Shapita wa Buná
Yewa Obādi Basapula Kudi Bapolofeto Bonsololo
1. Myanda ya būmi bwa Yesu kumeso kwa kubutulwa’ye bu muntu ilombola bika pa kipwano kyandi na Yehova?
“SHANDI usenswe Mwana kadi umulombola byonso byāubanga aye.” (Yoano 5:20) Bine, kino shakyo kyo kipwano kiloe kipwene Mwana na Shandi Yehova! Kuloa kwa kino kipwano i kwa tamba paāpangilwe, tununu twa myaka keibadika kumeso kwa kubutulwa’ye bu muntu. I Mwana wa bunka wa Leza, aye kete ye wāpangilwe na Yehova aye mwine. Bintu bikwabo byonso, bya mūlu ne bya pano panshi, byāpangilwe kupityila kudi uno Mwana umbedi muswedibwe mpata. (Kolose 1:15, 16) Kadi wāingile ne bu Mwanda wa Leza, nansha bu Musedi wa Myanda, mwine wādi usambulwila bakwabo kiswa-mutyima kya Leza. Uno Mwana muswedibwe mpata na Leza ye wāikele ke Yesu Kidishitu.—Nkindi 8:22-30; Yoano 1:14, 18; 12:49, 50.
2. Bupolofeto bwa mu Bible i bwisambe myanda mivule namani padi Yesu?
2 Kumeso kwa Mwana umbedi wa Leza kwimitwa’ye mu kingelengele bu muntu, kwāsonekelwe ku bukomo bwa mushipiditu bupolofeto buvulevule bwisambila padi aye. Mutumibwa Petelo wālombwele’kyo Konilusa amba: “Bapolofeto bonsololo badi bamusapula enka aye.” (Bilongwa 10:43) Mwingilo wa Yesu i mwisambilwe’po bininge mu Bible byāfikije ne mwikeulu alombole mutumibwa Yoano amba: ‘Kusapula bukamoni bwa padi Yesu ko kulengeje kwikale bupolofeto.’ (Kusokwelwa 19:10) Buno bupolofeto bo bwāmuyukenye patōkelela amba i Meshiasa. Bwādi bukokela milangwe pa mingilo pala pala yaādi wa kwingila mu kufikidija mpango ya Leza. Bino byonso byo bintu byotufwaninwe kuta’ko mutyima mu ano etu mafuku.
Byobya Bitusokwedile Bupolofeto
3. (a) Mu bupolofeto bwa Ngalwilo 3:15, i ani welekejibwe na nyoka, na “mwana-mukaji,” ne na ‘lukunwa lwa nyoka’? (b) Mwanda waka bengidi ba Yehova bātele mutyima mpata ku ‘kusonsakanibwa kwa nyoka mu mutwe’?
3 Bupolofeto bubajinji bwānenenwe kinondanonda na butomboki mu Edena. Yehova wānene nyoka amba: “Nkatūla mushikwa pa bukata bwa abe ne mwana-mukaji ne pa bukata bwa lukunwa lobe ne lukunwa lwandi. Ukakusonsakanya mu mutwe, nobe ukamusonsakanya mu kapondo.” (Ngalwilo 3:15, NW) Na bubine, Satana, welekejibwe na nyoka, ye obānene buno bupolofeto. “Mwana-mukaji” i bulongolodi bwa mūlu bwa Yehova mwine, budi na dikōkeji kwadi, pamo bwa mukaji umukōkele. ‘Lukunwa lwa nyoka’ i bamwikeulu ne bantu bonso badi na mushipiditu wa Satana, balwa na Yehova ne na bantu Bandi. ‘Kusonsakanibwa kwa nyoka mu mutwe’ i bonakani butengele Satana ntomboki, uvubīle Yehova myanda ya bubela ne kuletela muzo wa muntu tusua tukatampe. Ino le kipindi kikatampe kine kya “lukunwa” lukamusonsakanya i ani? Mu bula bwa tutwa twa myaka, kino kyādi “kifībwe” kikola.—Loma 16:20, 25, 26.
4. Musuku wa Yesu witukwasha namani tumuyuke amba aye ye Lukunwa lwālailwe?
4 Kintu kya myaka 2 000 ya mānga ya bantu kupita’po, Yehova wābwejeje’ko bushintuludi bukwabo. Amba Lukunwa lukatamba ku lutundu lwa Abalahama. (Ngalwilo 22:15-18) Inoko musuku mwine wa kutamba’ko Lukunwa kewādipo ulondwa mungya kwibutula kwa ku mashi, ino i mungya butongi bwa Leza mwine. Abalahama wādi uswele Ishemele, mwana wāmubutwidile Hakala, ino Yehova wāmunene amba: “Kipwano kyami nkatyityija’kyo ne Isake, yewa ukakubutwila Sala.” (Ngalwilo 17:18-21) Mwenda mafuku, kipwano kyāsambwa na Yakoba, kutambile bisaka 12 bya Isalela, kekyāsambilwepo na Esau mwana umbedi wa Isake, mhm. (Ngalwilo 28:10-14) Mwenda myaka, byāyukana amba Lukunwa lukabutwilwa mu kisaka kya Yuda, ku musuku wa Davida.—Ngalwilo 49:10; 1 Bilongwa 17:3, 4, 11-14.
5. Yesu paāshilwile mwingilo wandi pano panshi, i bika byāmuyukenye patōka amba aye ye Meshiasa?
5 Lelo i tuyukeno’ka tukwabo twāletelwe bu pa kuyukila Lukunwa? Myaka 700 kumeso, Bible wātela Betelema amba kyo kifuko kikabutwilwa’mo Lukunwa lwālailwe. Kadi wāsokola amba Lukunwa lwādi’ko kala “nyeke ne nyeke,” tamba kupangibwa’ye momwa mūlu. (Mika 5:2) Kitatyi kine kya kumweka’lo pano panshi bu Meshiasa nakyo kyālailwe, kupityila kudi mupolofeto Danyele. (Danyele 9:24-26) Kadi Yesu pa kushingwa māni na mushipiditu sandu, wāikala ke Mushingwe Māni wa Yehova, diwi dya Leza mwine dyānena patōkelela mūlu amba i Wandi Mwana. (Mateo 3:16, 17) Bine, Lukunwa lwāsokolwa! O mwanda Fidipa wānene na kikulupiji amba: “Tubamutāna yewa usonekele Mosesa mu mukanda-wabijila, ne mu bapolofeto, Yesu.”—Yoano 1:45.
6. (a) Kukwatañana na Luka 24:27, balondi ba Yesu bāfudile ku kuyuka bika? (b) Lelo kipindi kikatampe kine kya ‘lukunwa lwa mwana-mukaji’ i ani, ne kusonsakanya mutwe wa nyoka kushintulula bika?
6 Kupwa papo, balondi ba Yesu bāyuka’mba myanda kapwila ya bupolofeto īsambila padi aye yādi misonekwe mu Bisonekwa bya ku bukomo bwa mushipiditu. (Luka 24:27) Papo byāmwekelela patōka amba Yesu ye kipindi kine kikatampe kine kya ‘lukunwa lwa mwana-mukaji’ lukasonsakanya mutwe wa nyoka, na kupondakanya Satana lonso. Kupityila kudi Yesu, milao yonso Leza yalaile bantu, eyo byonso byotwabilanga tamba kala, bikafikidila.—2 Kodinda 1:20.
7. Kutentekela pa kuyuka Yewa wisambilwa’po mu bupolofeto, i kintu’ka kikwabo kya kamweno kitusakila kujingulula?
7 Le bino byotwayuka bifwaninwe kwitutenga namani ku mityima? Bible witulombola amba ntungu mwine Efiopya wādi utanga kipindi kya bupolofeto kisambila padi Mukūdi, Meshiasa ukāya’ko. Pa kumukutakena, wāipangula Fidipa musapudi amba: “Le uno mupolofeto uno wisambilanga’byo ani?” Ntungu kāpelwepo’tu malondololo kwapwa. Wātejeje na katentekeji bushintuludi bwa Fidipa, ebiya wājingulula amba kufikidila kwa buno bupolofeto kumulomba kulonga’po kintu kampanda. Wājingulula’mba bimulomba kubatyijibwa. (Bilongwa 8:32-38; Isaya 53:3-9) Lelo netu mo motulongelanga?
8. (a) Kusaka kwāsakile Abalahama kulambula Isake kwādi kwelekeja bika? (b) Mwanda waka Yehova wālombwele Abalahama amba mizo yonso ikeesela kupityila ku Lukunwa, ne kino kitutala namani dyalelo?
8 Ivwana kadi nsekununi itenga ku mutyima ya Abalahama wāsakile kulambula Isake, mwana wandi umo kete waābutwile na Sala. (Ngalwilo 22:1-18) Kino kyādi kyelekeja byadi bya kulonga Yehova—kupāna Mwana wandi wa bunka: “Leza byāsenswe bapanopantanda nenki, wapana Mwana wandi wa bunka’mba, bonso bakumwitabija nankyo kebakonekapo, ehe, poso batambule būmi bwa kulādila monka nyeke ne nyeke.” (Yoano 3:16) Kino kitukulupija amba shi Yehova witupele wandi Mwana wa bunka mwanda wa kufikidija mpango Yandi, “abulwe namani kwitupa bintu byonso” pa kanye kandi! (Loma 8:32) Le kino kitulomba netu bika? Monka mokisonekelwe mu Ngalwilo 22:18, Yehova wāsapwidile Abalahama amba mizo yonso ikeesela ayo mine kupityila ku Lukunwa, “mwanda ubankōkela diwi dyami.” Netu tutejei Yehova ne wandi Mwana, mwanda: “Wakwitabija mudi Mwana nabya udi ne būmi bwa kulādila monka nyeke ne nyeke, nanshi yewa wakubulwa kwitabija nankyo kakamonepo būmi, mhm, ino kukalabala kwa Leza kudi nandi pādi, kumutengele.”—Yoano 3:36.
9. Shi tusaka kufwija’ko Leza pangala pa lukulupilo lwa būmi bwa nyeke lwaitupele kupityila ku kitapwa kya Yesu, i bika byotukalonga?
9 Wivwane tufwija’ko Yehova pangala pa lukulupilo lwa būmi bwa nyeke lwitupelwe kupityila ku kitapwa kya Yesu, nabya tukalonga byobya byaitunena kupityila kudi Yesu. Kino kilomba ne kuswa Leza ne bakwetu. (Mateo 22:37-39) Yesu wālombwele amba buswe botuswele Yehova buketutonona tufundije bakwetu “balaminine byonso [byāetulaile aye mwine Yesu].” (Mateo 28:19, 20) Kadi tukalombola buno buswe ku bakwetu bengidi ba Yehova na “kubungakana” nabo pamo kitatyi ne kitatyi. (Bahebelu 10:25; Ngalatea 6:10) Kadi, potuteja Leza ne wandi Mwana, ketufwaninwepo kulanga’mba basakanga tulonge bintu na bubwaninine. Bahebelu 4:15 unena amba Yesu, Kitobo wetu Mukatampe, ukokeja “kwivwana, ne kuyūka mwikadile bukōkekōke bwetu.” Bine, kino kituseñanga pa mityima mpata, nakampata ponso potufwena Leza mu milombelo kupityila kudi Kidishitu amba etukwashe tunekenye bukōkekōke bwetu!—Mateo 6:12.
Lombola Lwitabijo Mudi Kidishitu
10. Mwanda waka kekudipo lupandilo poso’nka kudi Yesu Kidishitu kete?
10 Mutumibwa Petelo pa kupwa kushintulwila kidye kikatampe kya Bayuda kya mu Yelusalema amba bupolofeto bwa mu Bible i bufikidile mudi Yesu, wāfudije mwanda’mba: “Mutupu mukwabo, nansha umo, wakupandilwako, ke-muntu muno munshi monso mutupu dijina dikwabo dipebwe ku bantu mu tuswa kupandilamo.” (Bilongwa 4:12) Bonso ba ku lutundu lwa Adama byobadi babipya-mambo, lufu lwabo kelubwanyapo nansha dimo kukūla muntu. Ino Yesu wādi mubwaninine, kadi būmi bwandi bo bwādi na mvubu ya kwelwa bu kitapwa. (Mitōto 49:6-9; Bahebelu 2:9) Wāelele kudi Leza kikūlwa kyenzankene biyampe shē na būmi bubwaninine bwājimije Adama. (1 Temote 2:5, 6) Kino i kitushitwile dishinda dya kukamona būmi bwa nyeke mu ntanda impya ya Leza.
11. Shintulula byabuyabuya byotukokeja kumwena mu kitapwa kya Yesu.
11 Kadi kikūlwa kya Yesu i kitushitwile dishinda dya kutambula byabuyabuya bikwabo, enka ne dyalelo dino. Kimfwa, nansha byotudi babipya-mambo, kitapwa kya Yesu i kilengeje twikale na mutyima wa mundamunda utōka mwanda betulekelanga bubi. Kino i kipite kulampe bitapwa bya banyema byādi byela bene Isalela mungya Bijila bya Mosesa. (Bilongwa 13:38, 39; Bahebelu 9:13, 14; 10:22) Inoko, kulekelwa kwa bubi kulomba tuyuke pambulwa kwididika amba kitapwa kya Kidishitu kidi na mvubu mpata kotudi: “Wivwane twisambe twa’mba, ketudipo na bubi, nankyo twiongolanga bātwe bene, ne binebine kebidipo mwetu, mhm. Ino wivwane tulupule [“twisāse,” NW] myanda yetu, nankyo aye i wabinebine wa boloke bwa kwitulekela myanda, ne kwitutōkeja ku bukondame bonso.”—1 Yoano 1:8, 9.
12. Mwanda waka kutokenibwa mu mema kudi na mvubu pa kwikala na mutyima wa mundamunda mulumbuluke ku meso a Leza?
12 Lelo babipya-mambo bakokeja namani kulombola lwitabijo lwabo mudi Kidishitu ne mu kitapwa kyandi? Mu myaka katwa kabajinji, bantu bāitabije bālombwele kino patōka. Namani? Na kubatyijibwa. Mwanda waka? Mwanda Yesu wāsoñenye amba bandi bana ba bwanga bonsololo bafwaninwe kubatyijibwa. (Mateo 28:19, 20; Bilongwa 8:12; 18:8) Muntu kabwanyapo kwikaka shi na bubine mutyima wandi i mutengwe na ino mpangiko ya buswe ikwete Yehova kupityila mudi Yesu. Ukasendulula būmi bwandi, ukepāna kudi Leza mu milombelo, ne kulombola patōka kwipāna kwandi na kutokenibwa mu mema. Kulonga namino ko kulombola lwitabijo lwa “mutyima wa mundamunda mulumbuluke kudi Leza.”—1 Petelo 3:21.
13. Wivwane tubamone amba tubalonga bubi, i bika byotufwaninwe kulonga, ne mwanda waka?
13 Nansha ke pa kupwa kubatyijibwa, tuto tumo twa bubi tukelombola umbūmi. Penepo tukalonga namani? Mutumibwa Yoano wānene amba: “Bīne bino’bi nemusonekela, na’mba, kemukapya mambo. Kadi shi muntu apye mambo, nankyo tudi ne Nsenga-Mukwashi udi kudi Tata, ke Yesu Kidishitu moloke kadi. Kadi aye Mwine i kipwanino kya myanda yetu.” (1 Yoano 2:1, 2) Lelo ko kunena’mba bubi bonso botukalonga, wivwane tulombe’tu lusa kudi Leza, myanda ibapu? Mhm, ke nankyopo. Pa kusaka kufwilwa lusa, tufwaninwe kwisāsa bya binebine. Pakwabo tukasakilwa ne bukwashi bwa bakulumpe badi na bwino mu kipwilo kya bwine Kidishitu. Tufwaninwe kwitabija bubi botulongele ne kutapwa ku mutyima, namino tukalonga bukomo bwa binebine bwa kuleka kujokela’mo dikwabo. (Bilongwa 3:19; Yakoba 5:13-16) Ekale tulonge namino, nabya ne Yesu nandi uketukwasha ne kadi tuketabijibwa monka na Yehova.
14. (a) Shintulula muswelo mukatampe otumwena mu kitapwa kya Yesu. (b) Shi bine tudi na lwitabijo, tukalonga bika?
14 Kitapwa kya Yesu i kishitwile “kaluombe katyetye,” kipindi kya bubidi kya lukunwa lwa mu Ngalwilo 3:15, dishinda dya kukamona būmi bwa nyeke momwa mūlu. (Luka 12:32; Ngalatea 3:26-29) I kishitwile ne midiyala ya bantu dishinda dya kukamona būmi bwa nyeke mu paladisa pano pa ntanda. (Mitōto 37:29; Kusokwelwa 20:11, 12; 21:3, 4) Būmi bwa nyeke i “kyabuntu kya Leza . . . monka mudi Kidishitu Yesu Mfumwetu.” (Loma 6:23; Efisesa 2:8-10) Shi bine twitabije kino kyabuntu ne kufwija’ko pangala pa muswelo obetupele’kyo, nankyo tukalombola kino patōka. Wivwane tujingulule muswelo wa kutendelwa wāikele Yehova kwingidija Yesu mu kuvuija kiswa-mutyima kyandi ne kumona kamweno kadi mu kulonda bya binebine matabula a Yesu, nabya ketukabulwepo kubadikija mwingilo wa bwine Kidishitu kumeso kwa mingilo yonso mu būmi bwetu. Lwitabijo lwetu lukamweka mu kusumininwa kotusumininwe kulombola bakwetu kino kyabuntu kya kutendelwa kitupele Leza.—Bilongwa 20:24.
15. I kika kinenenwa amba lwitabijo mudi Yesu Kidishitu ludi na lupusa lukutyila bantu umbumo?
15 Bine, luno lwitabijo ludi na lupusa luyampe lwa kukutyila bantu umbumo! Alo lo lwitupwanije na Yehova ne na Yesu, kadi ne na umo ne umo mu kipwilo kya bwine Kidishitu. (1 Yoano 3:23, 24) Lwitabijo lwitupanga nsangaji pa kuyuka amba Yehova, na kanye kandi, i mupe Mwanandi “dijina ditabukile majina onso makwabo [kutalula’mo’nka dya Leza kete]; amba manwi onso afukamine monka mu dijina dya Yesu, shi a momwa mūlu, shi a panopanshi, shi adi munshi mwa panshi. Kadi amba, ndimi yonso īmwitabije’mba: Yesu Kidishitu i Mfumwetu; nako i ku ntumbo ya Leza Shandi.”—Fidipai 2:9-11.
Myanda ya Kupituluka’mo
• Mwanda waka boba bāitabije na bubine Kinenwa kya Leza kebākolelwepo kuyuka Meshiasa kitatyi kyaāmwekele?
• Le i bintu’ka bimobimo byotufwaninwe kulonga mwanda wa kufwija’ko Leza pangala pa kitapwa kya Yesu?
• I muswelo’ka otumwena kala mu kitapwa kya Yesu? Kino kitukwashanga namani potulomba Yehova etulekele bubi bwetu?
[Kifwatulo pa paje 36]
Yesu wālombwele balondi bandi amba bafwaninwe kufundija bakwabo nabo balame mbila ya Leza