Een hedendaags volk dat in het verleden leeft
Door Ontwaakt!-correspondent in Mexico
MEXICO heeft voor zijn bezoekers heel wat in petto. Tot de interessante mensen die men in dit land kan gadeslaan, behoren de Tarahumara-Indianen. Ooit van hen gehoord?
Deze stam telt ongeveer 70.000 leden die in het bergachtige deel van de staat Chihuahua in het noordwesten van Mexico wonen. Voor de Tarahumara’s hebben zich in het leven eeuwenlang geen veranderingen voorgedaan.
Hun kleding en uiterlijke verzorging zijn erg eenvoudig. De mannen dragen lendendoeken en de vrouwen een aantal rokken over elkaar, plus heldergekleurde blouses met kleurige halskettingen. Zowel de mannen als de vrouwen knippen hun dikke en sluike, zwarte haar op schouderlengte.
Sommigen van deze inheemse bewoners van Mexico bouwen eenvoudige houten huizen. Maar degenen die in ravijnen of in het laagland leven, wonen soms liever in holen of andere rotsachtige onderkomens.
Leven van wat het land opbrengt
Tarahumara’s jagen volgens een ongebruikelijke methode. Zij maken jacht op herten door er achteraan te rennen — zelfs verscheidene dagen lang als het moet. Wanneer de dieren uitgeput raken, kunnen ze hen gemakkelijk doden. Ook jagen zij op eekhoorns, hagedissen en kleine kikvorsen. Deze Indianen vertonen een verbijsterend uithoudingsvermogen wat hardlopen betreft. In dit verband lezen we in het tijdschrift National Geographic:
„De Tarahumara-Indianen, die een fantastisch uithoudingsvermogen bezitten, wedijveren met elkaar in hardloopwedstrijden op blote voeten die vaak 48 uur duren. Terwijl ze rennen, schoppen ze houten ballen voort die bij het begin van de wedstrijd zo groot zijn als een sinaasappel, maar aan het eind tot de helft van die grootte zijn gesleten.”
Sommige Tarahumara’s beoefenen landbouw en verbouwen maïs, aardappelen, bonen, enzovoort. Maar dit maakt voor hen een nomadenbestaan noodzakelijk. De laag vruchtbare aarde is dun en er is erg veel erosie ten gevolge van zware regens en harde wind. Wanneer in een bepaald gebied de teelaarde verdwijnt, moeten gezinnen verder trekken naar nieuwe plekken.
Gezin en gemeenschap
De Tarahumara’s houden er eigenaardige zienswijzen op na met betrekking tot huwelijk en moraal. Wanneer twee jonge mensen zich tot elkaar aangetrokken voelen, wordt er een plechtigheid gehouden waarbij het paar, hun ouders en de siríame, of plaatselijke bestuurder, aanwezig zijn. Het komt maar heel weinig voor dat Tarahumara’s naar een stad gaan om hun huwelijk bij een bevolkingsbureau te legaliseren.
Paren leven op deze wijze met elkaar samen zolang ze dat willen. Als personen niet langer bij hun partner willen blijven, gaan zij uiteen. Wanneer ze opnieuw iemand van het andere geslacht ontmoeten die hen aantrekt, kunnen zij weer een verbintenis aangaan. Wat seksuele overtredingen betreft, als een Tarahumara een meisje verkracht, moet hij de vader van het meisje een bruidsschat betalen. In een dergelijk geval bepaalt de vader de prijs.
Deze stam erkent het gezag van de federale regering en van de afzonderlijke staten van Mexico. Maar daarnaast hebben zij ook hun eigen plaatselijke bestuur waarin kenmerken uit de tijd van vóór de komst van de Spanjaarden en jezuïtische elementen uit de koloniale tijd verenigd zijn.
Elke plaats heeft een vergadering die bestaat uit inwoners van die plaats. De siríame fungeert als voorzitter over deze vergadering en wordt hierin bijgestaan door lagere autoriteiten. De vergadering komt iedere zondag bijeen om de problemen van de gemeenschap te horen en op te lossen. Als symbool van gezag draagt de siríame een heilige staf, disora genoemd.
Weinig verlangen naar vooruitgang
Zowel door de Mexicaanse regering als door de jezuïeten zijn cursussen opgezet die de Tarahumara’s een basisopleiding in kunst en ambacht moeten verschaffen. Sommige Indianen hebben voordeel getrokken van deze voorzieningen. Een paar zijn vervolgens onderwijzer geworden. Anderen zijn in de handel gegaan in de grote steden waar ze hun met de hand gemaakte produkten kunnen verkopen.
Maar voor het grootste deel tonen de Tarahumara’s geen verlangen om hun primitieve levenswijze te moderniseren. Zij geven er de voorkeur aan in het verleden te leven. Wat is de reden hiervoor?
In het algemeen is de Tarahumara een conformist. Hij is er tevreden mee tradities voort te zetten die vele generaties lang zijn overgeleverd. De traditionele bezigheden zijn onder andere het maken van guares (manden van palmbladeren), wollen dekens en aardewerken kommen en potten.
Wat de vooruitgang ook belemmert, is het feit dat sommigen van deze Indianen steden ingaan waar mensen hen uit medelijden aalmoezen geven. Degenen die zich op deze manier kunnen redden, hebben er weinig behoefte aan om werk te zoeken.
Een mengeling van religieuze opvattingen
De religieuze geloofsovertuiging van de Tarahumara’s is een mengeling van rooms-katholicisme en traditionele Indiaanse leringen. Lang geleden heeft de Spaanse geestelijkheid hen ertoe beïnvloed om in Jezus Christus te geloven, maar de beïnvloeding was slechts oppervlakkig. Ze zijn snel bereid van godsdienst te veranderen als dat voordelen lijkt op te leveren. Waar de katholieke Kerk hun de middelen voor levensonderhoud verschaft, zijn zij het met het katholicisme eens. Maar als ze van een protestantse richting voedsel en kleding aangeboden krijgen, stemmen zij in met protestantse leringen.
De Tarahumara’s geloven in de onsterfelijkheid van de ziel en houden in samenhang met bepaalde festiviteiten openbare erediensten voor zowel de zon als het kruis. Ook occulte praktijken zijn heel gewoon. Er zijn kruidendokters en „genezers” die vervloekingen kunnen uitspreken en ongedaan maken. Als betaling vragen deze genezers een kan tesgüino, een heel sterke alcoholhoudende maïsdrank. Af en toe nemen deze personen hun toevlucht tot bedriegerij. Voordat zij een zieke gaan opzoeken, stoppen sommigen een steen in hun mond. Na de zieke onderzocht te hebben, doen zij alsof zij onzuiverheden uit de polsen van de patiënt zuigen. Daarna halen zij de steen uit hun mond, waarbij zij beweren dat die uit het lichaam van de zieke afkomstig is en dat hij daarom vrij is van zijn ziekte. Ondanks dergelijke bedrieglijke praktijken hebben deze genezers een grote aanhang van personen die geloof in hen stellen.
Reactie op cultureel werk
Gelukkig hebben een aantal Indianen gereageerd op het culturele werk dat wordt gedaan door degenen die het tijdschrift Ontwaakt! verspreiden. De Tarahumara’s kwamen in aanraking met dit werk toen een „pionier” (iemand die dit werk als volledige dagtaak heeft) naar de streek kwam waar zij leven. Hij begon lectuur onder hen te verspreiden, kwam hen opnieuw opzoeken en leidde studies in de huizen van personen die belangstelling toonden.
Tegen 1958 begonnen er in dat gebied vergaderingen en drie jaar later werden er twee Tarahumara’s gedoopt. Tegen 1965 was het aantal Tarahumara’s dat dit culturele werk in dit kleine gebied verricht, gegroeid tot 14, en hun aantal is sindsdien verdubbeld. Op een recente plaatselijke vergadering waren er zondags op de openbare lezing zelfs 94 aanwezig. De opmerkingen van een reizende opziener laten zien welke uitwerking het culturele werk heeft:
„Degenen die nu cultureel werk doen in Agua Caliente in Chihuahua waren vroeger de schrik van die streek. Zij waren arrogant en veroorzaakten geregeld moeilijkheden als ze teveel tesgüino gedronken hadden. Om ervoor te zorgen dat de chabochis (de blanken) niet het terrein opkwamen waar zij aan het drinken waren, legden ze bij de ingang een kruid neer dat frijolillo heet. In gedroogde vorm geeft dit een sissend geluid als van een slang vanwege de trilling van kleine boontjes binnenin de doppen. De uitwerking hiervan was dat de chabochis daar niet durfden te komen.
Nu kent men deze personen in de hele streek als vredelievende, hardwerkende personen. Met dronkenschap of vechtpartijen is het afgelopen. In plaats daarvan hebben zij zich in hun streek lof verworven als degenen die zich het beste gedragen, en zij staan in de hele streek bekend als voortreffelijke christenen.”
Bij één zo’n groep christenen in Chihuahua zijn tien mannen van zuivere Tarahumara-afkomst. Zij hebben allen door middel van culturele programma’s lezen en schrijven geleerd. Dit geldt ook voor andere Tarahumara’s in naburige groepen. Oprechte inspanningen hebben vooruitstrevende Indianen in staat gesteld om zelf de wonderbaarlijke beloften van God te lezen die in de Schrift staan, en die ook aan hun buren voor te lezen.
De Tarahumara’s zijn inderdaad een interessant volk. Hoewel ze wel degelijk leven en werken in deze tweede helft van de twintigste eeuw, volgen zij een levenswijze die herinneringen oproept aan het verre verleden.