‘Hij vertelde hun niets zonder illustraties’

1-3. (a) Welk unieke voorrecht hebben de discipelen die met Jezus meereizen, en hoe helpt hij ze om zijn onderwijs te onthouden? (b) Waarom zijn effectieve illustraties makkelijk te onthouden?

DE DISCIPELEN die met Jezus meereizen, hebben een uniek voorrecht. Ze krijgen rechtstreeks onderwijs van de Grote Onderwijzer. Ze horen hoe hij de betekenis van Gods Woord uitlegt en prachtige waarheden onderwijst. Omdat het nog niet de tijd is om zijn woorden op schrift te stellen, moeten ze zijn bijzondere uitspraken voorlopig in hun herinnering bewaren.a Maar Jezus maakt het hun makkelijker om zijn onderwijs te onthouden. Hoe doet hij dat? Door zijn manier van onderwijzen, vooral zijn meesterlijke gebruik van illustraties.

² Effectieve illustraties zijn inderdaad makkelijk te onthouden. Een schrijver zei over illustraties dat ze ‘oren in ogen veranderen’ en ‘het voor luisteraars mogelijk maken om zich iets levendig voor te stellen’. Omdat we vaak het best in beelden kunnen denken, kunnen illustraties zelfs abstracte ideeën makkelijker te begrijpen maken. Ze kunnen woorden tot leven brengen en ons lessen leren die we nooit meer vergeten.

³ Geen enkele onderwijzer op aarde is ooit bekwamer geweest in het gebruik van illustraties dan Jezus Christus. Zelfs in deze tijd kennen mensen zijn illustraties nog steeds. Waarom gebruikte Jezus deze onderwijsmethode zo vaak? Wat maakte zijn illustraties zo effectief? Hoe kunnen wij deze onderwijsmethode gebruiken?

4, 5. Waarom gebruikte Jezus illustraties?

⁴ De Bijbel noemt twee belangrijke redenen waarom Jezus illustraties gebruikte. Ten eerste vervulde hij daarmee een profetie. In Mattheüs 13:34, 35 staat: ‘Jezus vertelde de mensen al die dingen door middel van illustraties. Hij vertelde hun niets zonder illustraties, zodat vervuld zou worden wat via de profeet was gezegd: “Ik zal mijn mond openen met illustraties.”’ Mattheüs citeerde hier Psalm 78:2. Die profetie was eeuwen voor Jezus’ geboorte opgeschreven onder inspiratie van Gods geest. Sta daar eens bij stil. Honderden jaren van tevoren bepaalde Jehovah dat de Messias door middel van illustraties zou onderwijzen. Dat laat zien hoe waardevol Jehovah die onderwijsmethode vindt.

⁵ Ten tweede legde Jezus uit dat hij illustraties gebruikte om mensen uit te ziften met een hart dat ‘ongevoelig was geworden’ (Mattheüs 13:10-15; Jesaja 6:9, 10). Hoe brachten zijn illustraties aan het licht wat de motieven van mensen waren? In sommige gevallen wilde hij dat zijn luisteraars om uitleg vroegen, zodat ze de volledige betekenis van zijn woorden zouden begrijpen. Nederige mensen waren bereid dat te doen, maar trotse of onverschillige mensen niet (Mattheüs 13:36; Markus 4:34). Jezus’ illustraties onthulden de waarheid dus aan mensen die daarnaar zochten maar hielden de waarheid verborgen voor trotse mensen.

 6. Waarom waren Jezus’ illustraties zo effectief?

⁶ Jezus’ illustraties waren om nog meer redenen effectief. Ze wekten de interesse en motiveerden mensen om te luisteren. Ze hielpen mensen om zich een beeld van iets te vormen en moeilijke ideeën te begrijpen. En zoals aan het begin werd gezegd, hielpen ze zijn publiek om zijn onderwijs te onthouden. De Bergrede, die in Mattheüs 5:3–7:27 staat, is een mooi voorbeeld van de grote hoeveelheid illustraties die Jezus gebruikte. Volgens één naslagwerk bevat deze toespraak meer dan 50 stijlfiguren. Waarom is dat zo bijzonder? Bedenk dat deze toespraak kan worden voorgelezen in ongeveer 20 minuten. Dat betekent dat er gemiddeld bijna elke 20 seconden een stijlfiguur wordt gebruikt! Jezus besefte dus duidelijk hoe waardevol illustraties zijn.

 7. Waarom willen we Jezus’ gebruik van illustraties navolgen?

⁷ Als volgelingen van Jezus willen we zijn manier van onderwijzen navolgen, dus ook zijn gebruik van illustraties. Net zoals kruiden een maaltijd lekkerder maken, kunnen effectieve illustraties ons onderwijs aantrekkelijker maken voor anderen. Ook kunnen ze belangrijke waarheden makkelijker te begrijpen maken. We gaan nu kijken naar een paar van de factoren die Jezus’ illustraties zo effectief maakten. Dat zal ons helpen te zien hoe wij deze onderwijsmethode goed kunnen gebruiken.

8, 9. Hoe maakte Jezus gebruik van eenvoudige vergelijkingen, en wat maakte ze zo effectief?

⁸ In zijn onderwijs gebruikte Jezus vaak simpele vergelijkingen, waarvoor maar een paar woorden nodig waren. Maar met die eenvoudige woorden schilderde hij levendige beelden en maakte hij belangrijke geestelijke waarheden duidelijk. Toen hij zijn discipelen bijvoorbeeld aanspoorde om niet bezorgd te zijn over hun dagelijkse behoeften, wees hij op ‘de vogels in de lucht’ en ‘de lelies op het veld’. De vogels zaaien en oogsten niet, en de lelies spinnen en weven niet. Toch zorgt God voor ze. Het is duidelijk waar het om gaat: als God voor vogels en bloemen zorgt, zal hij zeker voor mensen zorgen die ‘eerst het Koninkrijk blijven zoeken’ (Mattheüs 6:26, 28-33).

⁹ Jezus gebruikte ook veel metaforen, wat nog sterkere vergelijkingen zijn. Bij een metafoor is het alsof het één het ander is. Ook deze vergelijkingen hield hij eenvoudig. Hij zei een keer tegen zijn discipelen: ‘Jullie zijn het licht van de wereld.’ De discipelen begrepen duidelijk wat dat betekende: door hun woorden en daden konden ze het licht van geestelijke waarheid laten schijnen en anderen helpen God te eren (Mattheüs 5:14-16). Een paar andere metaforen die Jezus gebruikte, zijn: ‘Jullie zijn het zout van de aarde’ en ‘Ik ben de wijnstok, jullie zijn de ranken’ (Mattheüs 5:13; Johannes 15:5). Zulke stijlfiguren zijn eenvoudig maar krachtig.

10. Hoe kun je in je onderwijs illustraties gebruiken?

¹⁰ Hoe kun jij in je onderwijs gebruikmaken van illustraties? Je hoeft geen lange, ingewikkelde verhalen te verzinnen. Probeer gewoon eenvoudige vergelijkingen te bedenken. Stel dat je het over de opstanding hebt en wilt illustreren dat het opwekken van de doden voor Jehovah geen probleem is. Welke vergelijking komt dan bij je op? De Bijbel gebruikt slaap als een metafoor voor de dood. Je zou kunnen zeggen: ‘God kan de doden net zo makkelijk opwekken als wij iemand die slaapt wakker kunnen maken’ (Johannes 11:11-14). Stel dat je wilt illustreren dat kinderen liefde en genegenheid nodig hebben om gelukkig te zijn. Welk voorbeeld kun je dan gebruiken? De Bijbel gebruikt deze vergelijking: kinderen zijn ‘als olijfboomscheuten’ (Psalm 128:3). Je zou kunnen zeggen: ‘Liefde en genegenheid zijn voor een kind wat zonlicht en water zijn voor een boom.’ Hoe eenvoudiger de vergelijking, hoe makkelijker je publiek begrijpt waar het om gaat.

11. Waar haalde Jezus de inspiratie voor zijn illustraties vandaan?

¹¹ Jezus was een meester in het gebruik van illustraties die verband hielden met het leven van mensen. Veel van zijn illustraties gingen over alledaagse dingen die hij waarschijnlijk had gezien terwijl hij in Galilea opgroeide. Denk eens aan zijn kindertijd. Hoe vaak heeft hij zijn moeder niet graan tot meel zien malen, zuurdesem bij het deeg zien doen, een lamp zien aansteken of het huis zien vegen? (Mattheüs 13:33; 24:41; Lukas 15:8) Hoe vaak heeft hij niet naar de vissers gekeken terwijl ze hun netten in het Meer van Galilea neerlieten? (Mattheüs 13:47) Hoe vaak heeft hij niet kinderen op het marktplein zien spelen? (Mattheüs 11:16) Ook de andere alledaagse dingen die Jezus in zijn vele illustraties noemde, heeft hij ongetwijfeld gezien: zaad dat werd gezaaid, vrolijke bruiloftsfeesten, en akkers met graan dat rijpte in de zon (Mattheüs 13:3-8; 25:1-12; Markus 4:26-29).

12, 13. Waarom is het interessant dat Jezus het in een gelijkenis had over de weg ‘van Jeruzalem naar Jericho’?

¹² In zijn illustraties noemde Jezus details die bekend waren voor zijn publiek. Hij begon de gelijkenis van de barmhartige Samaritaan bijvoorbeeld als volgt: ‘Een man daalde af van Jeruzalem naar Jericho en viel in handen van rovers, die hem uitkleedden, hem mishandelden en hem halfdood achterlieten’ (Lukas 10:30). Het is interessant dat Jezus het had over de weg ‘van Jeruzalem naar Jericho’. Toen hij deze gelijkenis vertelde, was hij in Judea, niet ver van Jeruzalem. Zijn publiek zal die weg dus zeker gekend hebben. Die weg stond bekend als gevaarlijk, vooral voor iemand die in zijn eentje reisde. De weg liep door een afgelegen gebied waar rovers zich makkelijk konden verschuilen.

¹³ Jezus noemde nog meer bekende details over de weg ‘van Jeruzalem naar Jericho’. In de gelijkenis kwam er ook een priester en daarna een Leviet langs die weg, maar geen van hen stopte om het slachtoffer te helpen (Lukas 10:31, 32). De priesters deden dienst in de tempel in Jeruzalem, en de Levieten assisteerden hen daarbij. Veel priesters en Levieten woonden in Jericho als ze niet in de tempel werkten. Jericho lag namelijk maar 21 kilometer van Jeruzalem. De kans was dus groot dat mensen hen op die weg tegenkwamen. Merk ook op dat Jezus zei dat de reiziger van Jeruzalem naar Jericho ‘afdaalde’. Dat was voor zijn publiek logisch, want Jeruzalem lag hoger dan Jericho. Als iemand vanuit Jeruzalem kwam, daalde hij dus inderdaad af.b Jezus hield duidelijk rekening met zijn publiek.

14. Hoe kun je je publiek in gedachte houden als je illustraties gebruikt?

¹⁴ Ook wij moeten ons publiek in gedachte houden als we illustraties gebruiken. Wat je over je publiek weet, kan bepalen wat voor illustratie je kiest. Denk aan factoren als leeftijd, cultuur, familie en werk. Een illustratie met details over landbouw is bijvoorbeeld geschikter voor iemand die op het platteland woont dan voor iemand in een grote stad. Ook in het dagelijks leven van mensen — hun kinderen, hun huis, hun hobby’s, hun eten — zijn toepasselijke illustraties te vinden.

15. Waarom is het niet verrassend dat Jezus veel van de schepping wist?

¹⁵ Veel van Jezus’ illustraties laten zien hoeveel hij wist van planten, dieren en het weer (Mattheüs 16:2, 3; Lukas 12:24, 27). Hoe kwam hij aan die kennis? Tijdens zijn jeugd in Galilea had hij ongetwijfeld vaak de kans om de schepping te observeren. Bovendien is Jezus ‘de eerstgeborene van de hele schepping’, en Jehovah heeft hem bij het scheppen van alle dingen als de ‘meesterwerker’ gebruikt (Kolossenzen 1:15, 16; Spreuken 8:30, 31). Het is dus niet zo verrassend dat Jezus uitzonderlijk veel wist van de schepping. We gaan zien hoe hij bekwaam gebruikmaakte van die kennis.

16, 17. (a) Waaruit blijkt dat Jezus veel wist over het gedrag van schapen? (b) Welk voorbeeld laat zien dat schapen echt naar de stem van hun herder luisteren?

¹⁶ Jezus noemde zichzelf bijvoorbeeld ‘de goede herder’ en zijn volgelingen ‘de schapen’. Uit zijn woorden blijkt dat hij veel wist over het gedrag van tamme schapen. Hij wist dat er een unieke band tussen herders en hun schapen bestond. Hij zag dat deze dieren zich gewillig lieten leiden en dat ze hun herder trouw volgden. Waarom volgen schapen hun herder? ‘Omdat ze zijn stem kennen’, zei Jezus (Johannes 10:2-4, 11). Kennen schapen echt de stem van hun herder?

¹⁷ De schrijver George A. Smith vertelde wat hij persoonlijk had gezien: ‘Soms genoten we van onze middagrust naast een van de Judese bronnen, waar drie of vier herders met hun kudden naartoe kwamen. De kudden vermengden zich en we vroegen ons af hoe elke herder zijn eigen kudde weer bijeen zou krijgen. Maar nadat de kudden water hadden gedronken en hadden gespeeld, gingen de herders een voor een naar verschillende delen van het dal en lieten elk hun eigen roep klinken. Daarop maakten de schapen van elke herder zich van de massa los om hun eigen herder te volgen, en de kudden vertrokken even ordelijk als ze gekomen waren’ (The Historical Geography of the Holy Land). Jezus had geen betere illustratie kunnen kiezen om zijn punt duidelijk te maken: als we zijn leringen erkennen en gehoorzamen en zijn leiding volgen, komen we onder de zorg van ‘de goede herder’.

18. Waar kun je informatie vinden over Jehovah’s schepping?

¹⁸ Hoe kunnen wij leren om illustraties te gebruiken die over de schepping gaan? Opvallende kenmerken van dieren kunnen de basis vormen voor eenvoudige maar effectieve vergelijkingen. Waar kun je informatie vinden over Jehovah’s schepping? De Bijbel bevat waardevolle informatie over allerlei dieren, en soms worden kenmerken van dieren in de Bijbel gebruikt om een punt te illustreren. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat je zo snel kunt zijn als een gazelle of een luipaard, zo behoedzaam als een slang en zo onschuldig als een duif (1 Kronieken 12:8; Habakuk 1:8; Mattheüs 10:16).c Andere bronnen van informatie zijn De Wachttoren en Ontwaakt! en de artikelen en video’s uit de serie ‘Is het ontworpen?’ op jw.org. Je kunt veel leren van de manier waarop deze bronnen eenvoudige vergelijkingen gebruiken die gebaseerd zijn op Jehovah’s schepping.

19, 20. (a) Hoe gebruikte Jezus een recente gebeurtenis om een valse lering te weerleggen? (b) Hoe kunnen wij waargebeurde voorbeelden en ervaringen in ons onderwijs verwerken?

¹⁹ Ook waargebeurde voorbeelden kunnen gebruikt worden als effectieve illustraties. Jezus gebruikte bijvoorbeeld een recente gebeurtenis om de onjuistheid aan te tonen van het idee dat mensen die door een tragedie getroffen worden, dat verdiend hebben. Hij zei: ‘Neem de 18 die werden gedood doordat de toren van Siloam op ze viel. Denken jullie dat zij schuldiger waren dan alle andere inwoners van Jeruzalem?’ (Lukas 13:4) Die 18 mensen waren niet gestorven als straf voor een zonde die ze hadden begaan. Hun tragische dood was een gevolg van ‘tijd en toeval’ (Prediker 9:11). Jezus weerlegde dus een valse lering door naar een gebeurtenis te verwijzen die bij zijn publiek goed bekend was.

²⁰ Hoe kunnen wij waargebeurde voorbeelden en ervaringen in ons onderwijs verwerken? Stel dat je de vervulling van Jezus’ profetie over het teken van zijn aanwezigheid wilt uitleggen (Mattheüs 24:3-14). Je zou recente nieuwsberichten over oorlogen, hongersnoden of aardbevingen kunnen noemen om te laten zien dat specifieke onderdelen van het teken in vervulling gaan. Of stel dat je een ervaring wilt gebruiken om te illustreren wat mensen allemaal moeten veranderen om de nieuwe persoonlijkheid aan te doen (Efeziërs 4:20-24). Waar kun je zo’n ervaring vinden? Je zou een ervaring van een broeder of zuster in de gemeente of een ervaring uit een van onze publicaties kunnen gebruiken. Ook in de serie ‘De Bijbel verandert levens’ op jw.org zijn veel ervaringen te vinden.

21. Welke zegeningen ervaar je als je Gods Woord onderwijst?

²¹ Jezus was echt de Meesteronderwijzer! Zoals we in dit deel hebben gezien, was ‘onderwijzen en het goede nieuws prediken’ zijn levenswerk (Mattheüs 4:23). Het is ook ons levenswerk. Effectief onderwijzen leidt tot veel zegeningen. Als je onderwijst, geef je aan anderen, en dat maakt gelukkig (Handelingen 20:35). Het maakt je gelukkig omdat je weet dat je iets deelt dat echte en blijvende waarde heeft: de waarheid over Jehovah. Ook kun je de voldoening hebben te weten dat je het voorbeeld navolgt van Jezus, de grootste Onderwijzer die ooit op aarde heeft geleefd.