kyaba kya kwitupa enka bintu byotusakilwa pa kwikala bōmi. Wātūdile na buswe bintu bivule pano pa ntanda mwanda wa kwituletela nsangaji. (Ngo. 2:9) Nansha shi kyaba kimo tubasokola’tu enka byakudya, tufwaninwe kusangala mwanda tubasokola bine byotusakilwa. Yehova ye wetukwasha tusokole’byo. (Mat. 6:11) Kadi tufwaninwe kuvuluka’mba, bintu byonso byotubwanya kwisuminwa pano, kebibwanyapo kudingakanibwa na byobya bitupa Leza wetu wa buswe pano, ne byaketupa mu mafuku a kumeso.—Isa. 65:​21, 22. w22.06 p. 15 mus. 7-8

Ke enkapo bapya kete basakilwa kudya byakudya bikomo bya ku mushipiditu. Batwe bonso tusakilwa’byo. Mutumibwa Polo wālembele amba kulonda byotwifunda mu Bible, kuketukwasha tuyuke “mwa kushiañenya ne kiyampe ne kibi.” Mu bino bitatyi bya makambakano monekele mwikadila wa bantu, i bikomo bininge kulonda misoñanya ya Yehova. Inoko Yesu uloñanga bukomo amba, tutambule byakudya bya ku mushipiditu byotusakilwa mwanda wa kukomeja lwitabijo lwetu. Bino byakudya bilupulwanga mu Bible, Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu. Pamo bwa Yesu, twi bape dijina dya Leza bulēme bodifwaninwe. (Yoa. 17:​6, 26) Kimfwa mu 1931, twaselele dijina dya mu Bisonekwa dya bu Batumoni ba Yehova, dine dilombola motukwatyile dijina dya Tata wetu wa mūlu na bulēme. (Isa. 43:​10-12) Ne kadi, Bible Bisonekwa Bijila—Bwalamuni bwa Ntanda Mipya i mujokeje dijina dya Leza pa bifuko podyadi mu Kinenwa kyandi. w22.07 p. 11 mus. 11-12

Mu bubine bwa mu Bible, mubadilwa ne myanda miyampe itala Bulopwe bwa Leza. Yesu wādingakenye bubine butala pa Bulopwe bwa Leza, na kyabulēme kifibwe. Wānenene mu Mateo 13:44 amba: “Bulopwe bwa mūlu budi pamo bwa kyabulēme kifibwe mu budimi, kyatene muntu wekifya; kadi pa mwanda wa nsangaji yandi, waenda kukapoteja bintu byonso byaadi nabyo wapota bobwa budimi.” Usa kumona’mba uno muntu kādipo ukimba kyabulēme. Inoko paēkitene, wāitabije kujimija bintu bivule mwanda wa kwikala nakyo. Wākapoteje bintu byonso byaādi nabyo. Mwanda waka? Mwanda wāyukile amba kyabulēme kyaātene’kya, kyādi na bulēme bukatampe. Tuyukile amba kekudipo kintu nansha kimo mu ino ntanda, kibwanya kudingakanibwa na nsangaji idi mu kwingidila Yehova pano, ne na lukulupilo lwetu lwa būmi bwa nyeke bwa mu mafuku a kumeso, mu buludiki bwa Bulopwe bwa Leza. Dyese dyotudi nadyo dya kwikala mu kipwano kya mpwaninine na Yehova, i ditabuke bintu byonso byotubwanya kwisuminwa. Nsangaji yetu mikatampe i ya “kumusangaja ne pa mfulo.”—Kol. 1:10. w22.08 p. 15 mus. 8-9; p. 17 mus. 12

Le Yosefa wāyukile namani amba Yehova ukamona makoji bu kilongwa “kibi kikatampe”? Bijila bya Mosesa, mwine mwādi kijila kya patōka kinena’mba “Kokalonga makoji,” byādi kebyaikele’ko. Byāikele’ko ke mwenda mafuku pa kupwa kwa kintu kya myaka tutwa tubidi. (Div. 20:14) Inoko Yosefa wādi uyukile Yehova biyampe, wāmona mukamwena Yehova kino kilongwa kya makoji. Kimfwa, Yosefa wāyukile biyampe amba, Yehova wātūdile’ko busongi bu kijimba kya mwana-mulume umo ne mwana-mukaji umo. Kādi ye uno wāivwene mwālongedile’po Yehova kintu misunsa ibidi, mwanda wa kukinga bulēme bwa nkambulula wandi Sala pobāsakile kumusela bu mukaji ku bukomo. (Ngo. 2:24; 12:​14-20; 20:​2-7) Yosefa paālangulukīle pa ino myanda, wājingulwile i bintu’ka byoloke ne byampikwa koloka ku meso a Leza. Yosefa byaādi usenswe Yehova Leza, wāsenswe ne mbila yandi myoloke, kadi wādi usumininwe kwiilonda mu būmi bwandi. w22.08 p. 26 mus. 1-2

Buno bupolofeto kebwisambilapo pa lusangukilo lwa kyelekejo, ko kunena’mba kwikala monka bōmi kwa bengidi ba Leza kwaikele’ko mu ano mafuku a mfulo, na motwaivwanine’byo mafuku kunyuma. Ino bino binenwa bifunkila pa kusangulwa kwa boba bafwile, kusa kulongeka mu ntanda mipya. Mwanda waka tubanena namino? Kishima “luvumbi” i kingidijibwe ne mu Yoba 17:​16, kadi kishintulula ne bu “Kibundu.” Kino kilombola’mba, Danyele 12:2 wisambilanga pa lusangukilo lukalongeka pa kupwa kwa mafuku a mfulo, kadi pa kupwa kwa divita dya Amakedona. Le pene’po Danyele 12:2 ushintulula bika panena’mba bamo bakasangwilwa “ku būmi bwa nyeke”? Kino kishintulula’mba, boba bakasangulwa kadi bakayuka, nansha bakendelela kuyuka ba Yehova ne Yesu ne kwibakōkela mu bula bwa myaka 1000, bakapebwa būmi bwa nyeke.—Yoa. 17:3. w22.09 p. 21 mus. 6-7

Ke kunenapo amba Yehova usakanga tukulupile bakwetu bupofu, aa; ino usakanga twibakulupile mwanda i belombole amba i bakulupilwa. Monka mobikadilanga pa kulēmekwa, ne pa kukulupilwa napo bilombanga muntu elombole bu ukulupilwa, kadi kino kilombanga kitatyi. Le ubwanya namani kukulupila batutu ne bakaka? Wibayuke senene. Wisambe nabo ku kupwila. Kadi kwata’ko mpangiko ya kusapula nabo. Wibatūkijije mutyima, wibape mukenga wa kulombola’mba i bantu bakulupilwa. Ku ngalwilo ubwanya kutonga myanda ikutala yobwanya kusapwila muntu omukyanza kwiyuka nandi. Shi ubamuyuka biyampe, ukapēlelwa padi kumusapwila mowiivwanina. (Luka 16:10) Ino le ukalonga namani shi tutu nansha kaka wakutyumuna mutyima? Kokapēlakana kutyiba bulunda bukidibukidi, tūkija bidi mutyima. Kadi kokaleka bilongwa bya batyetye bikulengeje uleke kukulupila batutu ne bakaka bonso. w22.09 p. 4 mus. 7-8

Mukulumpe umo witwa bu Miqueas wamwene amba abamusanshija kudi batutu badi na madyese. Inoko, walamine ñeni yandi kadi walongele bukomo bwa kuleka kutādilwa na mwiivwanino wandi. Wadi ulomba Yehova kyaba kyonso amupe mushipiditu ujila ne bukomo bwa kwibyūminina. Kadi wakimbile myanda mu mabuku etu yamukweshe. Le kino kitufundija bika? Shi tumona’mba tutu nansha kaka wetusanshija, tushalei talala kadi tulongei bukomo bwa kutādila mwiivwanino wetu mubi. Ubwanya kutunya kuyuka bine byalengeja muntu esambe nobe nansha kulonga bintu mwaebilongela’mwa. Nanshi sapwila’mo Yehova mu milombelo, kadi mulombe akukwashe umone bintu mwibimwena muntu mukwabo. Kulupila amba mwanetu’wa kadipo usaka kukusanshija kadi wielele’ko kutyepeka byalongele. (Nki. 19:11) Vuluka’mba Yehova uyukile bikutene kadi ukakupa bukomo bosakilwa pa kwibyūminina.—2 Bi. 16:9; Mus. 5:8. w22.11 p. 21 mus. 5

Tonga balunda basenswe Yehova. Bantu botonga kupwana nabo babwanya kukukwasha wikale mwine Kidishitu mutame. (Nki. 13:20) Julien, wingila pano bu mukulumpe unena’mba: “Ponadi nkasampe, napwene na balunda bayampe na kusapula nabo. Bano balunda badi bapyasakane, kadi bankweshe mone busapudi mobwikadile busangaja. . . . Kadi najingulwile amba nkyadipo na balunda bavule bayampe, mwanda nadi mpwana enka na bantu ba yami myaka.” Le ukalonga namani shi ubajingulula’mba muntu kampanda mu kipwilo, ke muntupo muyampe kupwana nandi? Polo wāyukile amba bantu bamo mu kipwilo kya bwine Kidishitu mu myaka katwa kabajinji, kebādipo na mumweno muyampe wa ku mushipiditu. O mwanda wādyumwine Temote ekale kulampe nabo. (2 Tm. 2:​20-22) Kipwano kyetu na Yehova i kilēme. Ketufwaninwepo kuleka muntu nansha umo azozeje kipwano kyotupwene na Tata wetu wa mūlu, kine kyotwalongēle bukomo bukatampe. w22.08 p. 5-6 mus. 13-15

Kwishila na boba bashikilwe madingi a Leza, batwe tuvudijijanga’ko buswe botusenswe mashinda a Leza, ne bijila byandi bya mu mwikadilo. Tubwanya kuningija buno buswe na kudingakanya bilupuka ku kukōkela bijila byandi, na byobya bilupuka ku kubulwa kwibikōkela. Tala makambakano ekolomwenanga bantu abo bene, mwanda’tu wa kupela kobapela na bulembakane madingi a Yehova a tunangu. Kupwa tala mulumbulukile bininge būmi bobe mwanda wa kukōkela kokōkele Leza. (Ñim. 32:​8, 10) Yehova upanga bantu bonso tunangu, inoko kaningilangapo muntu nansha umo etwitabije. Shako i mulombole bifikilanga boba bapela kuteja tunangu. (Nki. 1:​29-32) “Bakaselanga bikalupuka ku dishinda dyabo.” Mwenda mafuku, mwiendelejo wabo ukebaletela enka misanshi, makambakano, ne ku mfulo, konakanibwa. Inoko boba bateja madingi a Yehova a tunangu ne kulonda byoanena, i mwibalaye amba: “Yewa ungivwana ukekalanga ne mutyima-ntenke ne kukambakanibwa na moyo wa kyamalwa mpika.”—Nki. 1:33. w22.10 p. 21 mus. 11-13

Kutyina Yehova i kumulēmeka bininge, ne kupela kulonga kintu kyo-kyonso kimufityija mutyima. (Nki. 16:6) O mwanda tuloñanga nyeke bukomo bwa kulonda misoñanya ya Leza ya kiyampe ne kibi, monka moishintulwidilwe mu Bible. (2 Ko. 7:1) Bine tukekala na nsangaji shi tulonga bintu bisenswe Yehova ne kupela bintu byashikilwe. (Ñim. 37:27; 97:10; Loma 12:9) Muntu ubwanya kuyuka amba Yehova udi na lupusa lwa kukwata butyibi bwa kiyampe ne kibi, inoko ufwaninwe ne kwitabija kulonda mbila yandi. (Loma 12:2) Netu tulombolanga kupityila ku mwiendelejo wetu amba twitabije bya binebine amba, kulonda misoñanya ya Yehova o muswelo muyampe wa kwiendeja mu būmi. (Nki. 12:28) Mo mwādi mumwena’byo ne Davida, mwanda wāsapwidile Yehova amba: “Ubandyukija kashinda ka būmi. Ku meso obe kudi nsangaji mivule; kudi nyeke katōkwe ku kuboko kobe kwa lundyo.”—Ñim. 16:11. w22.10 p. 8 mus. 9-10

Yesu wāikele nyeke na mumweno muyampe pādi aye mwine, kadi wādi mwityepeje. Kumeso kwa kwiya pano pa ntanda, Yesu wālongele bintu biyampe bivule mu mwingilo wa Yehova. Kupityila kudi Yesu, “bintu bikwabo byonso byāpangilwe mūlu ne pano pa ntanda pene.” (Kol. 1:16) Pa kubatyijibwa kwandi, Yesu wāvulukile bintu byaālongele kitatyi kyaādi na Shandi. (Mat. 3:16; Yoa. 17:5) Inoko kitatyi kyaāvulukile bino bintu, kebyāmulengejepo ekale na mitatulo. Kadi kādipo wizunzula nansha dimo peulu pa bakwabo. Wāsapwidile bandi bana ba bwanga’mba, wāile pano pa ntanda, “ke mwandapo wa kwingidilwa, aa, ino i kwingidila bantu ne kupāna būmi bwandi ke kinkūlwa kya kukūla bavule bene.” (Mat. 20:28) Kadi wānenene amba, kabwanyapo kulonga kintu nansha kimo na milangwe ya aye mwine. Bine, Yesu wādi mwityepeje bininge! Yesu wētushidile kimfwa kiyampe kyotufwaninwe kulonda. w22.05 p. 24 mus. 13

Kitatyi kikwata Yehova butyibi bwa kulekela, ukimbanga kuyuka shi nonga-bibi wadi uyukile amba byaadi ulonga’bya i bibi. Yesu wālombwele patōka uno mwanda mu Luka 12:​47, 48. Shi muntu wakwata mpango ya kulonga kintu kibi ku kusaka, aye papo uyukile senene amba i bintu bipeleje Yehova, nabya walonga bubi bukatampe. Uno muntu udi mu kyaka kya kuleka kulekelwa. (Mako 3:29; Yoa. 9:41) Le muntu ubwanya kulekelwa shi bidi uno muswelo? I amo! Kadi Yehova ukimbanga kuyuka shi shi nonga-bibi i mwisāse bya binebine. Kwisāsa i “kushinta milangwe, ngikadila, ne bitungo.” Mubadilwa mulangwe wa kwialakanya ne kwitopeka pa bintu bibi bilongelwe nansha pa kuleka kulonga bintu biyampe byadi bifwaninwe kulongwa. Muntu mwisāse kevwanangapo bulanda enka pa bintu bibi byalongele, ino i ne pa kuleka kwaalekele kipwano kyandi na Yehova kizoze, kine kyamulengeje afule ku kulonga bintu bibi. w22.06 p. 5-6 mus. 15-17

Balwana netu basambakanyanga myanda ya bubela pa batutu betutangidile mu bulongolodi bwa Yehova. (Ñim. 31:13) Batutu bamo bakwetwe ne kusambilwa bu bankuma-bibi. Ne bene Kidishitu ba mu myaka katwa kabajinji bātenwe nabo na makambakano na ano, kitatyi kyāsambīlwe mutumibwa Polo bya bubela ne kukutwa. Bamo bālekele kukwatakanya mutumibwa Polo kitatyi kyaākutyilwe mu Loma. (2 Tm. 1:​8, 15; 2:​8, 9) Fwatakanya’po mwēivwanine Polo. Wāuminine makambakano mavule, enka ne kutūla būmi bwandi mu kyaka pa mwanda wabo. (Bil. 20:​18-21; 2 Ko. 1:8) Ketwakikalai nansha dimo pamo bwa boba bāelele Polo! Nanshi ketufwaninwepo kutulumuka shi Satana upangapanga bininge batutu betutangidile. Kitungo kyandi i kya kwibalengeja baleke kukōkela Yehova ne kwituzakaja. (1 Pe. 5:8) Endelela kukwatakanya banabetu ne kwibalamata.—2 Tm. 1:​16-18. w22.11 p. 16-17 mus. 8-11

Bimweka’mba nkuma-bibi wēsāshile wādi uyeyekelwe pamo na Yesu kumeso kwa aye kufwa, wādi Muyuda. Bayuda bādi batōta Leza umo, inoko bantu ba mu mizo bādi batōta baleza bavule. (Div. 20:​2, 3; 1 Ko. 8:​5, 6) Shi uno nkuma-bibi wādi muntu wa mu mizo, nabya kipangujo kya mu kisonekwa kya dyalelo kyādi kibwanya kwikala kya amba, “Le abe kutyinangapo baleza?” Kadi Yesu kātuminwepo ku bantu ba mu mizo, aye wātuminwe ku “mikōko mijimine ya njibo ya Isalela.” (Mat. 15:24) Leza wāsapwidile bene Isalela amba ukasangulanga boba bafwile. Mobimwekela nkuma-bibi wēsāshile wādi uyukile uno mwanda, kadi binenwa byandi bilombola’mba, wādi ukulupile amba Yehova ukasangula Yesu mwanda wa aludike mu Bulopwe bwa Leza. Ne kadi bimweka’mba uno muntu wādi ukulupile amba Leza ukamusangula ne aye. Uno nkuma-bibi wēsāshile byaādi Muyuda, ye uno wādi uyukile myanda ya ba Adama ne Eva. Nanshi uno nkuma-bibi ye uno wākulupile amba Paladisa yēsambīle’po Yesu i budimi bulumbuluke bukekala’ko pano pa ntanda.—Ngo. 2:15. w22.12 p. 8-9 mus. 2-3

Tubwanya kwingila mwingilo wetu wa busapudi enka na bukwashi bwa mushipiditu wa Leza. Mwanda waka? Mwanda Satana witutambanga bulwi amba tuleke mwingilo wetu wa busapudi. (Kus. 12:17) Na mumweno wa bumuntu ketubwanyapo kwimana nansha dimo ku meso a Satana. Inoko tumunekenyanga kupityila ku mwingilo wetu wa kupāna bukamoni! (Kus. 12:​9-11) Muswelo’ka? Kitatyi kyotusapula, tulombolanga’mba ketuzakajibwepo na bituzakaja Satana. Kitatyi kyonso kyotusapula, tufwijanga Satana bumvu. Nanshi tubwanya kufula ku kunena’mba mushipiditu ujila witupanga bukomo kadi Yehova i mwitwitabije. (Mat. 5:​10-12; 1 Pe. 4:14) Mushipiditu wa Leza ubwanya kwitukwasha tukomene kikoleja kyo-kyonso kyotubwanya kutanwa nakyo mu mwingilo wa busapudi. (2 Ko. 4:​7-9) Le penepo i bika byotubwanya kulonga pa kwendelela kutambula mushipiditu wa Leza? Tufwaninwe kulomba’o kyaba kyonso, koku tukulupile amba Yehova ukevwana milombelo yetu. w22.11 p. 5 mus. 10-11

Tulombolanga’mba tusenswe batutu ne bakaka na kulonga bukomo bwa kwikala nabo nyeke mu ndoe. Tuloñanga bukomo bwa kwiula kimfwa kya Yehova kya kulekela. Shi Yehova waitabije wandi mwana afwe pa mwanda wa bubi bwetu, netu tufwaninwe kwikala na mutyima wa kulekela batutu ne bakaka kitatyi kyobetulubila. Mwene i amo? Ketukasakepo kwikala bwa umpika mubi wēsambīle’po Yesu mu lukindi lwandi lumo. Uno umpika nansha byobāmulekēle mapu makatampe kudi mfumwandi, aye wāpelele kulekela umpika mukwabo wādi umwapwile mapu matyetye. (Mat. 18:​23-35) Shi kudi muntu kampanda mu kipwilo omwatuninye kwiivwana nandi, lelo ukekala mubajinji kukamumona amba mulonge nandi ndoe kumeso kwa kutanwa ku Kivulukilo? (Mat. 5:​23, 24) Shi ulonge namino, ukalombola’mba usenswe ba Yehova ne Yesu. w23.01 p. 29 mus. 8-9

Muswelo umo bidi obwanya kuyuka byobya bisakilwa batutu ne bakaka, i na kwibepangula bipangujo na bunwa. (Nki. 20:5) Lelo badi na byakudya, lawa, nansha bintu bikwabo byobasakilwa? Lelo badi mu kyaka kya kujimija twabo twaji nansha kupangwa mu njibo? Lelo basakilwa kukwashibwa bayuke mwa kulombela bukwashi ku ba lupusa shi budi’ko? Yehova witulomba batwe bonso tukankamike bakwetu ne kwibakwasha. (Ngt. 6:10) Nansha ke kilongwa kityetye kya buswe kibwanya kukwasha bininge muntu ubela. Mwana ubwanya kutuma kamukanda nansha kifwatulo mwanda wa kukankamika tutu ubela. Nkasampe ubwanya kukwasha kaka na kumwendela ku nsoko nansha na kumwingidila tumingilo tukwabo. Bakwabo mu kipwilo babwanya kutēkela muntu ubela byakudya. Batumoni bamo batuminanga bakulumpe tumikanda twa kwibafwija’ko, mwanda bengilanga bininge mu kitatyi kya kipupo kya misongo. Bine, i biyampe mpata shi tulonga byotubwanya mwanda wa ‘kwikankamika ne kwitamija nyeke batwe bene na bene’!—1 Ts. 5:11. w22.12 p. 22 mus. 2; p. 23 mus. 5-6

Basadusea bādi bayukile senene mikanda itano mibajinji ya mu Bisonekwa bya Kihebelu, ino kebādipo betabija bubine bwa mvubu bwādi mu ino mikanda ya ku bukomo bwa mushipiditu. Kimfwa, tala mwālondolwedile Yesu pāmwipangwile Basadusea kipangujo pa mwanda utala lusangukilo. Wēbepangwile amba: “Le kemwatangile mu mukanda wa Mosesa, mu nsekununi ya kimuna kya miba, amba Leza wāmunenene amba: ‘Ami ne Leza wa Abalahama, Leza wa Izake, ne Leza wa Yakoba’?” (Mako 12:​18, 26) Nansha Basadusea byobādi batanga kino kisonekwa misunsa mivule, kipangujo kya Yesu kyālombwele amba kebāitabijepo bubine bwa mu Bisonekwa bwa mvubu—ko kunena’mba bufundiji bwa lusangukilo. (Luka 20:38) Le kino kitufundija bika? Kitufundija’mba kitatyi kyotutanga i biyampe kuta mutyima ku bintu byonso bibwanya kwitufundija vese nansha nsekununi kampanda ya mu Bible. Ketusakengapo kwivwanija enka bufundiji bwa kyalwilo kete, ino i ne bubine bwa mushike ne misoñanya ifyeme’mo. w23.02 p. 11 mus. 9-10

Batumoni bonso batelelwe mu kisonekwa kya dyalelo, bāpityile mu byamalwa bikomo; ino bālama kikōkeji kyabo kudi Yehova. (Bah. 11:​36-40) Le kūminina kwabo ne kuputumina mu mingilo kwādi kwa bitupu? Nansha dimo! Nansha byokebēmweninepo kufikidila kwa milao yonso ya Leza mu kitatyi kyabo, bālamine lukulupilo lwabo mudi Yehova. Kadi byobādi bakulupile amba Yehova wibetabije, bākulupile amba bakamona kufikidila kwa milao ya Leza. (Bah. 11:​4, 5) Kimfwa kyabo kitukankamika twendelele kukulupila mudi Yehova. Dyalelo tudi mu ntanda yenda ibipila’ko. (2 Tm. 3:13) Satana kalekele’byopo kutompa bantu ba Leza. Ino nansha shi tubatompibwa namani, tusumininwei kwingidila Yehova bininge, koku tukulupile amba “tutūdile lukulupilo lwetu mudi Leza mūmi.”—1 Tm. 4:10. w22.06 p. 25 mus. 17-18

Bubinga bumo bidi botufwaninwe kulamina bukomo bwetu bwa ngitu buyampe, i mwanda shi twi bakomo mu ngitu tubwanya kwingidila Yehova senene. (Mako 12:30) O mwanda ketusakengapo kulonga bintu byotuyukile amba bikona bukomo bwetu bwa ngitu. (Loma 12:1) Shako, kudi bintu bivule byotufwaninwe kulonga pa kwikala nyeke na bukomo bwa ngitu buyampe. Inoko tuloñanga byonso byotubwanya mwanda tusakanga kulombola Tata wetu wa mūlu amba, tumufwijanga’ko pa kyabuntu kya būmi. Misongo nansha bununu bibwanya kwitulengeja tutunye kulonga bintu bivule byotwadi tulonga. Kino kibwanya kwitulengeja twiivwane bibi ne kwikala na bulanda. Inoko kino kekifwaninwepo nansha dimo kwitulengeja tusūle bukomo bwetu bwa ngitu. Mwanda waka? Mwanda nansha shi tubanunupa namani nansha tubela, tubwanya kwendelela kwingidila Yehova, pamo bwa Mulopwe Davida. Bine bisenga’po kashā kuyuka’mba Leza witumonanga na bulēme nansha shi twi banunu nansha tubela! (Mat. 10:​29-31) Kadi nansha shi tubafu, aye wabilanga kwitusangula. (Yoba 14:​14, 15) Tusakanga kulonga byonso byotubwanya kulonga potukidi bōmi mwanda wa kukinga bukomo bwetu bwa ngitu ne būmi bwetu. w23.02 p. 20-21 mus. 3-5

Le majina a ba mu kibumbo kikatampe kya mikōko mikwabo akashala mu mukanda wa būmi pa kupwa kupanda pa Amakedona? En-en. (Kus. 7:14) Yesu wānenene amba, bano bantu badi pamo bwa mikōko bakenda “mu būmi bwa nyeke.” (Mat. 25:46) Inoko boba bakapanda pa Amakedona kebakapebwapo būmi bwa nyeke ponka na ponka. Mu Umbikalo wa Myaka Kanunu, Yesu ‘ukebakumba kadi ukebatwala ku masulo a mema a būmi.’ Boba bakakōkela bwendeji bwa Kidishitu, kadi bakamonwa ku mfulo bu ba kikōkeji kudi Yehova, majina abo akalembwa lonso mu mukanda wa būmi. (Kus. 7:​16, 17) Inoko bambuji bakonakanibwa pa Amakedona. Yesu wānenene amba “bakenda mu kutyibwa’ko kwa nyeke.” (Mat. 25:46) Mutumibwa Polo witusapwila ku bukomo bwa mushipiditu amba: “Bano’ba bo bakapebwa mfuto ya konakanibwa kwa nyeke.”—2 Ts. 1:9; 2 Pe. 2:9. w22.09 p. 16 mus. 7-8

Bupangi bwa Yehova bubwanya kupa bisaka myanda isangaja, mine ilengeja bikale mu bumo. Kupityila ku bintu byalongele, Yehova i mwitupe kifuko kiyampe kya kulongela’po bintu byotusenswe. Bisaka bivule bisangelanga kuketana ku parke, mu ntanda, ku ngulu, nansha ku nkula. Mu ntanda mipya ya Leza, bambutwile ne bana bakasangela bupangi bwa Yehova mu muswelo kewamwekele kashā. Mwine’mwa kebikekalapo bwa dyalelo, mwanda ketukatyinapo banyema kadi nabo kebaketutyinapo. (Isa. 11:​6-9) Tukekala na kitatyi kya mpikwa mfulo kya kusangela byobya bilongele Yehova. (Ñim. 22:26) Inoko a bambutwile, kemwakilaijai’nka mukatwele’mo ebiya kemusangela na benu bana bupangi. Shi mwingidije bupangi mwanda wa kufundija benu bana myanda ya Yehova, kebakabulwepo kunena na mwānenene Mulopwe Davida amba: “A Yehova, i kutupu mingilo idi pamo bwa yobe.”—Ñim. 86:8. w23.03 p. 25 mus. 16-17