De slachtoffers

HOE is het om een vluchteling te zijn? Probeert u zich eens voor te stellen dat u een vredig leven hebt, maar dat uw hele wereld plotseling verandert. Van de ene dag op de andere worden buren vijanden. Er komen soldaten die uw huis gaan plunderen en platbranden. U hebt tien minuten om te pakken en te vluchten voor uw leven. U kunt maar één kleine tas meenemen, want die zult u kilometers ver moeten dragen. Wat stopt u erin?

U vertrekt onder het geluid van geweerschoten en het gebulder van kanonnen. U sluit u aan bij anderen die ook op de vlucht zijn. De dagen rijgen zich aaneen; u sjokt voort, hongerig, dorstig en ongelofelijk moe. Om in leven te blijven, moet u uw lichaam voortdrijven, de uitputting voorbij. U slaapt op de grond. Op een akker zoekt u iets eetbaars.

U nadert een veilig land, maar grenswachten laten u er niet in. Zij doorzoeken uw tas en halen alles van waarde eruit. U vindt een andere controlepost en gaat de grens over. U wordt ondergebracht in een smerig vluchtelingenkamp, afgezet met prikkeldraad. Hoewel u omringd bent door lotgenoten, voelt u zich alleen en verbijsterd.

U mist het gezelschap van uw familie en vrienden. U bent totaal afhankelijk van hulp van buitenaf. Er is geen werk en u hebt niets te doen. U vecht tegen gevoelens van hopeloosheid, wanhoop en boosheid. U tobt over uw toekomst, wetend dat uw verblijf in het kamp waarschijnlijk tijdelijk zal zijn. Per slot van rekening is het kamp geen woning — het is meer een wachtkamer of een pakhuis vol mensen die niemand wenst. U vraagt u af of u gedwongen terug zult moeten naar waar u vandaan komt.

Zo vergaat het tegenwoordig miljoenen mensen. Volgens de Hoge Commissaris van de Verenigde Naties voor Vluchtelingen (UNHCR) zijn wereldwijd 27 miljoen mensen op de vlucht geslagen voor oorlog of vervolging. Daarnaast zijn 23 miljoen mensen binnen hun eigen land ontheemd. In totaal is één op de 115 mensen op aarde noodgedwongen op de vlucht. Het zijn merendeels vrouwen en kinderen. Als slachtoffers van oorlog en rampspoed zijn vluchtelingen op drift in een wereld die hen niet wenst, een wereld die hen afwijst, niet om wie zij zijn, maar om wat zij zijn.

Hun bestaan is symptomatisch voor de intense ontreddering overal op aarde. UNHCR verklaart: „Vluchtelingen zijn het ultieme symptoom van maatschappelijke desintegratie. Zij vormen de laatste, opvallendste schakel in een keten van oorzaken en gevolgen die de omvang aangeven van de maatschappelijke en politieke ineenstorting van een land. Mondiaal bezien zijn zij een barometer voor de huidige staat van de menselijke beschaving.”

Deskundigen zeggen dat de omvang van het probleem ongekend is en dat het groter wordt, zonder dat het eind in zicht is. Waaraan is deze situatie te wijten? Is er een oplossing voor? In de volgende artikelen zullen deze vragen onder de loep worden genomen.

[Illustratieverantwoording op blz. 3]

Jongen links: UN-FOTO 159243/J. Isaac

U.S. Navy-foto