U kunt het leven aan — Waarom verkiezen sommigen zelfmoord?

VINDT u het steeds moeilijker om het hoofd te bieden aan de problemen waardoor u wordt omringd? In het hierop volgende artikel „Wat ben ik blij dat ik leef!” kunt u lezen hoe een vrouw dit leerde en een reden vond om te leven. Ook u kunt het leven aan. De feiten tonen echter aan dat een groeiend aantal mensen zich niet tegen het leven opgewassen voelt.

In de Verenigde Staten worden elk jaar zo’n 25.000 zelfmoorden geregistreerd. Dan zijn er nog de mislukte pogingen van naar schatting honderdduizenden anderen. In totaal zo schat men, moeten er al miljoenen mensen zijn die hebben geprobeerd zich van het leven te beroven.

Sommige landen hebben nog hogere zelfmoordcijfers dan de VS. Over de hele wereld heeft het zelfmoordcijfer schrikbarende proporties aangenomen. Het gaat daarbij om zowel rijk als arm — en de aantallen blijven stijgen.

Waarom komen zo veel mensen tot de slotsom dat zij het leven niet meer aankunnen?

Waarom?

„Er zijn drie oorzaken: men voelt zich ongelukkig, hulpeloos en hopeloos”, antwoordt Dr. Calvin J. Frederick, hoofd van de afdeling psychiatrische noodgevallen en rampenbijstand van het Nationale Instituut voor de Psychiatrie. Voor de persoon die zelfmoord overweegt, lijkt het alsof het één na het ander misgaat. Hij voelt zich niet tegen het heden opgewassen en voorziet voor de toekomst niets goeds waardoor de situatie zou veranderen. Maar hoe komt het dat iemand in zulke diepten van wanhoop verzinkt? De oorzaken lopen uiteen.

Bittere armoede drijft sommigen tot vertwijfeling. Voor veel mensen is armoede een kwestie van wel of niet in leven blijven — een strijd om aan voldoende voedsel te komen voor henzelf en hun gezin. En sommigen die het niet meer kunnen verdragen hun gezin gebrek te zien lijden, kiezen het alternatief — zelfmoord.

Veel anderen vinden het moeilijk een chronische, pijnlijke ziekte te verdragen. Oog in oog met een toekomst van elke dag pijn lijden, beramen sommigen het plan een eind aan hun leven te maken en daarmee aan hun ellende. Onlangs werd er zelfs, om zulke mensen te helpen, een boek uitgegeven dat wordt beschreven als „de eerste handleiding ter wereld om doeltreffend zelfmoord te plegen”.

Op een andere factor wordt gewezen in het commentaar van een woordvoerster voor de Samaritanen, een organisatie in Engeland die zich specialiseert in het helpen van personen met zelfmoordplannen. Zij zegt: „Het schijnt dat de neerslachtigheid toeneemt en één factor daarbij kan werkeloosheid zijn.” (Wij cursiveren.) Als illustratie het volgende: Jonge mensen die van school komen en er niet in slagen een baan te vinden, en ouderen die moesten afvloeien, delen met elkaar het gevoel verworpen te zijn. Frustratie kan al gauw leiden tot acute neerslachtigheid. Door bijstand of een werkeloosheidsuitkering wordt dat probleem niet opgelost. En neem de man die de baan verliest waardoor hij een aantal jaren in staat was goed voor zijn gezin te zorgen. Nu kamt hij elke dag de personeelsadvertenties uit. Hij heeft het ene sollicitatiegesprek na het andere, maar hij vindt geen baan. Ondertussen moet zijn gezin wel blijven eten. De rekeningen stapelen zich op. Ook dat is duidelijk geen situatie die gemakkelijk te verwerken is, vindt u wel?

Iets waartegen vele anderen zich niet opgewassen voelen, is eenzaamheid. Het kan zijn dat iemand, na vele jaren gelukkig getrouwd geweest te zijn, z’n partner verliest. Voor sommigen is de gedachte aan een leven zonder hun partner ondraaglijk.

Er zijn onderzoekers die denken dat zelfmoord onder bejaarden een reactie is op een reeks verliezen: hun partner sterft; de kinderen zijn het huis uit; zij gaan, al dan niet voortijdig, met pensioen; zij moeten zien rond te komen van een vast inkomen terwijl de prijzen blijven stijgen; hun geheugen begint hen in de steek te laten; hun gezondheid gaat langzaam achteruit en zij verliezen hun zelfrespect doordat zij steeds afhankelijker worden van anderen. Dan kan zelfmoord worden gezien als een manier om te voorkomen dat zij anderen tot last worden of als een uitweg om niet de rest van hun leven in een verpleeghuis te slijten.

Waarom plegen jongeren zelfmoord?

De opzienbarendste toename in zelfmoorden en pogingen tot zelfmoord vindt men onder jongeren. Sommige publikaties schatten dat in de Verenigde Staten elk uur 57 kinderen en tieners een poging tot zelfmoord doen. Canada heeft sinds de jaren vijftig een viervoudige toename in het aantal zelfmoorden onder jongeren beleefd. Een soortgelijke tendens bericht men in Frankrijk, de Bondsrepubliek Duitsland, Japan en Zweden. Hoe komt het dat zo veel jonge mensen zich niet tegen het leven opgewassen voelen?

Geen hoop te bezitten in verband met de toekomst wordt aangewezen als een van de voornaamste oorzaken. Dr. Diane Syer, hoofd van de Crisisopvangeenheid aan het East General Hospital in Toronto, zei dat jonge mensen die een zelfmoordpoging doen, het gevoel hebben „dat hun wereld er niet beter op zal worden en wat voor zin heeft het dan om door te gaan”.

Op scholen en universiteiten drijft de schijnbaar nooit eindigende pressie om „te slagen” vele anderen naar een breekpunt. In de Bondsrepubliek Duitsland en Japan wordt het hoge zelfmoordcijfer onder jongeren grotendeels toegeschreven aan deze angst om te falen. In sommige gevallen oefenen de ouders deze druk uit, door van hun kinderen niet alleen te verlangen dat zij leren maar ook dat zij uitblinken. Velen dwingen hun kinderen tot een bepaalde loopbaan zonder ook maar even stil te staan bij hun bekwaamheden en hun eigen voorkeur. Dr. Richard Seiden van de Universiteit van Californië zei: „Sommige ouders eisen dat hun kinderen iets bereiken als tegenwicht voor hun eigen minderwaardigheidsgevoelens.”

Veel onderzoekers geloven dat onzekerheid in het gezinsleven ook een belangrijke oorzaak is. Nu steeds meer gezinnen uiteen worden gereten door echtscheiding, geven veel jonge mensen zichzelf de schuld van het uiteengaan van hun ouders. Bij die onzekerheid komt nog toegeeflijkheid. Het wordt aan jonge mensen zelf overgelaten hun eigen beslissingen te nemen op het gebied van seks, drugs, alcohol — beslissingen waar zij niet aan toe zijn. Zij zien deze toegeeflijkheid als een gebrek aan ouderlijke belangstelling. Het gevolg is dat sommigen tot de conclusie komen dat hun ouders hen maar beter kwijt kunnen zijn.

„Nog een factor is de ontwaarding van het leven”, zegt Dr. Herbert Hendin, een klinisch hoogleraar in de psychiatrie aan de Columbia Universiteit in New York. (Wij cursiveren.) Wat draagt tot deze „ontwaarding van het leven” bij? „Tegen de tijd dat een kind 15 is, heeft het op de TV 14.000 moorden of gewelddaden met dodelijke afloop gezien”, zegt Dr. Seiden. Daarbij komen nog de populaire songs met zelfmoord als onderwerp: „Think I’m Gonna Kill Myself” (”Ik denk dat ik mezelf ga doden”); „I’m Mortuary Bound” (”Ik ben op weg naar het lijkenhuis”) en „Suicide” („Zelfmoord”).

Maar al te vaak hoort men gezinsleden en vrienden van het slachtoffer zeggen: „Als ik het maar had geweten . . .” Is het mogelijk te weten of iemand van wie men houdt het leven niet meer aankan? Welke hulp kunt u bieden?

Hulp — Van wie of waar?

Het is belangrijk te beseffen dat de manier waarop wij de mensen om ons heen behandelen — ons gezin en onze vrienden — van niet te onderschatten invloed kan zijn op de vraag of zij het leven de moeite van het leven waard vinden. Een 16-jarig meisje dat zelfmoord had overwogen, schreef bijvoorbeeld: „Als ouders en kinderen vriendelijker tegen elkaar waren, als onderwijzers meer begrip toonden, als we niet zo’n onderlinge wedijver koesterden, als onze geest niet zo open stond voor seks en niet zo gesloten was voor oprechte verhoudingen, zouden we er misschien allemaal beter aan toe zijn.” Maar als iemand nu vindt dat het leven de moeite van het leven niet waard is, waar kan hij dan hulp krijgen?

De hulp voor jonge mensen dient uiteraard van hun ouders te komen. Oudere mensen die het leven niet meer aan denken te kunnen, moeten zich ook tot iemand kunnen wenden van wie zij weten dat hij of zij om hen geeft, iemand die gezonde, praktische raad zal geven. Wat zijn enkele symptomen die te kennen kunnen geven dat iemand van wie u houdt, overweegt zich het leven te benemen?

Deskundigen geven een hele lijst van allerlei waarschuwingssignalen: dreigen met zelfmoord; zich van anderen afzonderen; plotselinge veranderingen in gedrag, bijvoorbeeld een extravert persoon die eenzelvig wordt; bezittingen waaraan hij of zij altijd gehecht was, worden nu weggegeven; zware neerslachtigheid. Zelfs slapeloosheid, verlies van eetlust en verminderde aandacht voor huiswerk mogen niet genegeerd worden als zulke veranderingen plotseling en langdurig zijn en vreemd voor de persoon in kwestie. Maar wat kunt u doen om te helpen?

„Gewoon een vriend zijn, gaan zitten en de [persoon] zich laten uiten” kan al helpen, zegt zelfmoorddeskundige Dr. Mark Solomon. Betoon medegevoel. Zeg niet: „Och, kom nou, zo ernstig kunnen je problemen toch niet zijn.” Wees bereid te luisteren. Wijs op andere mogelijkheden; help hem inzien dat de situatie kan veranderen. Wees niet bang openhartig te spreken. Het kan hem helpen z’n hart uit te storten en over z’n problemen te praten.

Velen die er niet in slagen een horend oor te vinden bij mensen van wie zij houden, wenden zich voor hulp tot zelfmoordpreventie- en crisiscentrums. Bij een aantal daarvan zijn de telefoonlijnen 24 uur per etmaal bemand. Bij één zo’n instelling in de Verenigde Staten, een centrum in Los Angeles, worden er zo’n 18.000 telefoontjes per jaar beantwoord. In Engeland registreerden de Samaritanen (een organisatie die in het hele land werkzaam is) een hoogtepunt van wel 1.500.000 telefoontjes in 1979, een jaar waarin 4192 mensen zelfmoord pleegden.

Dergelijke instellingen proberen niet alleen het leven aan de andere kant van de telefoonlijn te redden, maar kunnen iemand er ook over inlichten tot wie hij zich kan wenden voor hulp bij problemen die langdurig van aard zijn. Deze verwijzingen kunnen op psychiatrisch en medisch terrein liggen maar kunnen ook te maken hebben met het vinden van een verzorger voor de kinderen of het verkrijgen van een baan.

Sommige personen die zelfmoord overwegen, wenden zich tot nog een andere bron om hulp, zoals uit de volgende ervaring blijkt:

Enkele maanden geleden belde een jongeman naar het Wachttorengenootschap in Londen. Hij legde uit dat hij en zijn vrouw een kennis hadden die er dicht aan toe was zelfmoord te plegen en vroeg of iemand zo snel mogelijk naar zijn huis kon komen.

Daar aangekomen trof een vertegenwoordiger van de plaatselijke gemeente van Jehovah’s Getuigen een jonge vrouw die zwaar depressief was na een abortus. Aan de hand van de bijbel kon de Getuige over Gods barmhartigheid spreken en haar helpen een begrip te krijgen van christelijke beginselen als een levenswijze. Zij was dankbaar voor de hulp en aanmoediging om opnieuw te beginnen, en deed dat ook.

Maar waarom besloten haar vrienden Jehovah’s Getuigen op te bellen? Eenvoudig omdat zij geloofden dat hun vriendin dan zou kunnen praten met iemand die zich voor haar interesseerde en die de bijbel zou gebruiken om bemoedigend met haar te spreken. — 1 Thess. 5:14.

U kunt het leven aan!

Gaat u gebukt onder één of meer van de eerder genoemde problemen en bent u daardoor neerslachtig? Hebt u ooit het gevoel gehad dat u het leven niet meer aankon, dat het geen zin heeft verder te gaan? Natuurlijk kunt u alle reden hebben om u bedroefd te voelen. Maar wanhoop niet — u kunt het aan! Hoe?

Probeer positief te denken. Voor de meeste problemen bestaat een oplossing. Als u niet weet wat die in uw geval zou kunnen zijn, waarom probeert u dan niet iemand in vertrouwen te nemen die u kent en wiens raad u respecteert? Een oudere vriend die kan meevoelen, heeft misschien zelf ook voor een soortgelijk probleem gestaan en het overwonnen. Er kan een eenvoudige oplossing bestaan. Soms is een andere kijk nodig.

Is werkeloosheid bijvoorbeeld de oorzaak van uw neerslachtigheid? Hebt u geprobeerd een andere baan te vinden, maar zonder succes? Nu, wat voor baan zoekt u? Een baan waaraan dezelfde positie en hetzelfde salaris verbonden zijn als de betrekking die u bent kwijtgeraakt? Misschien zou het verstandiger zijn uw trots opzij te zetten en tevreden te zijn met een baan die wat minder betaalt of, indien nodig, veel minder. Per slot van rekening is iets beter dan niets!

Is eenzaamheid uw probleem? Zonder u dan niet af. Vecht tegen zelfmedelijden. Een van de beste dingen om eenzaamheid te bestrijden, is iets vriendelijks voor iemand anders te doen. ’Maar ik heb hulp nodig’, zegt u. ’Hoe kan ik dan hulp bieden?’ Jezus Christus zei: „Het is gelukkiger te geven dan te ontvangen” (Hand. 20:35). Waarom zou u het niet proberen? U zult bemerken dat geven aan anderen u zal opmonteren. Goed, uw probleem verdwijnt er niet door, maar het kan u helpen ertegen opgewassen te zijn.

Maar misschien denkt u dat uw probleem — een chronische ziekte of de dood van een beminde — onoplosbaar is. Niettemin is er een bron van hulp beschikbaar die u kan helpen zelfs tegen schijnbaar onoplosbare problemen opgewassen te zijn. Deze bron van hulp verzekert ons zelfs dat in de nabije toekomst alle problemen volkomen opgelost zullen zijn. Wat is die bron? Iemand wiens kennis en vermogen om te helpen veel groter zijn dan die van enig mens. Ja, God zelf.

Het is waar dat heel wat mensen spotten bij dat idee. Maar u zult moeten toegeven dat er ook heel wat mensen met problemen zijn. En dat zij nalaten zich tot God te wenden, rust hen niet beter toe om hun problemen aan te pakken, wel?

In de bijbel, in 2 Timótheüs 3:16, 17, lezen wij: „De gehele Schrift is door God geïnspireerd en nuttig om te onderwijzen, terecht te wijzen, dingen recht te zetten, streng te onderrichten in rechtvaardigheid, opdat de mens Gods volkomen bekwaam zij.”

Ja, de bijbel is Gods gids voor de mens. Wanneer u deze gids bestudeert en in uw leven toepast, zal dat u helpen tegen allerlei problemen opgewassen te zijn — werkeloosheid, armoede, eenzaamheid, zelfs problemen waarvoor geen oplossing lijkt te zijn, zoals een aanhoudende slechte gezondheid en de dood van iemand die men liefheeft. De bijbel geeft Gods dienstknechten de verzekering dat zij in tijden van spanning en benauwdheid zijn liefdevolle zorg zullen ontvangen. En zij die in geloof naar Jehovah God opzien voor hulp die in harmonie is met zijn wil, ontvangen dan ook liefdevolle hulp die werkelijk aan hun behoefte voldoet. — 1 Petr. 5:7; 1 Joh. 5:14.

Maar meer dan dat, de bijbel verklaart dat de huidige wereldproblemen het bewijs vormen dat wij in de „laatste dagen” leven (2 Tim. 3:1). Spoedig zal God een nieuwe ordening haar intrede laten doen, een ordening die alle problemen van degenen die hem liefhebben, volkomen zal oplossen. Met betrekking tot de huidige wereldtoestanden zei Jezus: „Als nu deze dingen beginnen te geschieden, richt u dan rechtop en heft uw hoofd omhoog, omdat uw bevrijding nabijkomt.” — Luk. 21:28; 2 Petr. 3:13.

Die kennis boezemt hoop in. En die hoop geeft ons een reden om te leven, ongeacht onze problemen. Waarom zou u geen verder onderzoek instellen? Jehovah’s Getuigen zullen u daar graag bij helpen.

Ja, met de hulp van Gods Woord, de bijbel, kunt u het leven aan!

[Inzet op blz. 6]

In sommige publikaties schat men dat in de Verenigde Staten elk uur 57 kinderen en tieners een poging tot zelfmoord doen

[Kader op blz. 9]

WAT U KUNT DOEN

□ Probeer positief te denken

□ Neem iemand in vertrouwen

□ Soms is een andere kijk nodig

□ Zonder u niet af

□ Vecht tegen zelfmedelijden

[Illustraties op blz. 5]

ARMOEDE

ZIEKTE

WERKELOOSHEID

[Illustraties op blz. 6]

EENZAAMHEID

HOPELOOSHEID

ANGST OM TE FALEN

[Illustraties op blz. 7]

„Tegen de tijd dat een kind 15 is, heeft het op de TV 14.000 moorden of gewelddaden met dodelijke afloop gezien”

ONZEKERHEID IN GEZINSLEVEN

ONTWAARDING VAN HET LEVEN

[Illustraties op blz. 8]

OUDERS

VRIENDEN

ZELFMOORDPREVENTIECENTRUM

DE BIJBEL