Kunt u meer onderscheidingsvermogen aankweken?
ONDERSCHEIDINGSVERMOGEN is „het vermogen van de geest om het één van het ander te onderscheiden”. Het kan ook „een helder oordeel” zijn of „het vermogen om zaken of denkbeelden te doorzien”. Aldus Webster’s Universal Dictionary. Onderscheidingsvermogen is beslist een wenselijke eigenschap. De waarde ervan blijkt uit Salomo’s woorden: „Wanneer wijsheid haar intrede doet in uw hart en de kennis zelf aangenaam wordt voor uw zíel, zal . . . het onderscheidingsvermogen zelf . . . u beveiligen, om u te bevrijden van de slechte weg.” — Spreuken 2:10-12.
Ja, onderscheidingsvermogen zal ons helpen „de slechte weg”, die tegenwoordig overvloedig aanwezig is, te weerstaan. En het brengt nog vele andere voordelen met zich mee. Ouders horen hun kinderen bijvoorbeeld vaak zeggen: ’U begrijpt me gewoon niet!’ Met een beetje doorvragen weten ouders die onderscheidingsvermogen bezitten, de gevoelens en problemen waarmee hun kinderen worstelen, naar boven te halen (Spreuken 20:5). Een echtgenoot met onderscheidingsvermogen zal naar zijn vrouw luisteren en haar gedachten en gevoelens willen begrijpen in plaats van overhaaste conclusies te trekken. De vrouw zal hetzelfde ten aanzien van haar man doen. Aldus zal „door wijsheid . . . een huisgezin worden opgebouwd, en door onderscheidingsvermogen zal het stevig bevestigd blijken te zijn”. — Spreuken 24:3.
Onderscheidingsvermogen helpt iemand om situaties met succes aan te pakken. Spreuken 17:27 zegt: „Al wie zijn woorden inhoudt, is in het bezit van kennis, en een man van onderscheidingsvermogen is kalm van geest.” Iemand met onderscheidingsvermogen is geen heethoofd die zich zonder nadenken overal in stort. Hij overweegt zorgvuldig de mogelijke gevolgen voordat hij zich ergens toe verplicht (Lukas 14:28, 29). Hij verheugt zich ook in vrediger betrekkingen met anderen omdat hij er door een „mond van doorzicht” toe wordt gebracht zijn woorden zorgvuldig te kiezen (Spreuken 10:19; 12:8). Maar wat het belangrijkste is, iemand met onderscheidingsvermogen erkent nederig zijn eigen beperkingen en ziet naar God op voor leiding in plaats van naar mensen. Dit behaagt Jehovah en is nog een reden om onderscheidingsvermogen aan te kweken. — Spreuken 2:1-9; Jakobus 4:6.
Israëls gebrek aan onderscheidingsvermogen
Hoe gevaarlijk het is om geen onderscheidingsvermogen aan de dag te leggen, blijkt uit een gebeurtenis in de vroege geschiedenis van Israël. Terugblikkend op die tijd zei de geïnspireerde psalmist: „Wat onze voorvaders in Egypte betreft, zij gaven geen blijk van enig inzicht in uw wonderwerken. Zij dachten niet aan de overvloed van uw grootse liefderijke goedheid, maar zij gedroegen zich weerspannig bij de zee, aan de Rode Zee.” — Psalm 106:7.
Toen Mozes Israël uit Egypte leidde, had Jehovah reeds getoond dat hij de macht bezat en ook vastbesloten was om zijn volk te bevrijden, doordat hij tien plagen over die sterke wereldmacht had gebracht. Nadat Farao de Israëlieten had laten gaan, leidde Mozes hen naar de oevers van de Rode Zee. De legers van Egypte zetten hen echter achterna. Het leek alsof de Israëlieten in de val zaten en dat hun pasverkregen vrijheid van zeer korte duur zou zijn. Daarom zegt het bijbelse verslag: „De zonen van Israël werden zeer bevreesd en gingen luid tot Jehovah roepen.” En zij keerden zich tegen Mozes en zeiden: „Wat hebt gij ons nu aangedaan door ons uit Egypte te leiden? . . . Want wij kunnen beter de Egyptenaren dienen dan in de wildernis sterven.” — Exodus 14:10-12.
Hun vrees lijkt wellicht begrijpelijk, totdat wij ons te binnen brengen dat zij al tien buitengewone tentoonspreidingen van Jehovah’s macht hadden gezien. Uit eigen ervaring wisten zij datgene waaraan Mozes hen zo’n veertig jaar later zou herinneren: „Jehovah [heeft] ons uit Egypte geleid met een sterke hand en een uitgestrekte arm en met grote vreeswekkendheid en met tekenen en wonderen” (Deuteronomium 26:8). Toen de Israëlieten zich dus tegen Mozes’ leiding keerden, ’gaven zij geen blijk van enig inzicht’, zoals de psalmist schreef. Niettemin bracht Jehovah, trouw aan zijn belofte, de strijdkrachten van Egypte een vernietigende nederlaag toe. — Exodus 14:19-31.
Insgelijks zou ons geloof kunnen wankelen als wij beproevingen met twijfel of besluiteloosheid tegemoet zouden treden. Onderscheidingsvermogen zal ons helpen de dingen altijd in hun juiste verhoudingen te zien en te bedenken hoeveel groter Jehovah is dan wie maar ook die ons tegenstand biedt. Onderscheidingsvermogen zal ons ook helpen in gedachte te houden wat Jehovah reeds voor ons heeft gedaan. Het zal ons helpen nooit uit het oog te verliezen dat hij Degene is die ’allen behoedt die hem liefhebben’. — Psalm 145:18-20.
Geestelijk onderscheidingsvermogen verkrijgen
Onderscheidingsvermogen komt niet automatisch met de jaren. Het moet worden aangekweekt. De wijze koning Salomo, die internationale roem verwierf wegens zijn onderscheidingsvermogen, zei: „Gelukkig is de mens die wijsheid heeft gevonden, en de mens die onderscheidingsvermogen verkrijgt, want haar als gewin te hebben, is beter dan zilver als gewin te hebben, en haar als opbrengst te hebben, beter dan het goud zelf” (Spreuken 3:13, 14). Hoe kwam Salomo aan zijn onderscheidingsvermogen? Hij had het van Jehovah gekregen. Toen Jehovah aan Salomo vroeg wat voor zegen hij wilde, antwoordde Salomo: „Gij moet uw knecht een gehoorzaam hart geven om uw volk te richten, om te onderscheiden tussen goed en kwaad” (1 Koningen 3:9). Ja, Salomo zag naar Jehovah als zijn helper op. Hij vroeg om onderscheidingsvermogen, en Jehovah gaf het hem in een buitengewone mate. Het resultaat? „Salomo’s wijsheid was overvloediger dan de wijsheid van alle oosterlingen en dan al de wijsheid van Egypte.” — 1 Koningen 4:30.
Salomo’s ervaring toont ons waar wij onderscheidingsvermogen moeten zoeken. Net als Salomo dienen wij naar Jehovah op te zien. Hoe? Welnu, Jehovah heeft zijn Woord, de bijbel, verschaft, en dit boek geeft ons inzicht in zijn denkwijze. Wanneer wij de bijbel lezen, putten wij uit een waardevolle bron van kennis die ons de basis geeft voor het aankweken van geestelijk onderscheidingsvermogen. Wij dienen te mediteren over de inlichtingen die wij door ons bijbellezen verzamelen. Dan kunnen ze worden gebruikt om juiste beslissingen te nemen. Mettertijd heeft ons waarnemingsvermogen zich zo ontwikkeld dat wij „volwassen in verstandelijke vermogens” worden, in staat om „zowel goed als kwaad te onderscheiden”. — 1 Korinthiërs 14:20; Hebreeën 5:14; vergelijk 1 Korinthiërs 2:10.
Interessant genoeg kunnen wij nog steeds voordeel trekken van het onderscheidingsvermogen dat Jehovah aan Salomo gaf. Hoe? Salomo werd bedreven in het tot uiting brengen van wijsheid in de vorm van spreuken, die in feite door God geïnspireerde wijsheid in een notedop waren. Veel van deze uitspraken zijn bewaard in het bijbelboek Spreuken. Een studie van dat boek helpt ons profijt te trekken van Salomo’s onderscheidingsvermogen en ook zelf onderscheidingsvermogen te ontwikkelen.
Bij onze studie van de bijbel kunnen wij van hulpmiddelen gebruik maken zoals De Wachttoren en Ontwaakt! Al meer dan 116 jaar kondigt De Wachttoren Jehovah’s koninkrijk aan oprechte mensen aan. Het tijdschrift Ontwaakt! en zijn voorgangers geven al sinds 1919 commentaar op de wereldtoestanden. Deze twee tijdschriften onderzoeken bijbelse waarheden en voorzien in voortschrijdende geestelijke verlichting die ons helpt dwalingen te onderscheiden, of die nu door de christenheid worden onderwezen of in ons eigen denkpatroon aanwezig zijn. — Spreuken 4:18.
Nog een hulp bij het aankweken van onderscheidingsvermogen is juiste omgang. Een van koning Salomo’s spreuken luidt: „Hij die met wijzen wandelt, zal wijs worden, maar wie zich met de verstandelozen inlaat, zal het slecht vergaan” (Spreuken 13:20). Het is bedroevend dat koning Salomo’s zoon Rehabeam op een belangrijk moment in zijn leven niet aan deze spreuk dacht. Na de dood van zijn vader kwamen de stammen van Israël hem vragen hun lasten te verlichten. Eerst raadpleegde Rehabeam de oudere mannen, en die toonden onderscheidingsvermogen doordat zij hem aanmoedigden naar zijn onderdanen te luisteren. Vervolgens ging hij naar de jongere mannen. Die gaven blijk van onervarenheid en gebrek aan onderscheidingsvermogen, want zij moedigden Rehabeam aan om de Israëlieten met bedreigingen te antwoorden. Rehabeam luisterde naar de jongere mannen. Het gevolg? Israël kwam in opstand, en Rehabeam raakte een groot deel van zijn koninkrijk kwijt. — 1 Koningen 12:1-17.
Een belangrijk aspect bij het ontwikkelen van onderscheidingsvermogen is de hulp van de heilige geest te zoeken. Toen de bijbelschrijver Nehemia een overzicht gaf van Jehovah’s bemoeienissen met de Israëlieten na hun bevrijding uit gevangenschap in Egypte, zei hij: „Uw goede geest hebt gij gegeven om hen behoedzaam te maken” (Nehemia 9:20). Jehovah’s geest kan ook helpen ons behoedzaam te maken. Als u tot Jehovah bidt of zijn geest u mag helpen onderscheidingsvermogen te verkrijgen, bid dan vol vertrouwen, want Jehovah „geeft aan allen edelmoedig en zonder verwijt”. — Jakobus 1:5; Mattheüs 7:7-11; 21:22.
Onderscheidingsvermogen en inzicht
De apostel Paulus legde onderscheidingsvermogen aan de dag toen hij de waarheid tot mensen uit de natiën predikte. Bij één gelegenheid bijvoorbeeld, toen hij in Athene was, ’liep hij rond en sloeg zorgvuldig hun voorwerpen van verering gade’. Paulus was omgeven door afgodsbeelden, en zijn geest in hem werd geprikkeld. Nu moest hij een beslissing nemen. Zou hij de veilige weg kiezen en zijn mond houden? Of zou hij, hoe gevaarlijk dit ook zou kunnen zijn, vrijuit spreken over de wijdverbreide afgoderij waardoor hij zo geprikkeld was geraakt?
Paulus ging met onderscheidingsvermogen te werk. Hij had een altaar gezien met het opschrift: „Aan een onbekende God”. Tactvol erkende Paulus hun toewijding jegens afgodsbeelden en gebruikte vervolgens dat altaar ter introductie van „de God die de wereld heeft gemaakt en alles wat daarin is”. Ja, Jehovah was de God die zij niet kenden! Paulus nam daarbij hun gevoeligheid in deze kwestie in aanmerking en was in staat een schitterend getuigenis te geven. Met welk resultaat? Verscheidene mensen aanvaardden de waarheid, onder wie „Dionysius, een rechter aan het gerechtshof van de Areopagus, en een vrouw genaamd Damaris, en nog anderen behalve hen” (Handelingen 17:16-34). Wat was Paulus een voorbeeld in onderscheidingsvermogen!
Onderscheidingsvermogen verkrijgt men beslist niet moeiteloos of vanzelf. Maar met geduld, gebed, ernstige krachtsinspanning, verstandige omgang, studie van de bijbel en meditatie over het geleerde, en met vertrouwen in Jehovah’s heilige geest, kunt ook u het aankweken.