Zorg ervoor dat uw voedsel veilig is

BACTERIËN die met voedsel verband houdende ziekten veroorzaken, hebben bepaalde levensbehoeften — voedsel, water, lucht, warmte en tijd. Als een van deze elementen wordt weggenomen, wordt de ontwikkeling gestopt of geremd. Veilig eten betekent dus dat voedsel bereid moet worden onder omstandigheden die de bacteriën geen kans geven zich in het voedsel te ontwikkelen of waardoor de verbreiding van besmetting in de keuken wordt voorkomen. Beschouw de volgende suggesties voor veilig eten eens en maak er waar nodig wijselijk gebruik van bij u thuis.

Was uw handen, het liefst met zeep, voordat u voedsel aanraakt. Zorg ervoor dat eventuele wonden aan uw handen verbonden zijn. Vermijd het boven het voedsel te niezen en te hoesten, en laat na aan uw haar te zitten of uw neus te snuiten als u met voedsel bezig bent. Moet u even met het klaarmaken van het eten ophouden en andere dingen doen, zoals naar het toilet gaan of aandacht aan dieren besteden, vergeet dan niet uw handen te wassen voordat u het voedsel weer aanraakt.

Was het voedsel dat u gaat klaarmaken. Gebruik nooit verse vruchten of groenten zo van de markt of uit uw eigen tuin zonder ze te wassen, zelfs niet als ze gekookt worden. Het water dat gebruikt wordt voor het wassen dient schoon te zijn. Als ongeschilde groenten en vruchten rauw gegeten worden, borstel ze dan (bij voorkeur met een aparte borstel) om vuil en resten van bestrijdingsmiddelen te verwijderen. Bladgroenten zoals spinazie en sla dienen ook grondig gewassen te worden om zand en vuil te verwijderen.

Als u in een tropisch gebied woont waar parasieten zoals darmwormen en leverbot veel voorkomen, dient u alle verse vruchten en groenten die rauw of slechts licht gekookt geserveerd worden, te wassen in schoon water waar een klein beetje ontsmettingsmiddel aan is toegevoegd om deze organismen te doden. Hypochloriet is een bekend effectief ontsmettingsmiddel dat onder verschillende merknamen op de markt is. Gewoonlijk wordt er een beetje in schoon water opgelost en worden de vruchten en groenten erin ondergedompeld. Het voedsel kan dan met gewoon schoon water afgespoeld worden voordat het gegeten wordt.

Goed doorbraden van al het vlees, de vis en het gevogelte is nodig om schadelijke organismen te doden. Diepvriesvlees en -gevogelte moet volledig ontdooid worden alvorens het te braden, zodat de hitte tot in het binnenste kan doordringen. Varkens kunnen besmet zijn met trichinen (haarwormen), waardoor mensen die onvoldoende verhit varkensvlees eten, trichinose kunnen oplopen. In sommige landen is naar men zegt 10 procent van het worstvlees dat op de grote stadsmarkten verkocht wordt, besmet met trichinen. Door het vlees door en door te braden bij hoge temperaturen kunnen de trichinen gedood worden, maar door andere verwerkingsmethoden, zoals roken en pekelen, worden ze niet gedood.

Vissen en schaaldieren kunnen een lever- of longparasiet van de stam der platwormen huisvesten, die in het menselijk lichaam terechtkomt als de vis niet voldoende gekookt wordt. Zouten, pekelen of in rijstwijn weken is niet voldoende om zulke parasieten te doden. Hoewel rauwe vis en schaaldieren veel gegeten worden in sommige culturen, dient er toch voorzichtigheid betracht te worden als het water ernstig vervuild is.

Wanneer water van twijfelachtige herkomst is, moet het voor consumptie gekookt worden, daar waar het water ernstig vervuild is minstens 15 minuten. In sommige gebieden kan het drinkwater door chlorering gezuiverd zijn, maar op plaatsen waar bacteriën en parasieten veel voorkomen, mag u daar niet op afgaan. Koken is het beste.

In veel landen verspreidt besmet water cholera, geelzucht, tyfus, paratyfus, bacillaire dysenterie en amoebendysenterie, en nog andere ziekten. Men kan er zelfs niet overal van uitgaan dat de stedelijke drinkwatervoorziening veilig is. Is het water eenmaal gekookt, bewaar het dan in schone, afgesloten vaten.

In sommige gebieden wordt ook het filtreren van water aangeraden. Filters zijn verkrijgbaar als hulpstukken voor op de kraan of als afzonderlijke apparaten waar het water in wordt gegoten, waarna het door ongeglazuurd porselein of ander filtermateriaal druppelt. Door het filtreren worden zwevende deeltjes en vervuilende stoffen verwijderd, maar schadelijke bacteriën meestal niet. Sommige nieuwe filters en hulpstukken verwijderen klaarblijkelijk wel schadelijke bacteriën, maar ze zijn betrekkelijk duur en als ze niet regelmatig vervangen worden, kunnen ze zelf verontreinigend werken. Moderne filtreerapparatuur stelde astronauten zelfs in staat hun eigen urine te drinken.

Als uw melk niet is gepasteuriseerd, is het verstandig ze door verhitting te steriliseren. De Indiase voedingsdeskundige dr. Sucy Eapen waarschuwt: „De melk loopt gevaar besmet te worden door het dier zelf, door de melkverkoper en de manier waarop hij ermee omgaat en ook door de bussen die voor de melk gebruikt worden.”

Melk moet tot 72 °C of hoger verhit worden en ten minste 15 seconden op die temperatuur blijven. Laat ze daarna snel afkoelen tot 10 °C of koeler. Een andere methode is de melk langer te verhitten bij lagere temperaturen: 63 tot 66 °C gedurende 30 minuten.

Houd vliegen weg bij voedsel. Vliegen kunnen ziektekiemen bij zich dragen die tyfus, cholera, dysenterie, roodvonk en difterie veroorzaken. Ze kunnen ook het poliovirus en de eitjes van darmwormen en parasieten overbrengen. De beste manier om iets tegen de vliegen rondom het huis te doen, is ervoor te zorgen dat ze zich niet voortplanten. U kunt uw eigen situatie eens onder de loep nemen en kijken of er misschien afval opgeruimd moet worden. Vuilnisbakken moeten goed afgesloten en gedesinfecteerd worden. Sta niemand toe vuil bij uw huis neer te gooien. Mest dient bedekt of weggedaan te worden, zodat vliegen zich daar niet kunnen voortplanten. — Vergelijk Deuteronomium 23:13.

Eet het voedsel kort nadat het gekookt is, vooral bij warm weer. Schadelijke bacteriën zullen zich snel vermenigvuldigen. Als u voedsel vroeg wilt klaarmaken en het pas later wilt eten, laat het dan na het koken afkoelen en verhit het weer door en door alvorens het op te dienen.

Gekookt voedsel dient warm genoeg gehouden te worden (boven de 60 °C) of koel bewaard te worden (onder de 10 °C). De gevarenzone — waarin bacteriën groeien en zich vermenigvuldigen — ligt daartussenin. Dat betekent dat restjes niet mogen worden bewaard als ze niet gekoeld kunnen worden. Kook als u geen koelkast hebt voldoende voor slechts één maaltijd. In sommige landen zijn kruiden en specerijen vaak besmet met bacteriën. Ze moeten dus aan het begin van het kookproces worden toegevoegd om goed verhit te kunnen worden.

Houd uw keuken schoon. Dit omvat uw keukengerei, uw kleding en uzelf. Als u het voedsel gewoonlijk op de vloer kookt en bereidt, maak er in uw gezin dan een gewoonte van de schoenen die op straat worden gedragen uit te trekken voordat de plaats waar wordt gekookt, betreden wordt. Schoenen kunnen doordat ze in aanraking komen met menselijke en dierlijke uitwerpselen ziekten overbrengen en het voedsel besmetten dat u zo ijverig aan het klaarmaken bent. Huisdieren en andere dieren moeten uit de buurt gehouden worden van de plaats waar het voedsel bereid wordt.

Doe de afwas met heet water en zeep. Als u flink wat afwas hebt, kunt u het water als het vies wordt het beste wegdoen en het door schoon heet water en zeep vervangen. Droog de vaat met schone theedoeken af, of laat alles ergens buiten het bereik van stof en insekten opdrogen.

In veel landen wordt de vaat met as geboend, afgespoeld met water en in de zon gedroogd. Dit geeft goede resultaten op plaatsen waar het gebruik van zeep duur is, aangezien de alkalische as micro-organismen doodt, en de hitte en de ultraviolette stralen van de zon het gerei steriliseren.

Buitenshuis

Probeer in restaurants of bij grote bijeenkomsten waar men zichzelf aan een buffet bedient, voedsel te kiezen dat er of heel heet of heel koud uitziet. Als u bij warm weer merkt dat voedsel lange tijd bij kamertemperatuur klaar heeft gestaan, kunt u het misschien het beste vermijden.

Veel restaurants in ontwikkelingslanden koken het drinkwater dat zij aan hun klanten serveren niet omdat het koken van water geld kost; het is dus veiliger het niet te drinken. Vermijd ook sappen of dranken waaraan water of ijs toegevoegd moet worden. Dranken uit flessen of warme dranken zijn over het algemeen veiliger.

Als wormen en andere darmparasieten een probleem vormen in het gebied, vermijd dan alle rauwe salades. En vermijd, hoe verleidelijk ze ook zijn, groenten en vruchten die niet geschild kunnen worden. Waarschijnlijk wordt zulk voedsel niet grondig gewassen of gedesinfecteerd. Op sommige plaatsen worden verse vruchten en groenten in stukken gesneden en op straat verkocht als tussendoortjes. Het kan best zijn dat het ongezond is die te eten.

In veel oosterse landen maken venters die een verscheidenheid aan hapjes om van te watertanden te koop aanbieden, deel uit van het normale straatbeeld. Let op de hygiënische omstandigheden voordat u iets aan zo’n kraampje eet. Ziet het er vuil uit? Is het eten al gekookt en staat het onafgedekt uitgestald? Is er een voorziening voor het wegwerpen van afval of ligt het afval overal in het rond? Ziet degene die het eten bereidt er vuil en onverzorgd uit? Zijn er dieren in de buurt en veel vliegen? Als het antwoord op een van deze vragen ’ja’ is, dan vraagt u om problemen als u daar eet.

Bijna iedereen vindt het heerlijk om goed klaargemaakt, smakelijk voedsel te eten. Maar geef blijk van gezond verstand en neem voorzorgsmaatregelen wanneer u voedsel aanraakt en uitkiest. Dan eet u veilig!

[Illustratie op blz. 18]

Was uw handen, het liefst met zeep, voordat u voedsel aanraakt

[Illustratie op blz. 19]

Goed doorbraden van al het vlees, de vis en het gevogelte is nodig om schadelijke organismen te doden

[Illustratie op blz. 19]

Water van twijfelachtige herkomst moet gekookt worden

[Illustratie op blz. 20]

Als melk niet gepasteuriseerd is, steriliseer ze dan door verhitting

[Illustratie op blz. 20]

Houd vliegen weg bij voedsel

[Illustratie op blz. 20]

Bescherm uw voedsel tegen bederf

[Illustratie op blz. 21]

Houd vaatwerk en keukengerei schoon

[Illustratie op blz. 21]

Er is vaak alle reden om u af te vragen of het voedsel dat door venters verkocht wordt wel veilig is