MAGULU ophatikizidwa a mafumu anayi a Kum’mawa akuwoloka Mtsinje wa Firate. Mzera wawo wopitamo uli Msewu Waukulu wa Mfumu kum’mawa kwa chigwa cha Mtsinje wa Yordano. Pa ulendo iwo agonjetsa a Refai, Zuzi, Emi, ndi Ahori. Kenaka, oloŵererawo atembenuka ndi kugonjetsa nzika zonse za kum’mwera kwa Negeb.

Nchiyani chomwe chiri chifuno cha ndawala ya nkhondo imeneyi? Pakati pa magawo oloŵereredwa a Transjordan ndi Negeb pali mphoto. Icho chiri chigwa chokhumbirika chotchedwa Boma la Yordano. (Genesis 13:10) Pano, nzika za maboma a mizinda isanu, Sodomu, Gomora, Adima, Ziboimu, ndi Bera, anali kukhala moyo wosasamala wa chuma chakuthupi. (Ezekieli 16:49, 50) Kamodzi iwo anali ogonjera kwa mtsogoleri wachidziŵikire wa magulu ankhondo ophatikizanawo, Kedorelaomere, mfumu ya Elami. Koma iwo anawukira motsutsana naye. Tsopano, popanda chirikizo la pafupipo, iwo ayang’anizana ndi kuŵerengera. Kedorelaomere ndi magulu ake ogwirizana apambana nkhondo yotulukapoyo ndi kuyamba ulendo wawo wautali wopita kumudzi ndi zofunkha zambiri.

Pakati pa akapolowo pali munthu wolungama, Loti. Iye ali mwana wa mphwake wa Abrahamu, yemwe akukhala m’mahema m’mapiri apafupipo a Hebroni. Pamene Abrahamu amva mbiri yomvetsa chifundoyo, iye mwamsanga atumiza amuna ake 318. Molimba mtima, ndi chichirikizo cha anansi ena, iwo athamangitsa mafumu anayiwo ndi kudabwitsa magulu awo ankhondo usiku. Oloŵererawo athaŵa. Loti ndi banja lake apulumutsidwa, limodzi ndi andende ena ndi katundu.

Ndi chifukwa chotani chimene tiri nacho cha kukhulupirira cholembera chimenechi m’mutu 14 wa Genesis? Kodi nkhaniyo inangopekedwa kuti ipange ngwazi ya mtundu ya kholo la unyinji wa mitundu, kuphatikizapo Ayuda? Bwanji ponena za zochitika zina m’moyo wa Abrahamu?

Kuloŵerera kwa Kedorelaomere

Bwanji ponena za chilakiko cha Abrahamu pa Kedorelaomere, mfumu ya Elami? Kuchiyambiyambi kwa zana la 19, zochepera zinadziŵika ponena za Aelami. Osuliza Baibulo anakana lingaliro lakuti Elami anali konse ndi chisonkhezero pa Babulo, osatchula nkomwe Palestina. Tsopano, Aelami akuwonedwa mosiyanako. Phunziro la zinthu zofotseredwa pansi likuvumbula iwo kukhala mtundu wamphamvu womenya nkhondo. Funk & Wagnalls Standard Reference Encyclopedia ikulongosola kuti: “Aelami anawononga mzinda wa Uri chifupifupi 1950 B.C. . . . Motsatira iwo anaika chisonkhezero cholingalirika pa olamulira a Babulo.”

M’kuwonjezerapo, maina a mafumu Achielami apezedwa pa zozokotedwa za zinthu zofotseredwa pansi. Ena a iwo amayamba ndi kalongosoledwe kakuti “Kudur,” kofanana ndi “Kedore.” Mulungu wachikazi wofunika koposa wa Chielami anali Lagamar, wofanana ndi “laomere.” Chotero, Kedorelaomere akulandiridwa tsopano ndi magwero ena a ku dziko kukhala wolamulira wa m’mbiri yakale, dzina lake mwinamwake lotanthauza “Mtumiki wa Lagamar.” Ndandanda imodzi ya zozokotedwa za Chibabulo iri ndi maina ofanana ku atatu a mafumu oloŵererawo​—Tudhula (Tidala), Eri-aku (Arioki), ndi Kudur-lahmil (Kedorelaomere). (Genesis 14:1) M’bukhu lakuti Hidden Things of God’s Revelation, Dr. A. Custance akuwonjezera kuti: “Pambali pa maina amenewa panali tsatanetsatane yemwe anawonekera kulozera ku zochitika zomwe zinathera m’Babulo pamene Aelami anakhazikitsa ulamuliro wawo pa dzikolo. . . . Miyala imeneyi inali yotsimikizira Lemba kwenikweni kotero kuti Osuliza Apamwamba analumphira pa iyo ndipo anachita chirichonse mu mphamvu yawo kuti atsendereze mwadala kufunika kwawo.”