Getroffen door de Grote Recessie

„DE GROOTSTE economische crisis sinds de jaren dertig.” Zo beschreef de Encyclopædia Britannica Online de recessie waar de wereld onlangs door getroffen werd. De economische achteruitgang die in 2007 in de Verenigde Staten begon, is zo ernstig en heeft zo veel landen getroffen dat het de Grote Recessie wordt genoemd.

Wat was de oorzaak? Volgens het tijdschrift Newsweek was dat „een waanzinnige stijging van het aantal onverantwoordelijke leningen”. Maar waarom leenden zo veel mensen geld om dingen te kopen die ze zich niet konden veroorloven?

Velen zijn van mening dat dit kwam door het economische stelsel, dat hebzucht in de hand werkte. De boodschap was: „Koop! Koop! Koop!”, of iemand het nu kon betalen of niet. „Een hele generatie heeft door schade en schande geleerd hoe gevaarlijk het is om te veel te lenen”, zegt de econoom Chris Farrell in zijn boek The New Frugality.

Veel landen werden zwaar getroffen door de Grote Recessie. Op de voorpagina van de Zuid-Afrikaanse krant Sunday Times stond vorig jaar dat consumenten in dat land „ondanks tekenen van herstel (...) nog steeds moeite hebben om brood op de plank te krijgen”. Volgens de krant „hebben bijna 3 miljoen consumenten een betalingsachterstand van ruim drie maanden; en de afgelopen twee jaar zijn zo’n 250.000 mensen met een modaal inkomen hun baan kwijtgeraakt.”

De afgelopen jaren zijn er tientallen miljoenen banen verloren gegaan. En over mogelijke tekenen van herstel in de VS zei de Financial Times: „Het herstel sinds juni 2009 kan beter omschreven worden als de Grote Teleurstelling.” De krant voegde eraan toe: „Veel economen denken dat de noodzaak om schulden af te betalen de groei van de consumptie nog jaren zal belemmeren.”

Als u getroffen bent door de Grote Recessie, herkent u zich ongetwijfeld in de woorden van de schrijver David Beart: „Er lijkt meer over de financiële problemen van de wereld te worden gepraat dan dat er oplossingen worden aangedragen.”

De volgende artikelen zijn bedoeld als hulp voor mensen die in de schulden zitten. Ze gaan in op vragen als: Welke voordelen heeft het om te sparen? Wat kun je doen als je schulden hebt? Hoe kun je leren beter met geld om te gaan?

Het nut van sparen

„SPAREN is gewoon niet leuk”, zeggen velen. „Het is veel leuker om geld uit te geven, bijvoorbeeld aan kleren of elektronische gadgets.”

Of u nu getroffen bent door de economische crisis of niet, het is nuttig om te weten hoe u kunt sparen en hoe u uw geld verstandig kunt besteden. Er is een boek met betrouwbare adviezen dat miljoenen mensen door de eeuwen heen heeft geholpen om met financiële problemen om te gaan.

Drie wijze uitspraken uit de oudheid

Jezus Christus wees in een van zijn gelijkenissen op een belangrijk financieel principe. Daarin vroeg een meester aan zijn knecht: ’Waarom heb je mijn geld niet op de bank gezet? Dan had ik het bij mijn thuiskomst met rente kunnen opvragen’ (Mattheüs 25:27, Groot Nieuws Bijbel). Wat Jezus toen zei, is nog steeds heel toepasselijk. Waarom?

Tot voor kort was de rente in sommige landen zo hoog dat het bedrag aan opgebouwde rente na een jaar of tien hoger was dan het oorspronkelijk ingelegde bedrag. Tegenwoordig bieden veel banken niet meer zulke aantrekkelijke rentepercentages en krijgen spaarders vaak minder rente dan ze hadden gehoopt. Toch is het verstandig om spaargeld achter de hand te houden voor noodgevallen.

De Bijbel beklemtoont dat feit door te zeggen: „Wijsheid is tot bescherming evenals geld tot bescherming is” (Prediker 7:12). Maar geld kan u niet beschermen als u het niet hebt. De Bijbel zegt dan ook: ’Laat een ieder van u iets opzij leggen en opsparen, naar gelang hij voorspoed heeft’ (1 Korinthiërs 16:2).

Manieren om te bezuinigen

1. Denk er voordat u iets duurs koopt over na of u het wel echt nodig hebt.

2. Kijk als u iets nodig hebt of u het in de aanbieding of tweedehands kunt kopen. Espen en Janne, die in Noorwegen wonen, hadden een kinderwagen nodig voor hun zoontje, Daniel. Ze kochten er een die zo goed als nieuw was voor minder dan de helft van de nieuwprijs. Espen zegt: „Als Daniel er niet meer in past, weet ik zeker dat we de wagen weer voor een leuk bedrag kunnen verkopen.” Maar hij waarschuwt: „Een koopje vinden kan wel veel tijd kosten.”a

3. Koop nooit iets in een opwelling maar slaap er een nachtje over. Als u nog steeds vindt dat u het nodig hebt, kunt u overwegen naar iets vergelijkbaars te zoeken in een outlet of een tweedehandszaak. Vaak scheelt het ook geld als u niet per se een merkartikel wilt. In plaats van in dure winkels de nieuwste kinderkleding te kopen, kunt u misschien van andere ouders kleren overnemen waar hun kinderen uitgegroeid zijn.

Ouders van een baby kunnen overwegen voor wasbare luiers te kiezen. De schrijfster Denise Chambers zegt over de situatie in de VS: „Wegwerpluiers kosten ongeveer 2000 dollar in twee jaar. Wasbare luiers (...) 300-500 dollar voor dezelfde periode.” Ze voegt eraan toe: „De wasbare luiers van nu zijn veel makkelijker in gebruik en ook nog eens beter voor het milieu” (Budgeting — Personal Spending and Money Management a Key to Weathering the Storm).

4. Houd in gedachte dat het meestal goedkoper is zelf te koken dan uit eten te gaan. Als u schoolgaande kinderen hebt, kunt u ze leren zelf boterhammen voor de lunch klaar te maken in plaats van ze geld te geven om iets te kopen. En in plaats van dure frisdrank in huis te halen, kunt u ook water drinken. Dat is veel gezonder en beter voor uw portemonnee.

Nog niet zo lang geleden hadden veel gezinnen een moestuin. Hebt u weleens overwogen om uw eigen groenten te kweken? Veel mensen hebben wel een hoekje dat ze daarvoor kunnen gebruiken, al is het maar op hun balkon. Het zal u verrassen hoeveel u op een klein beetje grond kunt verbouwen.

Zou het in uw geval goedkoper zijn een mobiel abonnement te hebben dan een vaste telefoonlijn? Of als u uw vaste lijn wilt houden en daarnaast een mobieltje hebt, kunt u dat dan alleen voor noodgevallen gebruiken en een prepaid beltegoed nemen? Als u een wasdroger hebt, kunt u het gebruik ervan dan beperken en de was vaker buiten hangen? Ga altijd na of het wel nodig is een elektronisch apparaat te gebruiken of op stand-by te laten staan. Het kan nuttig zijn anderen te vragen hoe zij hun energierekening binnen de perken houden.

Het is ook verstandig een spaarrekening te openen. Hilton, een vrijwilliger in Zuid-Afrika, zegt: „Het is slim om het risico te spreiden. Soms gaan banken en financiële instellingen failliet. Dat is vaker gebeurd.” Wees dus zo verstandig om te kiezen voor een bank waarbij de spaartegoeden in geval van faillissement gegarandeerd worden door de regering.

Manieren om uit de schulden te komen

1. Probeer meer te betalen dan het vereiste minimumbedrag dat maandelijks voor een rekening, creditcard of lening moet worden afgelost.

2. Los eerst de schuld af waar de hoogste rente over berekend wordt.

3. Geef niet te veel geld uit. Dat is het allerbelangrijkste.

Bent u gevoelig voor verleidelijke reclame? Danny, die met zijn gezin in Zweden woont, geeft toe dat dat zijn zwakke plek was. Hij had een goedlopend bedrijf maar moest het verkopen om zijn creditcardschulden af te betalen. Inmiddels heeft hij zijn lesje geleerd en gaat hij verstandig met geld om. Zijn advies is: „Pas op voor hebzucht. Leer tevreden te zijn met wat je hebt.”

Aanvaardbare redenen voor een lening

Er zijn maar weinig mensen die het volledige bedrag voor een huis of appartement zo kunnen neertellen. Daarom sluiten velen een hypotheek af om een huis te kunnen kopen. De maandelijkse som die ze moeten betalen zou als huur kunnen worden bezien. Maar als ze de lening na verloop van jaren hebben afbetaald, zijn ze wel eigenaar van het huis.

Veel mensen nemen een lening voor de aanschaf van een auto. Het is verstandig de lening zo snel mogelijk af te betalen en voor een zuinige auto te kiezen.b Sommigen kopen het liefst een gebruikte auto die in goede staat verkeert en relatief weinig kilometers op de teller heeft. Er zijn ook landen waar het goedkoper is om met het openbaar vervoer te gaan. En natuurlijk bespaart u het meeste geld door de fiets te nemen.

Wees in ieder geval redelijk en realistisch, en denk goed na over uw beslissingen. Geld over de balk gooien kan verslavend zijn en tot veel problemen leiden. Als u moeite doet om zuinig en verstandig met uw geld om te gaan, zal dat zeker tot uw geluk bijdragen. Het volgende artikel zal daar verder op ingaan.

[Voetnoten]

[Illustraties op blz. 5]

TIPS OM GELD TE BESPAREN

Let op aanbiedingen

Koop kleding tweedehands, in de uitverkoop of bij outlets

Leer uw kinderen hun eigen lunch klaar te maken

[Illustratie op blz. 6]

Bespaar geld door zelf groenten te kweken en uw was aan de lijn te laten drogen

Goed met geld omgaan — Hoe doe je dat?

IN FEITE zijn er drie dingen die u met uw geld kunt doen. U kunt het (1) uitgeven, (2) sparen of (3) weggeven. We gaan eerst in op de vraag hoe u uw geld op een verantwoorde manier kunt uitgeven.

Als de Grote Recessie iets heeft aangetoond, dan is het wel dat het verstandig is om je aan een goed doordacht budget te houden. Wat is een budget? Eenvoudig gezegd is het een planning van de manier waarop de inkomsten van een persoon, gezin of bedrijf besteed zullen worden.

Een gezinsproject

Hoe stel je een budget op? Denise Chambers zegt in haar boek: „Laat alle gezinsleden meedoen aan het opstellen van het budget zodat ze zich er allemaal bij betrokken voelen.” Vervolgens moet je er als gezin om de zoveel tijd voor gaan zitten om te bespreken of het nog werkt. Wanneer iedereen naar manieren zoekt om binnen het budget te blijven, heeft het hele gezin daar baat bij.

Sommige mensen gebruiken een computerprogramma om een budget op te stellen. Anderen nemen een vel papier dat ze in twee kolommen verdelen. De ene kolom is dan voor de inkomsten en de andere voor de uitgaven. Het is belangrijk om in het budget ook een maandelijks bedrag op te nemen voor jaarlijkse uitgaven, zoals de inkomstenbelasting en misschien een vakantie.

Vroeger deden veel mensen contant geld in enveloppen of potjes waarop „Eten”, „Huur”, „Vervoer”, „Elektriciteit”, „Verzekeringen”, enzovoorts stond. Dat geld was bedoeld om de maandelijkse kosten te dekken. Tegenwoordig vinden velen het veiliger en makkelijker om hun geld op een bankrekening te zetten en het eraf te halen wanneer ze het nodig hebben.

Jonathan en Anne, een Zuid-Afrikaans echtpaar met twee dochters, gebruiken vaak de enveloppenmethode. Jonathan zegt: „Ook als je salaris op een rekening wordt gestort, is het belangrijk om je consequent aan je budget te houden. Wanneer het geld dat je elke maand voor vlees opzijzet bijvoorbeeld op is, moet je niet je spaargeld aanspreken om toch vlees te kunnen kopen.”

Jonathan had vroeger een bedrijf, maar hij en zijn gezin helpen nu als vrijwilligers bij de bouw van zalen waar Jehovah’s Getuigen bijeenkomen. Omdat ze dit graag willen blijven doen, moeten ze nu zuiniger zijn dan ooit. Ze gaan er geregeld samen voor zitten om te zien of hun budget nog werkt of dat er veranderingen nodig zijn.

Wat maakt gelukkig?

Uit onderzoek is gebleken dat mensen gelukkiger worden als ze geven, of het nu gaat om een deel van hun tijd, energie of geld. Voor zover iemands middelen het toelaten, kan geld weggevena de beste van de drie opties zijn die aan het begin van dit artikel werden genoemd.

Chris Farrell zegt in zijn boek dat sparen geen doel op zich is. Hij geeft het advies: „Een van de waardevolste en verstandigste dingen die je met je geld kunt doen, is het weggeven.” Hij voegt eraan toe: „Als je erover nadenkt welke dingen echt belangrijk zijn in het leven, zijn dat meestal relaties, ervaringen en het gevoel dat je iets voor anderen betekent, en niet geld of bezittingen.”

Michael Wagner, een econoom, is het daar kennelijk mee eens. In zijn boek Your Money, Day One, waarmee hij jongeren wil motiveren om te sparen, zegt hij: „Als je moeite doet om mensen te helpen die het slechter hebben dan jij, zullen je vriendelijkheid en vrijgevigheid op allerlei positieve manieren beantwoord worden. Maar het mooiste is het gevoel van voldoening dat je krijgt omdat je een medemens helpt.”

De Bijbel zegt dat geven gelukkig maakt. Zoals we al hebben besproken, bevat de Bijbel wijze uitspraken die ons kunnen helpen verstandig met geld om te gaan. Hier volgen er nog zeven.

[Voetnoot]

Zeven wijze uitspraken

DE VOLGENDE uitspraken komen uit een boek vol adviezen die al eeuwen praktisch en actueel zijn gebleken. Sta er eens bij stil wat daarin gezegd wordt over verstandig omgaan met geld.

1. „Iemand die enkel het zilver liefheeft, zal van zilver niet verzadigd worden, noch wie maar ook die rijkdom liefheeft, van inkomsten” (Prediker 5:10). Dit was geen uitspraak van een jaloerse man die het zelf niet breed had, maar van koning Salomo van Israël, een van de rijkste mannen die ooit hebben geleefd. Zijn woorden waren gebaseerd op zijn eigen ervaringen en waarnemingen. Rijke mensen in deze tijd hebben vergelijkbare uitspraken gedaan.

2. ’Wanneer wij voedsel, kleding en onderdak hebben, zullen wij daarmee tevreden zijn. Zij echter die besloten zijn rijk te worden, vallen in verzoeking’ (1 Timotheüs 6:8, 9). Dit was een uitspraak van de apostel Paulus, die een schitterende carrière opgaf om een volgeling van Jezus Christus te worden. In tegenstelling tot sommige religieuze leiders van nu gaf Paulus niet toe aan de verleiding om van zijn leerlingen of geloofsgenoten te profiteren. Hij kon in alle oprechtheid zeggen: „Ik heb niemands zilver of goud of kleding begeerd. Gij weet zelf dat deze handen voorzien hebben in mijn eigen behoeften en in die van hen die bij mij waren” (Handelingen 20:33, 34).

3. ’Wie van u die een toren wil bouwen, gaat er niet eerst voor zitten om de kosten te berekenen, om te zien of hij genoeg heeft om hem te voltooien?’ (Lukas 14:28) Jezus’ gelijkenis is nog steeds actueel. Doe geen impulsieve aankopen, vooral niet met een creditcard, maar wees geduldig en bereken de kosten. Vraag u af of u iets echt nodig hebt, en ga na of u het wel kunt betalen.

4. „Wie leent, is een knecht van de man die uitleent” (Spreuken 22:7). De recente financiële crisis heeft aangetoond tot welke ellende creditcard- en andere schulden kunnen leiden. „Tegenwoordig is het heel normaal dat mensen gemiddeld ruim negenduizend dollar schuld hebben op vier of meer creditcards”, zei Michael Wagner in 2009 in zijn eerder genoemde boek.

5. „De goddeloze leent en betaalt niet terug, maar de rechtvaardige betoont gunst en geeft geschenken” (Psalm 37:21). Sommigen denken dat zich failliet laten verklaren een makkelijke manier is om onder financiële verplichtingen uit te komen. Maar personen die graag een goede band met God willen hebben, betalen als dat enigszins mogelijk is gewetensvol terug wat ze anderen schuldig zijn en zijn ook nog eens vrijgevig.

6. „Eens was ik een jonge man, ook ben ik oud geworden, en toch heb ik geen rechtvaardige volkomen verlaten gezien, noch zijn nageslacht zoekende brood” (Psalm 37:25). Deze uitspraak komt van David, een man die onrechtvaardig behandeld werd. Jarenlang leefde hij als vluchteling. Soms woonde hij in grotten of hield hij zich schuil in het buitenland. Uiteindelijk werd hij koning van het oude Israël. Hij heeft zelf ervaren dat bovenstaande woorden waar zijn.

7. „Het is gelukkiger te geven dan te ontvangen” (Handelingen 20:35). Dit is een uitspraak van Jezus, de grootste mens die ooit heeft geleefd. „Wegens de hem in het vooruitzicht gestelde vreugde” gebruikte hij zijn leven om anderen te dienen en heeft hij zelfs „een martelpaal verduurd”. Nu leeft hij als een onsterfelijke geest in de hemel aan de rechterhand van „de gelukkige God”, Jehovah (Hebreeën 12:2; 1 Timotheüs 1:11).

We kunnen geen groter doel in ons leven hebben dan net als Jezus alles te doen wat we kunnen om anderen te helpen. Ongetwijfeld zult u het ermee eens zijn dat het beter is om zuinig te zijn en te sparen zodat u vrijgevig kunt zijn dan al uw geld aan egoïstische doelen te besteden.