Pogląd biblijny

„Będziesz ze mną w raju” — Gdzie? Kiedy?

Z PEWNEGO sprawozdania historycznego wynika, że na krótko przed śmiercią Chrystusa wiszący obok niego na palu złoczyńca powiedział: „Jezusie, pamiętaj o mnie, gdy przyjdziesz do swego królestwa”. Chociaż ten złoczyńca miał umrzeć jeszcze przed zachodem słońca, Jezus odpowiedział: „Zaprawdę mówię ci dziś będziesz ze mną w Raju” (Łuk. 23:42, 43, według The Riverside New Testament [1934] w tłum. prof. W. G. Ballantine’a).

Jaki raj miał na myśli Jezus? Czy raj na ziemi, w którym może i ty chciałbyś żyć, czy coś innego? Warto się też zastanowić nad następującą kwestią: Kiedy ów złoczyńca lub inni ludzie mieli się znaleźć w raju? Co Jezus miał na myśli, mówiąc „dziś”? Odpowiedzi na te pytania mogą dotyczyć twojej nadziei i przyszłości, a także nadziei i przyszłości twej rodziny.

RAJ — GDZIE?

Z wypowiedzi duchownych i biblistów komentujących słowa Jezusa z Ewangelii według Łukasza 23:43 wynika, że różnią się w swoich zapatrywaniach na to, co Chrystus miał na myśli, gdy mówił o raju. 1. Niektórzy teologowie utrzymują, że Jezus wyrażał panujący wśród Żydów pogląd, jakoby umarli oczekujący na zmartwychwstanie przebywali w części Szeolu (grobu) zwanej „rajem”. 2. Inni stanowczo twierdzą, jakoby Jezus obiecywał złoczyńcy, że jeszcze w tym samym dniu obaj będą w niebie. 3. Jeszcze inni mówią, że Jezus miał na myśli ziemski raj, taki jak ogród Eden. A co ty o tym sądzisz, biorąc pod uwagę, że to dotyczy również ciebie?

Zastanówmy się nad pierwszym z wymienionych poglądów, według którego raj jest częścią grobu (po hebrajsku Szeolu, po grecku Hadesu). Typowa jest pod tym względem wypowiedź niemieckiego tłumacza Biblii L. Albrechta, który twierdzi, że mówiąc o „raju” Jezus miał na myśli „to miejsce w krainie umarłych, gdzie dusze sprawiedliwych oczekują zmartwychwstania”. Jest to pogląd dość rozpowszechniony, ponieważ z dawnej literatury żydowskiej wynika, że w pewnym okresie rabini uczyli, jakoby w Szeolu było jakieś lepsze miejsce dla tych, którzy zmarli w stanie Bożej łaski. W The New International Dictionary of New Testament Theology (Nowy międzynarodowy słownik teologii Nowego Testamentu) podano następujące wyjaśnienie pochodzenia tej nauki: „W miarę przenikania g[reckiej] doktryny o nieśmiertelności duszy raj staje się miejscem zamieszkania sprawiedliwych podczas ich stanu przejściowego”.

Nasuwa się tu jednak pytanie: Czy dzisiaj można mieć pewność, że taki pogląd na raj był rozpowszechniony wśród Żydów, gdy Jezus żył na ziemi? A gdyby nawet tak było, to przecież o raju nie mówił żydowski złoczyńca, tylko Jezus. Decydujące znaczenie ma więc to, co Syn Boży wiedział z Pism Hebrajskich. Pomyśl: Czy Jezus kiedykolwiek aprobował żydowskie baśnie lub nauki pogańskie? Czy uważasz, że Chrystus przyjąłby pogląd oparty na głoszonej przez pogańskich Greków nauce o nieśmiertelności duszy?

W Piśmie Świętym słowo Hades (albo Szeol) nie odnosi się do podziemnego świata z greckiej mitologii, tylko do powszechnego grobu ludzkości. Ponadto z Biblii dowiadujemy się, że umarli nie mają świadomości (Ps. 146:3, 4; Kazn. 9:5, 10; Jana 11:11-14). A więc Jezus i ów złoczyńca znaleźli się po śmierci w grobie, gdzie pozbawieni świadomości byli niezdolni do odczuwania czegokolwiek. Wspominając o raju, Chrystus nie mógł więc mieć na myśli jakiejś wyimaginowanej części Szeolu czy Hadesu, w której można by zaznawać szczęścia. Poza tym Biblia mówi, że dzięki cudowi Bożemu Jezus został trzeciego dnia wskrzeszony z Hadesu, ale nie ma w niej żadnej wzmianki o wskrzeszeniu złoczyńcy (Dzieje 2:31, 32).

A co powiedzieć o drugim poglądzie, jakoby Jezus obiecał złoczyńcy pójście do nieba? Profesor teologii Ulrich Wilckens tak pisze na temat Łukasza 23:43: „Wspomniane przez Jezusa ‛królestwo’ to odnowiony raj w czasie końca, niebiańska dziedzina wiecznotrwałej bliskości Boga”. Czy sądzisz, że taka interpretacja jest rozsądna lub oparta na Piśmie Świętym?

Z Biblii wynika, że żaden człowiek, nie wyłączając apostołów, nie mógł dostąpić życia w niebie, dopóki Jezus nie złożył swego życia w ofierze i nie wstąpił do nieba, „otwierając” w ten sposób do niego drogę (Hebr. 10:12, 19, 20; 1 Kor. 15:20, 23). A zatem dopiero w dniu Pięćdziesiątnicy 33 roku n.e., 10 dni po wniebowstąpieniu Jezusa, został wylany duch święty, żeby uczniowie mogli „narodzić się powtórnie”, co było warunkiem pójścia do nieba (Jana 3:3, 5; Dzieje 1:3-9; 2:1-4). Złoczyńca powieszony na palu obok Chrystusa zmarł ponad miesiąc przed wylaniem ducha świętego, nie mógł więc „narodzić się powtórnie”. Nie mógł też być powołany do Królestwa niebiańskiego, skoro nie został tam powołany nawet Jan Chrzciciel, który również zmarł przed złożeniem Chrystusowej ofiary stanowiącej podstawę do dostąpienia życia w niebie (Mat. 11:11).a

A zatem każdy z wyżej omówionych poglądów teologicznych nastręcza jakieś problemy. Jezuita George MacRae pisze: „Od czasu działalności Ojców Kościoła komentatorzy Ewangelii Łukasza nie mogą dojść do porozumienia”. Ale czy to znaczy, że nie można zrozumieć obietnicy Jezusa, która zgodnie z wolą Boga znalazła się w Biblii?

Wypada tu zaznaczyć, że niektórzy czołowi bibliści łączą słowo „dziś” z pierwszą częścią wypowiedzi Jezusa. Na przykład J. B. Rotherham tak tłumaczy ten werset: „Doprawdy, mówię ci dziś: Ze mną będziesz w Raju” (Wśród przekładów na język angielski podobnie brzmią wersje G. Lamsy i dra W. Curetona, a wśród przekładów niemieckich — wersje Michaelisa i Reinhardta).b Ale czy Jezus tak powiedział i właśnie to miał na myśli?

PROBLEM INTERPUNKCJI

Biorąc pod uwagę gramatykę tego tekstu greckiego, można tu umieścić przecinek (lub dwukropek) zarówno przed słowem „dziś”, jak i po nim. Ale gdzie postawił przecinek sam Łukasz, który napisał to zdanie? Otóż nie postawił żadnego! Profesor Oscar Paret wyjaśnia, że pismo greckie, którym napisano „Nowy Testament”, „składa się wyłącznie z dużych liter (...) luźno rozmieszczonych obok siebie bez jakichkolwiek znaków interpunkcyjnych oddzielających słowa i zdania. Pismo to stosowano w literaturze greckiej aż do IX stulecia n.e.”. Dlatego profesor języka hebrajskiego i greckiego W. G. Ballantine nie postawił w swoim tłumaczeniu tej wypowiedzi Jezusa żadnych znaków interpunkcyjnych: „Zaprawdę mówię ci dziś będziesz ze mną w Raju” (The Riverside New Testament).

Niektórzy twierdzą jednak, że z wyrażeniem „Zaprawdę mówię ci” nie można łączyć słowa „dziś”. Czy słusznie? Oto, co pisze na ten temat dr George Lamsa:

„Zgodnie z aramejskim sposobem wypowiadania się, akcent wypada w tym wersecie na słowie ‛dziś’ i powinno się go czytać [tak jak w „The New World Translation”]: ‛Zaprawdę mówię ci dziś: będziesz ze mną w Raju’. (...) Cechą charakterystyczną stosowanego na Wschodzie sposobu wypowiadania się jest zaznaczanie, że obietnicę uczyniono w określonym dniu i że na pewno będzie ona spełniona” („Gospel Light from Aramaic on the Teachings of Jesus” [Ewangeliczne nauki Jezusa w świetle języka aramejskiego]).

W Pismach Hebrajskich znajdujemy niejeden przykład takiej uroczystej wypowiedzi zawierającej słowo „dziś” (Zach. 9:12; Powt. Pr. 4:26, 39, jak również 40 dalszych przykładów w samej tylko Księdze Powtórzonego Prawa).

Ponadto w The Companion Bible powiedziano, że w obietnicy Jezusa zasługuje na uwagę brak greckiego wyrazu hoti odpowiadającego spójnikowi „że”. Gdyby ten werset brzmiał: ‛Powiadam ci, że dziś (...)’ albo ‛Powiadam ci dziś, że (...)’ sens byłby łatwy do uchwycenia. Ponieważ brak tu spójnika że, „związek ze słowem ‛dziś’ trzeba określić na podstawie kontekstu”.c

NA JAKI RAJ WSKAZUJE KONTEKST?

Na co wskazuje kontekst? I jaki to ma związek z twoją nadzieją na przyszły raj?

Po wyżej omówionym wyjaśnieniu czytamy dalej w The Companion Bible:

„Gdy Mesjasz obejmie panowanie, Jego Królestwo przemieni ziemię obiecaną w Raj. (...) Prośba [złoczyńcy] dotyczyła przyjścia Pana i Jego Królestwa; a skoro Pan bezpośrednio na to odpowiedział, więc obietnica musi się odnosić do tego przyjścia i do tego Królestwa, a nie do czegoś, co miało się wydarzyć w dniu, w którym te słowa zostały wypowiedziane”.

Podobnie pisze w uwadze marginesowej do Łukasza 23:43 tłumacz Biblii L. Reinhardt: „Spotykane obecnie [w większości przekładów biblijnych] stawianie znaków przestankowych w tym wersecie jest niewątpliwie błędne i całkowicie sprzeczne ze sposobem myślenia Chrystusa i owego złoczyńcy. (...) [Jezus] na pewno nie miał na myśli raju jako wydzielonej części krainy umarłych, tylko przywrócenie raju na ziemi”.

Gdy 1900 lat temu Jezus dał tę obietnicę złoczyńcy, nie nadszedł jeszcze czas ustanowienia nad ziemią mesjańskiego Królestwa (Obj. 11:15; Dzieje 1:6, 7). Natomiast z dzisiejszych wydarzeń historycznych spełniających proroctwa biblijne wynika, że już niedługo nadejdzie chwila, gdy Chrystus, jako sprawujący władzę król, usunie z ziemi niegodziwość (Mat. 24:3-22). Wówczas nasza planeta stanie się rajem i spełnią się mesjańskie proroctwa, które z pewnością mógł dobrze znać ów żydowski złoczyńca. Dzięki cudowi zmartwychwstania wiele osób, w tym również ten złoczyńca, powstanie do życia w ziemskiej dziedzinie Królestwa. W ten sposób spełnią się wypowiedziane dawno temu słowa Jezusa: „Zaprawdę powiadam ci dziś: Będziesz ze mną w Raju”.

[Przypisy]