Jonge mensen vragen . . .

Pa en Ma zijn analfabeet — Hoe kan ik respect voor hen hebben?

THOMAS EDISON wordt overal ter wereld erkend als de uitvinder van de gloeilamp. Henry Ford is wereldberoemd geworden door zijn invoering van massaproduktie-technieken in de industrie. Maar wist je dat zowel Henry Ford als Thomas Edison weinig onderwijs genoten hadden?

De apostelen Petrus en Johannes waren pilaren in de vroeg-christelijke gemeente. Zij maakten de waarheid vrijmoedig en welbespraakt bekend. Toch werd er van hen gezegd dat zij wat hun wereldlijke opleiding betreft „ongeletterde en gewone mensen” waren. — Handelingen 4:13.

Ja, door de hele geschiedenis heen zijn er mannen en vrouwen geweest die grote dingen tot stand hebben gebracht hoewel zij weinig onderwijs hadden genoten. En geen enkel weldenkend mens zou hen om die reden minder hoogachten. Er is dus duidelijk meer dat tot de waarde en waardigheid van een mens bijdraagt dan alleen een schoolopleiding.

Dit wil niet zeggen dat een schoolopleiding onbelangrijk is of dat analfabetisme, het onvermogen om te lezen en te schrijven, geen handicap is. In veel landen heeft iemand zonder diploma van een middelbare school grote moeite om werk te vinden. Iemand die niet kan lezen, is niet in staat de onuitputtelijke voorraad kennis die in boeken en tijdschriften ligt opgesloten, aan te boren. Iemand die niet kan schrijven, zal zich misschien schamen wanneer hem gevraagd wordt zijn handtekening te zetten of een formulier in te vullen.

Wat nu als iemands eigen ouders analfabeet zijn? In Afrika en in andere delen van de Derde Wereld is het niet ongewoon als ouders van geletterde jongeren niet kunnen lezen of schrijven. En zelfs in de geïndustrialiseerde landen hebben sommige jongeren onderwijs kunnen genieten dat hun ouders niet hebben gehad. Als dit in jouw geval zo is, hoe denk je dan over je ouders? Schaam je je over hun gebrek aan onderwijs? Of erger nog, heb je soms het gevoel dat zij dom zijn en geen respect verdienen?

Waarom respect passend is

Als je af en toe last hebt van zulke negatieve gevoelens, zou het een hulp voor je kunnen zijn stil te staan bij het feit dat God van je verlangt dat je je ouders eert. Efeziërs 6:2, 3 gebiedt: „’Eer uw vader en uw moeder’, wat het eerste gebod met een belofte is: ’Opdat het u goed moge gaan en gij lange tijd op de aarde moogt blijven.’” Een woordenboek definieert het betonen van eer als ’met respect bejegenen’. Merk ook op dat je vooruitzichten in het leven afhangen van het tonen van respect aan je ouders. Minachting voor hen staat gelijk aan minachting voor God.

Tenslotte ben je je ouders veel dank verschuldigd voor het leven dat zij je geschonken hebben. Naar hun beste vermogen voorzien zij je van voedsel, kleding en onderdak — in veel ontwikkelingslanden een hele opgave — en zullen zij dit ongetwijfeld nog jaren blijven doen. Het is onmogelijk de waarde van de tijd, de tedere zorg en de liefdevolle leiding die je ouders je schenken, in geld uit te drukken. Mogen zij geminacht worden omdat zij bepaalde onderwijskansen niet gehad hebben? Alfabeet of analfabeet, het zijn je ouders.

Bedenk ook dat het je ouders zijn die ervoor gezorgd hebben dat jij onderwijs genoten hebt, vaak ten koste van zichzelf. Dien je daar geen waardering voor te hebben?

De ontwikkeling die ouders bezitten

In werkelijkheid zijn je ouders waarschijnlijk ontwikkelder dan jij. Een schoolopleiding voorziet in een algemene basis waarop iemand heel zijn leven voort kan bouwen. Maar ze leert je niet alles wat je dient te weten in het leven.

Er is een bekend Ghanees gezegde dat luidt: „Een volwassene is eens een kind geweest, maar een kind is nooit een volwassene geweest.” Je ouders bezitten iets wat je niet uit een boek kunt leren: levenservaring. Heb je ooit een baan gehad, rekeningen betaald, voor kleine kinderen gezorgd of een huishouden bestuurd? Je ouders hebben een jarenlange ervaring in zulke aangelegenheden opgebouwd.

De bijbel laat bovendien in Hebreeën 5:14 zien dat iemands waarnemingsvermogen „geoefend [wordt] om zowel goed als kwaad te onderscheiden”, niet enkel door te lezen en te studeren, maar „door gebruik”! Je ouders zijn dus in staat je morele leiding te verschaffen, je hoge maatstaven bij te brengen. Dit is vooral het geval als je ouders godvrezend zijn.

Het is interessant dat de ervaring die je ouders op je voorhebben, zelfs niet afneemt als je oud genoeg bent om zelf een gezin te hebben! Spreuken 23:22 zegt: „Luister naar uw vader, die uw geboorte veroorzaakt heeft, en veracht uw moeder niet enkel omdat zij oud geworden is.” Deze raad was niet gericht tot kinderen, maar tot volwassenen met bejaarde ouders. Ja, zelfs als iemand volwassen is, doet hij er verstandig aan naar zijn ouders te luisteren en de wijsheid te respecteren die zij door ervaring hebben verworven. Ouders mogen dan analfabeet zijn, maar dat wil nog niet zeggen dat hun raad geen waarde heeft.

Analfabeet maar geslaagd

De ervaringen uit de praktijk van jongeren die door ongeletterde ouders grootgebracht zijn, illustreren duidelijk hoe waar het voorgaande is. Kwabena, een jongen uit Ghana, zegt over zijn moeder, die analfabeet is: „Zij was een overtuigd voorstandster van streng onderricht. Uit waardering voor de hoge maatstaven die zij mij om mijn eigen bestwil heeft bijgebracht, ben ik meer van haar gaan houden. Mijn oudere zussen zijn bekwame echtgenotes, en een belangrijk deel van de eer daarvoor komt mijn moeder toe.”

Reginald daarentegen werd opgevoed door zijn opa, die ook analfabeet was. Reginald vertelt: „Zijn instructies waren weloverwogen en consequent, wat ertoe bijgedragen heeft dat ik al op heel jonge leeftijd grote verantwoordelijkheden kon dragen.”

Kwasi is een andere jongere uit Ghana wiens moeder nooit schoolonderwijs heeft genoten. Was zij daardoor ernstig in het nadeel bij haar zoon? Nee. Kwasi zegt: „Ik heb mijn moeder altijd bewonderd om haar schranderheid. Zij was koopvrouw, en de eerste jaren dat ik op de middelbare school zat, moest ik steeds als zij iets uitgerekend wilde hebben, mijn toevlucht nemen tot pen en papier. Zij deed het uit haar hoofd en heel vaak was zij degene die het eerst de juiste uitkomst had!”

Wees een hulp voor je ouders!

Het is waar dat geletterd zijn je bepaalde voordelen biedt. Maar dat is geen reden om je ouders hooghartig te bejegenen. Als jongere had Jezus Christus bijzonder veel op zijn ouders voor. Hij was volmaakt. Toch laat het bijbelverslag zien dat ’hij aan hen onderworpen bleef’. — Lukas 2:51.

Heb je er met het oog daarop wel eens over nagedacht hoe je jouw bekwaamheden ten bate van je ouders zou kunnen gebruiken? Zij zullen het bijvoorbeeld waarderen als je hun de post, de krant, de bijbel en bijbelse lectuur voorleest. Of zij zullen ermee gebaat zijn dat je brieven voor hen schrijft of formulieren voor hen invult.

Bedenk dat als Jehovah God zijn volk helpt, hij „aan allen edelmoedig en zonder verwijt” geeft (Jakobus 1:5). Met andere woorden, hij geeft ons nooit het gevoel dat wij dom zijn omdat wij zijn hulp nodig hebben. Behandel je ouders dus op een bescheiden, vriendelijke manier en zij zullen eerder bereid zijn je hulp te aanvaarden.

Daar lezen en schrijven zulke nuttige vaardigheden zijn in de christelijke gemeente, zou je je ouders zelfs een bescheiden aanmoediging kunnen geven om gebruik te maken van de verschillende alfabetiseringsprogramma’s die er zijn. Het is interessant dat in veel landen waar analfabetisme op grote schaal voorkomt, de Koninkrijkszaal van Jehovah’s Getuigen vaak als onderwijscentrum wordt gebruikt. Misschien is voor je ouders een vriendelijk, aanmoedigend woord van jou al voldoende om hen ertoe te bewegen voordeel te trekken van het onderwijsprogramma dat daar geboden wordt.

In sommige Afrikaanse landen wachten kinderen tot de dood van hun ouders en bewijzen hun dan de „laatste eer” door een dure doodskist voor hun begrafenis te kopen. Hoeveel te beter is het om je ouders nu, terwijl zij nog leven, diepe achting te betonen! Schaam je er nooit voor dat zij, toen zij jong waren, van bepaalde kansen verstoken zijn gebleven. Zij hebben kwaliteiten die ruimschoots opwegen tegen hun gebrek aan wereldlijk onderwijs. Toon altijd respect voor hen, zowel in woord als in daad. Wees „bereid tot gehoorzamen”, zelfs als je het niet met hen eens bent (Jakobus 3:17). Waardeer de warmte, liefde en wijsheid die je ouders bezitten, kwaliteiten die veel meer waard zijn dan de kunst van het lezen en schrijven.

[Illustratie op blz. 15]

Ouders kunnen een rijke bron van raad zijn, zelfs als zij niet kunnen lezen en schrijven