Jonge mensen vragen . . .
Hoe ga ik met humeurige ouders om?
„MIJN probleem”, zegt Claudia, „is dat mijn moeder nerveus en prikkelbaar is.a Op een dag vroeg zij hoe het op pianoles was gegaan. Ik zei gewoon dat het goed was gegaan en ging naar binnen om op de piano te oefenen. Mams kwam binnen, zei boos dat ik onbeleefd was en stormde toen de kamer uit. Ik werd kwaad en gaf een klap op de piano en rende naar mijn kamer. Toen kwam Mams en gaf me een uitbrander omdat ik een klap op de piano had gegeven.”
Ouders kunnen werkelijk lichtgeraakt zijn als zij een slecht humeur hebben. Soms heb je misschien het gevoel dat je als op eieren om hen heen moet lopen, in angstige spanning wachtend op de volgende keer dat je bekritiseerd of afgesnauwd of zelfs beschuldigd zult worden. Het artikel „Waarom zijn mijn ouders zo humeurig?” in de vorige uitgave van Ontwaakt! liet echter zien dat het volkomen normaal is dat ouders af en toe humeurig zijn. Stress, vermoeidheid, een slechte gezondheid en de druk van het leven vormen vaak de oorzaak.b Dit te weten, helpt je wellicht medegevoel te hebben met je ouders. (Vergelijk Spreuken 19:11.) Maar het verandert niets aan het feit dat het soms moeilijk is met hen om te gaan. Wat kun je doen om verbetering in de situatie te brengen?
Waarschuwingssignalen
In Spreuken 24:3 staat: „Door wijsheid zal een huisgezin worden opgebouwd, en door onderscheidingsvermogen zal het stevig bevestigd blijken te zijn.” In overeenstemming met dit beginsel is één ding dat je kunt doen, proberen te onderscheiden wanneer je ouders een slecht humeur hebben. De psalmist zei over zijn eigen terneergeslagen stemming: „De gehele dag heb ik bedroefd rondgelopen” (Psalm 38:6). Een opmerkzaam iemand zou beslist hebben bespeurd dat er iets mis met hem was! Zo zal ook een ouder gewoonlijk duidelijke signalen geven dat hij of zij niet in een al te beste stemming is.
De jeugdige schrijvers van het boek The Kids’ Book About Parents stelden daarom een lijst op van veel voorkomende waarschuwingssignalen waar jonge mensen op kunnen letten. Er werd onder andere in genoemd dat ouders dan ’veel eten, niet praten, vroeg naar bed gaan, geen gedag zeggen als zij van hun werk komen, tegen iedereen snauwen, niet reageren als je iets vraagt’, en ’wezenloos naar de tv zitten te kijken’. In andere gezinnen zijn ouders op bepaalde momenten voorspelbaar lichtgeraakt — zoals wanneer er rekeningen betaald moeten worden. Hoe het ook zij, als je opmerkzaam bent kun je wellicht de waarschuwingssignalen van jouw ouders herkennen.
’Is er iets?’
Wat moet je dan doen wanneer je merkt dat een van je ouders somber gestemd is? Dekking zoeken? Misschien niet. In Spreuken 15:20 staat: „Een wijze zoon is hij die een vader verheugt.” Dit betekent niet dat je jezelf moet belasten met de problemen die je ouders als volwassenen hebben. Tenslotte moet iedere ouder „zijn eigen vracht dragen” (Galaten 6:5). Maar je kunt op z’n minst belangstelling voor hen tonen. Je zou bijvoorbeeld tactvol kunnen vragen: „Is er iets?” (Vergelijk Nehemia 2:1, 2.) Je kunt misschien weinig of niets aan de situatie doen, maar wellicht vinden zij het fijn dat jij liefdevolle belangstelling voor hun welzijn toont.
Een jongere, Kama genaamd, beveelt het volgende aan wanneer een humeurige ouder thuiskomt: „Nadat je hallo hebt gezegd, ga je een tijdje naar je kamer, totdat zij een beetje bijgekomen zijn. Kom dan je kamer uit en vraag of er iets is en hoe hun dag is geweest . . . Kijk of zij willen dat je iets doet.” Soms kan de nare stemming al verdwijnen wanneer je die ouder gewoon de noodzakelijke aandacht of genegenheid geeft.
In haar boek My Parents Are Driving Me Crazy vertelt dr. Joyce Vedral hoe een tienermeisje, Deena genaamd, op het slechte humeur van haar moeder reageerde. Deena zegt: „Toen ik uit [mijn kamer] kwam en de mopperige uitdrukking op haar gezicht zag, pakte ik haar en gaf haar een stevige knuffel voordat zij ook maar iets kon doen om mij tegen te houden. Toen gaf ik haar een dikke zoen en zei: ’Mams, ik hou van je.’ Je had eens moeten zien hoe haar humeur veranderde — op slag.” Dr. Vedral geeft als conclusie: „Een prima remedie voor een mopperige ouder is genegenheid. . . . Genegenheid is een echte oppepper.” De bijbel zegt het op deze manier: „Liefde bouwt op.” — 1 Korinthiërs 8:1.
Soms schijnen je ouders zich echter aan jou persoonlijk te ergeren. Als je niet weet waarom, probeer je ouders dan een beetje uit te horen, zodat ze met hun grieven voor de dag kunnen komen. (Vergelijk Spreuken 20:5.) Een jong meisje, Ruth genaamd, merkte bijvoorbeeld dat zij en haar vader „steeds verder uit elkaar [waren] gegroeid” en dat hij onredelijke aanmerkingen op haar cijfers was gaan maken. Na een gezinsbespreking van een „Jonge mensen vragen . . .”-artikel vroeg Ruth wat haar vader dwarszat. „Wij ontdekten dat Paps via zijn kinderen probeerde te slagen in het leven, omdat hij vroeger was gedwongen van school af te gaan. Hij wilde dat wij schitterende rapporten hadden.” Wanneer Ruth lagere cijfers kreeg dan verwacht, werd hij kwaad. Het resultaat van hun bespreking? „Het hielp mij de dingen vanuit zijn standpunt te bezien”, zegt zij. Natuurlijk moest haar vader ook een paar veranderingen in zijn denkwijze aanbrengen. Ruth meldt: „Het begint al beter te gaan.”
Door ook zo’n gesprek te hebben, ontdek je wellicht dat je ouders geldige redenen hebben om zich aan jou te ergeren. Het zou zoiets eenvoudigs kunnen zijn als vergeten een bepaald huishoudelijk karweitje te doen dat je is opgedragen. Spreuken 10:5 brengt onder de aandacht: „De zoon die met inzicht handelt, zamelt in gedurende de zomertijd; de zoon die schandelijk handelt, slaapt diep gedurende de oogst.” Misschien zou wat meer ijver van jouw kant er veel toe bijdragen dat je ouders een beter humeur hebben.
Handel behoedzaam!
Maar soms is een ouder gewoon niet bereid dingen uit te praten en stuiten alle pogingen om hem of haar daartoe aan te moedigen, op boosheid of weerstand. Wat dan? De bijbel vertelt ons hoe David als jongere met een zelfde netelige situatie te maken kreeg. In zijn jeugd werkte David als musicus aan het hof van koning Saul. Saul was echter onderhevig aan onvoorspelbare stemmingsschommelingen en woedeaanvallen. Stel je eens voor, op een keer probeerde Saul David met een speer aan de muur te spietsen! Maar let eens op wat de bijbel in 1 Samuël 18:14 over Davids gedrag zegt: „En David handelde voortdurend behoedzaam in al zijn wegen, en Jehovah was met hem.”
Er zijn maar weinig ouders zo wispelturig als koning Saul. Toch kan het zijn dat je behoedzaam met hen moet omgaan. De jonge Sam zegt bijvoorbeeld: „Mijn vader is geen christen, en hij is vreselijk opvliegend! Als hij kwaad op je wordt, begint hij werkelijk te schreeuwen. Je moet echt uitkijken wat je zegt en doet. Je moet ervoor zorgen hem niet kwaad te maken.” De bijbel zegt het op deze manier: „Schrander is degene die de rampspoed heeft gezien en zich vervolgens verbergt.” — Spreuken 22:3.
Dit hoeft niet te betekenen dat je je ouders moet ontlopen. Probeer zo hartelijk en gezellig te zijn als je kunt. Als je een mopperige ouder met onnodige vragen lastig valt of met onbelangrijke problemen die best op een ander moment besproken kunnen worden, vraag je wellicht om moeilijkheden. (Vergelijk Spreuken 15:23; 25:11.) Ja, wanneer zij gespannen en moe zijn, kunnen zij zich zelfs voelen als de rechtvaardige man Job, die vroeg: „Hoe lang nog zult gijlieden mijn ziel blijven irriteren?” (Job 19:2) Je bent dus verstandig wanneer je irritante gewoonten vermijdt waarvan je weet dat ze je ouders op de zenuwen werken — zoals kauwgom laten klappen of met je vingers knakken. Het zou evenmin van consideratie getuigen als je je stereo-installatie of de televisie keihard aan zou zetten.
Nog een manier om behoedzaam te handelen, is het initiatief te nemen. Heeft je moeder altijd een slecht humeur als zij van haar werk komt? Als jij eerder thuis bent, waarom zou je dan niet de tafel dekken, het huisvuil buitenzetten of de vaat wassen? Begroet je moeder hartelijk. Door zulke gebaren gaat zij er misschien naar uitzien thuis te komen. Eén tienermeisje, Julie genaamd, neemt dat initiatief. Zij zegt: „Mijn moeder rijdt op een schoolbus, en zij komt meestal heel gespannen thuis. Dan moet ik me dus rustig houden. Ik blijf gewoon uit haar buurt totdat zij gekalmeerd is. Dan pas ik op de kleintjes of doe een schoonmaakkarweitje of iets anders voor haar.”
Ook al probeer je het te vermijden, er zal bijna zeker een conflict rijzen wanneer ouders lichtgeraakt of prikkelbaar zijn. Wanneer dit gebeurt, kan het toepassen van bijbelse beginselen je helpen een slechte situatie niet nog erger te maken. In Spreuken 15:1 staat bijvoorbeeld: „Een zacht antwoord keert woede af, maar een woord dat smart veroorzaakt, doet toorn opkomen.” Spreuken 17:27 geeft nog een richtlijn, want daar staat: „Al wie zijn woorden inhoudt, is in het bezit van kennis, en een man van onderscheidingsvermogen is kalm van geest.” Bedenk ook dat hoewel ouders beslist hun slechte buien hebben, er waarschijnlijk ook momenten zijn dat zij vriendelijk en goedgehumeurd zijn en je graag bij zich hebben. Bezie die momenten als kostbaar en gebruik ze als een gelegenheid om een fijne band met je ouders aan te kweken. Het zal de nare momenten een beetje minder moeilijk maken.
[Voetnoten]
a Sommige namen zijn veranderd.
b Dit artikel bespreekt de normale stemmingsschommelingen waaraan de meeste mensen onderhevig zijn. Ouders die aan emotionele uitputting lijden als gevolg van zware depressiviteit, verslaving aan alcohol of drugs, of andere ernstige lichamelijke en emotionele aandoeningen, hebben wellicht professionele hulp nodig.
[Illustratie op blz. 17]
Werkende ouders vinden het fijn als hun kinderen met huishoudelijke karweitjes helpen