Hoe kan waar geluk worden gevonden?
Wat zijn de basisvoorwaarden voor geluk thans?
THANS is reeds een redelijke mate van waar geluk te vinden terwijl ons in de nabije toekomst een nog veel groter geluk wacht.
Dat is geen wensdromerij. Het is gebaseerd op de levenservaring van vele honderdduizenden mensen overal op aarde, en op wat definitief bekend is omtrent de toekomst van de mensheid.
Wat zijn de basisvoorwaarden voor geluk thans? Het antwoord op deze vraag kan sterk afhangen van de kijk die iemand op het leven heeft. Mensen bijvoorbeeld die nergens kwaad in zien, zullen zich kunnen voorstellen dat nagenoeg alles hun geluk zal schenken. Maar dit is zelfmisleiding, aangezien de wereld doortrokken is van slechtheid.
Anderen slaan naar het andere uiterste door en kunnen in bijna niets of niemand meer iets goeds ontdekken en zien daarom geen enkele reden om gelukkig te zijn. Zij hebben in grote trekken dezelfde kijk op het leven als de oude Griekse dichter Sophocles, die zei: „Reken geen mens gelukkig die niet dood is.
Maar zulke gedachten zijn uitersten. Ergens daartussenin ligt de evenwichtige zienswijze die tot geluk leidt. En in grote lijnen zijn de meeste autoriteiten het wel eens over bepaalde basisvoorwaarden voor geluk.
Al zulke waarnemers negeren echter terzelfder tijd de belangrijkste voorwaarde voor geluk! En wanneer die wordt genegeerd, voldoen ook die andere na verloop van tijd niet meer.
Laten we echter eerst enkele basisfactoren beschouwen die ons zelfs nu reeds in deze door moeilijkheden geplaagde wereld een gelukkiger leven kunnen bezorgen. En daarna zullen we die ene voorwaarde beschouwen die belangrijker is dan alle andere en zien hoe ze verband houdt met een nog veel groter geluk in de toekomst.
Waardering voor wat we hebben
Natuurlijk worden we in ons dagelijks leven met veel slechts geconfronteerd. Maar aan de andere kant zijn er ook dingen waarvoor we dankbaar kunnen zijn, dingen die ons een bepaald geluk kunnen schenken wanneer we maar de tijd nemen om ze te overdenken.
Eén simpele manier die ons beter zal helpen te beseffen dat we nu reeds een bepaalde mate van geluk kunnen genieten, is door alternatieve mogelijkheden te beschouwen. Bijna allemaal kunnen we ons wel een tragedie indenken die het geluk dat we op dit moment hebben, sterk zou verminderen. Gaan we daarvan uit, dan betekent dat echter dat we, nu die tragedie niet heeft toegeslagen, momenteel inderdaad een bepaalde mate van geluk genieten. Hoewel we ons dus misschien niet erg tevreden voelen over onze levensomstandigheden, helpt dit ons toch te beseffen dat we doorgaans beter af zijn dan we dachten.
Waardering voor wat we hebben, omvat natuurlijk in de eerste plaats waardering voor het leven zelf. Hoewel u misschien tal van problemen hebt, die u mismoedigd stemmen, geeft u toch de voorkeur aan het leven boven de dood, is het niet? Slechts personen die geestelijk uit hun evenwicht zijn gebracht, plegen zelfmoord. Ja, het leven is „goed” en we houden er zo lang mogelijk aan vast.
Het alternatief van leven is dood, een toestand waarin geen enkele mogelijkheid meer is om op de een of andere wijze te genieten. Het is zoals de bijbel zegt: „Wat de doden betreft, zij zijn zich van helemaal niets bewust” (Pred. 9:5). Vandaar ook dat het voorgaande vers opmerkt: „Een levende hond is beter af dan een dode leeuw” (Pred. 9:4). Als mens te leven is verre superieur aan het bestaan van een rots, een boom of een dier — of de toestand van de dood. Wij kunnen ons erover verheugen dat we als mens mogen leven, indien we er maar de tijd voor nemen om hierbij stil te staan.
Een juiste zienswijze kan ons ook helpen van de eenvoudige dingen van het leven extra te genieten. Een aangename zonnige dag is een verrukking. En hetzelfde geldt met betrekking tot de natuurlijke schepping, de bomen, bloemen, dieren, bergen, rivieren en meren. Zelfs in een drukke stad zijn er plezierige dagen en plezierige plekjes die ons vreugde en verfrissing kunnen schenken.
Kunt u zien? Sommige mensen niet. Vraag eens aan een blinde of hij gelukkig zou zijn wanneer hij zijn gezichtsvermogen terug had! Of sluit eens een poos uw ogen en probeer dan verder te gaan met uw gewone dagelijkse bezigheden. U zult daarna nog meer waardering hebben voor de kostbare gave van het gezicht.
Hetzelfde geldt ten aanzien van de zintuigen van de smaak en het gehoor. Misschien hebt u een bepaald lievelingsgerecht al honderden malen in uw leven gegeten, maar wanneer u opnieuw de geur ervan opsnuift, maakt u dat gelukkig.
Ja, wij zijn zo gemaakt dat de werkelijk goede dingen van het leven ons nooit vervelen. En als we ze zouden ’tellen’, zouden we ze nog meer waarderen en gelukkiger zijn.
Genieten van werk
Geluk is niet mogelijk zonder activiteit. Wij zijn tevredener met het leven wanneer we iets kunnen doen wat nuttig is. Werken is werkelijk een zegen voor ons.
Hoewel het wenselijk kan lijken in het geheel niet te hoeven werken, is dat toch niet erg verkieslijk. Als alles op de een of andere wonderbaarlijke manier voor ons gedaan zou worden, zou het leven ongelooflijk saai worden. We werden gemaakt om actief te zijn en geluk te vinden in een passende mate van werk.
Hoewel het werk dat u doet, u misschien oninteressant en onbelangrijk toelijkt, levert het toch een bijdrage tot uw bestaan. Stelt het u niet in staat uw rekeningen te betalen? Dan is het voor u belangrijk. En het is belangrijk voor de maatschappij in het algemeen, want wanneer al het ogenschijnlijk „saaie” of routinewerk zou worden afgeschaft, hoe lang zou de maatschappij dan nog functioneren?
Natuurlijk kan het best zijn dat uw werk niet zo interessant is als dat van iemand anders. Maar het levert bijna altijd een bijdrage tot niet alleen uw eigen welzijn maar ook tot dat van anderen. Wanneer u uw werk op die manier beziet, kunt u er ook een bepaalde voldoening uit putten door het goed te verrichten. Of zoals in de maandelijkse brief van de Koninklijke Bank van Canada stond:
„De werker die de kleine dingen waarvoor hij verantwoordelijk is, verricht, draagt bij tot het succes van de grootste onderneming, en de man die zichzelf met ijver en toewijding van zijn taak kwijt en zich naar beste vermogen inspant, zal een voldaan gevoel hebben, het gevoel dat hij iets heeft gepresteerd, hetgeen een voorwaarde is voor geluk.”
Een nog belangrijkere voorwaarde
Een van de meest belangrijke voorwaarden voor geluk heeft te maken met onze verhouding tot anderen. We kunnen niet werkelijk gelukkig zijn zonder de vriendschap, genegenheid, warmte en het begrip — ja, de liefde — van andere mensen.
Het kan natuurlijk wel voorkomen dat men op bepaalde momenten, in een overvolle stad bijvoorbeeld, alle mensen ver weg wenst. Maar wie zou werkelijk volledig alleen willen zijn? Hoewel dat misschien voor een poosje aantrekkelijk lijkt, is het een vaststaand feit dat een mens niet werkelijk gelukkig kan zijn zonder andere mensen, ook al zijn we soms in hen teleurgesteld en over hen geërgerd. Geen mens is ooit door eenzame opsluiting gelukkig geworden.
Het gaat er echter niet alleen om andere mensen om ons heen te hebben. Dat zal op zichzelf nog geen geluk brengen. Wat werkelijk telt, is dat wij liefde tonen, hetgeen een belangrijke voorwaarde is voor geluk. En de soort van liefde die de beste resultaten zal afwerpen, is een liefde gebaseerd op juiste beginselen, een liefde ook die warmte en genegenheid uitstraalt.
„Liefde: de belangrijkste voorwaarde voor geluk”, zo luidde een kop in Psychology Today. En daarin stond het volgende commentaar van psycholoog R. M. Gordon:
„Liefde is verreweg de belangrijkste energiebron in het leven van een mens. Ze speelt de voornaamste rol bij het vormen van ons waarde-oordeel omtrent het leven. Iemand die in zijn kinderjaren een tekort aan liefde ervaart is niet alleen dan ongelukkig, maar ontwikkelt ook een waarde-oordeel dat zijn geluk in het latere leven in de weg staat.”
Vaak wanneer liefde en het daaruit voortvloeiende geluk ontbreekt, gaat men als vervanging geld of materiële goederen vergaren. Maar dat soort zaken kunnen nooit een evenredige vervanging vormen voor het geluk dat voortspruit uit menselijke relaties die door liefde worden gekenmerkt.
Betekent dit echter dat wanneer het ons in onze jeugd aan liefde heeft ontbroken, we nooit meer werkelijk gelukkig kunnen zijn? Nee, want liefde kan worden aangekweekt en ontwikkeld, ongeacht onze leeftijd. Wij werden immers gemaakt om lief te hebben en op liefde te reageren. God heeft ons met dit vermogen geschapen. En liefde kan opnieuw worden aangewakkerd, ongeacht bepaalde vroegere teleurstellingen in het leven.
Ja, wij zijn geboren met het verlangen naar liefde en het vermogen op de liefde van anderen te reageren. Het Canadese tijdschrift Maclean’s merkte op:
„De glimlachreactie van baby’s, het eerste verrukkelijke blijk van geluk, is door vele geleerden bestudeerd, . . .
Zij ontdekten een algemeen menselijk patroon: tot de leeftijd van zes maanden zullen baby’s van elk ras bijna onveranderlijk met een glimlach reageren op elke vriendelijke volwassene.
De instinctieve hang van de mensheid naar gezellige menselijke omgang, blijkt wel hieruit dat baby’s maar heel zelden lachen tegen speelgoed of zuigflessen, maar bijna altijd tegen mensen.”
De „gulden regel”
Wat anderen doen, is van invloed op ons geluk. En wat wij doen is weer van invloed op het geluk van anderen. Ja, we kunnen eenvoudig niet ontkomen aan het feit dat ons geluk onverbrekelijk verbonden is met het leven van vele anderen — onze gezinsleden, onze vrienden en onze kennissen.
In de mate dat het in ons vermogen ligt, dienen wij bij het nastreven van ons eigen geluk nooit iets te doen dat het geluk van anderen zou schaden. Dit beginsel is vervat in de „gulden regel” welke in de bijbel staat. Het was Jezus Christus die hem uitsprak met de woorden: „Alle dingen dan die gij wilt dat de mensen voor u doen, moet ook gij insgelijks voor hen doen.” — Matth. 7:12.
Wanneer u anderen zo behandelt, met liefde, vriendelijkheid, eerlijkheid en onpartijdigheid, wat zal er dan gebeuren? Wel, net als de baby die op uw glimlach reageert, zullen ook andere mensen gunstig reageren op uw vriendelijke bejegening. Misschien niet allemaal, maar de meesten toch wel.
En dit zal ook uw geluk vergroten, want zoals Jezus zei: „Het is gelukkiger te geven dan te ontvangen” (Hand. 20:35). Een illustratie hiervan vormen de volgende woorden van een vrouw van wie de man was gestorven. Zij schreef:
„Nu [mijn echtgenoot] overleden is, geef ik [mijn tijd en aandacht] aan mijn kinderen en kleinkinderen . . . hetgeen hun veel genoegen schenkt. Maar om nu echt eerlijk te zijn, het grootste genoegen beleef ik er toch zelf aan.”
Wanneer ze niet aan anderen „gegeven” had, zou ze hun een bepaalde mate van geluk hebben onthouden en ook zichzelf er in sterke mate van hebben beroofd. Zij ontdekte echter de waarheid van hetgeen de Engelse filosoof John Stuart Mill reeds opmerkte toen hij zei dat alleen die mensen werkelijk gelukkig zijn „die hun geest hebben gericht op iets anders dan hun eigen geluk; namelijk op het geluk van anderen”.
Voortreffelijke resultaten
Wanneer tussen mensen de juiste soort van liefde bestaat, kunnen alle barrières die hen van elkaar scheiden, worden geslecht. Jehovah’s Getuigen in alle landen weten dat dit zo is, omdat zij hebben waargenomen welke voortreffelijke resultaten eruit voortspruiten wanneer men elkaar onpartijdig liefheeft. Zij doen er moeite voor de „gulden regel” in praktijk te brengen en het „geven” te beoefenen.
Vandaar ook dat zij, op wereldomvattende schaal, veel verder zijn gekomen dan enig ander volk bij het overwinnen van de verdeeldheid-scheppende barrières van nationalisme en racisme. Nadat bijvoorbeeld een groep van meer dan honderd Getuigen uit Nigeria naar een congres van Jehovah’s Getuigen in de Amerikaanse staat Pennsylvania was getrokken, sprak een woordvoerder van de Afrikanen:
„Het prachtige aspect van zo’n bezoek is uit de eerste hand te kunnen waarnemen hoe Jehovah’s volk als één grote, gelukkige familie samenleeft en Jezus’ woorden in Johannes 13:35 vervult: ’Hieraan zullen allen weten dat gij mijn discipelen zijt, indien gij liefde onder elkaar hebt.’”
Zo spraken ook twee nieuwe bezoekers over de vergaderingen van Jehovah’s Getuigen: „Datgene wat de meeste indruk op ons maakte, was de liefdevolle bezorgdheid van de Getuigen voor elkaar. En wat we op dit moment het meest waarderen, is die liefdevolle omgang.” Een pas met Jehovah’s Getuigen verbonden persoon in New Mexico schreef : „Ik bezocht een paar vergaderingen en kwam onder de indruk van de liefde en vriendelijkheid die de gemeente mij betoonde.” Toen een andere man, die een betere levenswijze was begonnen, werd gevraagd wat hem hierbij had geholpen, antwoordde hij: „Iemand betoonde mij liefde. Iemand had belangstelling voor mij.”
Het was Jezus die zei: „Gij moet uw naaste liefhebben als uzelf” (Matth. 22:39). En naastenliefde tonen betekent onder andere bereid te zijn tot samenwerken en de rechten en eigendommen van anderen te respecteren. Wanneer dat wordt gedaan, spruiten daar vaak goede resultaten uit voort. Zo schreef bijvoorbeeld de directeur van een sporthal na een recent congres van Jehovah’s Getuigen in Kelowna, in de Canadese provincie Brits Columbia:
„In de twintig jaar dat ik nu met deze hal verbonden ben, heb ik mij nog nooit geroepen gevoeld zo’n brief als deze te schrijven. Dit is de eerste en waarschijnlijk ook de laatste maal dat ik ooit aan een huurder schrijf om hem oprecht te danken voor de fijne samenwerking die het halpersoneel tijdens dit gebeuren mocht ondervinden.
Uw broeders en zusters die betrokken waren bij de administratie en de werkzaamheden die met dit congres verband hielden, zijn zonder uitzondering bijzonder bereidwillig geweest, en hebben deze gebeurtenis voor ons tot een van de plezierigste werkperioden gemaakt sinds we met het beheer van deze hal zijn belast.
Hartelijk dank dat u onze hal hebt uitgekozen. En we hopen dat we er nog zullen zijn wanneer u weer komt.”
Toen Jezus erover sprak ’uw naaste lief te hebben als uzelf’ had hij daarmee stellig ook de personen op het oog die ons het meest na staan: de leden van ons eigen gezin. Aangezien de gezinseenheid door God in het leven is geroepen, is het alleen maar redelijk ervan uit te gaan dat binnen deze eenheid geluk gevonden kan worden.
Ook binnen de gezinskring zal het toepassen van de „gulden regel” en het streven onszelf onzelfzuchtig ten behoeve van de andere gezinsleden in te spannen, voortreffelijke resultaten afwerpen. Al menig gezin dat op de rand van uiteenvallen stond, is krachtig versterkt en gelukkig gemaakt door te doen wat Jezus zei. En hoe meer deze voortreffelijke gedragsbeginselen worden toegepast, hoe gelukkiger het gezin zal zijn. Veronachtzaming ervan kan echter onherstelbare schade berokkenen.
Ook zijn er binnen de gezinskring tal van simpele genoegens die een grote bron van geluk kunnen vormen, als we er maar oog voor hebben. Eén voorbeeld daarvan stond in het tijdschrift Maclean’s:
„De historicus Will Durant vertelt hoe hij geluk zocht in kennis en slechts teleurstelling ervoer. Hoe hij geluk zocht in reizen, en alleen maar uitgeput raakte. Hoe hij geluk trachtte te vinden in rijkdom, en tweedracht en verdriet meemaakte. Hoe hij geluk zocht in schrijven, maar slechts vermoeid raakte.
Op een dag zag hij echter een vrouw wachten in een klein rijtuig met een slapend kind in haar armen. Een man stapte uit een trein, liep naar het rijtuig, kuste teder de vrouw en toen het kind, heel licht om het niet wakker te maken, en reed daarna samen met zijn gezin over de velden weg, een verstelde Durant achterlatend, die met stomme verbazing het werkelijke geluk had ontdekt.
Hij schreef later: ’In elke normale levensgebeurtenis ligt een mate van geluk besloten.’”
Ja, door waardering te tonen voor de goede dingen die we allemaal bezitten en op elk niveau van menselijke betrekkingen de juiste liefde te betonen, zal ons geluk zich als door een wonder vergroten. En dat gaat zelfs op in een wereld vol problemen.
Er is echter nog iets belangrijkers dan alle besproken voorwaarden — een factor waar we niet buiten kunnen om werkelijk gelukkig te zijn. Wat is die allerbelangrijkste voorwaarde voor geluk? Het volgende artikel zal ons dat vertellen.