Iedereen zal onder zijn eigen vijgenboom zitten

IN DE landen van het Midden-Oosten valt het tijdens de hete zomers niet mee een schaduwplekje te vinden. Elke boom die beschutting biedt tegen de zonnestralen is welkom, vooral als die vlak bij iemands huis groeit. Met zijn grote bladeren en breed uitstaande takken geeft de vijgenboom meer schaduw dan bijna elke andere boom in dat gebied.

Volgens het boek Plantenleven in de Bijbel is ’de schaduw onder een vijgenboom koeler en frisser dan in een tent’. In het oude Israël boden vijgenbomen die aan de rand van wijngaarden groeiden, arbeiders op het veld een ideaal plekje voor een korte pauze.

Aan het einde van een lange, hete dag konden gezinsleden onder hun vijgenboom zitten en van elkaars omgang genieten. Bovendien beloont de vijgenboom zijn eigenaar met een overvloed aan voedzame vruchten. Vandaar dat het zitten onder zijn eigen vijgenboom vanaf de tijd van koning Salomo een afbeelding was van vrede, welvaart en overvloed. — 1 Koningen 4:24, 25.

Eeuwen daarvoor had de profeet Mozes het Beloofde Land beschreven als ’een land van vijgen’ (Deuteronomium 8:8). Twaalf verspieders leverden het bewijs van de vruchtbaarheid van het land door vijgen en andere vruchten naar het Israëlitische kamp mee terug te nemen (Numeri 13:21-23). In de negentiende eeuw berichtte een reiziger die de bijbelse landen bezocht, dat de vijgenboom daar een van de meest voorkomende bomen was. Geen wonder dat de bijbel vaak over vijgen en vijgenbomen spreekt!

Een boom met twee oogsten

De vijgenboom past zich aan de meeste grondsoorten aan, en door zijn wijdvertakte wortelstelsel kan hij de lange, droge zomers van het Midden-Oosten verdragen. Wat de boom opmerkelijk maakt, is dat hij in juni een oogst van vroege vijgen en gewoonlijk vanaf augustus een grote oogst opbrengt (Jesaja 28:4). De Israëlieten aten de vroege oogst meestal als vers fruit. De latere oogst droogden ze om het hele jaar door te gebruiken. Gedroogde vijgen konden tot koeken geperst worden, waaraan soms nog amandelen toegevoegd werden. Die vijgenkoeken waren makkelijk mee te nemen, voedzaam en erg lekker.

De verstandige vrouw Abigaïl gaf David 200 koeken van samengeperste vijgen, ongetwijfeld met de gedachte dat dit voedsel ideaal was voor vluchtelingen (1 Samuël 25:18, 27). Samengeperste vijgen werden ook als geneesmiddel gebruikt. Zo werd er een kompres van samengeperste, gedroogde vijgen op een zweer gelegd die koning Hizkia dodelijk ziek maakte, hoewel zijn genezing voornamelijk te danken was aan Gods tussenkomst.a — 2 Koningen 20:4-7.

In de oudheid waren gedroogde vijgen in heel het Middellandse-Zeegebied erg in trek. De staatsman Cato hield een vijg omhoog om de Romeinse senaat ertoe te overreden de Derde Punische Oorlog, tegen Carthago, te beginnen. De beste gedroogde vijgen in Rome kwamen uit Caria (Klein-Azië). Daarom werd carica de Latijnse naam voor gedroogde vijgen. Diezelfde streek in wat nu Turkije is, brengt nog steeds gedroogde vijgen van uitstekende kwaliteit voort.

Israëlitische boeren plantten vaak vijgenbomen in wijngaarden, maar hakten gewoonlijk de onvruchtbare bomen om. Goede grond was te schaars om te verspillen aan bomen die niets voortbrachten. In Jezus’ illustratie van een onvruchtbare vijgenboom zei de landeigenaar tot de wijngaardenier: „Ik kom nu al drie jaar vruchten aan deze vijgeboom zoeken, maar heb er geen gevonden. Hak hem om! Waarom zou hij de grond nog nutteloos beslaan?” (Lukas 13:6, 7) Omdat in Jezus’ tijd op fruitbomen belasting werd geheven, was elke onvruchtbare boom een ongewenste economische last.

Vijgen waren een heel belangrijk voedingsmiddel voor de Israëlieten. Een slechte vijgenoogst — misschien door een ongunstig oordeel van Jehovah — zou dus rampzalig zijn (Hosea 2:12; Amos 4:9). De profeet Habakuk zei: „Al bloeit zelfs de vijgeboom niet, en is er geen opbrengst aan de wijnstokken, al loopt het werk van de olijfboom werkelijk op een mislukking uit, en brengen zelfs de terrassen werkelijk geen voedsel voort . . . Toch wil ik, wat mij betreft, mij uitbundig in Jehovah verheugen; ik wil blij zijn in de God van mijn redding.” — Habakuk 3:17, 18.

Symbool van een ontrouw volk

In de bijbel worden vijgen of vijgenbomen soms symbolisch gebruikt. Zo vergeleek Jeremia de getrouwe ballingen van Juda met een mand goede vijgen — de vroege vijgen die gewoonlijk vers gegeten werden. Maar de ontrouwe ballingen werden vergeleken met slechte vijgen, die niet te eten waren en weggegooid moesten worden. — Jeremia 24:2, 5, 8, 10.

In Jezus’ illustratie van de onvruchtbare vijgenboom maakte hij Gods geduld met het joodse volk duidelijk. Zoals al is vermeld, sprak hij over een zekere man die een vijgenboom in zijn wijngaard had staan. De boom had al drie jaar niets opgeleverd en de eigenaar wilde hem laten omhakken. Maar de wijngaardenier zei: „Meester, laat hem ook dit jaar nog staan, totdat ik eromheen heb gegraven en mest heb gelegd; en indien hij dan in de toekomst vruchten voortbrengt, dan is het goed; maar zo niet, dan moet gij hem omhakken.” — Lukas 13:8, 9.

Toen Jezus deze illustratie vertelde, had hij al drie jaar tot het joodse volk gepredikt en geprobeerd geloof onder hen te ontwikkelen. Jezus vergrootte zijn activiteit door de symbolische vijgenboom — het joodse volk — te ’bemesten’ en hem een kans te geven om vruchten voort te brengen. Maar de week voordat Jezus stierf, werd duidelijk dat het joodse volk in het algemeen de Messias verworpen had. — Mattheüs 23:37, 38.

Jezus maakte nog een keer gebruik van de vijgenboom om de slechte geestelijke toestand van het joodse volk te illustreren. Toen hij vier dagen voor zijn dood van Bethanië naar Jeruzalem reisde, zag hij een vijgenboom die veel bladeren had, maar helemaal geen vruchten. Omdat de vroege vijgen samen met de bladeren verschijnen — en soms zelfs al voordat de bladeren beginnen te groeien — toonde het ontbreken van vruchten dat de boom waardeloos was. — Markus 11:13, 14.b

Net als de onvruchtbare vijgenboom die er gezond uitzag, had het joodse volk een bedrieglijk voorkomen. Maar ze hadden geen vruchten voortgebracht die God behagen, en uiteindelijk verwierpen ze Jehovah’s eigen Zoon. Jezus vervloekte de onvruchtbare boom, en de volgende dag merkten de discipelen dat hij al verdord was. Die verdorde boom was een passende afbeelding van Gods naderende verwerping van de joden als zijn uitverkoren volk. — Markus 11:20, 21.

’Leer van de vijgenboom’

Jezus gebruikte de vijgenboom ook om een belangrijke les over zijn tegenwoordigheid te onderwijzen. Hij zei: „Leert nu van de vijgeboom als illustratie het volgende: Zodra zijn jonge tak zacht wordt en in het blad schiet, weet gij dat de zomer nabij is. Zo ook gij, wanneer gij al deze dingen ziet, weet dan dat hij nabij is, voor de deur” (Mattheüs 24:32, 33). De heldergroene bladeren van de vijgenboom vormen een zichtbare en overduidelijke voorbode van de zomer. Zo geeft ook Jezus’ belangrijke profetie die opgetekend staat in Mattheüs hoofdstuk 24, Markus hoofdstuk 13 en Lukas hoofdstuk 21, het duidelijke bewijs dat hij nu in hemelse Koninkrijksmacht tegenwoordig is. — Lukas 21:29-31.

Omdat we in zo’n cruciale tijd in de geschiedenis leven, willen we ongetwijfeld een les leren van de vijgenboom. Als we dat doen en geestelijk wakker blijven, hebben we de hoop de vervulling mee te maken van de prachtige belofte: „Zij zullen werkelijk ieder onder hun wijnstok en onder hun vijgeboom zitten, en er zal niemand zijn die hen doet beven; want het is de mond van Jehovah der legerscharen die het heeft gesproken.” — Micha 4:4.

[Voetnoten]