HOOFDSTUK EEN
„Ik heb mijn woorden in uw mond gelegd”
1, 2. Waarom heb je vertrouwen in wat je in de Bijbel leest?
„ER BESTAAT een vriend die aanhankelijker is dan een broeder” (Spr. 18:24). Heb je weleens ervaren dat die geïnspireerde woorden waar zijn? Een echte vriend kun je vertrouwen. Als hij je iets moois vertelt of als hij uitlegt wat hij gaat doen, geloof je dat. Als hij je wijst op iets wat je zou moeten veranderen, accepteer je dat waarschijnlijk en doe je er iets mee. Hij heeft in de loop van de tijd bewezen dat hij het beste met je voorheeft, ook als hij je raad geeft. Hij wil dat het goed met je gaat, en jij wilt dat ook voor hem. Zo kunnen jullie heel lang vrienden blijven.
2 De mannen die God heeft gebruikt om de boeken van de Bijbel te schrijven, zijn in veel opzichten zulke vrienden. Wat zij vertellen, kun je geloven. Je weet zeker dat wat ze zeggen voor je bestwil is. De Israëlieten hadden zo moeten denken over de ’mensen die van Godswege spraken zoals zij door heilige geest werden meegevoerd’ (2 Petr. 1:20, 21). De man die door God werd gebruikt om het langste profetische boek te schrijven, was Jeremia, die ook Klaagliederen en twee andere Bijbelboeken heeft geschreven.
3, 4. Hoe bezien sommigen de boeken Jeremia en Klaagliederen, maar waarom is dat een misvatting? Illustreer dat.
3 Je hebt misschien gemerkt dat sommige Bijbellezers de boeken van Jeremia ’niets voor hen’ vinden. Naar hun idee staan er in de boeken Jeremia en Klaagliederen alleen maar angstaanjagende waarschuwingen en grimmige voorspellingen.a Maar is dat een realistisch beeld van Jeremia en Klaagliederen?
4 Jeremia was inderdaad rechtstreeks in de waarschuwingen en raad die hij gaf, maar elke vriend is dat af en toe. Zelfs Jezus was heel duidelijk als zijn vrienden, de apostelen, blijk gaven van een verkeerde instelling. Hij nam geen blad voor de mond als hij hun op fouten wees (Mark. 9:33-37). Maar zijn boodschap was voornamelijk positief; hij liet zien hoe mensen Gods goedkeuring en een gelukkige toekomst konden krijgen (Matth. 5:3-10, 43-45). Dat geldt ook voor Jeremia’s boeken, die deel uitmaken van „de gehele Schrift”, die nuttig is om „dingen recht te zetten” (2 Tim. 3:16). Jeremia vertelde heel duidelijk hoe God over personen dacht die beweerden hem te dienen maar die mochten verwachten de gevolgen te oogsten van hun slechte gedrag. Toch bevatten de boeken Jeremia en Klaagliederen een boodschap van hoop en laten ze zien hoe we een gezegende toekomst kunnen hebben. Jeremia profeteerde over wat God in de toekomst zou gaan doen, en in deze tijd zijn we rechtstreeks betrokken bij de vervulling van die profetieën. Ook staan er in deze twee boeken uitspraken die positief en aanmoedigend zijn. (Lees Jeremia 31:13, 33; 33:10, 11; Klaagliederen 3:22, 23.)
5. Wat kunnen we aan Jeremia’s boeken hebben?
5 Ons huidige geluk als deel van Gods volk en onze vooruitzichten voor de toekomst houden verband met wat Jeremia schreef. Onze verenigde broederschap is daar een voorbeeld van. Wat Jeremia schreef zal ons helpen die broederschap sterker te maken en de raad van Paulus toe te passen: „Broeders, gaat voort u te verheugen, weer terechtgebracht te worden, vertroost te worden, gelijk te denken, vreedzaam te leven; en de God van liefde en van vrede zal met u zijn” (2 Kor. 13:11). Er is ook een rechtstreeks verband tussen Jeremia’s boeken en de boodschap die we prediken. Hoewel we anderen vertellen over de laatste dagen en waarschuwen voor het naderende einde van dit stelsel, is onze boodschap ook positief en biedt ze een basis voor hoop. Bovendien is wat Jeremia schreef erg praktisch. Onze situatie heeft veel overeenkomsten met zijn leven en zijn boodschap. Om dat beter te begrijpen gaan we de achtergrond en taak bekijken van deze voorbeeldige profeet, tegen wie God zei: „Zie, ik heb mijn woorden in uw mond gelegd” (Jer. 1:9).
6, 7. Hoe weten we dat God belangstelling had voor Jeremia, en hoe was de situatie in Juda toen hij werd geboren?
6 Een man en vrouw die de geboorte van een kind verwachten, denken vaak aan hun toekomstige zoon (of dochter). Wat voor iemand zal hij zijn, en wat zal hij met zijn leven gaan doen — wat zullen zijn interesses, carrière en prestaties zijn? Jouw ouders hebben waarschijnlijk ook aan zulke dingen gedacht. Met Jeremia’s ouders moet het net zo zijn gegaan. Maar het bijzondere bij Jeremia was dat de Schepper van het universum sterk geïnteresseerd was in zijn leven en in zijn doen en laten. (Lees Jeremia 1:5.)
7 Nog voordat Jeremia was geboren, gebruikte God dus zijn voorkennis. Hij had speciale belangstelling voor een jongen die geboren zou worden in een priesterlijk gezin dat ten noorden van Jeruzalem woonde. Dat was in het midden van de zevende eeuw voor onze jaartelling, geen aangename tijd in Juda vanwege de slechte regering van koning Manasse. (Zie blz. 19.) Tijdens het grootste deel van zijn 55 jaar durende regering deed hij wat slecht was in Jehovah’s ogen. Na hem volgde zijn zoon Amon dezelfde koers (2 Kon. 21:1-9, 19-26). Gedurende de regering van de volgende koning van Juda vond er een ingrijpende verandering plaats: koning Josia zocht Jehovah. Tegen het achttiende jaar van zijn regering had Josia het land van afgoderij gereinigd. Dat moet Jeremia’s ouders blij hebben gemaakt. Tijdens Josia’s regering werd hun zoon door God aangesteld (2 Kron. 34:3-8).
Waarom zou je geïnteresseerd moeten zijn in de boeken Jeremia en Klaagliederen?
GOD KIEST EEN WOORDVOERDER UIT
8. Wat voor toewijzing kreeg Jeremia, en hoe reageerde hij?
8 We weten niet hoe oud Jeremia was toen God tegen hem zei: „Tot profeet voor de natiën heb ik u gemaakt.” Hij was misschien rond de 25, de leeftijd waarop een priester met de eerste fase van zijn dienst kon beginnen (Num. 8:24). Hoe dan ook, Jeremia antwoordde: „Ach, o Soevereine Heer Jehovah! Zie, ik weet werkelijk niet hoe ik moet spreken, want ik ben nog maar een jongen” (Jer. 1:6). Hij aarzelde, misschien omdat hij zich te jong of te onbekwaam voelde voor de zware verantwoordelijkheid en voor het spreken in het openbaar, wat bij de taak van een profeet hoorde.
9, 10. Onder welke omstandigheden kreeg Jeremia zijn toewijzing, maar waardoor werd zijn taak later een hele uitdaging?
9 Jeremia werd aangesteld in de tijd dat koning Josia de walgelijke valse aanbidding verdreef en de ware aanbidding bevorderde. Of Jeremia en Josia nu wel of niet veel contact hebben gehad, het was duidelijk een gunstige tijd voor een ware profeet. Ook Zefanja en Nahum dienden in het begin van Josia’s regering in Juda.b Hetzelfde gold voor de profetes Hulda, maar zij voorspelde dat er zware tijden kwamen. En Jeremia zou die meemaken (2 Kon. 22:14). Het kwam zelfs zover dat vrienden van Jeremia, zoals Ebed-Melech en Baruch, hem van een zekere dood moesten redden en hem tegen wraakzuchtige vijanden moesten beschermen.
10 Hoe zou je het vinden als God zei dat je speciaal als profeet was aangesteld om een krachtige boodschap te brengen? (Lees Jeremia 1:10.) Kijk eens naar een voorbeeld van de boodschap die Jeremia moest bekendmaken. In 609 v.G.T. trokken Babylonische legers op naar Jeruzalem. Koning Zedekia hoopte dat Jeremia een gunstige boodschap van God zou brengen. Maar dat bleek niet het geval te zijn. (Lees Jeremia 21:4-7, 10.)
EEN MENS ALS WIJ
11. Waarom kan Jeremia het moeilijk hebben gevonden zijn taak uit te voeren, maar wat zal hem gerustgesteld hebben?
11 Stel dat wij vernietigende beschuldigingen en oordelen zouden moeten overbrengen aan slechte koningen, corrupte priesters en valse profeten. Dat moest Jeremia doen. Maar we hebben Gods steun, en dat gold ook voor Jeremia (Jer. 1:7-9). God liet zien dat hij vertrouwen had in de jonge Jeremia toen hij hem moed insprak met de woorden: „Ik heb u heden gemaakt tot een versterkte stad en tot een ijzeren zuil en tot koperen muren tegen heel het land, tegenover de koningen van Juda, tegenover haar vorsten, tegenover haar priesters en tegenover het volk van het land. En zij zullen stellig tegen u strijden, maar zij zullen u niet overmeesteren, want ’ik ben met u’, is de uitspraak van Jehovah, ’om u te bevrijden’” (Jer. 1:18, 19).
12. Wat zijn een paar redenen waarom we onszelf in Jeremia kunnen herkennen?
12 We moeten niet denken dat Jeremia een soort supermens was. Hij was een gewoon mens, net als wij. En ook al leefde hij in een andere tijd, hij werd met net zulke situaties geconfronteerd als wij. In ons dagelijks leven en in de gemeente komen we in aanraking met allerlei mensen, net zoals Jeremia te maken kreeg met de mensen om hem heen. Dat zijn allemaal dingen waardoor we van Jeremia kunnen leren, die net als de profeet Elia „een mens met dezelfde gevoelens als wij” was (Jak. 5:17). Hier volgen een paar lessen die we van hem kunnen leren.
13, 14. Waarom kunnen sommige christenen zich herkennen in wat Jeremia door toedoen van Pashur meemaakte, zoals op bladzijde 10 is afgebeeld?
13 In de loop van de jaren hebben we allemaal onze ups en downs. Die had Jeremia ook. Op een keer werd Jeremia door Pashur, een vooraanstaand priester, geslagen en in het blok gesloten. Urenlang zat hij in een houten geraamte dat misschien zijn armen, benen en nek heeft omklemd, waardoor hij in een onnatuurlijke houding gedwongen werd. Hij moest niet alleen de pijn verdragen, maar ook alle bespottingen van tegenstanders. Denk je dat jij zou kunnen volharden ondanks boosaardige spot en zelfs lichamelijke mishandeling? — Jer. 20:1-4.
14 Het is niet vreemd dat Jeremia er door die situatie toe bewogen werd te zeggen: „Vervloekt zij de dag waarop ik werd geboren! (...) Waarom toch ben ik uit de moederschoot zelf voortgekomen, om hard werk en droefheid te zien en te zien dat mijn dagen een eind zouden nemen in louter schaamte?” (Jer. 20:14-18) Hij wist duidelijk hoe het voelt wanhopig te zijn. Heb je je weleens zo radeloos gevoeld dat je vond dat je niets waard was, niets nuttigs deed en het maar beter kon opgeven? Iedereen die zich soms zo heeft gevoeld, kan geholpen worden door een beter inzicht in wat Jeremia meemaakte en hoe het met hem afliep.
Welk aspect van Jehovah’s aanstelling van Jeremia heeft indruk op je gemaakt? In welk opzicht herken je jezelf in Jeremia?
15. Waarom kan het nuttig zijn na te denken over de stemmingswisselingen van Jeremia?
15 Vlak voordat de profeet de wanhopige woorden in Jeremia 20:14-18 uitte, had hij het over zingen voor Jehovah en hem loven. (Lees Jeremia 20:12, 13.) Heb je ook weleens vrij snelle stemmingswisselingen gehad? Eerst voelde je je heel gelukkig, en dan voelde je je ineens ontmoedigd. Waarschijnlijk is het voor ons allemaal goed om te analyseren wat Jeremia doormaakte. Hij had duidelijk normale menselijke emoties, net als wij. We zullen er dus vast veel aan hebben de daden en reacties te onderzoeken van deze man, die door de Schepper op een indrukwekkende manier als woordvoerder gebruikt kon worden (2 Kron. 36:12, 21, 22; Ezra 1:1).
16. Voor wie kan Jeremia’s ongehuwde staat interessant zijn?
16 Nog een reden waarom sommigen zich in Jeremia kunnen herkennen, is zijn ongehuwde staat. God gaf Jeremia namelijk een ongebruikelijke en misschien moeilijke instructie: trouw niet. (Lees Jeremia 16:2.) Waarom mocht Jeremia van Jehovah niet trouwen, en welke invloed had dat op hem? In welk opzicht kan dit verslag over Jeremia heel herkenbaar zijn voor broeders en zusters die geen partner hebben, of dat nu hun eigen keus is of niet? Kunnen zelfs Getuigen die wel getrouwd zijn iets leren van wat God tegen Jeremia zei? En hoe kan het verslag van Jeremia echtparen helpen die geen „zonen en dochters” hebben?
17. Waar kunnen we door Jeremia’s woorden in Jeremia 38:20 over na gaan denken?
17 Het is opmerkelijk dat Jeremia op een gegeven moment de regerende Judese koning de dringende raad gaf: „Gehoorzaam alstublieft de stem van Jehovah in hetgeen ik tot u spreek en het zal u goed gaan en uw ziel zal blijven leven” (Jer. 38:20). Dit verslag laat ons heel goed zien hoe we met anderen moeten omgaan, met inbegrip van personen die nog niet Jehovah’s wegen bewandelen maar die we misschien wel kunnen helpen. Ook de manier waarop Jeremia omging met personen die God gehoorzaamden is een goed voorbeeld voor ons in deze tijd. We kunnen dus echt veel van Jeremia leren.
WAT WE VAN DIT BOEK KUNNEN VERWACHTEN
18, 19. Op wat voor manieren zouden Jeremia en Klaagliederen bestudeerd kunnen worden?
18 Dit boek zal je helpen de Bijbelboeken Jeremia en Klaagliederen te bestuderen en ervan te leren. Onder inspiratie schreef Paulus: „De gehele Schrift is door God geïnspireerd en nuttig om te onderwijzen, terecht te wijzen, dingen recht te zetten, streng te onderrichten in rechtvaardigheid” (2 Tim. 3:16). Daar horen ook de twee genoemde boeken bij.
19 Natuurlijk zijn er verschillende goede manieren om de boeken Jeremia en Klaagliederen te benaderen. Je zou de boeken bijvoorbeeld vers voor vers kunnen bestuderen, en kunnen proberen de achtergrond of strekking van elk vers te begrijpen. Of je zou je kunnen concentreren op parallellen die te vinden zijn — personen en gebeurtenissen uit Jeremia en Klaagliederen vergeleken of gecontrasteerd met personen of ontwikkelingen in deze tijd. (Vergelijk Jeremia 24:6, 7; 1 Korinthiërs 3:6.) Een andere aanpak kan zijn de historische achtergrond en gebeurtenissen te bestuderen die in deze boeken worden belicht (Jer. 39:1-9). Een deel van zulke informatie is zelfs nodig wil een studie van Jeremia en Klaagliederen lonend zijn. Hoofdstuk 2, „Dienst in ’het laatst der dagen’”, geeft daarom een overzicht van de historische periode waarin Jeremia leefde en laat zien hoe God de zaken heeft geleid.
20. Hoe zullen Jeremia en Klaagliederen in dit boek benaderd worden?
20 Maar de insteek van dit boek is anders. We zullen de boeken Jeremia en Klaagliederen benaderen als geschenken van God die ons helpen in deze tijd als christen te leven (Tit. 2:12). We zullen meer dan ooit gaan beseffen dat deze boeken heel veel informatie bevatten die ’nuttig is om te onderwijzen’. Ze bevatten praktische tips en voorbeelden waardoor we goed met de problemen van het leven kunnen omgaan, of we nu vrijgezel, getrouwd, ouderling, pionier, kostwinner, huisvrouw of scholier zijn. Wij allemaal zullen in deze twee geïnspireerde boeken goddelijke hulp vinden om ’toegerust te zijn voor ieder goed werk’ (2 Tim. 3:17).
21. Waarom zie je uit naar de stof die nu volgt?
21 Zoek bij het bestuderen van elk hoofdstuk in dit boek naar praktische punten. De boeken Jeremia en Klaagliederen zullen beslist bevestigen wat Paulus schreef: „Alle dingen die eertijds werden geschreven, werden tot ons onderricht geschreven, opdat wij door middel van onze volharding en door middel van de vertroosting uit de Schriften hoop zouden hebben” (Rom. 15:4).
Wat kun je in verband met je dagelijks leven leren uit een studie van de boeken Jeremia en Klaagliederen?
a Sommige talen kennen de woorden jeremiëren (jammeren, weeklagen) of jeremiade (jammerklacht). The Washington Post noemde een bepaalde klimaatfilm een moeilijk te verteren „jeremiade”.
b Later in Jeremia’s loopbaan waren andere profeten zijn tijdgenoten: Habakuk, Obadja, Daniël en Ezechiël. Jeremia diende al zo’n veertig jaar toen Jeruzalem in 607 v.G.T. werd verwoest, en hij heeft daarna nog meer dan twintig jaar geleefd.