Groepsdruk — Kunt u er uw voordeel mee doen?
Wij worden allemaal geboren met het fundamentele verlangen geaccepteerd te worden door degenen met wie wij omgaan. Niemand wil impopulair zijn of afgewezen worden. Wij worden dus, in uiteenlopende mate, beïnvloed door degenen met wie wij omgaan.
GROEPSDRUK is de kracht die op ons wordt uitgeoefend door degenen met wie wij op gelijke voet staan — collega’s, leeftijdgenoten of mensen die tot dezelfde maatschappelijke groep behoren — zodat wij ons, bewust of onbewust, aanpassen aan hun manier van denken of doen. Groepsdruk wordt gewoonlijk als nadelig beschouwd. Toch kunnen wij er, zoals wij zullen zien, ons voordeel mee doen.
Invloed op alle leeftijdsgroepen
Groepsdruk is niet beperkt tot jongeren; alle leeftijdsgroepen hebben ermee te maken. De invloed ervan treedt aan het licht wanneer wij bemerken dat wij onszelf vragen stellen zoals: „Anderen doen het ook, dus waarom ik niet?” „Waarom moet ik altijd anders zijn?” „Wat zullen anderen denken of zeggen?” „Al mijn vrienden maken afspraakjes en gaan trouwen, maar ik niet. Is er iets mis met mij?”
Hoewel alle leeftijdsgroepen te maken hebben met de druk om zich aan te passen, is deze druk vaak intenser tijdens de adolescentie. The World Book Encyclopedia zegt dat „de meeste adolescenten zich sterk betrokken voelen bij leeftijdgenoten — hun kring van vrienden en kennissen. Deze tieners zoeken de goedkeuring van hun leeftijdgenoten in plaats van die van hun ouders, en het kan zijn dat zij zich anders gaan gedragen om die goedkeuring te winnen.” Tieners, zo vervolgt deze encyclopedie, „nemen aan dat zij zich normaal ontwikkelen als hun leeftijdgenoten hen accepteren en aardig vinden”. Daarom „gaan zij helemaal op in dingen die naar hun mening met hun populariteit te maken hebben, zoals hun kledingstijl, leiderskwaliteiten en succes in het maken van afspraakjes”.
Echtparen bemerken wellicht dat hun beslissingen inzake het soort huis dat zij kopen of huren, het model auto waarin zij rijden, het al dan niet nemen van kinderen en vele andere aangelegenheden worden beïnvloed door groepsdruk — door datgene wat in hun gemeenschap, onder hun kennissen of in hun etnische groep aanvaardbaar is. Sommige gezinnen steken zich zelfs diep in de schulden, alleen om in materieel opzicht niet onder te doen voor buren en collega’s. Ja, onze doeleinden, ons denken en onze beslissingen verraden vaak de subtiele kracht van groepsdruk. Kunnen wij er, met het oog op de kracht die door groepsdruk wordt uitgeoefend, mee omgaan op een manier die voordeel afwerpt, zodat wij in de door ons gewenste richting worden geholpen? Dat kunnen wij inderdaad!
Een goed gebruik maken van gezonde groepsinvloed
Artsen en andere gezondheidsdeskundigen weten hoe waardevol het is hun patiënten met positieve mensen en andere gezonde invloeden te omringen. Een dergelijke omgeving kan het herstel bevorderen. Mensen bijvoorbeeld die een arm of been moeten missen, worden in het langdurige proces van revalidatie en emotioneel herstel vaak geholpen door het goede voorbeeld en de aanmoediging van anderen die hetzelfde hebben doorgemaakt. Ja, zich omringen met de heilzame invloed van optimistische, positieve voorbeelden is beslist een manier om een goed gebruik te maken van de juiste soort van groepsdruk.
Dit beginsel geldt ook in de christelijke gemeente, want positieve groepsinvloed is een van de redenen waarom Jehovah zijn dienstknechten heeft geboden geregeld bijeen te komen. God dringt er bij ons op aan ’elkaar tot liefde en voortreffelijke werken aan te sporen en elkaar aan te moedigen’ (Hebreeën 10:24, 25). Die aanmoediging is van onschatbare waarde wegens de vele negatieve en schadelijke vormen van druk in de huidige wereld. Als gevolg van deze druk moeten christenen ’zich krachtig inspannen’ om geestelijk sterk te blijven (Lukas 13:24). Daarom hebben wij behoefte aan de liefdevolle steun van medegelovigen en stellen wij die steun op prijs. Bovendien kunnen sommigen een „doorn in het vlees” te verduren hebben, misschien ziekte of invaliditeit (2 Korinthiërs 12:7). Anderen worstelen wellicht om een slechte gewoonte of depressiviteit te overwinnen, of misschien vinden zij het moeilijk te voldoen aan de eisen die het leven stelt. Wij doen er daarom verstandig aan ons te omringen met mensen die dicht bij Jehovah God blijven en het fijn vinden hem te dienen. Zulke metgezellen zullen ons opmonteren en ons helpen ’getrouw tot het einde te volharden’. — Mattheüs 24:13.
Door de juiste metgezellen te kiezen, kunnen wij dus de op ons uitgeoefende groepsinvloed onder controle houden. Bovendien wordt de persoonlijke aanmoediging die wij van onze metgezellen ontvangen, versterkt door het voortreffelijke geestelijke voedsel en de praktische raad die op christelijke vergaderingen worden verschaft.
Natuurlijk is het niet altijd gemakkelijk naar de christelijke vergaderingen te komen. Sommigen krijgen wellicht weinig of geen steun van hun huwelijkspartner, anderen hebben misschien kinderen die zij moeten gereedmaken, en voor weer anderen kan vervoer een probleem zijn. Maar bedenk: Als u zich niet door deze hindernissen laat tegenhouden, kan uw voorbeeld anderen inspireren die wellicht met soortgelijke omstandigheden te kampen hebben. Met andere woorden, u en andere mensen zoals u verschaffen niet alleen een voortreffelijk voorbeeld maar ook een gezonde vorm van groepsinvloed — en dat zonder een spoor van dwang.
Feitelijk moedigde de apostel Paulus, die zelf met veel ontberingen en belemmeringen te kampen had, christenen aan om zijn voortreffelijke voorbeeld en dat van andere rijpe christenen na te volgen. Hij zei: „Wordt eendrachtig navolgers van mij, broeders, en houdt hen voor ogen die wandelen op een wijze welke overeenkomt met het voorbeeld dat gij in ons hebt” (Filippenzen 3:17; 4:9). De vroege christenen in Thessalonika keken naar Paulus’ voortreffelijke voorbeeld. Over hen schreef Paulus: „Gij zijt navolgers van ons en van de Heer geworden, aangezien gij het woord onder veel verdrukking met vreugde van heilige geest hebt aanvaard, zodat gij een voorbeeld zijt geworden voor alle gelovigen in Macedonië en in Achaje” (1 Thessalonicenzen 1:6, 7). Onze positieve houding en ons voorbeeld kunnen eenzelfde uitwerking hebben op degenen met wie wij omgaan.
Vermijd negatieve invloeden
Als wij ongezonde groepsdruk willen vermijden, moeten wij weerstand bieden aan de invloed van ’degenen die in overeenstemming met het vlees wandelen’ (Romeinen 8:4, 5; 1 Johannes 2:15-17). Anders zal schadelijke groepsdruk ons wegleiden van Jehovah en zijn wijze raad. Spreuken 13:20 zegt: „Hij die met wijzen wandelt, zal wijs worden, maar wie zich met de verstandelozen inlaat, zal het slecht vergaan.” Kent u iemand wie het slecht is vergaan als gevolg van ongezonde groepsdruk? Sommige christenen zijn bijvoorbeeld tot materialisme, immoraliteit, drugsgebruik en alcoholmisbruik gebracht door de invloed van degenen met wie zij omgingen.
Zelfs binnen de christelijke gemeente kunnen wij onder de invloed komen van ongezonde groepsdruk wanneer wij geestelijk zwakke personen als onze naaste metgezellen kiezen (1 Korinthiërs 15:33; 2 Thessalonicenzen 3:14). Zulke mensen zijn vaak niet geneigd over geestelijke zaken te spreken; wellicht bespotten zij zelfs degenen die daar wel graag over praten. Wanneer wij deze personen als onze naaste metgezellen kiezen, zal groepsdruk ons wellicht in eenzelfde vorm dwingen, en wij zouden al gauw kunnen bemerken dat onze denkwijze en onze houding de hunne weerspiegelt. Wij zouden zelfs negatief kunnen gaan denken over degenen die oprecht zijn in hun geloof en die geestelijke vorderingen trachten te maken. — 1 Timotheüs 4:15.
Hoeveel verstandiger is het vriendschap aan te kweken met degenen die ernaar streven Jehovah te behagen, die vreugde scheppen in geestelijke zaken! Zulke metgezellen zullen ons helpen „de wijsheid van boven” te weerspiegelen. Die „is allereerst zuiver, vervolgens vredelievend, redelijk, bereid tot gehoorzamen, vol van barmhartigheid en goede vruchten, . . . niet huichelachtig” (Jakobus 3:17). Dit wil niet zeggen dat geestelijk gezinde mensen over niets anders dan geestelijke zaken kunnen praten. Integendeel! Denk alleen al eens aan de verscheidenheid van interessante onderwerpen die in Wachttoren-publicaties zoals het tijdschrift Ontwaakt! worden besproken. Er zijn werkelijk eindeloos veel gezonde thema’s om over te praten, en door belangstelling te hebben voor een uitgebreid scala van onderwerpen weerspiegelen wij liefde voor het leven en voor het werk van Jehovah’s handen.
Net zoals een goede tennisser zijn spel verbetert door met andere goede tennissers te spelen, brengen de juiste metgezellen ons mentaal, emotioneel en geestelijk op een hoger peil. Verkeerde metgezellen kunnen ons daarentegen tot een huichelachtige handelwijze brengen door ons ertoe aan te moedigen een dubbel leven te leiden. Hoeveel beter is het een rein geweten en zelfrespect te hebben!
Enkelen die er voordeel van hebben getrokken
De meeste mensen bemerken dat het niet al te moeilijk is de leerstellingen van de bijbel en de erin vervatte morele en geestelijke vereisten te weten te komen. Wat echter wel moeilijk kan zijn, is deze dingen in praktijk te brengen. Zoals de volgende voorbeelden laten zien, kan gezonde groepsinvloed ons helpen Jehovah met geheel onze ziel te dienen.
Een Getuige die samen met zijn vrouw in de volletijddienst is, zei dat het voorbeeld van degenen met wie hij omging, invloed heeft uitgeoefend op zijn doeleinden in het leven. Toen hij opgroeide, had hij ongezonde invloeden te verduren. Maar hij koos diegenen tot zijn vrienden die hem aanmoedigden geregeld te zijn in de bediening en in het bijwonen van christelijke vergaderingen. Nauwe omgang met deze metgezellen heeft hem geholpen tot geestelijke rijpheid te groeien.
Een andere Getuige schrijft: „Nadat mijn vrouw en ik getrouwd waren, verhuisden wij naar een gemeente waar een echtpaar van ongeveer onze leeftijd in de gewone pioniersdienst was. Hun voorbeeld heeft ertoe bijgedragen dat wij in de volletijddienst gingen. Vervolgens deden ook wij ons best om de pioniersgeest in de gemeente op te bouwen. Als gevolg daarvan hebben velen zich als pioniers bij ons aangesloten.”
Omgang met degenen die theocratische doeleinden hebben, kan gehoorzaamheid aan Jehovah gemakkelijker maken. Dit is nog een nuttig effect van gezonde groepsinvloed. Een Getuige die als jonge man in de volletijddienst begon en later reizende opziener werd, dient nu op een van de bijkantoren van het Wachttorengenootschap. Hij schrijft: „Enkele van mijn vroegste en dierbaarste jeugdherinneringen zijn de bezoeken van volletijddienaren bij ons thuis. Er was altijd plaats voor een extra stoel aan onze eettafel. Toen ik tien jaar was, gaf een kringopziener mij een velddiensttas. Tot op de dag van vandaag bewaar ik die tas als een kostbaar bezit.”
Terugkijkend op zijn tienerjaren zegt deze Getuige vervolgens: „Veel van de jonge mannen in de gemeente wilden bij de gemeenteactiviteiten betrokken worden, en hun voorbeeld zette anderen onder ons ertoe aan datzelfde doel na te streven.” Goede metgezellen hielpen deze jongere om als een stek uit te groeien tot een voortreffelijke, met een boom te vergelijken christelijke man. Ouders, nodigt u thuis mensen uit die een positieve, opbouwende invloed op uw kinderen kunnen hebben? — Maleachi 3:16.
Natuurlijk kunnen wij niet allemaal een aandeel hebben aan de volletijddienst zoals de zojuist genoemde personen. Maar wij allemaal kunnen Jehovah leren liefhebben ’met geheel ons hart, onze ziel en ons verstand’ (Mattheüs 22:37). Onze keuze van metgezellen speelt een belangrijke rol in het ontwikkelen van die liefde en daarmee in onze vooruitzichten op eeuwig leven.
De psalmist gaf een eenvoudige maar doeltreffende formule voor werkelijk succes in het leven: „Gelukkig is de man die niet in de raad der goddelozen heeft gewandeld, en op de weg der zondaars niet heeft gestaan, en op de zetel der spotters niet heeft gezeten. Maar zijn lust is in de wet van Jehovah, en in diens wet leest hij dag en nacht met gedempte stem. En hij zal stellig worden als een boom, geplant aan waterstromen, die zijn eigen vrucht geeft als het de juiste tijd ervoor is en waarvan het gebladerte niet verwelkt, en al wat hij doet, zal gelukken.” — Psalm 1:1-3.
Wat een geweldige garantie! Ook al zijn wij onvolmaakt en maken wij fouten, ons leven zal succesvol zijn als wij Jehovah onze gids laten zijn en als wij rijkelijk putten uit dat door God geschonken reservoir van gezonde groepsinvloed — „de gehele gemeenschap van [onze] broeders in de wereld”. — 1 Petrus 5:9.
[Illustratie op blz. 24]
De gemeente biedt een gezonde vorm van groepsinvloed
[Illustratie op blz. 25]
Ouders, moedig uw kinderen aan met opbouwende metgezellen om te gaan