Hoofdstuk 2

Waarom begrijpen mijn ouders me niet?

HET is een normaal menselijk verlangen om begrepen te willen worden. En als je ouders kritiek hebben op — of niet geïnteresseerd zijn in — dingen waar jij van houdt of die jij belangrijk vindt, kun je erg gefrustreerd raken.

De zestienjarige Robert heeft het gevoel dat zijn vader niets begrijpt van zijn keus van muziek. „Het enige wat hij doet, is schreeuwen: ’Zet dat ding af!’”, vertelde Robert. „Ik zet dat ding af, maar ik sluit mij ook voor hem af.” Veel jongeren trekken zich insgelijks in een eigen gevoelswereldje terug als hun ouders hen niet schijnen te begrijpen. Bij een uitgebreid onderzoek onder jonge mensen gaf 26 procent van de ondervraagde jongeren toe: „Ik probeer zoveel mogelijk van huis weg te blijven.”

Er bestaat derhalve in veel huisgezinnen een enorme kloof tussen jongeren en ouders. Wat is de oorzaak daarvan?

„Kracht” contra „grijsheid”

Spreuken 20:29 zegt: „De luister der jongelingen [of jonge meisjes] is hun kracht.” Deze sterkte of „kracht” kan echter de grondslag leggen voor allerlei conflicten tussen jou en je ouders. De spreuk vervolgt met: „En de pracht der ouden is hun grijsheid.” Je ouders zijn misschien niet letterlijk ’grijs’, maar zij zijn ouder en hebben vaak een andere kijk op het leven. Zij zijn zich ervan bewust dat niet elke situatie in het leven een gelukkige afloop heeft. Het kan zijn dat bittere persoonlijke ervaringen het idealisme dat zij eens als jongeren bezaten, hebben getemperd. Vanwege deze aan ervaring ontsproten wijsheid — „grijsheid” als het ware — delen zij wellicht jouw enthousiasme over bepaalde dingen gewoon niet.

De jonge Jim zegt: „Mijn ouders (kinderen uit de crisistijd) vinden dat je spaarzaam moet zijn om je geld te kunnen besteden aan belangrijke dingen. Maar ik leef ook nu. . . . Ik wil veel reizen.” Ja, tussen iemands jeugdige „kracht” en de „grijsheid” van zijn ouders kan een enorme kloof liggen. In veel gezinnen bestaat dan ook bittere onenigheid over kwesties zoals kleding en uiterlijke verzorging, gedrag tegenover de andere sekse, het gebruik van drugs en alcohol, het tijdstip waarop kinderen ’s avonds binnen moeten zijn, omgang en huiselijke taken. De generatiekloof kan overbrugd worden. Maar alvorens te kunnen verwachten dat je ouders jou begrijpen, moet jij eerst proberen hen te begrijpen.

Ouders zijn ook maar mensen

„Toen ik jonger was, dacht ik natuurlijk dat Ma ’volmaakt’ was en geen van de zwakheden en gevoelens had die ik bezat”, zegt John. Toen gingen zijn ouders scheiden en moest zijn moeder voortaan in haar eentje voor zeven kinderen zorgen. Johns zusje April vertelt: „Ik herinner me dat ik haar zag huilen van de frustratie om alles bij te moeten benen. Toen besefte ik dat wij een verkeerde kijk hadden. Ze kan niet altijd alles op de juiste tijd en op de juiste manier doen. Wij merkten dat ook zij gevoelens had en ook maar een mens was.”

Erkennen dat je ouders gewoon maar mensen zijn met dezelfde gevoelens als jij, is een belangrijke stap in de richting van het tonen van begrip voor hen. Zij zouden zich bijvoorbeeld erg onzeker kunnen voelen wat hun vermogen betreft om jou fatsoenlijk groot te brengen. Of zij kunnen, omdat zij zich overweldigd voelen door de gedachte aan alle morele gevaren en verleidingen die jou bedreigen, misschien geneigd zijn soms wat te sterk op dingen te reageren. Het kan ook zijn dat zij met fysieke, financiële of emotionele moeilijkheden te kampen hebben. Een vader heeft bijvoorbeeld misschien een hekel aan zijn baan maar klaagt nooit. Als dan zijn kind zegt: „Ik kan school niet uitstaan”, is het geen wonder dat hij in plaats van met een blijk van medeleven, uit de hoek komt met: „Wat mankeert jou? Jullie kinderen hebben het maar gemakkelijk!”

Persoonlijke belangstelling voor anderen ontwikkelen

Hoe kun je echter achter de gevoelens van je ouders komen? Door ’niet alleen uit persoonlijk belang het oog te houden op je eigen zaken, maar ook uit persoonlijk belang op die van de anderen’ (Filippenzen 2:4). Probeer je moeder eens te vragen hoe zij als tiener was. Wat voor gevoelens had zij, wat voor doeleinden? „Je hebt een goede kans”, aldus het tijdschrift ’Teen, „dat zij zal proberen meer te letten op jouw gevoelens als zij merkt dat jij belangstelling en begrip toont voor de reden van sommige van haar gevoelens.” Hetzelfde geldt ongetwijfeld voor je vader.

Als er een conflict ontstaat, beschuldig je ouders er dan niet te snel van dat zij ongevoelig reageren. Vraag jezelf af: ’Was hij of zij niet erg lekker of zat hij/zij ergens over in? Was hij of zij misschien gekwetst door een onbezonnen daad of woord van mijn kant? Begrijpen zij gewoon niet wat ik eigenlijk bedoel?’ (Spreuken 12:18) Het tonen van een dergelijke empathie is een goed begin om die generatiekloof te dempen. Nu kun je eraan werken dat je ouders jou gaan begrijpen! Veel jongeren maken dat echter buitengewoon moeilijk. Hoe?

Een dubbel leven leiden

Dat was wat de zeventienjarige Vickie deed door stiekem met een jongen uit te gaan, tegen de wil van haar ouders. Zij was ervan overtuigd dat haar ouders haar gevoelens voor haar vriend gewoon niet zouden begrijpen. Natuurlijk werd de kloof tussen haar en hen breder. „We maakten elkaar ongelukkig”, zegt Vickie. „Ik vond het vreselijk om thuis te komen.” Zij besloot dat ze zou gaan trouwen — alles was goed als zij maar het huis uit kon!

Veel jongeren leiden eveneens een dubbel leven — zij doen dingen waarvan hun ouders geen weet hebben en die hun door hun ouders verboden zijn — en klagen dan dat hun ouders ’hen niet begrijpen’! Gelukkig werd Vickie geholpen door een oudere christelijke vrouw, die tegen haar zei: „Vickie, denk toch eens aan je ouders . . . Zij hebben je grootgebracht. Als je die relatie niet aankunt, hoe denk je er dan een aan te kunnen met iemand van je eigen leeftijd, die geen zeventien jaar liefde in jou heeft geïnvesteerd?”

Vickie nam zichzelf eens eerlijk onder de loep. Weldra zag zij in dat haar ouders gelijk hadden en dat haar eigen hart ongelijk had. Zij maakte een eind aan de omgang met haar vriend en begon de breuk tussen haar en haar ouders te herstellen. Als jij eveneens een belangrijk deel van je leven voor je ouders verborgen hebt gehouden, is het dan niet hoog tijd om eerlijk tegen hen te zijn? — Zie het kader „Hoe vertel ik het mijn ouders?”

Neem er de tijd voor om te praten

’Het was de mooiste tijd die ik ooit met mijn pa heb gehad’, zei John over een tocht die hij en zijn vader samen hadden gemaakt. „Ik had in mijn hele leven nog nooit zes uur alleen met hem doorgebracht. Zes uur heen, zes uur terug. Geen autoradio. We hebben wat afgepraat! Het is alsof we elkaar ontdekten. Hij heeft meer in zich dan ik dacht. We zijn er vrienden door geworden.” Waarom zou je niet eveneens proberen een goed gesprek met je moeder of vader te hebben — en dat regelmatig?

Vriendschap sluiten met andere volwassenen is ook een hulp. Vickie vertelt: „Ik wist absoluut niet waar ik met oudere mensen over moest praten. Maar ik legde het erop aan dat ik er ook bij was als mijn ouders gezellige omgang met andere volwassenen hadden. Na verloop van tijd raakte ik bevriend met mensen van de leeftijd van mijn ouders en het gaf me een bredere kijk op de dingen. Het was makkelijker om een gesprek met mijn ouders te voeren. De sfeer in huis verbeterde enorm.”

Omgaan met mensen die door de jaren heen wijsheid hebben vergaard, zal je er ook van weerhouden een enge, beperkte kijk op het leven te ontwikkelen, wat zou kunnen gebeuren als je alleen maar omgaat met je jeugdige leeftijdgenoten. — Spreuken 13:20.

Vertel wat je gevoelens zijn

„Mijn woorden komen recht uit mijn hart, ik kom eerlijk voor mijn mening uit”, zei de jonge Elíhu (Job 33:3, Groot Nieuws Bijbel). Praat jij zo met je ouders als jullie het oneens zijn over kwesties zoals kleding, de tijd waarop je thuis moet zijn of muziek?

De jonge Gregory vond dat zijn moeder volstrekt onredelijk was. Hij redde zich uit het hooglopende conflict door zoveel mogelijk van huis weg te blijven. Maar toen ging hij de raad van enkele christelijke ouderlingen opvolgen. Hij zegt: „Ik begon Ma te vertellen hoe ik over de dingen dacht. Ik vertelde haar waarom ik dingen wilde doen en ging er niet meer gemakshalve van uit dat ze dat wel wist. Dikwijls heb ik mijn hart uitgestort en uitgelegd dat ik er echt niet op uit was iets verkeerds te doen en hoe ellendig ik het vond dat ze mij als een klein kind behandelde. Toen begon ze het te begrijpen en langzaam aan klaarde de sfeer helemaal op.”

Misschien zul jij eveneens bemerken dat ’recht uit je hart’ spreken je kan helpen veel onbegrip uit de weg te ruimen.

Meningsverschillen aanpakken

Dit betekent echter niet dat je ouders de dingen direct op jouw manier zullen gaan bezien. Je moet daarom je emoties in bedwang houden. „Heel zijn geest [al zijn opwellingen] laat een verstandeloze de vrije loop, maar wie wijs is, houdt die tot het laatst toe kalm” (Spreuken 29:11). Bespreek kalm de pluspunten van je standpunt. Blijf bij de kwestie in plaats van te gaan schermen met het argument dat ’iedereen het doet’.

Soms zullen je ouders nee zeggen. Dat betekent niet dat zij je niet begrijpen. Het kan eenvoudig zijn dat zij onheil willen voorkomen. „Mijn moeder is streng voor me”, geeft een zestienjarig meisje toe. „Ik vind het vervelend als ze zegt dat ik iets niet mag of dat ik op een bepaalde tijd thuis moet komen. Maar diep in haar hart is ze werkelijk bezorgd voor me. . . . ze zorgt voor me.”

Woorden schieten te kort om de veiligheid en warmte te beschrijven die wederzijds begrip in een gezin teweegbrengt. Het maakt het huisgezin tot een toevluchtsoord in tijden van narigheid. Maar het vereist werkelijke inspanning van de kant van alle betrokkenen.

Vragen ter bespreking

◻ Waarom botsen jongeren en ouders vaak?

◻ Hoe zou een beter begrip van je ouders van invloed kunnen zijn op de wijze waarop je hen beziet?

◻ Hoe kun je je ouders beter gaan begrijpen?

◻ Waarom wordt door het leiden van een dubbel leven de kloof tussen jou en je ouders verdiept?

◻ Waarom kun je het je ouders het beste laten weten wanneer je ernstige problemen hebt? Hoe kun je het aanpakken om het hun te vertellen?

◻ Hoe kun je je ouders helpen je beter te begrijpen?

[Inzet op blz. 22]

’Je moeder zal proberen meer te letten op jouw gevoelens als zij merkt dat jij belangstelling en begrip toont voor de reden van sommige van haar gevoelens.’ — Het tijdschrift ’Teen

[Kader/Illustratie op blz. 20, 21]

Hoe vertel ik het mijn ouders?

Aan je ouders opbiechten dat je iets verkeerds hebt gedaan, is geen plezierige taak. De jonge Vince zegt: „Ik heb altijd gevoeld dat mijn ouders veel vertrouwen in me hadden, en dat maakte het moeilijk voor me naar hen toe te gaan, want ik wilde hen niet kwetsen.”

Jongeren die proberen hun verkeerde daden te bedekken, worden dikwijls door een knagend geweten gekweld (Romeinen 2:15). Hun dwalingen kunnen „een zware vracht” worden, te zwaar om te dragen (Psalm 38:4). Het is vrijwel onvermijdelijk dat zij zich genoodzaakt zien hun ouders te bedriegen door te liegen en zo nog meer verkeerds doen. Hun verhouding tot God wordt erdoor geschaad.

De bijbel zegt: „Wie zijn overtredingen bedekt, zal geen succes hebben, maar wie ze belijdt en laat, zal barmhartigheid worden betoond” (Spreuken 28:13). De negentienjarige Betty drukt het aldus uit: „Jehovah ziet alles toch.”

Als het gaat om ernstig kwaaddoen, tracht dan eerst vergiffenis van Jehovah te ontvangen door het kwaad dat je gedaan hebt in gebed te belijden (Psalm 62:8). Vertel het vervolgens aan je ouders (Spreuken 23:26). Zij hebben levenservaring en kunnen je dikwijls helpen je foute handelwijze de rug toe te keren en herhaling te vermijden. „Het kan echt een hulp voor je zijn als je erover praat”, bericht de achttienjarige Chris. „Het is uiteindelijk een opluchting als je het kwijt bent.” Het probleem is hoe je het aan je ouders zult vertellen.

De bijbel heeft het over „een woord, gesproken op de juiste tijd ervoor” (Spreuken 25:11; vergelijk Prediker 3:1, 7). Wanneer zou dat kunnen zijn? Chris vervolgt: „Ik wacht tot het avondeten en zeg dan tegen Vader dat ik iets met hem te bespreken heb.” De zoon van een alleenstaande ouder probeerde het op weer een ander tijdstip: „Gewoonlijk praatte ik met Moeder vlak voordat ik naar bed ging; dan was ze meer ontspannen. Als ze van haar werk thuiskwam, was ze behoorlijk gespannen.”

Misschien zou je iets kunnen zeggen in de geest van: „Moeder, Vader, er zit me iets dwars.” En als je ouders het nu eens te druk lijken te hebben om zich erom te bekommeren? Je zou kunnen zeggen: „Ik weet dat u het druk hebt, maar ik zit echt ergens mee. Zouden we even kunnen praten?” Dan zou je kunnen vragen: „Hebt u ooit iets gedaan waarvoor u zich zo schaamde dat u er niet over kon praten?”

Nu komt het moeilijke gedeelte: aan je ouders vertellen wat je verkeerd gedaan hebt. Wees nederig en ’spreek waarheid’, zonder de ernst van je zonde te bagatelliseren of te proberen enkele van de onplezieriger details achterwege te laten (Efeziërs 4:25; vergelijk Lukas 15:21). Gebruik woorden die je ouders zullen begrijpen, en geen uitdrukkingen die alleen voor jonge mensen een speciale betekenis hebben.

Natuurlijk voelen je ouders zich eerst misschien gekwetst en teleurgesteld. Wees dus niet verbaasd of verontwaardigd als je de volle laag krijgt! Als je naar hun eerdere waarschuwingen had geluisterd, zou je vermoedelijk niet in deze situatie verkeren. Blijf dus kalm (Spreuken 17:27). Luister naar je ouders en geef antwoord op hun vragen, hoe zij die ook stellen.

Ongetwijfeld zal de ernst waarmee jij de zaken probeert recht te zetten diepe indruk op hen maken. (Vergelijk 2 Korinthiërs 7:11.) Wees niettemin bereid welverdiend streng onderricht te aanvaarden. „Nu schijnt elk streng onderricht weliswaar op het ogenblik zelf niet vreugdevol te zijn, maar bedroevend; toch werpt het later voor hen die erdoor geoefend zijn, een vreedzame vrucht af, namelijk rechtvaardigheid” (Hebreeën 12:11). Bedenk ook dat dit niet de laatste keer zal zijn dat je de hulp en volwassen raad van je ouders nodig zult hebben. Maak er een gewoonte van hen in kleine problemen in vertrouwen te nemen, zodat je als er grote problemen komen, niet bang zult zijn hun te vertellen wat je op het hart hebt.

[Illustratie]

Kies een tijdstip waarop je ouders waarschijnlijk in een ontvankelijke stemming verkeren