JANA
Komentarze — rozdział 10
znają jego głos: Obserwacje pracy pasterzy na Bliskim Wschodzie potwierdzają, że owce mają niezwykłą zdolność odróżniania głosu swojego pasterza od głosu innych pasterzy i obcych ludzi. Jak na to wskazał Jezus, pasterze wołali po imieniu każdą owcę, nawet kiedy trzoda była liczna (Jn 10:3, 27). Tak więc od maleńkości owce słyszały pasterza, który wołał je po imieniu, prowadził i szkolił. Ponadto każdy pasterz wydawał charakterystyczne dźwięki, żeby odróżnić się od innych pasterzy. Uczył owce reagować na różne zawołania, czyli komendy głosowe, dzięki czemu mógł je chronić przed niebezpieczeństwami oraz prowadzić na żyzne pastwiska i do wodopoju. Dlatego można powiedzieć, że owce znają niepowtarzalny głos swojego pasterza w tym sensie, że odróżniają go od innych głosów, ale również wiedzą, że głos pasterza świadczy o opiece i ochronie, jaką zapewnia on im jako jednostkom oraz całej trzodzie.
na pewno nie będą szły: W języku greckim razem z czasownikiem występują tutaj dwa przeczenia, co wskazuje, że słowa Jezusa na pewno okażą się prawdziwe. W tym kontekście określenie obcy odnosi się do kogoś, kogo owce nie znają.
przykład: Jan jako jedyny ewangelista używa greckiego słowa paroimía (Jn 10:6; 16:25, 29). Ma ono podobne znaczenie jak greckie słowo parabolé („przykład; przypowieść”), które często występuje w pozostałych Ewangeliach, ale nie występuje w relacji Jana (zob. komentarz do Mt 13:3). Słowo paroimía może też zawierać w sobie myśl o porównaniu lub analogii. Piotr użył go, gdy podawał „przysłowie”: „Pies wrócił do swoich wymiocin, a umyta świnia do tarzania się w błocie” (2Pt 2:22). Ten sam rzeczownik występuje w nazwie Księgi Przysłów w Septuagincie.
wspaniałym: Lub „dobrym”. Występujące tu greckie słowo kalòs może oznaczać coś, co jest całkowicie dobre, piękne, coś znakomitej jakości. Słowo to zostało użyte np. w odniesieniu do „wybornych owoców”, „urodzajnej gleby” czy „szlachetnych pereł” (Mt 3:10; 13:8, 45). Tutaj słowo to oznacza, że Jezus jest wspaniałym, dobrym, znakomitym pasterzem.
życie: Lub „duszę”. Znaczenie występującego tu greckiego słowa psyché, oddawanego w wielu przekładach Biblii słowem „dusza”, zależy od kontekstu. W tym miejscu odnosi się ono do życia Jezusa, które on jako wspaniały pasterz oddaje dobrowolnie za swoje owce (zob. Słowniczek pojęć, „Dusza”).
Człowiek najęty: Stado owiec miało dużą wartość, dlatego dbał o nie zazwyczaj właściciel, jego dzieci lub krewni (Rdz 29:9; 30:31; 1Sm 16:11). Właściciel mógł też do tej pracy kogoś nająć. Jednak dla takiego wynajętego pracownika często bardziej liczyła się zapłata, a nie lojalność wobec właściciela stada czy troska o owce (por. Hi 7:1, 2). W Biblii zajmowanie się owcami w sensie przenośnym oznacza dbanie, chronienie i odżywianie sług Boga przyrównanych do owiec (Rdz 48:15). Duchowi pasterze w zborze chrześcijańskim muszą unikać nastawienia „najętego pracownika” (Jn 10:13). Starają się natomiast naśladować przykład Jehowy, który jest troskliwym Pasterzem swojego ludu (Ps 23:1-6; 80:1; Jer 31:10; Eze 34:11-16), oraz ofiarną miłość, jaką przejawiał Jezus, „wspaniały pasterz” (Jn 10:11, 14; Dz 20:28, 29; 1Pt 5:2-4).
życie: Lub „duszę” (zob. komentarz do Jn 10:11).
przyprowadzić: Lub „prowadzić”. Użyty tu grecki czasownik ágo w zależności od kontekstu może znaczyć „przyprowadzić” lub „prowadzić”. W pewnym greckim manuskrypcie datowanym na ok. 200 r. n.e. pojawia się pokrewne słowo (synágo), które często jest tłumaczone na „zebrać”. Jako Wspaniały Pasterz, Jezus zgromadza, prowadzi, ochrania i karmi owce, które należą do tej owczarni (w Łk 12:32 nazwanej „małą trzódką”), oraz drugie owce. Obie grupy tworzą jedną trzodę pod przewodnictwem jednego pasterza. Ten obraz słowny podkreśla jedność, którą mieli się cieszyć naśladowcy Jezusa.
słuchać: Tutaj grecki odpowiednik wyrazu „słuchać” może się odnosić do „zwracania uwagi na słyszane słowa, zrozumienia ich i podjęcia odpowiedniego działania”.
życie: Lub „duszę”. Znaczenie występującego tu greckiego słowa psyché, oddawanego w wielu przekładach Biblii słowem „dusza”, zależy od kontekstu. W tym miejscu odnosi się ono do życia, które Jezus dobrowolnie daje na ofiarę (zob. Słowniczek pojęć, „Dusza”).
Święto Poświęcenia: Hebrajska nazwa tego święta to Chanuka (chanukkáh), co znaczy „poświęcenie; oddanie do użytku”. Obchody tego święta trwały osiem dni — zaczynały się 25 dnia miesiąca kislew, w okolicach przesilenia zimowego (zob. komentarz do słów pora zimowa w tym wersecie oraz Dodatek B15) — i upamiętniały ponowne poświęcenie świątyni w Jerozolimie w 165 r. p.n.e. Syryjski król Antioch IV Epifanes, chcąc wyrazić pogardę dla Jehowy, Boga Żydów, zbezcześcił Jego świątynię. Między innymi zbudował ołtarz na wielkim ołtarzu, na którym wcześniej składano codzienne całopalenia. Dnia 25 kislew 168 r. p.n.e., żeby dopełnić profanacji, Antioch ofiarował na tym ołtarzu świnię i wywarem z jej mięsa spryskał całą świątynię. Spalił jej bramy, zburzył komnaty kapłanów oraz wyniósł złoty ołtarz, stół na chleby pokładne i złoty świecznik. Następnie poświęcił świątynię Jehowy pogańskiemu bogu Zeusowi Olimpijskiemu. Dwa lata później Juda Machabeusz odbił miasto i świątynię. Oczyszczono ją, a potem na nowo poświęcono 25 kislew 165 r. p.n.e. — dokładnie trzy lata po złożeniu przez Antiocha odrażającej ofiary dla Zeusa. Wznowiono wtedy codzienne składanie całopaleń dla Jehowy. W natchnionych Pismach nie powiedziano wprost, że to Jehowa dał Judzie Machabeuszowi zwycięstwo i pokierował nim, żeby odnowił świątynię. Jednak Jehowa już wcześniej posługiwał się ludźmi z narodów, np. Cyrusem Persem, do realizacji pewnych zamierzeń związanych z oddawaniem Mu czci (Iz 45:1). Dlatego rozsądny wydaje się wniosek, że do spełnienia swojej woli Jehowa mógł posłużyć się człowiekiem należącym do narodu wybranego. Z Biblii wynika, że aby mogły spełnić się proroctwa dotyczące Mesjasza, jego służby i złożonej przez niego ofiary, świątynia musiała istnieć i musiała w niej być pełniona służba. Ponadto kapłani z plemienia Lewiego mieli składać ofiary aż do czasu, gdy Mesjasz złoży większą ofiarę — odda życie za ludzkość (Dn 9:27; Jn 2:17; Heb 9:11-14). Naśladowcom Chrystusa nie polecono obchodzić Święta Poświęcenia (Kol 2:16, 17). Jednak nigdzie nie znajdujemy wzmianki, żeby Jezus albo jego uczniowie potępiali obchodzenie tego święta.
pora zimowa: Chodzi o zimę 32 r. n.e., a więc ostatnią zimę w trakcie ziemskiej służby Jezusa. Święto Poświęcenia obchodzono w miesiącu kislew, czyli miesiącu dziewiątym (listopad/grudzień). W 32 r. pierwszy dzień tego święta, 25 kislew, wypadał w połowie grudnia (zob. Dodatek B15). Żydzi wiedzieli, że to święto jest obchodzone w zimie. Dlatego wzmianka o „porze zimowej” dotyczy zapewne warunków pogodowych, a nie pory roku, i wskazuje na powód, dla którego Jezus postanowił nauczać w osłoniętym miejscu — w „kolumnadzie Salomona” (Jn 10:23). Można się tam było schronić przed silnym wsch. wiatrem wiejącym zimą (zob. Dodatek B11).
trzymał nas: Lub „trzymał nasze dusze”. Znaczenie występującego tu greckiego słowa psyché, oddawanego w wielu przekładach Biblii słowem „dusza”, zależy od kontekstu. Czasami słowo to może być odpowiednikiem zaimka osobowego. Inne przykłady takiej konstrukcji w Chrześcijańskich Pismach Greckich: zob. komentarze do Mt 26:38 i Łk 1:46 (zob. Słowniczek pojęć, „Dusza”).
Ci, których dał mi Ojciec, są cenniejsi niż wszystko inne: To zdanie występuje w nieco innych wersjach w greckich manuskryptach oraz przekładach na inne języki. Niektóre manuskrypty zawierają wersję, którą można oddać: „Mój Ojciec, który mi ich dał, jest większy niż oni wszyscy”, ale wielu uczonych uważa, że wersja występująca w tekście głównym tego przekładu najprawdopodobniej odpowiada pierwotnemu tekstowi.
stanowimy jedno: Lub „pozostajemy w jedności”. Jezus wskazuje tu, że on i jego Ojciec są zjednoczeni w zapewnianiu ochrony osobom o usposobieniu owiec i że razem prowadzą je do życia wiecznego. Ojciec i Syn wspólnie zapewniają im pasterską opiekę. Obaj w równym stopniu interesują się pomyślnością owiec i dbają o to, żeby nikt ich Im nie odebrał (Jn 10:27-29; por. Eze 34:23, 24). W Ewangelii według Jana często jest mowa o jedności Ojca i Syna w działaniu, zamiarach i celach. Występujące w tym wersecie greckie słowo, które znaczy „jedno”, jest rodzaju nijakiego, co wskazuje właśnie na jedność (gdyby było rodzaju męskiego, wskazywałoby na jedną osobę). Jasno stąd wynika, że Jezus i jego Ojciec są „jednym” w działaniu, razem współpracują, a nie że są jedną osobą (Jn 5:19; 14:9, 23). Jezus nie mówi tu więc, że ma taką samą pozycję jak Bóg, ale wskazuje na jedność Ich celów i działań, co potwierdza porównanie tej wypowiedzi ze słowami modlitwy zapisanej w 17 rozdziale Ewangelii według Jana (Jn 10:25-29; 17:2, 9-11). Szczególnie podkreśla to prośba Jezusa, żeby jego naśladowcy ‛stanowili jedno, tak jak on z Ojcem stanowią jedno’ (Jn 17:11). Kiedy w rozdziałach 10 i 17 jest mowa o jedności, chodzi o taką samą jedność (zob. komentarze do Jn 17:11, 21; 1Ko 3:8).
w waszych Pismach: Dosł. „w waszym Prawie”. To sformułowanie odnosi się do całych Pism Hebrajskich, a nie tylko do Prawa Mojżeszowego. Zacytowane po nim słowa pochodzą z Ps 82:6. W podobnym znaczeniu słowo „Pisma” występuje w Jn 15:25, a słowo „Prawo” w Jn 12:34.
bogami: Lub „niczym bogowie”. Jezus cytuje tutaj Ps 82:6, gdzie hebrajskie słowo ʼelohím („bogowie”) zostało użyte w odniesieniu do izraelskich sędziów. Byli oni „bogami”, bo w pewnym zakresie reprezentowali Boga i byli Jego rzecznikami. Podobnie Mojżesz miał być dla Aarona i faraona „jak Bóg” (Wj 4:16, przyp.; 7:1, przyp.).
w jedności z: Dosł. „w”. W tym miejscu grecki przyimek en wskazuje na bliskie relacje. Użycie tego przyimka jest szczególnie godne uwagi w księgach spisanych przez Jana i Pawła (Gal 1:22, NŚ, 1997; 3:28; Ef 2:13, 15). W 1Jn 4:13, 15 odnosi się on do więzi łączącej chrześcijan z Bogiem. Sposób użycia tego przyimka w Jn 17:20-23, gdzie występuje on pięć razy, również przemawia za tłumaczeniem „w jedności z”.