Wat weet u over de ziekte van Chagas?
Door Ontwaakt!-correspondent in Bolivia
OM SPEELGOED te pakken, raakt een kind in een afgelegen Boliviaans dorp de vensterbank van de lemen hut aan en komt in aanraking met een insekt, de vinchuca, of met diens uitwerpselen. Later lijdt het kind aan ontstoken zwellingen, symptomen van de ziekte van Chagas. Een man wordt door hetzelfde soort insekt gebeten, terwijl hij op de aarden vloer van zijn verblijf ligt te slapen. Jaren later heeft hij de ziekte van Chagas in een vergevorderd stadium. Men schat dat er, vanaf de zuidelijke grens van de Verenigde Staten tot halverwege Argentinië, 12.000.000 mensen door deze ziekte gekweld worden. Deze ziekte wordt „een van de grootste problemen van Latijns-Amerika” genoemd.
Wat zijn dan de symptomen van de ziekte van Chagas? En, als men haar eenmaal heeft opgelopen, hoe kan men de ziekte draaglijker maken? Welke voorzorgsmaatregelen zou men kunnen nemen om te vermijden dat men de ziekte krijgt? Vooral wanneer u in de tropische landen van Zuid- en Midden-Amerika woont, zou het goed zijn het antwoord op deze vragen te weten. Maar zelfs wanneer u niet in het gebied woont waar de ziekte van Chagas het meest voorkomt, zijn er gegronde redenen om er meer over te leren.
De vinchuca is een van de voornaamste overbrengers van de gevreesde Trypanosoma cruxi, een kleine eencellige parasiet, die zich in mensen en dieren voortplant, en die de oorzaak is van de ziekte van Chagas. In 1908 ontdekte Carlos Chagas deze parasiet voor het eerst in het inwendige van de vinchuca. De ziekte kan echter ook door honden en katten op mensen worden overgebracht.
Landen in Midden- en Zuid-Amerika hebben, zowel afzonderlijk als gezamenlijk, deelgenomen aan studies betreffende de ziekte van Chagas en de bestrijding ervan. In Bolivia heeft men het probleem sinds de jaren ’40 nog intensiever bestudeerd. Volgens één Boliviaans onderzoek lopen een 1.800.000 mensen in dat land met zijn bijna 5.000.000 inwoners de kans door een vinchuca gestoken te worden, en een 600.000 mensen zijn inderdaad al door dat insekt gestoken.
Het onheil dat de „vinchuca” aanricht en de ziekte van Chagas
Deze studies hebben aan het licht gebracht dat sommige vinchuca’s de parasieten niet bij zich dragen, en dat de insekten die wel overbrengers zijn, iemand niet door de eigenlijke beet infecteren. Terwijl het insekt dat de ziekteverwekkers bij zich draagt, zijn lichaam met het bloed van zijn slachtoffer vult, laat het misschien dicht bij de beet zijn uitwerpselen achter. Het insekt schuift misschien met zijn achterlijf over de beet, waardoor het de parasieten in de bloedsomloop van het slachtoffer brengt. Of soms krabt het slachtoffer direct daarna aan de plek waar hij gebeten is, en infecteert zichzelf op die manier.
Waarom is het slachtoffer zich niet bewust van de aanwezigheid van de vinchuca? Dit insekt is ’s nachts actief. Vaak valt hij van het plafond op het slapende slachtoffer. Hij steekt zijn scherpe, op een dolk lijkende snuit in het slachtoffer, gewoonlijk rond de ogen, waar de huid erg zacht is, of in de soepele huid van de hals. De beet is pijnloos. Daarom kan de vinchuca een kleine hoeveelheid bloed opzuigen zonder dat het slachtoffer zich bewust is van wat er gebeurt. Later ontwikkelt zich echter een ontsteking rond de beet. Het oog kan zo zwellen dat het dicht gaat zitten. Er kan ook klierzwelling optreden.
Wanneer de parasieten zich eenmaal in de bloedsomloop bevinden, planten zij zich snel voort. In de eerste twee weken kunnen de parasieten door laboratoriumonderzoek ontdekt worden. Daarna vermenigvuldigen de parasieten zich minder snel doordat het slachtoffer antilichamen produceert, hetgeen het moeilijker maakt de ziekte door medisch onderzoek te ontdekken.
In de laatste stadia van de ziekte veroorzaken de parasieten moeilijkheden die variëren van hartstoornissen tot infectie van de lever en de milt. Er kan schade toegebracht worden aan de lymfklieren en de hersenen. De bloeddruk van het slachtoffer daalt. Soms komen de parasieten in het hart terecht. Naarmate ze groeien en zich vermenigvuldigen, veroorzaken ze stollingen en verstopping in de bloedvaten. En wat nog erger is, ze veroorzaken dat de aderen springen. Sommige slachtoffers lijden aan vergroting van de dikke darm, waardoor problemen in verband met de spijsvertering en stoelgang kunnen ontstaan.
Bij bepaalde slachtoffers van de ziekte van Chagas ontwikkelen deze ernstige reacties zich pas op latere leeftijd. Het verloop van de ziekte is wel eens vergeleken met een grote ijsberg in het water. Een klein gedeelte van die massa is boven water te zien, terwijl het grootste deel zich onder water bevindt. Hetzelfde is het geval met de symptomen van de ziekte van Chagas. Heel vaak zijn het slachtoffer en zijn arts zich er niet van bewust dat de patiënt de ziekte heeft opgelopen, en de gevolgen vertonen zich gewoonlijk pas 15 tot 20 jaar later, wanneer de ziekte zich in een vergevorderd stadium bevindt.
De ziekte van Chagas is niet noodzakelijkerwijs besmettelijk. Als één gezinslid de ziekte heeft hoeft het niet zo te zijn dat allen de ziekte krijgen. De ziekte wordt voornamelijk overgebracht door de beet van een insekt dat de parasiet bij zich draagt. Baby’s van besmette moeders kunnen de ziekte echter wel oplopen, daar de parasiet gedurende de laatste maanden van de zwangerschap door de placenta van de moeder heen dringt en het groeiende kind bereikt. Ook is bekend dat een baby die gezoogd wordt, de parasiet kan binnenkrijgen via de melk van een besmette moeder.
De vinchuca kruipt niet alleen, doch kan ook vliegen. Hij bijt ook dieren, hoewel hij voornamelijk van menselijk bloed leeft Opmerkelijk is dat pluimvee, duiven en andere tamme vogels de ziekte niet krijgen. Niettemin vormt de aanwezigheid van dieren en vogels in en om het huis een openlijke uitnodiging voor bloedzuigende insekten om het huis binnen te gaan en daarna de ziekte van Chagas op de bewoners over te brengen.
Nog een gevaar — bloedtransfusie
Het boek Usted y la enfermedad de Chagas (U en de ziekte van Chagas) wijst op nog een gevaar — het doorgeven van parasieten van donor naar patiënt via een bloedtransfusie. Volgens de publikatie Tropical Diseases Bulletin kan de ziekte van Chagas, te zamen met de in Afrika voorkomende trypanosomiasis (de Afrikaanse slaapziekte), framboesia en filariasis (draadwormen van 5 tot 8 centimeter lang), door bloedtransfusies overgebracht worden. In gebieden waar zonder onderscheid door iedereen bloed gegeven kan worden, bestaat er ernstig gevaar dat men de ziekte van Chagas oploopt. Daarom hebben degenen die gehoorzamen aan de bijbelse wet zich te onthouden van bloed, zowel menselijk als dierlijk, meer kans om een goede gezondheid te behouden. — Hand. 15:28, 29.
Ook moet opgemerkt worden dat het internationale reizen ziekte-overbrengende parasieten snel van Latijns-Amerika naar ieder ander deel van de aardbol kan overbrengen. Degenen die bloedtransfusies vermijden lopen dus in mindere mate gevaar door de ziekte geïnfecteerd te raken.
Hoe te voorkomen
Er is heden ten dage nog geen succesvolle manier gevonden om de ziekte geheel te genezen. Medicijnen roepen vaak problemen op die bijna net zo erg zijn als de ziekte zelf.
Sommigen raden in- en uitwendig gebruik van kruiden aan om de gevolgen van de ziekte tegen te gaan. De gedroogde bladeren en bloemen van de Spilanthes-plant worden aanbevolen. Ook wordt de suggestie gedaan om zeeplanten zoals kelp te eten, daar hun jodiumgehalte door het organisme opgenomen kan worden. Kruiden schijnen de gevolgen van de ziekte te verminderen, maar ze verwijderen de parasieten niet.
Reinheid is de belangrijkste voorzorgsmaatregel. Dit is zo omdat de vinchuca zich nestelt in de donkere, onhygiënische plaatsen in huizen die van modder, stro, palmbladeren en andere primitieve materialen gemaakt zijn. Daarom raadt men aan om nieuwe gebouwen op te trekken van cement, gips en kalk om mogelijke verblijfplaatsen van de vinchuca uit te schakelen. Ook is het regelmatig schoonmaken van huizen en bijgebouwen van het allergrootste belang.
Carlos Chagas, de ontdekker van het insekt dat de ziekte overbrengt, beval de vernietiging van de vinchuca als de enige oplossing aan om de ziekte uit te roeien. En aangezien er geen bevredigende genezing voor de infectie bestaat, zijn velen het hiermee eens. Momenteel zijn er insektendoders die de vinchuca in al zijn ontwikkelingsstadia vernietigen, met inbegrip van de eitjes.
Ten aanzien van wat men persoonlijk kan doen is het raadzaam Gods wet die aan de natie Israël werd gegeven, te beschouwen. Die wet, te zamen met wat er in de christelijke Griekse Geschriften geschreven staat, vereist heiligheid, reinheid (Lev. hfdst. 19; 2 Kor. 7:1; Openb. 21:8). Wanneer in Israëlitische huizen bepaalde ziekten ontstonden, werd het gehele gebouw afgebroken (Lev. 14:43-45). Als gevolg van zulke wetten bleef de natie Israël vrij van de ziekten van de omringende volken in het land Kanaän. Evenzo speelt ook nu een hoge maatstaf op het gebied van reinheid een zeer belangrijke rol in het voorkomen van de ziekte van Chagas en andere ziekten.