„Ons dagelijks brood”

„GEEF ons heden ons dagelijks brood.” Ongetwijfeld herkent u die woorden als een gedeelte van het bekendste gebed dat ooit is uitgesproken — het zogenoemde Onze Vader (Mattheüs 6:9, 11, Statenvertaling). In Jezus’ tijd was brood het hoofdvoedsel in Israël en kon het goed als symbool van levensonderhoud dienen.

In de meeste delen van de wereld neemt brood tegenwoordig niet langer de belangrijkste plaats op het menu in, zoals dat eens het geval was. Ons dagelijks brood in letterlijke zin is nu vaak louter iets wat bij een maaltijd wordt gegeten. Toch speelt brood wereldwijd nog steeds een belangrijke rol in het leven van miljoenen.

In Mexico maken huisvrouwen dunne broden die tortilla’s worden genoemd. In Ethiopië bakken de vrouwen een eenvoudig brood door een dikke vloeistof cirkelsgewijs op een hete ijzeren plaat te gieten. In westerse landen wordt brood in massa vervaardigd met een verbazingwekkende verscheidenheid aan vormen en maten. En veel huisvrouwen in die landen brengen hun gezin nog steeds in verrukking met eigengebakken variaties.

Wie kan de geur van brood weerstaan als het heet uit de oven wordt gehaald? Voorbijgangers kunnen erdoor een broodwinkel ingelokt worden. Bij velen roept het dierbare herinneringen op aan thuis en de geborgenheid van hun kindertijd.

Wie nu precies de kunst van het broodbakken heeft uitgevonden, is niet bekend. In Genesis 3:19 werd tegen de eerste menselijke zondaars gezegd: „In het zweet van uw aangezicht zult gij brood eten, totdat gij tot de aardbodem terugkeert.” Blijkbaar werd het woord „brood” hier louter als symbool voor voedsel in het algemeen gebruikt. In Genesis 14:18, 19 lezen wij echter dat toen de priester Melchizedek verscheen om de patriarch Abraham te zegenen, ’hij brood en wijn bracht’. Dit duidde ongetwijfeld op een soort brood dat voor de mensen in de oudheid als hoofdvoedsel diende. In sommige delen van het Midden-Oosten is brood nog steeds het belangrijkste voedingsmiddel.

Het oude Egypte kende commerciële bakkers, wat later ook het geval was in staten zoals Griekenland en Rome. Tegen het einde van de negentiende eeuw was de industriële revolutie in volle gang. Het broodbakken verhuisde van de huizen naar fabrieken voor massaproduktie. Door een aantal nieuwe uitvindingen werd voorzien in de behoeften die deze produktie meebracht: mengmachines, lopende banden, automatische bakovens en snij- en inpakmachines. Het broodbakken had zich van een huiselijke vaardigheid ontwikkeld tot een commerciële techniek.

Veel, zo niet het meeste, van het tegenwoordig in industrielanden geconsumeerde brood wordt commercieel geproduceerd. En het vormt in veel culturen nog steeds een belangrijk onderdeel van de keuken. Wat zou een spaghettimaaltijd zijn zonder knapperig Italiaans brood? Of stel u eens een stevige Duitse zuurkoolmaaltijd voor zonder de smaak van donker, zwaar roggebrood! Wie kan op een koude winterochtend pannekoeken weerstaan? Pannekoeken zijn niets anders dan snelgebakken brood van maïsmeel, tarwemeel of boekweitmeel.

Een type brood dat in westerse landen heel populair is geworden, is dat wat voor een Italiaanse pizza wordt gebruikt. Het is ook leuk de bereiding ervan te zien; zelfs volwassenen kijken met kinderlijke bewondering toe als een pizzabakker met alle flair van een circusartiest de deegschijf boven zijn hoofd in de lucht laat ronddraaien.

Voor elk wat wils? Ja zeker! Maar misschien geniet u nog het meest van brood als u probeert het zelf te bakken. U zult ervan opkijken wat een voldoening u uit die doe-het-zelfpoging kunt putten. En het kan een huisvrouw het gevoel geven creatief bezig te zijn, iets wat zij misschien niet bij het wassen of schrobben ervaart.

Het bijgaande recept zal u helpen een brood van gistdeeg te bakken dat populair is in westerse landen. Het wegen en mengen van de ingrediënten kan leuk zijn. En het kneden van deeg kan een gezonde uitlaatklep zijn voor allerlei frustraties! Het brood te zien rijzen, is nog een ander boeiend aspect van het broodbakken. Rijzen is het gevolg van gisting. Door de aan het deeg toegevoegde gist ontstaan koolzuurgasbelletjes, waardoor het deeg poreus wordt. Nu wordt het deeg nogmaals gekneed en tot broden gevormd en krijgt het de tijd om voordat het de oven ingaat, opnieuw te rijzen in broodvormen. De broden gaan de oven in — en wat een heerlijk aroma vult uw huis! Het proeven overtreft alles. U zult er moeite mee hebben terug te vallen op brood dat u in de winkel koopt. En als u eenmaal de slag van het broodbakken te pakken hebt, zult u er misschien toe komen met verschillende soorten meel, bijvoorbeeld van tarwe, gerst, rogge, maïs, rijst, aardappelen of sojabonen, te gaan experimenteren.

Ja, het is misschien gemakkelijker voor u om enkele van de uiteenlopende commercieel vervaardigde broodsoorten te kopen. Maar of u nu vreugde put uit het bakken van brood of uit het eten ervan, of het een belangrijke plaats in uw voeding inneemt of slechts als bijgerecht dient, probeer brood niet als iets vanzelfsprekends te beschouwen. Het is God zelf die in „ons dagelijks brood” voorziet!

[Kader/Illustratie op blz. 27]

Broodrecept

Los 1 blokje gist (of 3 zakjes droge gist) op in 1 liter warm water

Roer er 600 gram meel (volkoren of wit tarwemeel) door

Laat het op een warme plaats tot tweemaal het oorspronkelijke volume rijzen

Voeg er 2 theelepels zout, 100 gram suiker en 115 gram plantaardig bakvet aan toe

Meng alles goed dooreen

Voeg nog eens ongeveer 500 gram meel toe om het deeg steviger te maken

Kneed het 15 minuten op een met meel bestoven oppervlak

Laat het in een ingevette kom tot tweemaal zijn volume rijzen

Kneed het licht en vorm er 4 broden van

Laat ze enkele minuten in ingevette broodvormen rijzen

Bak ze in 1 uur gaar op ongeveer 160 °C