Fanontanian’ny Mpamaky

Araka ny fahazoako azy, ny teny grika hoe “toʹte” (avy eo) dia ampiasaina mba hampidirana izay avy manaraka. Koa nahoana àry ny Matio 24:9 no vakina toy izao: “Ary [“avy eo”, NW ] [“toʹte”] dia hatolony ho amin’ny fahoriana hianareo”, kanefa kosa milaza toy izao ilay fitantarana mifanitsy aminy ao amin’ny Lioka 21:12: “Ary raha mbola tsy tonga izany rehetra izany, dia hisambotra anareo izy ka hanenjika (...) anareo”?

Araka ny mety ny fampiasana ny toʹte mba hampidirana zavatra izay avy manaraka, zavatra mitranga misesy, raha azo atao ny milaza izany. Tsy voatery ho azontsika avy amin’izany anefa fa io no hany fomba ampiasan’ny Baiboly ilay teny.

Ny A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, nataon’i Bauer sy i Arndt ary i Gingrich, dia mampiseho fa ny teny hoe toʹte dia ampiasaina amin’ny heviny fototra roa, ao amin’ny Soratra Masina.

Ny iray dia hoe “amin’izay fotoana izay”. Izany dia mety ho “tamin’ny lasa, tamin’izay”. Misy ohatra iray omena ao amin’ny Matio 2:17: “[Tamin’izay, NW ] dia tanteraka izay nampilazaina an’i Jeremia mpaminany”. Izy io dia tsy manisy fitenenana ny amin-javatra mifampitohitohy, fa milaza kosa fotoana manokana iray tamin’ny lasa, tamin’izay fotoana izay. Mitovy amin’izany koa, fa ny toʹte dia azo ampiasaina “momba ny hoavy hoe rahatrizay”. Hita ao amin’ny 1 Korintiana 13:12 ny ohatra iray ny amin’izany: “Fa ankehitriny isika mizaha ao amin’ny fitaratra ka tsy mahita marina; fa rahatrizay dia mifanatrika; ankehitriny sombintsombiny no fantatro; fa rahatrizay dia ho fantatro tsara toy izay nahafantarana ahy.” (Izahay no manao sora-mandry.) Teto i Paoly dia nampiasa ny toʹte tamin’ny heviny hoe ‘amin’io fotoana amin’ny hoavy io’.

Araka io diksionera io, ilay fampiasana hafa ny toʹte dia hoe “mba hampidirana izay avy manaraka eo amin’ny fotoana”. Io diksionera io dia manome ohatra maro hita ao amin’ireo fitantarana telo momba ny valin-tenin’i Jesosy tamin’ilay fanontanian’ireo apostoly momba ny famantarana ny fanatrehany.a Ho ohatra ny amin’ny fampiasana ny hoe toʹte “mba hampidirana izay avy manaraka eo amin’ny fotoana”, ilay diksionera dia nanonona ny Matio 24:10, 14, 16, 30; Marka 13:14, 21; ary ny Lioka 21:20, 27. Ny fandinihana ireo teny manodidina dia mampiseho hoe nahoana no zavatra mitranga misesy no fahatakarana hevi-javatra mety. Ary izany dia manampy amin’ny fahazoana ny hevitry ny faminanian’i Jesosy izay nirakitra ny fisehoan’ireo zavatra hitranga amin’ny hoavy.

Kanefa tsy voatery manatsoaka hevitra isika fa ny ohatra rehetra ny amin’ny toʹte ao amin’ireny fitantarana ireny dia tsy maintsy mampiditra amin’ny fomba hentitra izay avy manaraka eo amin’ny fotoana. Ohatra, ao amin’ny Matio 24:7, 8 dia vakintsika fa nanambara mialoha i Jesosy fa hisy firenena hitsangana hamely firenena ary hisy mosary sy horohoron-tany. Manohy toy izao ny andininy faha-9: “Ary [“avy eo”, NW ] dia hatolony ho amin’ny fahoriana hianareo ka hovonoiny; ary ho halan’ny firenena rehetra hianareo noho ny anarako.” (Izahay no manao sora-mandry.) Ho azon’ny saina ekena ve ny fahatakarana fa tsy maintsy mitranga avokoa ireo ady sy mosary ary horohoron-tany rehetra nambara mialoha, ary angamba hitsahatra, alohan’ny ahafahan’ny fanenjehana hanomboka?

Tsy araka ny lojika izany no sady tsy hamarinin’izay fantatsika momba ny fahatanterahany tamin’ny taonjato voalohany. Ilay fitantarana ao amin’ny bokin’ny Asan’ny Apostoly dia mampiharihary fa saika avy hatrany taorian’ny nanombohan’ireo mpikambana tao amin’ny kongregasiona kristiana vaovao nitory, dia nahita fanoherana lehibe izy ireo. (Asan’ny Apostoly 4:5-21; 5:17-40). Azo antoka fa tsy afaka milaza isika fa ireo ady sy mosary ary horohoron-tany rehetra izay noresahin’i Jesosy dia nitranga talohan’io fanenjehana tany am-boalohany io. Mifanohitra amin’izany fa tonga ilay fanoherana “raha tsy mbola tonga” akory ny maro tamin’ireo zavatra nambara mialoha, ka izany dia mifanaraka amin’ilay fomba nilazan’i Lioka zavatra nanao hoe: “Ary raha tsy mbola tonga izany rehetra izany, dia hisambotra anareo izy ka hanenjika (...) anareo”. (Lioka 21:12, izahay no manao sora-mandry.) Izany dia toa manondro fa ao amin’ny Matio 24:9, ny toʹte dia ampiasaina kokoa amin’ny heviny hoe “amin’izay fotoana izay”. Mandritra ilay fe-potoana hisian’ny ady sy ny mosary ary ny horohoron-tany, na amin’izay fotoana izay, dia henjehina ireo mpanara-dia an’i Jesosy.

[Fanamarihana ambany pejy]