Aanvaard Gods hulp om verborgen zwakheden te overwinnen
„Voor alle dingen bezit ik de sterkte door hem die mij kracht verleent.” — FILIPPENZEN 4:13.
1. Welk verzoek deed een bezorgde vader?
DE KNAAP leed aan vallende ziekte.a Hij kreeg het schuim op de mond, had stuiptrekkingen en viel bij tijden in het water of in het vuur. Zijn bezorgde vader ging op zoek naar een man die erom bekendstond dat hij zieken genas. Toen het onder de aandacht van deze vader werd gebracht dat de wijze waarop hij zijn vraag had gesteld op gebrek aan vertrouwen in de bekwaamheid van die man kon duiden, riep hij uit: „Ik heb geloof! Kom mij te hulp als ik in geloof te kort schiet!”
2. Hoe kunnen wij er zeker van zijn dat God ons wil helpen zwakheden te overwinnen?
2 Wij kunnen iets leren van deze vader die Jezus’ hulp inriep. De man gaf toe dat hij misschien te kort schoot in geloof; hij was er ook zeker van dat Jezus wilde helpen. Zo kan het ook met ons zijn wanneer wij met onze eigen zwakheden geconfronteerd worden — zelfs met verborgen zwakheden — en eraan werken ze te overwinnen. Wij kunnen erop vertrouwen dat Jehovah God ons wil helpen, zoals hij anderen in het verleden geholpen heeft. (Vergelijk Markus 1:40-42.) Hij hielp de apostel Paulus bijvoorbeeld het hoofd te bieden aan zwakheden die kunnen voortvloeien uit het hebben van overvloed of het lijden van gebrek. Iemand die arm is, kan vurig naar rijkdom verlangen, en het zwakke punt van een rijke kan zijn dat hij zelfvoldaan op zijn succes vertrouwt en neerziet op degenen die minder hebben (Job 31:24, 25, 28). Hoe overwon of vermeed Paulus zulke zwakheden? Hij zegt: „Voor alle dingen bezit ik de sterkte door hem die mij kracht verleent.” — Fil. 4:11-13.
3. Waarom is het verstandig als wij proberen onze zwakheden te overwinnen?
3 Wij doen er verstandig aan niet voorbij te gaan aan onze zwakheden omdat ze op dit ogenblik misschien nog verborgen zijn, maar er moeite voor te doen ze te overwinnen en ons hierbij op Gods kracht te verlaten. De psalmist zei over Jehovah: „Hij is op de hoogte van de geheimen van het hart” (Ps. 44:21). Indien wij onze zwakheden niet overwinnen, kunnen ze aan de oppervlakte komen en ons nog meer schade berokkenen. Hier gaat het beginsel op: „De zonden van sommige mensen zijn duidelijk openbaar en leiden direct tot een oordeel, doch wat andere mensen betreft, hun zonden worden ook openbaar, maar later” (1 Tim. 5:24). Laten wij eens twee algemene zwakheden beschouwen waaraan christenen die Jehovah willen behagen aandacht moeten schenken.
Een verborgen zwakheid die verband houdt met seksuele verlangens
4, 5. (a) Welke evenwichtige zienswijze geeft de bijbel met betrekking tot seksuele verlangens? (b) Welke waarschuwingen vinden wij in de Schrift ten aanzien van seksuele verlangens?
4 Een van Gods voortreffelijkste gaven is het huwelijk, te zamen met het vermogen en het verlangen kinderen voort te brengen (Gen. 1:28). Het verlangen naar seksuele omgang binnen de huwelijksband is natuurlijk en rein. De bijbel zegt dat het een natuurlijke zaak is wanneer iemand vreugde put uit seksuele omgang met zijn of haar eigen partner (Spr. 5:15-19). Men kan zijn seksuele verlangens echter niet de vrije teugel laten. Beschouw bij wijze van vergelijking ons verlangen naar voedsel eens. Dat wij steeds opnieuw eetlust hebben, betekent niet dat wij een buitensporig verlangen naar voedsel moeten ontwikkelen of dat wij ons geen enkele beperking hoeven op te leggen met betrekking tot het tijdstip, de plaats en onze manier van eten. — Spr. 25:16, 27.
5 Paulus is misschien getrouwd geweest en hij wist dat normale seksuele uitingen tussen partners passend waren (1 Kor. 7:1-5). Hij moet dus wel op iets anders gedoeld hebben toen hij schreef: „Doodt daarom uw lichaamsleden die op de aarde zijn ten aanzien van hoererij, onreinheid, seksuele begeerte, schadelijke verlangens en begerigheid” (Kol. 3:5). Hij moet gedoeld hebben op seksuele betrekkingen buiten de huwelijksregeling of op seksuele uitingen die onbetamelijk zijn binnen het huwelijk. De apostel zei ook: ’Een ieder van u dient te weten hoe in heiliging en eer in het bezit te komen van zijn eigen vat, niet in hebzuchtige seksuele begeerte’ (1 Thess. 4:4, 5). Deze openhartige, geïnspireerde raad is zowel voor getrouwde als voor ongetrouwde christenen nuttig.
6. Waarom dienen christenen zelfbevrediging terecht te vermijden?
6 Een van de manieren waarop vaak uiting wordt gegeven aan een dergelijke ’kwade lust’ (1 Thess. 4:5, Luther-vertaling) is het prikkelen van en manipuleren met de eigen geslachtsorganen om het daaraan verbonden genot. Dit wordt masturbatie of zelfbevrediging genoemd. Onder ongetrouwde mannen en vrouwen komt het algemeen voor. Maar ook veel gehuwde personen houden zich ermee bezig. Aangezien zelfbevrediging zo algemeen is, zijn veel artsen ertoe gekomen te beweren dat het normaal is en zelfs nuttig. Deze gewoonte druist echter rechtstreeks in tegen Gods raad met betrekking tot „hebzuchtige seksuele begeerte”. Door een raad die Jezus gaf te beschouwen, kunnen wij beter begrijpen waarom dit zo is en waarom christenen deze gewoonte dienen te overwinnen.
7. Hoe geeft Matthéüs 5:28 ons nog een reden om ons van zelfbevrediging te onthouden?
7 Jezus zei: „Een ieder die naar een vrouw blijft kijken ten einde hartstocht voor haar te hebben, [heeft] in zijn hart reeds overspel met haar . . . gepleegd” (Matth. 5:28). Hij wist dat hartstochtelijke gedachten aan overspel vaak aan immorele daden voorafgaan. Toch geven zelfs degenen die zelfbevrediging verontschuldigen toe dat er gewoonlijk seksuele fantasieën bij betrokken zijn. Na verteld te hebben over de ’bewuste aandacht van jongeren voor het genot dat zelfbevrediging kan geven’, zegt het boek Talking With Your Teenager (Met uw tiener praten) verder: „Zij zien zichzelf misschien in wilde seksuele situaties of met partners van hetzelfde geslacht of met oudere personen, bijvoorbeeld met onderwijzers, familieleden en zelfs [hun ouders]. Zij hebben misschien fantasieën over seksueel geweld. Dit alles is absoluut normaal.” Maar is dat zo? Hoe kunnen christenen zulke fantasieën en zelfbevrediging als „normaal” beschouwen in het licht van Jezus’ waarschuwing over ’overspel in het hart’ of Paulus’ raad tegen „hebzuchtige seksuele begeerte”? Neen, zulke fantasieën en zelfbevrediging — of het nu gaat om een jongere of een volwassene, om gehuwden of ongehuwden — moeten overwonnen worden.
Deze heimelijke zwakheid overwinnen
8, 9. Door een besef van welke feiten kan iemand geholpen worden met de gewoonte van zelfbevrediging te breken?
8 Indien een christen met deze verborgen zwakheid behept zou zijn, wat zou hij dan kunnen doen om die te overwinnen, ten einde „in heiliging en eer in het bezit te komen van zijn eigen vat”? (1 Thess. 4:4) Via zijn Woord verschaft God waardevolle hulp.
9 Allereerst is het belangrijk te erkennen dat Jehovah ontegenzeglijk maatstaven heeft. Hij maakt duidelijk dat seksuele betrekkingen buiten het huwelijk, zowel hoererij als overspel, verkeerd zijn (Hebr. 13:4). Indien wij geloven dat zijn wegen de beste zijn, zullen wij derhalve alleen binnen het huwelijk bevrediging van seksuele gevoelens zoeken (Ps. 25:4, 5). Het boek Adolescence (Adolescentie), door E. Atwater, wijst erop dat de jeugd in verband met zelfbevrediging gewoonlijk van ’terughoudendheid, verlegenheid en bange twijfels’ blijk geeft. Eén reden die hiervoor wordt genoemd, is dat ’de intimiteit van een liefdesverhouding die met seksuele gemeenschap gepaard gaat, bij zelfbevrediging ontbreekt’. Ja het werpt voordeel af seksuele verlangens te beheersen totdat ze in een liefdevolle huwelijksrelatie tot uitdrukking gebracht kunnen worden.
10. Wat zijn enkele stappen die iemand kan doen waardoor hij geholpen wordt met de gewoonte te breken?
10 Gods Woord verschaft verdere hulp met de raad: ’Al wat waar is, al wat van ernstig belang is, al wat rechtvaardig is, al wat eerbaar is, alles waarover gunstig wordt gesproken en welke deugd er ook is, blijf deze dingen bedenken’ (Fil. 4:8). Het is duidelijk dat erotische foto’s en immorele romans niet ’eerbaar of deugdzaam zijn en dat er niet gunstig over wordt gesproken’. Toch houden degenen die aan zelfbevrediging doen zich vaak met deze dingen bezig. Iedereen die vastbesloten is deze zwakheid te overwinnen, moet zulk erotisch materiaal dan ook absoluut vermijden. De ervaring heeft geleerd dat indien iemands verlangens naar het erotische uitgaan op een wijze die voorheen tot zelfbevrediging heeft geleid, een vastberaden concentratie op wat rechtvaardig en rein is die verlangens kan doen afnemen. Dit is vooral belangrijk als iemand alleen is of zich in het donker bevindt, want dan zwicht men het gemakkelijkst voor de verborgen zwakheid van zelfbevrediging.b — Rom. 13:12-14.
11. Beschrijf nog enkele dingen die nuttig zijn gebleken bij het bestrijden van deze zwakheid.
11 Een hiermee in verband staand hulpmiddel is actief bezig zijn, in overeenstemming met de vermaning: „Ziet er . . . nauwlettend op toe hoe gij wandelt, niet als onwijzen, maar als wijzen, de gelegen tijd voor uzelf uitkopend, omdat de dagen goddeloos zijn” (Ef. 5:15). Vraag een rijpe christen in vertrouwen om suggesties voor positieve dingen die u kunt doen (Jes. 32:2). Velen die deze zwakheid hebben overwonnen, geven toe dat de wetenschap dat een bezorgde christen hun zou vragen welke vorderingen zij hadden gemaakt, hen hielp zelfbeheersing te ontwikkelen. Natuurlijk is Jehovah Degene die wij het meest in vertrouwen dienen te nemen. Het is daarom heel belangrijk ons in gebed tot hem te wenden en zijn hulp te zoeken (Fil. 4:6, 7). Indien iemand die een tijdlang tegen deze zwakheid heeft gestreden, zou „struikelen”, kan hij God om kracht vragen. Vervolgens kan hij zijn pogingen hervatten en waarschijnlijk zal hij zijn inspanningen dan zelfs gedurende langere tijd met succes bekroond zien. — Hebr. 12:12, 13; Ps. 103:13, 14.
De strijd aanbinden tegen alcoholmisbruik
12. Wat is de christelijke zienswijze met betrekking tot alcoholische dranken?
12 ’Wijn verblijdt God en mensen’, zegt een bijbelvers (Recht. 9:13). Hier bent u het wellicht mee eens, want alcoholische dranken hebben mensen geholpen zich te ontspannen en hebben velen genoegen verschaft (Ps. 104:15). Weinigen zullen echter ontkennen dat aan het gebruik van alcohol zowel fysieke als morele gevaren kleven. Een groot probleem is volslagen dronkenschap. Deze zonde is zo ernstig dat God waarschuwt dat dronkaards uit de gemeente verwijderd kunnen worden en dat hun de toegang tot het Koninkrijk kan worden ontzegd (1 Kor. 5:11-13; Gal. 5:19-21). Christenen zijn zich hiervan bewust en zullen het ermee eens zijn dat zij het moeten vermijden dronken te worden. Maar hoe zou, dronkenschap daargelaten, het gebruik van alcohol een verborgen zwakheid kunnen worden?
13. Licht toe hoe afhankelijkheid van alcohol zich zou kunnen ontwikkelen.
13 Het kan zijn dat een christen slechts met mate drinkt en toch met een ernstige zwakheid te kampen heeft. Sta eens stil bij de ervaring van een man die wij Heinz zullen noemen.
Hij, zijn vrouw en zijn kinderen werden ware christenen en waren erg actief in de plaatselijke gemeente. Na verloop van tijd werd Heinz als ouderling aangesteld en werd hij in de gemeenten in de stad als een ’pilaar’ beschouwd (Gal. 2:9). Het is begrijpelijk dat zich bij het opvoeden van zijn kinderen wat spanningen voordeden en dat ook het hoeden van de kudde hem wat zorgen baarde (2 Kor. 11:28). Door zijn baan kwam hij echter onder zware druk te staan omdat de firma waarvoor hij werkte groter werd en zijn baas wilde dat hij talloze problemen aanpakte en beslissingen nam.
Menige avond was Heinz erg gespannen. Hij bemerkte dat één of twee borrels hem hielpen zich te ontspannen. Als rijpe christen vermeed hij het natuurlijk zorgvuldig te veel te drinken of dronken te worden. Ofschoon hij ’s avonds een paar glaasjes dronk om wat bij te komen, had hij overdag geen alcohol nodig en dronk hij zelfs bij de meeste maaltijden niet. Hij stond niet bekend als iemand die ’zich overgaf aan veel wijn’. — 1 Tim. 3:8.
Onverwachts werd Heinz voor een veel voorkomende operatie in het ziekenhuis opgenomen. Er deden zich enkele ongewone symptomen voor. Wat was de oorzaak? Al gauw ontdekten de artsen dat Heinz onthoudingsverschijnselen vertoonde. Ja, zijn lichaam was afhankelijk van alcohol geworden. Dit verraste het gezin, maar zij stelden zich als één man achter hem en steunden hem in zijn besluit om geen druppel alcohol meer te drinken.
14. Wat kan ertoe leiden dat de sterke drank de spot met iemand gaat drijven?
14 Sommigen voelen aan dat de alcohol een te grote plaats in hun leven is gaan innemen en proberen daarom te verbergen dat zij drinken, want zij willen niet dat hun familie en vrienden erachter komen hoe veel of hoe vaak zij drinken. Anderen menen misschien dat zij niet van alcohol afhankelijk zijn, maar toch is het drinken voor hen iets geworden waar zij elke dag naar uitkijken. Personen in beide categorieën lopen een groot risico bij een bepaalde gelegenheid te veel te drinken of heimelijke alcoholisten te worden. Overdenk deze spreuk eens: „Wijn is een spotter, bedwelmende drank is onstuimig, en iedereen die daardoor afdwaalt, is niet wijs” (Spr. 20:1). Het gaat erom dat iemand er door te veel drinken toe kan komen onstuimig te handelen en zich bespottelijk te maken. Wijn kan echter ook in een ander opzicht de spot met iemand drijven. Iemand die denkt dat hij zijn drinken voor God kan verbergen, verdient bespotting.
15. In welk opzicht zijn Paulus’ woorden in 1 Korinthiërs 9:24-27 van toepassing op het alcoholgebruik van een christen?
15 Een van de vruchten van Gods geest is zelfbeheersing, en die hebben wij op alle terreinen van het leven nodig (Gal. 5:22, 23). Paulus vergeleek de christen met een hardloper. Bij een normale wedstrijd oefent de hardloper „zelfbeheersing in alle dingen”, louter en alleen „om een vergankelijke kroon te verkrijgen”. Zo moet ook een christen „zelfbeheersing in alle dingen” ten toon spreiden, zij het om een veel kostbaarder prijs te verkrijgen — LEVEN. Paulus legde er de nadruk op dat wij ’ons lichaam als een slaaf moeten leiden’ om er zeker van te zijn ’dat wij niet, na tot anderen te hebben gepredikt, zelf op een of andere wijze afgekeurd worden’, bijvoorbeeld vanwege een verborgen zwakheid op het gebied van alcohol. — 1 Kor. 9:24-27.
16. Hoe kan iemand vaststellen of alcohol in zijn geval een zwak punt is?
16 Wat kan een christen helpen met deze zwakheid af te rekenen? Het is nuttig te beseffen dat hoewel een drinker zijn gedragspatroon voor andere mensen kan verbergen, hij het voor God niet kan verhullen (1 Kor. 4:5). Iemand moet dus eerlijk — voor het aangezicht van God — zijn drinkgewoonten onder de loep nemen. (Wij bedoelen dan het drinken voor het genot ervan of voor het effect dat hij ervan ondervindt, niet het drinken van een kleine hoeveelheid als de gebruikelijke drank bij de maaltijd.) Doch sommigen zeggen misschien: ’Maar ik hoef niet per se te drinken. Ik geniet er gewoon van en het ontspant me. Ik kan het ook laten als ik dat zou willen.’ Welnu, waarom zou u het met het oog op de potentiële gevaren van overmatig drinken of afhankelijkheid van alcohol, dan niet een maand of twee laten? Of u zou, aangezien er een sterke neiging bestaat om te ontkennen dat er sprake is van een probleem, kunnen besluiten de drank een maandlang steeds te laten staan als u normaal gesproken wel iets zou drinken. Iemand die gewoonlijk iets drinkt na zijn werk, voordat hij naar bed gaat, of op een gezellig avondje, zou bijvoorbeeld kunnen vermijden dit te doen. Hij kan dan nagaan hoe hij zich voelt. Indien het hem moeilijk valt of hij ’zich gewoon niet kan ontspannen’, blijkt hij een zwakheid te bezitten waar hij niet zonder meer aan voorbij mag gaan.
17. Waarom moet een christen die op het punt van alcohol een verborgen zwakheid heeft, zijn best doen die zwakheid te overwinnen?
17 Wanneer een oprecht christen eenmaal voor het aangezicht van God beseft dat alcohol een zwak punt voor hem is, zal het gemakkelijker zijn die zwakheid te overwinnen. Hij weet misschien al dat de bijbel zegt dat „een verstandeloze” redeneert ’dat gestolen wateren zoet zijn en dat heimelijk gegeten brood [of heimelijk gedronken alcohol] aangenaam is’. Doch Spreuken zegt dat zulke personen uiteindelijk machteloos zullen zijn in de dood. De wijze daarentegen heeft terechtwijzing lief en is blij dat hij ’de onervarenen, kan verlaten; hij blijft leven door rechtuit op de weg van het verstand te wandelen’ (Spr. 9:1, 6, 8, 13-18). Ja, God voorziet in extra hulp om verborgen zwakheden te overwinnen door ons te laten weten wat de toekomst voor ons in petto heeft en wat het eindresultaat zal zijn.
God beloont persoonlijke stappen
18. Waarvan kunnen wij overtuigd zijn als wij onze verborgen zwakheden overwinnen? (Spr. 24:12; 2 Sam. 22:25-27)
18 Sommige mensen verkeren voortdurend in angst dat hun slechte gewoonten ontdekt zullen worden, door mensen of door God. Laat dit met ons niet zo zijn. Laten wij in plaats daarvan in het besef leven dat wij niets voor Hem kunnen verbergen, „want de ware God zelf zal elk soort van werk in het gericht brengen met betrekking tot alles wat verborgen is, of het goed is of slecht” (Pred. 12:14). Laten wij Jehovah’s hulp aanvaarden om onze zwakheden te overwinnen, zelfs verborgen zwakheden. Dan kunnen wij uitzien naar de tijd waarin „de verborgen dingen der duisternis” aan het licht worden gebracht en „de raadslagen der harten” openbaar worden. „Dan zal een ieder zijn lof van God ontvangen.” — 1 Kor. 4:5; Rom. 2:6, 7, 16.
[Voetnoten]
a Uit Matthéüs 17:14-18, Markus 9:17-24 en Lukas 9:38-43 blijkt dat zijn toestand aan bezetenheid door demonen te wijten was. De bijbel maakt onderscheid tussen deze vallende ziekte en epilepsie door natuurlijke oorzaken. — Matth. 4:24.
b Soms ondergaat het lichaam gedurende de slaap een onwillekeurige zaadlozing, een natuurlijk voorval dat niet hetzelfde is als bewuste zelfbevrediging.
Herinnert u zich deze punten?
◻ Hoe denkt God over verborgen zwakheden die wij trachten te overwinnen?
◻ Welke schriftuurlijke raad geeft te kennen dat zelfbevrediging vermeden moet worden?
◻ Hoe kan een christen de gewoonte van zelfbevrediging overwinnen?
◻ Hoe kan, ofschoon de bijbel het gebruik van alcohol niet veroordeelt, dit toch een verborgen zwakheid worden?
◻ Welke verstandige stappen kunnen worden gedaan om met een verborgen zwakheid op het gebied van alcoholische dranken af te rekenen?
[Kader op blz. 17]
Hij brak met zelfbevrediging
ALS JONGEMAN had C——— normale seksuele gevoelens, maar hij had ook een probleem. Vanaf zijn dertiende jaar had hij aan zelfbevrediging gedaan, gewoonlijk in de afzondering van zijn slaapkamer. Hij schaamde zich er een beetje voor, maar hij vond dat hij er verder niemand kwaad mee deed.
Tegen zijn negentiende jaar was het een ingewortelde gewoonte geworden. Af en toe biechtte C——— het aan zijn priester, maar hij kreeg te horen dat het weliswaar verkeerd, doch niet zo ernstig was. Toen C——— in militaire dienst ging, had hij niet veel gelegenheid om alleen te zijn. Vandaar dat hij zelden masturbeerde, hetgeen overigens laat zien dat de gewoonte die hij voordien had, niet uit een onbedwingbare hartstocht voortsproot.
Toen C——— uit het leger kwam, keerde hij naar huis terug. Hij begon pornografische tijdschriften aan te schaffen en hierdoor geprikkeld verviel hij al spoedig in zijn oude gewoonte. Toen hij op zichzelf ging wonen, was het gemakkelijk om aan seksueel stimulerende lectuur te komen. Dikwijls masturbeerde hij verscheidene keren per dag.
Toen begon hij met een bedienaar van Jehovah’s Getuigen de bijbel te bestuderen. Nu C——— Gods zienswijze met betrekking tot immoraliteit leerde kennen, begon hij zich ervoor te schamen dat hij pornografische lectuur kocht en wilde hij breken met de gewoonte van zelfbevrediging. Hij probeerde het. Maar na een week of twee voelde hij dan seksuele spanning, bleef bij een krantenkiosk staan en werd dan seksueel geprikkeld door het immorele materiaal. Thuisgekomen vond hij dat hij, nu hij toch al gefaald had, ook best een stapje verder kon gaan. Na afloop kwam dan de wroeging. Zou hij er nooit in slagen met deze slechte gewoonte te breken?
Ten slotte sprak C——— met een geestelijk oudere man in de gemeente. Deze bedienaar toonde begrip en hielp hem op de bijbel gebaseerd materiaal op te zoeken dat hem zou helpen zijn zelfbeheersing te vergroten. Ook legde de bedienaar uit:
’Je moet je voorstellen dat de begeerte als een keten is. De eerste schakel is klein en zwak. Maar iedere volgende schakel wordt groter en harder. Zo gaat het met de prikkels die tot masturbatie leiden. Je moet de impuls dus zo snel mogelijk onderdrukken. Hoe langer het doorgaat, des te sterker wordt je begeerte. Op het laatst is ze haast niet meer te stuiten. Probeer de keten dus bij de eerste schakel te verbreken. En ga zodra je de neiging voelt opkomen, IETS DOEN! Sta op en verander van houding, poets je schoenen, leeg de vuilnisbak — het doet er niet toe, als je er de schakel maar mee kunt breken. Je zou iets hardop kunnen gaan lezen, zoals de bijbel of een christelijke publikatie die je gedachten in reine banen zal leiden.’
Deze bedienaar bleef C——— op de vergaderingen vragen hoe het ging, prees hem regelmatig en moedigde hem aan standvastig te blijven. Zeven weken achtereen lukte het C———. Toen, op een moment dat hij door een ander probleem gefrustreerd en ontmoedigd was, bezweek hij weer en kocht wat erotische lectuur. Dat leidde tot een terugval. Door zulke episodes verloor hij weer terrein, maar de bedienaar drukte hem op het hart de strijd voort te zetten. Geleidelijk werden de tussenpozen langer, eerst negen weken, vervolgens zeventien weken, toen nog langer. Langzaam maar zeker groeide zijn vertrouwen dat hij in staat zou zijn het verborgen probleem te overwinnen.
Ten slotte zag C——— het feit onder de ogen dat Jehovah alles wist wat hij deed. Als hij God met een volkomen zuiver geweten wilde dienen, zou hij deze gewoonte derhalve volledig uit zijn leven moeten bannen. Hij heeft het klaargespeeld! Nu herinnert hij zich niet eens meer hoe lang het al geleden is. C——— heeft, omdat hij een voorbeeldig christen is, verantwoordelijkheid in de gemeente gekregen, en hij maakt plannen om zijn dienst tot eer van God uit te breiden. Hij is een ander mens.