U kunt uw stem verbeteren

LUISTEREN anderen wanneer u spreekt? Krijgen zij de juiste indruk van u? Zo niet, dan kan dat aan uw stem liggen. Een goede stem is vol en krachtig, met iets van overwicht erin. Ze boezemt vertrouwen in en houdt de aandacht vast. Een slechte stem leidt iemand af van wat er gezegd wordt. Ze kan een verkeerde indruk geven.

Uw stem wordt beïnvloed door uw persoonlijkheid. Wanneer mensen u horen spreken, trekken zij conclusies met betrekking tot wat voor iemand u bent. In sommige gevallen kunnen die conclusies het verschil betekenen tussen het al dan niet krijgen van een baan. Er zijn bedrijven die liever hebben dat een sollicitant zich telefonisch met hen in verbinding stelt dan schriftelijk, opdat zij de persoonlijkheid van de sollicitant naar het geluid van zijn stem kunnen beoordelen. Wat iemands stem omtrent zijn persoonlijkheid schijnt te onthullen, kan echter wel eens niet waar zijn.

Misschien heeft hij vroeger enkele minder goede hoedanigheden gehad die de kwaliteit van zijn stem hebben beïnvloed. Aangezien stemvorming van mechanische aard is, is het heel goed mogelijk dat de stemkwaliteit van die persoon niet is veranderd hoewel hij zijn persoonlijkheid wel heeft verbeterd, zoals christenen wordt aangeraden (Ef. 4:22-24). Misschien klinkt zijn stem nors en onaangenaam maar is het niet zijn bedoeling zijn stem zo te laten klinken. Welke onaangename indruk een stem op anderen ook maakt, hij kan door stemverbetering veranderen.

Ingeval u wel eens in het openbaar spreekt, kan uw stem er de oorzaak van zijn dat het publiek gunstig of ongunstig op u reageert. Denkt u maar eens aan de verschillende sprekers die u gehoord hebt. Kon de spreker met een zwak en onbeduidend stemgeluid u blijven boeien? Boezemde de kortademige spreker met zijn bevende stem u vertrouwen in? En gaf degene die zijn stem voortdurend dezelfde op- en neergaande modulatie gaf, u het gevoel dat hij oprecht was? Kreeg u daarentegen niet een betere indruk van de spreker met de duidelijke, volle en krachtige stem waarin goede afwisselende modulatie werd gebracht?

Als u wel eens in het openbaar moet spreken, hebt u dus nog een reden te meer om uw stem te verbeteren. Eerst moet u hier echter de noodzaak van inzien.

Luister naar uzelf als u spreekt

Hoewel u uzelf elke dag hoort spreken, hoort u uzelf niet zoals anderen u horen. De trillingen die uw stem in uw lichaam teweegbrengen, maken dat ze voor u anders klinkt dan voor anderen die alleen maar het geluid horen dat door de lucht tot hen komt. Wanneer u nog nooit uw stem op een goede bandrecorder hebt gehoord, zult u, als u dit eens doet, waarschijnlijk hoogst verbaasd zijn. Gewoonlijk zal iemand die voor de eerste maal zijn stem op een bandrecorder hoort, ongelovig zeggen: „Is dat mijn stem? Dat ben ik niet!”

Neem dus, om uzelf te horen zoals anderen u in werkelijkheid horen, uw stem op de band op, zowel tijdens uw conversatie als wanneer u hardop leest en als u een openbare toespraak houdt, wanneer u daar de gelegenheid voor krijgt. Let op of de stem die u hoort een weerspiegeling is van de persoonlijkheid die u meent te bezitten. Let er ook op of de stem aangenaam en prettig is om naar te luisteren. Is ze luid genoeg of is ze te luid? Zijn de klanken en woorden duidelijk? Is er voldoende afwisseling in toonhoogte? Klinkt uw stem geaffecteerd? Zou u er zelf graag naar luisteren? Na het horen van de opname zult u beter in staat zijn te bepalen waaraan u moet werken om uw stem te verbeteren.

Wat is van invloed op de stemkwaliteit?

De luchtstroom die uw longen verlaat als u spreekt, vormt de basis voor de geluiden die u voortbrengt. Ze komt de larynx, het strottehoofd, binnen waar zich twee plooien van spierweefsel bevinden, welke de stembanden worden genoemd. Deze gaan trillen wanneer de lucht erdoorheen stroomt. De toon verandert wanneer de stembanden door spieren worden gespannen of ontspannen, net zoals de toon van een vioolsnaar verandert naarmate ze meer of minder gespannen wordt. Als de stembanden wijd van elkaar staan, is gewoon rustig ademhalen mogelijk, maar wanneer ze dichter bij elkaar worden gebracht, kunt u de geluiden maken waarvan u bij het spreken gebruik maakt.

Het geluid van uw stembanden verplaatst zich via de lucht in uw keel naar uw mond en bijholten. Deze dragen ertoe bij dat het geluid dat van de stembanden komt, wordt versterkt, net als bij de gaandeweg wijder wordende pijpen bij veel blaasinstrumenten. De holten zorgen ook voor een goede resonantie en zijn belangrijk voor de stemkwaliteit. In tegenstelling tot wat er bij een koperen muziekinstrument gebeurt, kunnen deze holten door spiersamentrekking en -ontspanning van vorm veranderen en groter en kleiner worden naargelang van de manier waarop u uw kaken en lippen beweegt. Het resultaat is een verandering in toon.

Deze resonerende holten van uw hoofd en keel zou men kunnen vergelijken met het lichaam ofte wel de kast van een viool. De geluiden die door de trillende snaren worden voortgebracht, worden door de holle kast onder de snaren versterkt en kunnen dan zelfs gemakkelijk van een afstand worden gehoord. De vorm en afmeting van die kast beïnvloedt de toon. Zo heeft een viool een andere toon dan een altviool of cello. Uw resonantieholten zijn voor de geluiden die van uw stembanden komen net zo belangrijk als het lichaam of de kast van deze instrumenten voor de geluiden die de snaren ervan voortbrengen.

De manier waarop u uw lippen, mond, keel en adem gebruikt, beïnvloedt de kwaliteit van uw stem. Daarom kan een geoefende zanger die weet hoe hij een optimaal gebruik van zijn adem en resonantieholten kan maken, een veel aangenamer geluid voortbrengen dan een ongeoefende zanger. Hetzelfde geldt voor geoefende en ongeoefende sprekers.

Als u uw mond niet goed opendoet, maar met stijve kaken en strakke lippen spreekt, kan uw stem niet goed resoneren en is ze niet aangenaam om naar te luisteren. Door deze gewoonte zal het u ook moeilijk vallen u verstaanbaar te maken. Door uw mond goed te openen, zal men u gemakkelijker kunnen horen en zal de klank van uw stem duidelijker en voller worden.

Beheersing van de ademhaling

Stemverbetering begint bij de ademhaling. Voor een vaste stem met een zachte klank van voldoende sterkte is een goede, gestadige luchttoevoer nodig, te zamen met een goede beheersing. Men bereikt dit door met behulp van het middenrif, een gespierde plaat onder de longen, in plaats van met het ondiepe, bovenste deel van de longen adem te halen, zoals zoveel mensen doen. Zangers worden er vaak aan herinnerd dat zij de middenrifademhaling moeten toepassen. Met behulp van deze ademhalingsmethode vult u uw longen tot onderaan toe. U kunt dan de druk van uw buikriem of andere kleding voelen.

Als u voldoende lucht in uw longen hebt en het gebruik ervan met de middenrifspier regelt in plaats van met uw keelspieren, kunt u zonder uw stem te forceren ervoor zorgen dat ze ver genoeg draagt. Mensen die hun keelspieren niet hebben leren ontspannen en de gewoonte om met het middenrif adem te halen niet hebben ontwikkeld, vergen zoveel van hun stemspieren dat zij vaak na enige tijd spreken hees worden. Dit is vooral zo als zij proberen boven een ander geluid uit te komen.

Een geoefend spreker of zanger kan zijn stem urenlang gebruiken zonder ze te forceren, doordat hij zijn keelspieren ontspannen houdt. Voor de nodige stemkracht kan hij zich, door zijn krachtige middenrifspier te gebruiken, op de druk van de luchtstroom verlaten. Zo komt het dat een operazanger of -zangeres twee of drie uren achtereen kan zingen zonder hees te worden en met een volume dat een hele zaal vult.

Hoe uw stem te verbeteren

Uw ademhaling te leren beheersen is nummer één om aan te werken. Stel bewuste krachtsinspanningen in het werk om wanneer, u inademt om te spreken of te zingen niet het bovenste deel van uw borst uit te zetten. Zet het onderste gedeelte van uw longen uit. Trek uw buik in om het middenrif steun te geven. Regel vervolgens de uitademing door geleidelijk lucht uit uw longen te laten ontsnappen met behulp van de goede steun die u daarbij krijgt van het middenrif dat weer door de buikspieren wordt ondersteund. Tracht terzelfder tijd uw keelspieren ontspannen te houden. Hierin kunt u zich oefenen door te trachten tijdens één enkele uitademing zover mogelijk te tellen. Hardop lezen is ook een goede oefening.

Resonantie kan worden verbeterd door net zolang te oefenen tot u de trillingen van uw hoofd kunt voelen. U kunt dit doen door de vibrerende klanken op overdreven wijze uit te spreken en ze lang aan te houden. Neuriën en het zoemend laten klinken van de letters „m”, en „n” zal eveneens uw resonantie verbeteren. Vermeng deze letters met klinkers tot woorden zoals man, mond, en, eind, zon, enzovoort. Houd bij het oefenen de „m” en „n” tweemaal zo lang aan als normaal.

Als u wilt dat de woorden die u spreekt volledig en duidelijk uitkomen, hebt u een goede articulatie nodig. Dit vereist dat uw lippen, tong en kaken vrij kunnen bewegen, want hiermee worden de klanken gevormd. Als u de gewoonte hebt met strakke lippen en gespannen kaken te spreken, hebt u oefeningen nodig die ze beweeglijker zullen maken. Door oefening kunt u ook uw articulatie verbeteren zodat uw woorden duidelijk uitkomen. De klanken mogen niet in elkaar overgaan en daardoor vaag en onduidelijk worden. Misschien zult u er geduldig vele maanden aan moeten werken. Een goede oefening is hardop lezen. Spreek, terwijl u dit doet, elk woord correct uit en werk zorgvuldig aan elke klank. Pas echter op dat u niet overdrijft en een geaffecteerde manier van spreken ontwikkelt.

Veronderstel dat uw moeilijkheid is dat u gewoonlijk op een te hoge toon spreekt. Wat kunt u doen om dit te overwinnen? Een hoge toon is het gevolg van gespannenheid van de spieren die de stembanden beheersen. Ze knijpen de stembanden dicht zodat de stem hoger wordt. Door de kaak- en keelspieren te ontspannen en door middenrifademhaling toe te passen, kunt u een aangenamer stemgeluid ontwikkelen en de toonhoogte van uw stem tot een gemiddelde waarde, tot een meer natuurlijke hoogte, doen dalen, zodat uw stem niet zo geforceerd klinkt. Dan zult u over een groter gebied van toonhoogte beschikken waarbinnen u modulatie kunt toepassen,

Een zachte doch sonore, helder klinkende stem is welluidend, maar de stem moet niet te zacht zijn. Als dit het geval is, zal men er wellicht moeite mee hebben te horen wat u zegt. Met een goede beheersing van de ademhaling kan iemand met een zachte stem zijn volume regelen en dit voortdurend aan allerlei situaties aanpassen.

Sommige mensen hebben daarentegen een stem die altijd bombastisch klinkt. Zulke stemmen zijn in een rustige omgeving niet op hun plaats en kunnen irriterend zijn voor anderen. Dit is speciaal het geval wanneer men zo iemand door de telefoon hoort spreken. Soms is het nodig de telefoonhoorn verscheidene centimeters van het oor te houden omdat de stem aan de andere kant van de lijn onattent luid is. Uw stemvolume aan de omstandigheden leren aan te passen is een van de factoren die tot een goede stem bijdragen.

Als iemand met een constant luide stem zichzelf op een bandrecorder hoort spreken en opmerkt hoe anderen hem horen, zal dit hem helpen er de noodzaak van in te zien zijn volume te temperen. Alles wat nodig is om zo’n stem wat het volume betreft te verbeteren, is bewuste pogingen te doen om zachter te spreken.

Gemoedsgesteldheid en geesteshouding

Wat vooral in uw stem wordt weerspiegeld en waardoor mensen ertoe worden gebracht zich een mening over u te vormen, zijn uw emotionele aard en uw geesteshouding. U kunt dit begrijpen als u eens aan verscheidene mensen in uw omgeving denkt. Hun emoties kleuren hun stem.

Een opvliegende vrouw bijvoorbeeld heeft wellicht een scherpe, boze stem als zij emotioneel van streek is. Iemand anders zal misschien zijn mening over iemand kenbaar maken door met een sarcastische stem te spreken. Weer een ander zal in zijn stem misschien gemeenheid en venijn uitstorten zoals een slang haar gif. Iemand die gelukkig is daarentegen zal dit wellicht tonen door iets sprankelends in zijn stem, en wie verliefd is, zal hier wellicht blijk van geven door een wat dromerige toon.

Een chronisch klagende geesteshouding zou weerspiegeld kunnen worden door een temerige stem. Iemand met een zelfzuchtige, onverschillige houding jegens anderen zou wellicht een stem kunnen hebben waarin een tikkeltje hardheid te horen is. Iemand met medegevoel zou wellicht van deze geesteshouding blijk geven door een warme, begrijpende stem. Er zijn dus veel emoties en geesteshoudingen die in een stem tot uiting kunnen komen. Het is niet mogelijk deze door stemoefeningen te verbeteren; daar is een verandering van persoonlijkheid voor nodig. Door de opbouwende geestelijke raad uit Gods Woord toe te passen is zulk een verandering mogelijk. — Kol. 3:5-10.

Pas wanneer iemand dit heeft gedaan, is hij in staat zodanig aan zijn stem te werken dat deze niet langer zijn oude persoonlijkheid weerspiegelt. Zelfs al zou er geen ander resultaat worden bereikt dan dit uiterlijke teken van een veranderde persoonlijkheid, dan nog zou dit alleen reeds alle moeite en krachtsinspanningen in verband met pogingen tot stemverbetering dubbel en dwars waard zijn.