Hoe met de overgang om te gaan

DE OVERGANG is „een uiterst persoonlijke belevenis” en „het begin van een nieuw en bevrijdend hoofdstuk in uw leven”, zeggen de schrijfsters van Natural Menopause — The Complete Guide to a Woman’s Most Misunderstood Passage. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat hoe contenter u met uzelf en uw leven bent — hoe beter het met uw gevoel van eigenwaarde en zelfbeeld gesteld is — des te gemakkelijker de overgang zal zijn.

Toegegeven, het is in die periode van het leven voor sommige vrouwen moeilijker dan voor andere. Als u moeilijkheden hebt, wil dat niet zeggen dat u problemen hebt met uw gevoel voor eigenwaarde, dat u gek aan het worden bent of dat u uw vrouwelijkheid, uw intelligentie of uw belangstelling voor seks verliest. Het probleem ligt over het algemeen veel meer in het biologische vlak.

„Zelfs vrouwen die tijdens de overgang onder verschrikkelijke symptomen gebukt gingen, zeggen dat zij toen het achter de rug was, een nieuw gevoel van nuttig-zijn en nieuwe energie hadden”, bericht Newsweek. Een 42-jarige drukte het zo uit: „Ik zie uit naar de rust, naar de tijd dat mijn lichaam me niet langer allerlei streken levert.”

Wanneer vrouwen er beter tegen opgewassen zijn

Hoe oudere vrouwen worden bezien, is een belangrijke factor bij het al dan niet goed omgaan met de overgang. Daar waar hun rijpheid, wijsheid en ervaring hoog worden aangeslagen, gaat de overgangsperiode met veel minder lichamelijke en emotionele kwalen gepaard.

Zo bericht The Woman’s Encyclopedia of Health and Natural Healing dat bij Afrikaanse stammen „waar de menopauze wordt bejubeld als een welkome overgang in het leven, en postmenopauzale vrouwen worden gerespecteerd om hun ervaring en wijsheid, vrouwen zelden klagen over overgangssymptomen”. In dezelfde zin zegt Overgang: de menopauze . . . kwelling of rustpunt? dat „Indiase vrouwen van de Rajputkaste niet klagen over depressies of andere symptomen” tijdens de overgang.

Ook in Japan, waar bejaarde vrouwen zeer gerespecteerd worden, is een hormoonbehandeling voor de overgang nagenoeg onbekend. Verder vertonen Aziatische vrouwen blijkbaar niet zo veel en minder hevige overgangsklachten als vrouwen in de westerse cultuur. Hun voeding blijkt een factor te zijn die daartoe bijdraagt.

Bij de Maya zagen vrouwen zelfs uit naar de menopauze, blijkens de studies van een antropologe. Voor die vrouwen betekende de menopauze dat zij van het voortdurende baren van kinderen af waren. Ongetwijfeld bracht ze hun ook de vrijheid om zich met andere interesses in het leven bezig te houden.

Dat neemt niet weg dat de angsten rond de overgang niet als onbetekenend afgedaan mogen worden. In culturen waar de nadruk wordt gelegd op de waarde van jeugd en een jeugdig uiterlijk, zijn vrouwen die de overgang nog niet hebben meegemaakt er vaak bang voor. Wat kan er voor zulke personen worden gedaan om de problemen van de overgang te verlichten?

Waaraan vrouwen behoefte hebben

Janine O’Leary Cobb, een schrijfster die baanbrekend werk heeft verricht op het gebied van voorlichting over de overgang, verklaart: „Iets waaraan veel vrouwen behoefte hebben, is hoe dan ook bevestigd te krijgen dat het normaal is dat zij zich zo voelen — dat zij niet de enigen zijn.”

Begrijpen wat er gebeurt en een opgewekte instelling zijn uiterst belangrijk. Een 51-jarige moeder die in de overgang was, zei: „Ik geloof eerlijk dat het je totale kijk op het leven is die bepaalt hoe je de overgang doorkomt. . . . Ik weet dat we ouder worden. Of dat ons nu aanstaat of niet, het gaat gebeuren. . . . Ik heb besloten dat dit [de overgang] geen ziekte is. Dit is mijn leven.”

Neem dus als dit nieuwe hoofdstuk in uw leven dichterbij komt, de tijd om diep na te denken over nieuwe interesses die een uitdaging vormen. De fysieke gevolgen van de overgang voor het lichaam mogen niet over het hoofd worden gezien. Artsen en andere deskundigen doen de aanbeveling u aan de algemene beginselen voor een goede gezondheid te houden bij uw voorbereiding op de overgang — gezond voedsel, voldoende rust en een mate van lichaamsbeweging.

Voeding en lichaamsbeweging

De behoefte aan voedingsstoffen (eiwitten, koolhydraten, vetten, vitaminen en mineralen) neemt niet af naarmate een vrouw ouder wordt, maar haar behoefte aan calorieën vermindert wel. Het is daarom belangrijk voedsel te eten met een hoog gehalte aan voedingsstoffen, en suikerrijk, vet voedsel te vermijden dat slechts „lege calorieën” levert.

Geregelde lichaamsbeweging vergroot het vermogen met stress en neerslachtigheid om te gaan, geeft meer energie en helpt om niet aan te komen. De grondstofwisseling wordt naarmate iemand ouder wordt geleidelijk lager, en tenzij ze wordt opgevoerd door lichaamsbeweging, zal het lichaam de tendens vertonen langzaam maar zeker zwaarder te worden.

Het is heel belangrijk dat vrouwen weten dat lichaamsbeweging in combinatie met kalksuppletie de ontwikkeling kan vertragen van osteoporose, een skeletaandoening die tot poreusheid en breekbaarheid leidt. In het boek Voel je jong! wordt gezegd dat „goed uitgevoerde aerobics, wandelen, hardlopen, fietsen en andere aerobische sporten, evenals het oefenen met gewichten,” als bijzonder goed worden beschouwd. Interessant is dat osteoporose niet wordt aangetroffen bij bepaalde afgelegen gemeenschappen waar mensen tot op zeer hoge leeftijd lichamelijk actief blijven. Daar worden vrouwen over het algemeen ver in de tachtig en negentig. Voordat u met een programma van lichaamsbeweging begint, zou het echter verstandig zijn uw dokter te raadplegen.

Omgaan met opvliegers

Voor de meeste vrouwen zijn opvliegers vervelend. Voor sommigen worden ze evenwel echt een probleem omdat ze óf heel vaak voorkomen óf voortdurend de slaap verstoren. Wat is eraan te doen?

In de eerste plaats: raak niet in paniek. Als u zich bezorgd maakt, wordt de situatie alleen maar erger. Geregelde energieke lichaamsbeweging is nuttig omdat het lichaam mede daardoor leert met overtollige hitte om te gaan en sneller af te koelen. Een eenvoudige maatregel die u ook kunt uitproberen, is een glas koud water te drinken of uw handen in koud water te houden.

Maak er daarnaast een gewoonte van wijde kleren in laagjes te dragen, zodat ze gemakkelijk uit- of aangetrokken kunnen worden. Bij katoen en linnen kan transpiratievocht beter verdampen dan bij synthetische stoffen. Probeer ’s nachts de laagjesbenadering, met verscheidene dekens die apart naar behoefte toegevoegd of weggehaald kunnen worden. Houd schone nachtkleding bij de hand.

Probeer vast te stellen wat uw opvliegers schijnt te bevorderen. Het gebruik van alcohol, cafeïne, suiker en hete of gekruide spijzen kan ze op gang brengen, evenals roken. Het bijhouden van een dagboek waarin u vermeldt wanneer en waar de opvliegers zich voordoen, kan u helpen de spijzen en de activiteiten die ze bevorderen te identificeren. Vermijd die dingen dan.

Artsen die zich specialiseren in voedingssupplementen bevelen verscheidene middelen ter vermindering van opvliegers aan, zoals vitamine E, teunisbloemolie en de kruiden ginseng, dong quai en Cimicifuga racemosa (zwarte cohosh, een zilverkaarssoort). Volgens sommige artsen helpen de op recept verkrijgbare medicijnen Bellergal en clonidine, maar naar verluidt zijn oestrogeenpillen of -pleisters het meest effectief.a

Droogte van de vagina kan verholpen worden door het aanbrengen van oliën uit planten of vruchten, vitamine-E-olie en glijmiddelen. Als deze ontoereikend blijken, zal een oestrogeencrème helpen de wanden van de vagina dikker en vochtiger te maken. Voordat u met enig middel begint, is het verstandig eerst een arts te raadplegen.

Wat is er aan stress te doen?

Terwijl een vrouw de hormonale en lichamelijke veranderingen moet verwerken die met de overgang komen, staat zij vaak tegelijkertijd voor andere stressrijke gebeurtenissen, waarvan een aantal in het voorgaande artikel werden genoemd. Aan de andere kant kunnen positieve dingen als de geboorte van een kleinkind of het opnemen van nieuwe activiteiten nu de kinderen het huis uit zijn, een tegenwicht tegen negatieve stress vormen.

In hun boek Natural Menopause doen Susan Perry en dr. Katherine A. O’Hanlan enkele praktische suggesties voor het beter omgaan met stress. Zij wijzen op de noodzaak de oorzaken van stress vast te stellen en er dan van tijd tot tijd eens uit te breken. Dit kan neerkomen op het vragen om hulp bij de zorg voor een chronisch ziek familielid. „Houd een rustig tempo aan”, luidt hun dringende raad. „Probeer het te vermijden te veel hooi op uw vork te nemen . . . Luister naar uw lichaam.” Daar voegen zij aan toe: „Anderen een dienst bewijzen, . . . kan de stress aanzienlijk verminderen. . . . Doe geregeld aan lichaamsbeweging. . . . Zoek professionele hulp als de stress in uw leven uit de hand loopt.”

Gezinsleden kunnen helpen

Een vrouw die in de overgang is, heeft behoefte aan emotioneel begrip en praktische steun. Een vrouw beschreef als volgt wat zij deed als de spanningen haar te veel dreigden te worden: „Ik bepraatte de zaak dan met mijn man en na zijn meelevend begrip zag ik in dat de problemen niet zo groot waren als ze mij in mijn zorgelijke geestesgesteldheid toegeleken hadden.”

Een fijngevoelige man beseft ook dat zijn vrouw niet altijd hetzelfde tempo zal kunnen volhouden als zij in de overgang is. Dus zal hij alert zijn om het initiatief te nemen door te assisteren bij de gezinsverantwoordelijkheden, misschien de was doen, boodschappen in huis halen, enzovoort. Vol medeleven zal hij de behoeften van zijn vrouw voorrang verlenen boven die van hemzelf (Filippenzen 2:4). Hij zou kunnen voorstellen af en toe eens uit eten te gaan of op een andere manier voor een aangename onderbreking in de dagelijkse routine kunnen zorgen. Hij zal meningsverschillen zo veel mogelijk vermijden en haar pogingen steunen om gezonde eetgewoonten aan te houden.

Bovenal zal een man de behoefte van zijn vrouw aan een geregelde verzekering van zijn voortdurende liefde voor haar bevredigen. Hij moet opmerkzaam zijn en beseffen dat dit niet de tijd is om haar te plagen met persoonlijke eigenaardigheden. Een man die liefdevol met zijn vrouw omgaat, houdt zich aan de schriftuurlijke vermaning ’overeenkomstig kennis bij haar te wonen, door haar eer toe te kennen als vrouw’. — 1 Petrus 3:7.

In dezelfde zin moeten kinderen oprecht moeite doen om de reden voor de wisselende stemmingen van hun moeder te begrijpen. Zij moeten haar behoefte aan tijd voor zichzelf onderkennen. Als zij tonen begrip te hebben voor het veranderlijke humeur van hun moeder, brengt dat de geruststellende boodschap over dat zij echt om haar geven. Grapjes maken over haar onvoorspelbare stemmingswisselingen zal de situatie echter alleen maar verergeren. Stel passende vragen om beter te begrijpen wat er aan de hand is en help bij huishoudelijke taken zonder dat het je gevraagd is. Dat zijn slechts enkele manieren om een moeder in deze fase van haar leven te steunen.

Het leven na de overgang

Wanneer dit hoofdstuk in het leven van een vrouw ten einde is, wachten haar vaak nog talrijke jaren. De wijsheid en ervaring die zij heeft opgedaan, is van onschatbare waarde. Uit onderzoeken van de schrijfster Gail Sheehy onder „zestigduizend volwassen Amerikanen bleek zelfs, dat vrouwen van boven de vijftig naar eigen zeggen zich veel beter voelden dan in welke voorafgaande fase van hun leven ook”.

Ja, veel vrouwen die door deze overgangsjaren heen zijn, hebben een hernieuwde levenslust. Hun creativiteit wordt nieuw leven ingeblazen. Hun leven gaat door en zij gaan zich met produktieve activiteiten bezighouden. „Ik houd mijn geest actief. Ik blijf nieuwe dingen leren en studeren”, zei een vrouw die de overgang achter zich heeft. Zij voegde eraan toe: „Ik ben misschien wat trager, maar ik heb niet het gevoel dat mijn leven voorbij is. Ik hoop nog heel wat jaren voor de boeg te hebben.”

Veelzeggend is dat Sheehy bij het interviewen van vrouwen constateerde dat degenen „voor wie de postmenopauzale fase de zelfwaardering stimuleert, vrouwen zijn met rollen waarin intelligentie, beoordelingsvermogen, creativiteit en geestelijke sterkte het belangrijkste zijn”. Er zijn heel veel van zulke vrouwen die zich blij wijden aan het vergroten van hun kennis en begrip van de bijbel en anderen de kostbare bijbelse waarden bijbrengen. — Psalm 68:11.

Naast het behouden van een positieve kijk op het leven en het verrichten van zinvol werk, doen vrouwen van alle leeftijden er verstandig aan te bedenken dat onze liefdevolle Schepper onze gevoelens kent en echt om ons geeft (1 Petrus 5:7). Ja, Jehovah God heeft voor allen die hem dienen voorzieningen getroffen om uiteindelijk in een rechtvaardige nieuwe wereld te leven, waar geen ziekte, lijden of zelfs dood meer zal zijn. — 2 Petrus 3:13; Openbaring 21:3, 4.

Tegen u die in de overgang bent, zouden wij dus willen zeggen: bedenk dat het een levensfase is. Als die voorbij is, hebt u nog jaren van leven voor de boeg die alleszins lonend zullen zijn als ze zinvol worden gebruikt in de dienst voor onze liefdevolle Schepper.

[Voetnoot]

[Kader op blz. 8]

Wat valt er te zeggen over de oestrogeensubstitutie-therapie?

Oestrogeen kan bescherming bieden tegen hartkwalen en osteoporose, twee belangrijke oorzaken van ziekte bij postmenopauzale vrouwen. Als de oestrogeenniveaus dalen, beginnen deze aandoeningen zich te ontwikkelen en vijf tot tien jaar later steken ze de kop op. Ter voorkoming van deze aandoeningen zijn de oestrogeensubstitutie-therapie of de hormoonsubstitutie-therapie (van oestrogeen en progesteron) aanbevolen.

Oestrogeensubstitutie kan de mate van botverlies verminderen en het begin van een hartkwaal opschorten. Toevoeging van progesteron aan de hormoonsubstitutie-therapie vermindert de kans op borst- en baarmoederkanker maar doet het nuttige effect van oestrogeen op hartkwalen teniet.

De beslissing al dan niet van de hormoonsubstitutie-therapie gebruik te maken, moet bij elke vrouw gebaseerd worden op een evaluatie van haar omstandigheden, gezondheid en familieanamnese.b

[Voetnoot

[Kader/Illustraties op blz. 9]

Welke voeding is de beste?

De volgende aanbevelingen zijn ontleend aan het boek Natural Menopause — The Complete Guide to a Woman’s Most Misunderstood Passage, door Susan Perry en dr. Katherine A. O’Hanlan.

Eiwit

• Verminder uw eiwitconsumptie tot niet meer dan 15 procent van uw totale calorieënverbruik.

• Haal meer van uw eiwit uit plantaardige bronnen en minder uit dierlijke bronnen.

Koolhydraten

• Eet meer complexe koolhydraten, zoals hele granen, volkorenbrood en -pasta’s, bonen, noten, rijst, groenten en fruit.

• Eet minder suiker en minder voedsel dat grote hoeveelheden suiker bevat.

• Eet meer vezelrijk voedsel.

Vetten

• Verminder uw totale vetconsumptie tot niet meer dan 25 tot 30 procent van uw totale calorieënverbruik.

• Let er bij het verminderen van uw totale vetconsumptie op, dat u naar verhouding meer ’goede vetten’ (meervoudig onverzadigd) dan ’slechte vetten’ (verzadigd) gaat gebruiken.

Water

• Drink zes tot acht glazen water per dag.

Vitaminen en mineralen

• Eet dagelijks een verscheidenheid aan groenten en fruit.

• Melk, zuivelprodukten, broccoli en groene bladgroenten zijn goede kalkleveranciers.

[Illustraties op blz. 10]

Wat gezinsleden kunnen doen om te helpen: Genegenheid tonen, helpen bij huishoudelijk werk, een aandachtige luisteraar zijn, af en toe eens iets anders doen