Lelo wingilanga mingilo yonso yonenwe kwingidila Leza?

“Leza ukaleta mingilo yonsololo, shi mingilo ka shi mingilo ka, mu kidye, ne bintu byonso bifibwe, shi i bika shi i bika, nansha kikale kiyampe, nansha kibi kine.”—MUSAPUDI 12:14.

YEHOVA ukwatakanyanga boba bendelela na kuvuluka Umpangi wabo Mukatampe. Kinenwa kyandi kya ku bukomo bwa mushipiditu kibapanga buyuki bwibasakilwa mwa kumusangeja umbyonso. Mushipiditu sandu wandi nao wibaludika pobalonga kiswamutyima kyandi ne mu “kupa bipa bya mu mīngilo yonso milumbuluke.” (Kolose 1:9, 10) Kadi Yehova wibapanga bidibwa bya kumushipiditu ne bwendeji bwa kiteokratike kupityila kudi “umpika wabinebine ne wamanwa.” (Mateo 24:45-47, NW) Bantu ba Leza beselwanga madyese a mūlu mu miswelo mivule, mwanda bengidilanga Yehova ne kuvuija mwingilo wa kamweno wa kusapula myanda miyampe ya Bulopwe.—Mako 13:10.

² Bene Kidishitu babine badi na nsangaji, bengila mwingilo ukola wa Yehova. Ino bamo babwanya kuzoza, amba padi bukomo bobalonga kebudipo na mvubu. Kyaba kikwabo, bene Kidishitu bepāne bakokeja kwiipangula shi bukomo bobalonga na mutyima umo bine i bukulupilwa. Mutwe wa kisaka shi kalanguluka pa kifundwa kya kisaka ne pa mingilo mikwabo, ukokeja kwiipangula bipangujo pamo bwa bino: ‘Le Yehova usangelanga binebine bintu byotulonga? Lelo twingilanga mingilo yetu yonso yotunenwe kwingidila Leza?’ Binenwa bya tunangu bya musapudi bikokeja kwitupa malondololo pa bino bipangujo.

Lelo bintu byonso i bya bitupu?

³ Bamo bakokeja kulanga’mba binenwa bya muntu wa tunangu kebikankamikangapo muntu nansha umo—ekale nkasampe nansha mununu. “Kyabitupu kya byabitupu, e mwanenena Musapudi, amba byonsololo’tu i byabitupu.” (Musapudi 12:8) Na bubine, kuvulaminwa Umpangi Mukatampe mu bunkasa, kununupa pambulwa kumwingidila, kwikala enka na myaka mivule bitupu ya kulāla mu būmi kyo kya bitupu kine kitabukile bya bitupu byonso. Muntu wa uno muswelo nansha shi wafu na bituntwa ne ntumbo mu ino ntanda idi mu makasa a umbi wa nshikani, Satana Dyabola, byonso i bya bitupu, byampikwa kamweno.—1 Yoano 5:19.

⁴ Ino ke bintu byonsopo bya bitupu ku boba batūla lupeto lulēme mūlu bu bengidi ba Yehova bakikōkeji. (Mateo 6:19, 20) I bavudilwe bya kulonga mu mingilo ya mpalo ya Mfumwetu, kadi ino mingilo ke ya bitupupo, mhm. (1 Kodinda 15:58) Ino shi twi bene Kidishitu bepāne, lelo tuputuminanga mu mwingilo witupele Leza mu ano mafuku a mfulo’ni? (2 Temote 3:1) Nansha ketudi na mwikadilo usenselela ku wa bantu bonso? Bantu badi mu mitōtelo mishileshile nabo bekalanga bepāne, batanwa kitatyi ne kitatyi ku mobo abo obatōtela’mo, bengila mingilo ya butōtyi bwabo yobapebwa’ko. Inoko ke basapudipo ba musapu wa Bulopwe. Kebadipo na buyuki bwabinebine amba kino kyo “kyaba kya kumfulo” ne kebamwenepo kampeja-bukidi kafwaninwe kwikalwa nako mu ano mafuku otudi’mo.—Danyele 12:4.

⁵ Yesu Kidishitu wānene pangala pa ino yetu myaka ya malwa amba: “Monka mwadi mwikadile myaka ya Noa ne [kwikala’po, NW] kwa Mwanā muntu nako kukēkalanga’nka nabya. Ke-bantu monka mo badi bēkadile mu oa mafuku abadikile ku meso a dilobe dya mema, badi badya bēdīila; batoma bētomena; basonga bēsongela, basongwa nabo bēsongelwa; kutūla ne ku [dyodya] difuku dyātwelele Noa mu safini, ne kuyūkapo mpika, ino pa kufika dilobe dyatukija bonso kadi, ne pa [kwikala’po, NW] kwa Mwanā muntu napo pakēkalanga’nka nabya.” (Mateo 24:37-39) Kudya pa ndīlo ne kutoma pa ntomeno ke bibipo, nansha ke kusonga kwine i mpango yatūdile’ko Leza aye mwine. (Ngalwilo 2:20-24) Ino wivwane kusaka kotusaka bino bintu bya umbūmi byendele’mo kubaalamuka ke kitungo kyetu kinekine, mwene i biyampe kutūla ino myanda mu milombelo? Yehova uketukwasha tulame nyeke tumweno twa Bulopwe pa kifuko kibajinji, kulonga byoloke, ne kwingila mingilo yonso yotunenwe kumwingidila.—Mateo 6:33; Loma 12:12; 2 Kodinda 13:7.

Kwipāna ne mingilo yotunenwe kwingidila Leza

⁶ Bene Kidishitu bamo babatyijibwe bafwaninwe kulombela na kininga, mwanda būmi bwabo kebukimaninepo pa biselwa bya bwingidi byobetwikile pobēpene kudi Leza. Bine, ku mwaka ne mwaka pano kubatyijibwanga bantu 300 000 ne kupita, ino kibalwa kya Batumoni ba Yehova bonso basapula kwilundila’ko mpika. Bimweka amba basapudi bamobamo ba Bulopwe pano kebakisapulangapo myanda miyampe. Ino bantu bonso banenwe kwingila byabinebine mu mwingilo wa bwine Kidishitu kumeso kwa kubatyijibwa. Mwanda bayukile biyampe mwingilo wāpene Yesu ku balondi bandi bonso amba: “Endai . . . mukafundijei mizo yonso ya bantu nabo ke bāna-babwanga, kwibabatyija mu dijina dya Tata, ne dya Mwana, ne dya [mushipiditu sandu]. Kadi ne kwibalombola balaminine byonso byo nemulaīle ami mwine.” (Mateo 28:19, 20) Bantu babatyijibwe shi abaleka mwingilo wa kusapula bu Batumoni ba Leza ne Kidishitu, nabya būmi bwabo kebukikwatañenepo na mingilo mituntulu yobanenwe kwingidila Umpangi wabo Mukatampe; eyo poso kwikala bikoleja kampanda bibapityile kipimo bikokeja kwibekadila bu bijika, shi misongo, shi bintu’ka bikwabo.—Isaya 43:10-12.

⁷ Isalela wa kala wādi muzo mwipāne kudi Leza, bantu bao bādi munshi mwa kipwano kya Bijila bādi na mingilo yobādi banenwe kwingidila Yehova. Kifwa, bana-balume bonso bādi bafwaninwe kubungakana misunsa isatu pa mwaka kusoba masobo, yewa yense wādi upela kulama Pashika ku kusaka, wādi ‘ufundudidilwa,’ ko kunena amba wipaibwa. (Umbadilo 9:13; Levi 23:1-43; Kupituluka 16:16) Bene Isalela, pa kusaka kuvuija mingilo yabo yonso yobādi bengidila Leza bu bantu bandi bepāne, bādi bakongakena pamo kebatōta. (Kupituluka 31:10-13) Kekudipo panenwe mu Bijila’mba, ‘Ukabungakana nabo shi ubamone amba bikwendekela mungya būmi bobe.’ Ku boba bepēne dyalelo kudi Yehova, kino kibweja mutyika ku binenwa bya Polo byaānene amba: “Kadi twitei mityima bātwe bene na bene ya pa kwisombela ku [buswe] ne mīngilo miyampe; ne kuleka’byo kubungakana mpika, pamo na muswelo wa bamobamo, poso kwikwasha bātwe bene; ne byo mwamona difuku dibafwena po pene pa kuningija.” (Bahebelu 10:24, 25) I amo, kubungakena pamo kitatyi ne kitatyi na banabetu betabije i kipindi kya mu mingilo ya bu bene Kidishitu bepāne yotunenwe kwingidila Leza.

Tadija na katentekeji butyibi bokwata!

⁸ Pakwabo ukidi nkasampe mwipāne kudi Yehova. Ukeselwa madyese shi wendelele na kutūla tumweno twa Bulopwe pa kifuko kibajinji mu būmi bobe. (Nkindi 10:22) Na milombelo ne kuteakanya bintu na katentekeji, ukokeja kupityija myaka yobe ya bunkasa mu mwingilo kabidye wa kitatyi kyonso—uno o muswelo mulumbuluke wa kuvuluka Umpangi obe Mukatampe. Shi bitupu, bintu bya kungitu bibwanya kukwiba kitatyi, ne kukudya kavudi. Ukokeja padi kusonga ukidi mwanuke musongela bantu bavule, waponena mu nkongole moenda ukimba kusokola bintu bya kungitu. Kaji ka mfalanga kashilula kukudya kitatyi kivule ne bukomo bobe. Shi uwabutula bana, wasela kino kiselwa kya kisaka mu bula bwa myaka makumi. (1 Temote 5:8) Padi kukelwapo Umpangi obe Mukatampe, ino ufwaninwe kuyuka amba kubadikila kuteakanya nansha kubulwa kuteakanya bintu, ko kukasebela būmi bobe bwa ku butame dishinda diyampe nansha dibi. Myaka pa kupita’po, pa kwela milafwe ku myaka ya kunyuma, washilula kwialakanya, amba nkikidi longa naputumine mu mwingilo ukola wa Umpangi wetu Mukatampe ponakidi nkasampe. Lelo kyokubandawila ino mikenga na kusumininwa kwabinebine tamba pano i kika, bine ukaloelelwa mu mingilo yobe ikola yokengidila Yehova mu myaka ya bunkasa bobe?

⁹ Ivwana ino ngikadilo mikwabo—ya muntu waingile bu mukumbi wa “luombe lwa Leza.” (1 Petelo 5:2, 3) Ino watūla ano madyese ku kusaka kwa aye mwine. Pano wanunupa, kakibwanyapo padi kwingila mingilo yonso ya Leza. Lelo ukibwanya kadi kufikila pa madyese a kiteokratike? Bine, ukokeja kuletela bakwabo madyese shi wadi mwibidile kusela biselwa bivule mu kipwilo! Eyo, kekudipo nansha umo wa kwiikadila na būmi aye mwine, pa kino, balunda nandi ne baswe bandi bakasangala mpata shi ukibwanya kuvudija mingilo yandi, pa mwanda wa ntumbo ya Leza. (Loma 14:7, 8) Kupityidila, Yehova kakelwapo bilonga muntu yense mu mwingilo wandi. (Bahebelu 6:10-12) Shi ke pano, i bika bibwanya kwitukwasha tuvuluke Umpangi wetu Mukatampe?

Bintu bitukwasha tuvuluke Umpangi wetu Mukatampe

¹⁰ Musapudi wādi pa kifuko kiyampe, o mwanda kādipo mwa kubudilwa kwitupa misoñanya ya kuvuluka Umpangi wetu Mukatampe. Yehova wālondolwele milombelo yandi yaālombele na mutyima umo, wāmupa tunangu tutabuke. (1 Balopwe 3:6-12) Solomone wākimbilekimbile mu bintu byonso biloñanga bana ba bantu. Ne kadi wāpelwe lubila lwa kusoneka ku bukomo bwa mushipiditu wa Leza bintu byaāsokwele mu kukimba kwandi, amba bakwabo nabo baboile’ko ñeni. Wāsonekele amba: “Ino pakwabo napo ke-muntu Musapudi wādi wa bwino wādi ukilombola monka bantu kuyukidija, eyo wa fwatakenye ne kukimba ne kulongolola nkindi ya ntanda ne miseke. Byobiya Musapudi walangile kusokola binenwa bifwaninwe, ne kyokya kyalembelwe kyoloke, ke binenwa bya bu-binebine kadi.”—Musapudi 12:9, 10.

¹¹ Bwalamuni bwa Kingidiki bwa Bible wa Septante, bwalamwine bino bishima’mba: “Ne kadi, mwanda musapudi wadi na tunangu, mwanda wafundije bantu tunangu; amba pa kusaka amba kutwi kusokole bintu bilumbuluke shē bidi mu nkindi, musapudi wakimbile na kininga bishima bisangaja ne mulembelo moloke—binenwa bya bubinebine.” (Bible wa Septante, walamwinwe na Charles Thomson) Solomone wālongele bukomo bwa kutenga mityima ya batangi bandi na bishima bilumbuluke, myanda isangaja byabinebine ne mifwaninwe. Tufwaninwe kwitabija pampikwa kwikaka bintu byaāsokwele, ne madingi andi a tunangu, mwanda bino binenwa byandi bitanwa mu Bisonekwa byāsonekelwe ku bukomo bwa mushipiditu sandu.—2 Temote 3:16, 17.

¹² Mu myaka ya Solomone, kwādi mabuku mavulevule, nansha byokebādipo na bitampilo pamo bwa bidi’ko dyalelo. I muswelo’ka wādi ufwaninwe kumonwa mabuku a owa muswelo? Aye mwine wānene amba: “Binenwa bya bañeni i bwa misungu, ne bwa nkingi mipopibwe bininge byo binenwa bya bene ba bitango, byapebwa kudi mukumbi umo. Ino pano namino, wami mwana, pakwabo napo udingilwe; kulemba mikanda kutupu mfulo, kadi kutangatanga nyeke ko kukōkeja ngitu.”—Musapudi 12:11, 12.

¹³ Binenwa bya boba badi na tunangu twa bwine Leza bidi pamo bwa misungu. Namani? Bituñanga batangi nansha bemvwaniki bekale kulongela monka mwendele binenwa bya tunangu byobatanga nansha byobemvwana. Kadi, boba bongwija pamo “binenwa” nansha myanda ya tunangu twabinebine ne mifwaninwe, badi pamo bwa “nkingi mipopibwe,” mishimikwe shinkidingi. Badi pamo bwa nkingi mishimikwe shinkidingi mwanda byabo binenwa bilumbuluke bilombola tunangu twa Yehova, o mwanda bikokeja kushimatyija ne kukwatakanya batangi nansha bemvwaniki babyo. Shi wi mbutwile wakaminwe Leza, lelo wabulwa’po nobe kulonga bukomo bwa kukomeneja tuno tunangu mu ñeni ne mu mutyima wa obe mwana?—Kupituluka 6:4-9.

¹⁴ Mwanda waka Solomone wānene bino bintu pa mwanda utala mabuku a owa muswelo? Mwanda shi tudingakanye Kinenwa kya Yehova na mabuku keadi mpwilo a ino ntanda, tusa kumona’mba i mayule milangwe ya bantu yonkayonka. Mavule alombola’nka mulangilo wa Satana Dyabola. (2 Kodinda 4:4) O mwanda “kutangatanga” ano mabuku a bwine ntanda kekudipo na kamweno kaendaenda. Kadi kwipānina’mo bipitepite kukokeja kwitwipaya kumushipiditu. Tulangulukei nanshi pa myanda itala būmi inena Kinenwa kya Leza, na mwādi mulangulukila’po Solomone. Kino kikakomeja lwitabijo lwetu ne kwitufwenya mpata kudi Yehova. Kupipidila bipitepite ku kwifunda mabuku nansha bintu bikwabo bya masomo kubwanya kukōkeja ngitu yetu bitupu. Nakampata shi bino bilembwa bitamba ku milangilo ya ntanda ipatanya tunangu twa Leza, po pene pobyona, byonakanya lwitabijo lotwitabije mudi Leza ne mu mpango yandi. Nanshi tuvulukei amba, bilembwa bya kamweno kutabuka mu mafuku a Solomone ne mu ano etu mene i bino bilombola tunangu twa “mukumbi umo,” Yehova Leza. Witupele Bisonekwa Bikola mu mikanda 66, bino byo bintu byotufwaninwe kuta’ko mutyima kupita byonso. Bible ne mabuku aleta bukwashi etupebwa na “umpika wabinebine” o etupa “buyuki bwinebwine bwa Leza.”—Nkindi 2:1-6, NW.

Mingilo mituntulu yotunenwe kwingidila Leza

¹⁵ Musapudi Solomone unena mu kīpi bukimbi bonso bwaālongele amba: “Ino pano namino yo mfulo ya uno mwanda uno’u; byonsololo i bivwanibwe: akamwa Leza ne kulama bijila byandi, mwanda yo mingilo mituntulu ya muntu. Mwanda Leza ukaleta mingilo yonsololo, shi mingilo ka shi mingilo ka, mu kidye, ne bintu byonso bifibwe, shi i bika shi i bika, nansha kikale kiyampe, nansha kibi kine.” (Musapudi 12:13, 14) Kwakamwa kuyampe, kwa kabango ka kubanga Umpangi wetu Mukatampe kaketukinga pamo ne bisaka byetu ku kulondalonda mwikadilo mubi wa mu būmi ukokeja kwituletela batwe ne baswe betu musala keuneneka ne tusua twa malwa. Kwakamwa Leza i kuyampe, kudi tō, kadi yo ngalwilo ya tunangu ne buyuki. (Mitōto 19:9; Nkindi 1:7) Shi tudi na mumweno muyampe wimanine pa Kinenwa kya Leza kya ku bukomo bwa mushipiditu, ne shi twingidija madingi akyo mu bintu byonso, i bine tukavuija “mingilo mituntulu” yotunenwe kwingidila Leza. Kekudipo kisakilwa kutandika mulongo wa mingilo, mhm. Kisakibwa i kukimba buludiki mu Bisonekwa ponso potusaka kupwija makambakano ne kulonga nyeke bintu mungya musakila Leza.

¹⁶ Tufwaninwe kuyuka amba kekudipo kantu katunya kumona Umpangi wetu Mukatampe. (Nkindi 15:3) “Ukaleta mingilo yonsololo, shi mingilo ka shi mingilo ka, mu kidye.” Bine, Mwine Mukatakata Mwine ukatyiba mambo onso, kubadila’mo ne oa mene mafyame ku bantu. Uno mwanda otwayuka ufwaninwe kwitukunka ku mityima tulame bijila bya Leza. Ino kikatampe kine kifwaninwe kwitukunka ku mityima i buswe botuswele Tata wetu wa mūlu, monka mwāsonekele mutumibwa Yoano amba: “Buno namino bo buswe bwa Leza, amba tulame mbila yandi, kadi mbila yandi ke ilēmapo.” (1 Yoano 5:3, NW) Nanshi i kyendele’mo, kadi kya tunangu kulama mbila ya Leza, mwanda i mitūlwe’ko bu ya kwitukwasha nyeke. Kino ke kiselwapo kilēma ku boba baswele Umpangi Mukatampe. Basangelanga kuvuija mingilo yabo yobanenwe kumwingidila.

Vuija mingilo yonso mituntulu yonenwe kwingila

¹⁷ Shi binebine tusaka kuvuija mingilo yonso yotunenwe kwingidila Leza, tufwaninwe kutentekela pa kulama bijila byandi kwakamwa kwa kutyina kumufityija mutyima. I kyabine, “kwakamwa Yehova e ngalwilo ya ñeni,” ne kulama bijila byandi ko kwikala na “kuyūkidija kulumbuluke.” (Mitōto 111:10; Nkindi 1:7) Twikalei nanshi bantu batunangu, bayukile kukōkela Yehova mu bintu byonso. Kino i kya kamweno, nakampata pano paikala’ko Mulopwe Yesu Kidishitu, ne byafwena difuku dyasa kutyiba mambo bu Mutyibi utongelwe na Leza po pene.—Mateo 24:3; 25:31, 32.

¹⁸ Muntu ne muntu pano ubandaulwanga na Leza. Le tulēmenene ku bintu bya kumushipiditu’ni, nansha ketudi baleke bya ntanda bizozeja kipwano kyetu na Leza? (1 Kodinda 2:10-16; 1 Yoano 2:15-17) Ne bankasampe, ne banunu, batwe bonso tulongei bukomo bwa kusangaja Umpangi wetu Mukatampe. Ekale tukōkele Yehova ne kulama bijila byandi, tukasumbula bintu byonso bya bitupu bya ntanda ya lupito. Nabya tubaikala na lukulupilo lwa kukekala na būmi bwanyeke mu ngikadilo impya ya bintu ilailwe na Leza. (2 Petelo 3:13) Bine buno i būmi butabuke kunengela, bukapebwa boba bonso bengila mingilo mituntulu yobanenwe kwingidila Leza!

Usa kulondolola namani?

◻ I kika kinenenwa amba ke bintu byonsopo bya bitupu?

◻ Mwanda waka mwine Kidishitu nkasampe ufwaninwe kubandaula byabinebine mwingilo wandi ukola?

◻ I mabuku a muswelo’ka oketufwaninwepo “kutangatanga nyeke”?

◻ “Mingilo mituntulu ya muntu” i mingilo’ka?

[Study Questions]

 1. Lelo Yehova upele bantu bandi bintu’ka?

 2. I bipangujo’ka byotukokeja kwiipangula pa mwanda utala kwingidila Yehova?

 3. Kukwatañana na Musapudi 12:8, kya bitupu kutabuka bya bitupu byonso i kika?

 4. I kika kinenenwa’mba ke bintu byonsopo bya bitupu?

 5. I bika byotufwaninwe kulonga shi kusaka bintu bya umbūmi kwendele’mo kubaalamuka ke kitungo kyetu kinekine?

 6. I mu muswelo’ka umo wa mvubu mikatampe mubulwanga bantu babatyijibwe kuvuija mingilo mituntulu yobanenwe kwingidila Leza?

 7. Mwanda waka tufwaninwe kubungakena pamo kitatyi ne kitatyi mwanda wa kutōta?

 8. I kika kinenenwa amba nkasampe mwipāne ufwaninwe kubandaula na kusumininwa kwabinebine mwingilo wandi ukola?

 9. I bika bibwanya kulonga muntu ke mununu wādi usela biselwa mu kipwilo?

10. I kika kinenenwa amba musapudi wādi mu kifuko kilumbuluke, o mwanda wādi upāna biyampe misoñanya mu myanda itala kuvuluka Umpangi wetu Mukatampe?

11. Mwanda waka tufwaninwe kwitabija madingi a tunangu a Solomone?

12. Ukokeja kushintulula namani mu bishima bya abe mwine bintu byānene Solomone mu Musapudi 12:11, 12?

13. Binenwa bya boba badi na tunangu twa bwine Leza bikokeja kwikala bwa misungu namani, ne i bāni badi pamo bwa “nkingi mipopibwe bininge”?

14. (a) I mabuku a muswelo’ka oketufwaninwepo “kutangatanga nyeke”? (b) I ku bilembwa’ka kotufwaninwe kuta mutyima nakampata, ne mwanda waka?

15. (a) I muswelo’ka okokeja kunena binenwa bya Solomone bitala pa “mingilo mituntulu ya muntu”? (b) Tunenwe kulonga bika shi tusaka kuvuija mingilo mituntulu yotwingidila Leza?

16. I bika bikalonga Yehova pa mwanda utala kidye?

17. I bika byotukalonga shi binebine tusaka kuvuija mingilo yetu yonso yotunenwe kwingidila Leza?

18. Ekale tubavuija mingilo yonso mituntulu yotunenwe kwingidila Yehova Leza, i mpalo’ka yotukapalwa?

[Picture on page 16]

Ku boba bengidila Yehova, ke bintu byonsopo bya bitupu

[Picture on page 18]

Kinenwa kya Leza i kishile kulampe na mabuku mavule a ino ntanda, mwanda akyo kifukatyijanga mityima ya bantu ne i kya kamweno