Dient echtscheiding toegestaan te worden?
IN JUNI 1986 spraken kiezers in de Republiek Ierland zich met een stemmenverschil van drie tegen twee uit voor het van kracht blijven van hun verbod op echtscheiding. Dit maakte de Republiek tot het enige land in West-Europa waar echtscheiding nog steeds onwettig is.
Ondanks de golf van liberale opvattingen en meningen wordt de kijk van de meeste mensen op de emotioneel geladen kwestie van echtscheiding kennelijk nog steeds sterk beïnvloed door hun achtergrond. Ras, opvoeding en maatschappelijke factoren spelen alle een rol. Maar religie, of het ontbreken ervan, blijft de belangrijkste afzonderlijke invloed.
Hoe denkt u over echtscheiding? Als een echtpaar zich ongelukkig voelt in hun huwelijk en hun karakters duidelijk onverenigbaar zijn, dient hun dan te worden toegestaan een eind te maken aan hun ellende door een echtscheiding te verkrijgen? Hoe zou u deze vraag beantwoorden? En, wat belangrijker is, waarop zou u uw antwoord baseren?
Uiteenlopende en tegenstrijdige opvattingen
Voor de miljoenen die vasthouden aan rooms-katholieke maatstaven, bestaat er eenvoudig geen echtscheiding. „In het christelijke huwelijk”, zo legt The Catholic Encyclopedia uit, „kan er nooit een absolute echtscheiding zijn [met het recht te hertrouwen], althans als het huwelijk geslachtelijk voltooid is.” De Rooms-Katholieke Kerk staat onder bepaalde voorwaarden echter wel ongeldigverklaring toe, en deze procedure wordt wijd en zijd toegepast. In april 1986 berichtte The Denver Post bijvoorbeeld: „Plaatselijke katholieken vragen zoveel ongeldigverklaringen van huwelijken aan dat het aartsbisdom Denver $250.000 besteedt aan een grotere staf en een computer om de hoeveelheid werk af te handelen.” Het rapport vermeldde verder nog dat „in het aartsbisdom Denver een driejarige achterstand in het behandelen van zevenhonderd aanvragen voor ongeldigverklaring bestaat”.
Protestanten in honderden religieuze groeperingen over de gehele wereld hebben te maken met een uitgebreid aantal kerkelijke wetten en voorschriften over echtscheiding. In het algemeen echter staan protestantse autoriteiten echtscheiding alleen op ernstige gronden toe. Maar wat ernstig wordt geacht, kan van kerk tot kerk zeer verschillen. Overtredingen zoals overspel, wreedheid en verlating worden algemeen aanvaard, maar dit zijn lang niet de enige gronden. Sommige groeperingen hebben nu echtscheidingsceremoniën en -diensten met gezangen en gebeden, zoals bij huwelijksvoltrekkingen. Bij een van deze ceremoniën „worden huwelijksgeloften herroepen. Het paar geeft hun trouwringen aan de voorganger. De dienst eindigt met een uitspraak van de voorganger dat het huwelijk is ontbonden en het paar schudt elkaar de hand”, bericht The New York Times.
De joden hebben een traditie die door religieuze rechtbanken wordt bekrachtigd. Rabbijnse wetten erkennen echtscheiding hetzij op grond van onderlinge toestemming der echtgenoten of op grond van fysieke gebreken of onduldbaar gedrag. De echtscheiding wordt echter alleen wettig geacht wanneer de echtgenoot een „Get” of scheidingsakte verschaft, en dit kan een bron van conflicten zijn. Uit gebelgdheid weigeren sommige echtgenoten het document te verschaffen, of zij gebruiken het als een onderhandelingsobject. „Dit probleem heeft duizenden vrome joodse vrouwen in een pijnlijke toestand van gedwongen afwachten achtergelaten”, zei Andrew Stein, voorzitter van de Newyorkse gemeenteraad, in een toespraak tot bijeengekomen rabbijnen, juristen en anderen. Zonder de Get wordt een nieuw huwelijk van de vrouw in de hedendaagse staat Israël onwettig geacht en een eventuele nakomeling als een bastaard beschouwd.
Ook voor niet-godsdienstige personen en voor atheïsten, die zich vermoedelijk door de wet van het land laten leiden, is de kwestie niet eenvoudig. Dit komt doordat de echtscheidingswetgeving van land tot land en zelfs van streek tot streek in hetzelfde land verschilt. Eén autoriteit noemt ongeveer vijftig gronden waarop men in verschillende delen van de Verenigde Staten een wettelijke echtscheiding kan verkrijgen. Hiertoe behoren „ernstig wangedrag en kwaadwilligheid”, „het ontbreken van een redelijke waarschijnlijkheid dat het huwelijk in stand kan blijven” en „de weigering van de vrouw om met haar man naar deze staat te verhuizen”. De laatste tijd is zelfs het laatste spoortje van het besef van goed en kwaad weggenomen door wat algemeen de echtscheiding zonder schuldvraag wordt genoemd.
Nog altijd een gecompliceerde situatie
Van vele van deze verschillende en tegenstrijdige echtscheidingswetten en -voorschriften mag dan gezegd worden dat ze op de bijbel zijn gebaseerd, maar hebben ze de instelling van het huwelijk kunnen versterken of het menselijk geluk geschraagd? Het stijgende echtscheidingscijfer — in sommige landen één echtscheiding op elke twee huwelijken — verschaft een duidelijk antwoord. Niet alleen hebben deze wetten de huwelijksband niet kunnen versterken, maar bovendien hebben ze de ellende en het lijden in het leven van miljoenen mensen vergroot.
Met het oog hierop is het belangrijk dat degenen die zich er oprecht om bekommeren het goede te doen, te weten trachten te komen wat de bijbel werkelijk over dit onderwerp zegt.