Kunt u uw vrije tijd nuttiger besteden?
VRIJE tijd! Als u deze woorden hoort, denkt u misschien aan rust of aan het afmaken van een karweitje dat u hebt uitgesteld. Of u hebt misschien ideetjes over de manier waarop u zich in die tijd kunt ontspannen en vermaken. Maar ook al verheugt u zich bij de gedachte aan het fijne vooruitzicht, toch kan vrije tijd schadelijke gevolgen hebben.
Waarom dan wel? Omdat, zoals de bijbel te kennen geeft, „de neiging van ’s mensen hart . . . slecht [is] van zijn jeugd af” (Gen. 8:21). Als iemand er niet voor zorgt dat hij binnen de perken van goede beginselen blijft kan hij zichzelf gedurende zijn vrije tijd afbreken. Dit betekent niet dat hij niet ten volle van zijn vrije tijd moet genieten. Dat moet hij wel. Maar hij dient daarna niet een gevoel van walging of van spijt te hebben over verspilde of verkeerd bestede tijd.
Mensen die voor levenskwesties de bijbel raadplegen, worden beschermd door de woorden van de apostel in gedachten te houden: „Hetzij gij daarom eet of drinkt of iets anders doet, doet alle dingen tot Gods heerlijkheid” (1 Kor. 10:31). Hij schreef ook: „Laten wij . . . de dingen nastreven die de vrede bevorderen en de dingen die tot opbouw van elkaar dienen” (Rom. 14:19). Deze schriftplaatsen verschaffen voortreffelijke maatstaven aan de hand waarvan iemand de waarde kan bepalen van de manier waarop hij zijn tijd doorbrengt. Het betekent niet dat hij bekrompen of fanatiek moet zijn, zonder er ooit tijd voor te kunnen nemen om over een niet-bijbels onderwerp te spreken. Ook sluit het niet uit dat hij, binnen de door God gestelde grenzen, van de dingen geniet waarin God heeft voorzien (1 Tim. 4:4). God heeft de mens het vermogen geschonken zich in goede omgang te verheugen. De mens is ook in staat van schoonheid te genieten en van kunst en de talloze kenmerken van deze verbazingwekkende aarde, die God de mens als zijn tehuis heeft gegeven. Gods eigen Zoon veroordeelde het niet van dingen te genieten die iemand vreugde schenken. U zult zich misschien herinneren dat hij tijdens een bruiloft in Galiléa een wonder verrichtte waardoor er een nieuwe voorraad van de beste wijn werd verschaft welke, zoals de bijbel zegt, „het hart van de sterfelijke mens verheugt”. — Ps. 104:15; Joh. 2:3-11.
DE BEHOEFTE AAN VERANDERING
De meeste mensen hebben thans één of twee dagen vrij van hun wereldse werk. Dan zijn er ook nog de avonden. Degenen die al hun avonden overwerken, missen iets belangrijks in hun leven. En als zij een gezin hebben, onthouden zij de gezinsleden een noodzakelijk aspect van het gezinsleven. Als de omstandigheden dit toelaten, is het veel beter vrije tijd te hebben voor opbouwende dingen dan veel in materieel opzicht te bezitten.
Nuttige ontspanning betekent niet dat men niets doet of alleen maar „plezier” heeft. Ze is een verandering van tempo of werk, vooral een verandering die iemand opbouwt in een aspect van zijn leven dat gewoonlijk minder tijd en aandacht ontvangt. Iedereen heeft behoefte aan evenwichtigheid, en vrije tijd dient gebruikt te worden om een evenwichtig leven en een evenwichtige persoonlijkheid op te bouwen.
EEN SPREUK IN PRAKTIJK BRENGEN
In het Israël uit de oudheid waren de mensen merendeels boeren; sommigen hadden een bedrijf of een ambacht. De spreuken van koning Salomo schonken Israël op alle terreinen van het leven raad. Ze vormden in werkelijkheid Gods geïnspireerde raad voor het volk. Een van deze spreuken vermeldt: „Maak uw werk buitenshuis gereed, en maak het voor u klaar op het veld. Later moet gij ook uw huisgezin opbouwen” (Spr. 24:27). Deze spreuk toont aan dat een man allereerst de verantwoordelijkheid draagt zijn werk te doen, waardoor er in de noodzakelijke levensbehoeften en in zekerheid voor het gezin wordt voorzien, en dat hij vervolgens aandacht aan het huisgezin zelf moet schenken.
In Israël werden er dagelijks dus lange dagen op het veld doorgebracht, behalve op de sabbatdag. Deze rustdag werd over het algemeen gebruikt om Gods wet te bespreken en te onderwijzen. De vader gebruikte ook tijd voor andere doeleinden. Dit omvatte reizen naar Jeruzalem voor de feesten, tijd die werd besteed aan wijn- en oogstfeesten, bruiloften en andere activiteiten, welke alle zowel opvoedkundig als ontspannend waren.
Aangezien de geïnspireerde spreuken zich met de menselijke aard bezighouden, welke niet verandert, kunnen ze in principe ook op de hedendaagse maatschappij van toepassing gebracht worden. Het is waar dat iedereen aan meer spanningen is onderworpen, maar de mensen hebben over het algemeen meer vrije tijd. Het jachtige tempo en de gespannenheid van onze tijd zullen lang niet zo onderdrukkend aanvoelen en het leven zal veel verkwikkender en aangenamer zijn wanneer de tijd die men niet op het „veld” doorbrengt, of dit nu de boerderij, de fabriek of de zakenwereld betreft, wordt gebruikt om ’het huisgezin op te bouwen’.
Een eerste vereiste is een oprechte belangstelling te hebben voor het welzijn van de kinderen en voor hun opbouw, zodat de kinderen de problemen van het leven onder de ogen kunnen zien en ertegen opgewassen zijn. De tijd dat men niet hoeft te werken, kan daarom eerst voor gezinsgesprekjes gebruikt worden waarin allerlei onderwerpen behandeld kunnen worden. Wanneer er dan problemen rijzen, kunnen ze veel gemakkelijker openlijk besproken worden, zodat ze opgelost of gecorrigeerd kunnen worden.
De vader kan de juiste verhouding scheppen door zijn zoon bij zich te hebben wanneer hij zijn vrije tijd gebruikt om reparaties in en rondom het huis te verrichten of om aan de gezinsauto te werken of het gras te maaien. Laat de jongen werkelijk aan het werk deelnemen; op deze manier leert hij een echte man te worden. Zo kan ook de moeder haar werkzaamheden zo indelen dat haar dochter samen met haar dingen doet die thuis gedaan moeten worden. Door deze opleiding groeit de dochter tot een echte vrouw op.
EEN HEDENDAAGS VOORBEELD
Degenen die de bijbel als Gods Woord aanvaarden en die de leiding ervan proberen te volgen, kunnen hun kinderen op de duidelijkste en meest rechtstreekse manier helpen, in de volle verzekering dat zij het juiste doen. Terzelfder tijd gebruiken zij hun vrije tijd op de meest aangename en voldoening schenkende manier. Hoe gaat dit in zijn werk? Laten wij als een nuttige illustratie eens een ogenblik een voorbeeld beschouwen dat onder Jehovah’s getuigen wordt aangetroffen. Zij zijn mensen die zich voor dezelfde problemen geplaatst zien als ieder ander in dit jachtige tijdperk. Maar als men hen waarneemt, bemerkt men dat zij deze dingen niet als een overmatige last beschouwen. De meesten van hen weigeren zich zo druk te maken met het verdienen van geld dat zij al hun vrije tijd hieraan opofferen. Zij zien erop toe dat deze tijd apart wordt gezet.
De reden is dat deze mensen zich tot de bijbel hebben gewend om de hoop te onderzoeken die daarin wordt uiteengezet. Deze studie heeft hen ervan overtuigd dat de Schepper, aan wie in werkelijkheid de gehele mensheid toebehoort, het wonderbare voornemen heeft door middel van zijn Messiaanse koninkrijk bevrijding en leven te schenken. Zij zijn van mening dat zij hem hiervoor volledige toewijding verschuldigd zijn — dat in werkelijkheid al hun tijd op een nuttige wijze besteed moet worden binnen de beperkingen van zijn regelingen.
Deze christenen hebben uit de bijbel vernomen dat het dienen van God voor een groot deel bestaat uit spreken met anderen. Dit is beslist de meest aangename bezigheid die God de mensheid heeft gegeven. Het is een weergaloos genoegen goede dingen met elkaar te bespreken, en het genot ervan duurt voort nog nadat de bespreking is geëindigd, omdat het zo opbouwend is.
Jehovah’s getuigen delen hun vrije tijd gewoonlijk zo in dat zij een groot gedeelte ervan aan de bediening van het Woord besteden. Dit betekent dat zij hun vrije tijd gebruiken, vaak op zaterdagmiddag en op zondag, om met anderen over de bijbel, de beginselen ervan en de hoop welke Gods koninkrijk de mensheid biedt, te spreken. Zij beperken dit niet tot hun vrienden en familieleden, maar spreken met mensen in hun omgeving door bij hen aan te bellen. Zij nemen hun kinderen met zich mee. In de huizen van geïnteresseerde mensen worden bijbelstudies geleid, vaak in weer andere vrije uren, zoals de avonden.
Wanneer men velen van hen interviewt, is het interessant en opmerkelijk dat men niemand die zich enkele uren met dit werk heeft beziggehouden, ooit zal horen zeggen dat hij van mening is dat hij zijn tijd heeft verspild, ook al heeft hij al zijn vrije tijd van die dag eraan besteed. En duizenden mensen met wie Jehovah’s getuigen de bijbel hebben besproken of bestudeerd, denken hier net zo over, hoewel het hun elke week een uur van hun vrije tijd heeft gekost. — Matth. 11:29, 30.
Bijbelstudie, bijbelse besprekingen en vergaderingbezoek nemen echter niet alle vrije tijd van Jehovah’s getuigen in beslag. Zij gebruiken ook bepaalde periodes om zich volledig te ontspannen, en dit doen zij vaak samen met hun gezin en hun vrienden. Dit kan op verschillende manieren gebeuren. Zij doen dit soms door samen een maaltijd te gebruiken. Misschien gaan zij picknicken of maken zij een uitstapje of misschien reizen zij naar een nabijgelegen interessante of mooie plaats. Door gedachten, gevoelens, ideeën en ervaringen uit te wisselen wordt de druk van het dagelijkse leven verlicht en kan men elkaar aanmoedigen en opbouwen. — Rom. 1:11, 12.
WAT KAN ER GEDAAN WORDEN?
Iedereen heeft er behoefte aan tijd door te brengen op een wijze die hem werkelijk vreugde schenkt, en niemand kan als de rechter van een ander optreden met betrekking tot de ontspanning die hij verkiest, zolang er geen juiste beginselen worden overtreden. Zo kan iemand zich met een hobby bezighouden, zoals houtbewerking, radiobouw, schilderen, bloemen kweken, fotografie, naaien, handwerken, een andere taal leren, enzovoort. Een ander besteedt misschien wat tijd aan het luisteren naar goede muziek, lezen, naar de televisie kijken, door de bossen wandelen, winkelen of wat maar ook. Soms kan uitrusten of slapen het beste zijn.
Wat de één prettig vindt, kan in de ogen van anderen tijdverspilling lijken. Maar als dit hem ontspant en nuttig is voor hem en als hij er niet overdreven veel tijd aan besteedt maar er matig in is en voor evenwichtigheid zorgt, dient hij er niet om veroordeeld te worden.
De apostel Paulus bespreekt bepaalde aangelegenheden zoals het al dan niet eten van bepaalde voedselsoorten en het in acht nemen van een bepaalde dag als rustdag of als een gewone dag. Daarna zegt hij tot degenen die anderen overeenkomstig hun persoonlijke ideeën of meningen oordeelden: „Waarom oordeelt gij uw broeder? Of waarom ziet gij ook neer op uw broeder? . . . een ieder van ons [zal] voor zichzelf rekenschap afleggen aan God. Laten wij elkaar daarom niet langer oordelen, maar neemt liever deze beslissing, een broeder geen struikelblok in de weg te leggen noch iets waarover hij kan vallen.” Als iemand van mening is dat iets voor hem persoonlijk verkeerd zou zijn, is het ook verkeerd voor hem, zoals Paulus verder uiteenzet: „Alleen wanneer iemand iets als verontreinigd beschouwt, is het voor hem verontreinigd.” — Rom. 14:10-14.
Omgekeerd dienen wij, zoals de apostel vervolgens zegt, niet op ons recht te staan om iets te doen wat wij persoonlijk prettig vinden als dit anderen van streek brengt of aan het struikelen brengt. Wij kunnen niet terecht de verontschuldiging uiten dat het „onze eigen zaak” is als het iets betreft wat niet werkelijk belangrijk is. Paulus geeft de raad: „Het is goed geen vlees te eten noch wijn te drinken noch iets te doen waarover uw broeder struikelt.” — Rom. 14:21.
Iedereen zou er goed aan doen zichzelf af te vragen: Schenk ik voldoende aandacht aan de wijze waarop ik mijn vrije tijd besteed? Verspil ik die of wordt er een nuttig doel mee gediend? Als ik een avond aan de een of andere vorm van ontspanning of amusement besteed, zorg ik er dan voor matig te zijn of blijf ik zo laat op dat ik de volgende dag suf ben en niet doeltreffend kan werken? Of als het toevallig een zaterdagavond betreft of een avond vóór een vrije dag, ga ik dan laat naar bed omdat ik een late film of een late televisieshow wil zien of iets anders wil doen, zodat ik de volgende ochtend lang moet uitslapen en daardoor een gedeelte van de beste tijd van de dag verlies? Indien het antwoord Ja luidt en vooral als dit vaak gebeurt, wordt de tijd niet evenwichtig gebruikt en dient hier verandering in te komen. Als de activiteit waarmee men zich heeft beziggehouden van dien aard was dat men zich naderhand leeg, onvoldaan en een beetje schuldig voelt wegens het verspillen van tijd, vormt dit er een aanwijzing voor dat er wijzigingen aangebracht moeten worden in de ontspanningsactiviteiten.
ALS EEN GROEPJE BIJEENKOMT
Als een gezin iets organiseert of als twee of drie gezinnen bijeenkomen, kunnen er heel veel dingen gedaan worden. Het is goed als ook de kinderen en ouderen aan het gesprek of aan de activiteit deelnemen. Degenen die de bijbel liefhebben, zullen het waarschijnlijk bijzonder opbouwend en aangenaam vinden samen de bijbel te lezen, waarbij iedereen om de beurt enkele verzen leest en het materiaal vervolgens door middel van het stellen van vragen en het geven van commentaar wordt besproken. Lezers van dit tijdschrift of van het zustertijdschrift Ontwaakt! of van andere Wachttorenpublikaties zullen het prettig vinden op overeenkomstige wijze materiaal uit deze lectuur te bespreken.
Sommigen houden ervan spelletjes te doen. Als men een spel speelt, of dit nu een bijbels spel is of niet, is het beter de competitiegeest zoveel mogelijk te vermijden. Hierdoor wordt voorkomen dat een of twee personen van de groep op de voorgrond worden geplaatst terwijl anderen in verlegenheid worden gebracht of zich inferieur voelen. Met het oog hierop kunnen er spelletjes worden uitgekozen die iemand niet „voor het voetlicht” brengen. Laat mensen vrij, zich spontaan te uiten of te zwijgen. De gestelde vragen kunnen tot de groep worden gericht in plaats van tot een afzonderlijke persoon. Wie antwoord wil geven kan dit doen; toch kunnen allen luisteren en leren.
In alle gevallen is het belangrijk in gedachten te houden dat het plezier dat wij ergens in hebben, geen inbreuk mag maken op de tijd van anderen, tijd die zij aan iets anders zouden willen besteden. Allen dienen oordeel des onderscheids te gebruiken met betrekking tot de lengte en de veelvuldigheid van bezoeken. De spreuk geeft wederom de wijze raad: „Maak uw voet zeldzaam in het huis van uw naaste, opdat hij niet genoeg van u krijgt en u stellig haat.” — Spr. 25:17.
KRITIEKE TIJDEN MANEN TOT VOORZICHTIGHEID
De bijbel voorzei „kritieke tijden . . . die moeilijk zijn door te komen” als een van de tekenen van de „laatste dagen” van dit snel ontaardende samenstel van dingen (2 Tim. 3:1). Wij zien een stijging in misdaad en immoraliteit, alsmede pornografie in films en in druk. Het wordt steeds gevaarlijker zich op plaatsen te begeven waar grote menigten bijeen zijn voor films, sportgebeurtenissen of andere wereldse vormen van ontspanning. Nog maar kort geleden werd er een bom ontdekt in een van de grootste theaters van de stad New York. Berovingen, gewapende aanvallen en opstootjes vormen een bedreiging voor degenen die bij zulke gelegenheden bijeen zijn.
Ondanks deze toestanden zal de jeugdige persoon die niet anders gewend is dan de levenswijze welke in deze kritieke tijden wordt gevolgd, sommige „buitenissige” ontspanningsvormen misschien aantrekkelijk vinden. Hij wil misschien graag „uitvliegen”, met de gedachte later een serieuzer en bezadigder leven te zullen gaan leiden. Iedereen die zulke dingen overweegt, dient zijn houding zorgvuldig af te wegen tegen de woorden van de geïnspireerde schrijver van Prediker, die de raad gaf: „Verheug u, jongeman, in uw jeugd, en laat uw hart u goed doen in uw jongelingsdagen, en wandel in de wegen van uw hart en naar de dingen die uw ogen zien. Maar weet dat de ware God u wegens dit alles in het gericht zal brengen.” — Pred. 11:9.
De jeugd heeft een natuurlijke drang naar genietingen. Het hart neigt daartoe. God wil vanzelfsprekend dat niet alleen jongeren, maar dat allen van het leven genieten. Maar God waarschuwt vooral de jeugd dat dit verlangen in bedwang gehouden moet worden (2 Tim. 2:22). Als men zich onbeteugeld aan genot overgeeft en aan dingen die niet goed zijn, zal men tegenover God rekenschap van zijn daden moeten afleggen. Met het oog hierop vervolgt de schrijver van Prediker met te zeggen:
„Verwijder daarom kommer uit uw hart, en weer rampspoed van uw vlees; want jeugd en de bloei des levens zijn ijdelheid.” Jeugd is van voorbijgaande aard; ze duurt niet lang. Vermijd gedurende deze tijd derhalve onjuiste gedragingen die tot losbandigheid, rampspoed en Gods ongenade leiden. Kies thans juiste ontspanning en gezond plezier. — Pred. 11:10.
Aangezien de keuze op het gebied van goede films, televisieprogramma’s en andere vormen van ontspanning steeds beperkter wordt, dienen zowel ouderen als jongeren op dit gebied steeds voorzichtiger te werk te gaan. Het klinkt misschien paradoxaal, maar deze situatie heeft een goede uitwerking op een christen. Ze brengt hem er namelijk toe zijn geest exclusiever op de fundamentele dingen te richten die voldoening en tevredenheid schenken. Ja, ze noodzaakt hem „alle dingen tot Gods heerlijkheid” te doen, hetgeen tevens opbouwend is en de vrede bevordert.