Młodzi ludzie pytają:
Dlaczego tracę przyjaciół?
„Miałyśmy z przyjaciółką wiele wspólnych zainteresowań i zajęć, lubiłyśmy spędzać razem czas. Ale nagle nasze stosunki zaczęły coraz bardziej się ochładzać. Byłam tym naprawdę przygnębiona” (Maria).
NARESZCIE znalazłeś przyjaciela — osobę, która cię rozumie i nie osądza. Niespodziewanie jednak w waszej przyjaźni coś zaczyna się psuć. Próbujesz ją ocalić, ale bez powodzenia.
Wierny przyjaciel to bezcenny skarb (Przypowieści 18:24). A jego utrata może być bardzo bolesna. Biblia wyjawia, że Job, odtrącony przez przyjaciół, tak się uskarżał: „Bliscy moi opuścili mnie, a znajomi zapomnieli o mnie” (Hioba [Joba] 19:14, Brandstaetter). Być może z powodu nieudanej przyjaźni ciebie również ogarnęło ostatnio rozżalenie. Jak to wyraził młody człowiek imieniem Patrick, „czujesz się tak, jakby ci umarł ktoś bliski”. Ale co począć, jeśli właściwie każda zawarta przez ciebie przyjaźń się rozsypuje?
Kruche więzi przyjaźni
W książce Adolescence (Dojrzewanie) Eastwood Atwater zauważa, że przyjaźni nastolatków „często towarzyszą burze uczuć, nagłe, dramatyczne zmiany, a w wypadku zerwania — rozgoryczenie”. Dlaczego te związki są tak kruche? Między innymi dlatego, że w miarę dorastania twoje uczucia, poglądy, cele i zainteresowania zaczynają się zmieniać (porównaj 1 Koryntian 13:11). Pod pewnymi względami możesz wyprzedzać swych rówieśników, a pod innymi pozostawać w tyle.
Zatem dorastanie niekiedy pociąga za sobą stopniowy zanik więzi łączącej przyjaciół — i to nie przez wzajemne urazy, lecz wskutek pogłębiającej się rozbieżności celów, zainteresowań i uznawanych wartości. Takie zakończenie przyjaźni może ci nawet wyjść na dobre. Z wiekiem zaczniesz coraz poważniej traktować sprawy duchowe i pewnie dojdziesz do wniosku, że niektórzy dawni przyjaciele nie mieli na ciebie dobrego wpływu (1 Koryntian 15:33). Zależy ci na nich, ale ich towarzystwo nie sprawia ci tyle przyjemności, co kiedyś.
Trucizna dla przyjaźni
Ale co wtedy, gdy ciągle tracisz przyjaciół, choć wcale tego nie chcesz? Mówiąc otwarcie, może to oznaczać, że masz wady, które powinieneś wyrugować. Trucizną dla przyjaźni bywa na przykład zazdrość. Wyobraź sobie, że twój przyjaciel jest zamożniejszy, zdolniejszy, atrakcyjniejszy i bardziej lubiany niż ty. Czy masz mu za złe, iż wzbudza większe zainteresowanie? „Zazdrość to dla kości zgnilizna” (Przypowieści 14:30, NW). „Naprawdę zazdrościłem przyjacielowi popularności i wszystkiego, co miał, a czego mnie brakowało” — przyznaje młody człowiek imieniem Keenon. „Zaważyło to na naszej przyjaźni”.
Kolejną destruktywną cechą jest niekiedy zaborczość. Jak reagujesz, gdy twój przyjaciel spędza coraz więcej czasu w towarzystwie innych, a coraz mniej w twoim? Pewna dziewczyna wyznała: „Już samo to, że któraś moja przyjaciółka rozmawia z kimś innym, budziło we mnie zazdrość”. Być może uważasz takie kontakty za zdradę.
Przyczyną zerwania przyjaźni bywa również oczekiwanie od innych doskonałości. Na przykład dowiadujesz się, że przyjaciel rozmawiał o tobie za twymi plecami albo nawet wyjawił twój sekret (Przypowieści 20:19). „Już nigdy więcej mu nie zaufam!” — wołasz z oburzeniem.
Przyjaźń — otrzymywanie czy dawanie?
Jeżeli zazdrość, zaborczość lub oczekiwanie od innych doskonałości nadwerężają twe przyjacielskie stosunki z innymi, zadaj sobie pytanie: „Czego spodziewam się po przyjaźni?” Czy sądzisz, że przyjaciel to ktoś w rodzaju sługi, gotowy na każde zawołanie spełniać twe zachcianki? Czy wyszukujesz przyjaciół wśród osób, dzięki którym mógłbyś podnieść swój prestiż, zyskać popularność bądź osiągnąć jakąś korzyść? Czy myślisz, że przyjaciel będzie oddany wyłącznie tobie i do minimum ograniczy kontakty z innymi? Jeżeli tak, to powinieneś skorygować swój pogląd na przyjaźń.
Biblia uczy, że dobre stosunki z drugimi nie wynikają z otrzymywania, lecz z dawania! Jak zanotowano w Ewangelii według Mateusza 7:12, sam Jezus Chrystus powiedział: „Wszystko, co chcecie, żeby ludzie wam czynili, wy też musicie im podobnie czynić”. Pewne oczekiwania wobec przyjaciół są zupełnie naturalne. W książce Understanding Relationships (Zrozumienie wzajemnych stosunków) przyznano: „Zazwyczaj po przyjacielu spodziewamy się szczerości i uczciwości, okazywania sympatii, zwierzania się z sekretów i kłopotów, pomocy w potrzebie, zaufania, a także (...) gotowości do przezwyciężania nieporozumień”. Ale na tym nie koniec. W książce dodano: „Ludzie oczekują takiej postawy od przyjaciela, ale są też gotowi ją odwzajemniać” (kursywa nasza).
Zwróć uwagę, jak Jezus odnosił się do bliskich mu osób. Swym uczniom powiedział: „Już nie nazywam was niewolnikami, ponieważ niewolnik nie wie, co czyni jego pan. Ale ja nazwałem was przyjaciółmi”. Czy jednak darzył swych uczniów przyjaźnią za to, co mogli dla niego zrobić? Wprost przeciwnie, oznajmił bowiem: „Nikt nie ma miłości większej niż ta, gdy ktoś daje swą duszę za swoich przyjaciół” (Jana 15:13, 15). Otóż to! Właściwą podstawą przyjaźni jest ofiarna miłość! Dzięki niej przyjaźń może przetrwać wszelkie konflikty i trudności.
Kiedy coś się zaczyna psuć
Wyobraź sobie na przykład, że twój przyjaciel przewyższa cię majątkiem, inteligencją lub talentem. Niesamolubna miłość pomoże ci się z tego cieszyć wraz z nim. Przecież zgodnie ze słowami Biblii „miłość nie jest zazdrosna” (1 Koryntian 13:4).
Albo załóżmy, iż przyjaciel powiedział lub zrobił coś, co zraniło twe uczucia. Czy to musi oznaczać koniec waszej przyjaźni? Niekoniecznie. Apostoł Paweł bardzo się zawiódł na swym przyjacielu Marku, który opuścił go w podróży misjonarskiej. Był tak rozczarowany, że odmówił zabrania go ze sobą na następną wyprawę! W tej kwestii doszło nawet do ostrej wymiany zdań między apostołem a kuzynem Marka, Barnabasem. Ale po latach Paweł ciepło się wypowiadał o Marku i nawet zaprosił go do Rzymu, by mu usługiwał. Najwyraźniej udało im się zażegnać nieporozumienie (Dzieje 15:37-39; 2 Tymoteusza 4:11).
Dlaczego nie miałbyś spróbować postąpić podobnie, gdy w twych stosunkach z przyjaciółmi coś zaczyna się psuć? Nie czekaj, aż sytuacja się zaogni (Efezjan 4:26). Zanim wyciągniesz pochopne wnioski lub wystąpisz z ostrymi zarzutami, wysłuchaj, co ma do powiedzenia przyjaciel (Przypowieści 18:13; 25:8, 9). Może zaszło nieporozumienie. A jeżeli rzeczywiście okazał brak rozwagi? Pamiętaj, że jest tylko człowiekiem (Psalm 51:7; 1 Jana 1:10). Przecież każdemu z nas zdarza się powiedzieć lub zrobić coś, czego później żałujemy (porównaj Kaznodziei 7:21, 22).
Możesz jednak otwarcie wyrazić, jaką przykrość sprawiło ci postępowanie przyjaciela. Niewykluczone, że pobudzi go to do szczerych przeprosin. Miłość „nie prowadzi rachunku krzywdy”, więc pewnie uda ci się zapomnieć o całej sprawie (1 Koryntian 13:5). Spoglądając wstecz na utraconą przyjaźń, Keenon opowiada: „Gdybym miał zacząć wszystko od początku, nie spodziewałbym się po przyjacielu doskonałości. Chętniej bym go wysłuchiwał, wspierał i nie wyolbrzymiał jego wad. Dziś wiem, że o trwałości przyjaźni decyduje wspólne przetrzymywanie prób i kryzysów”.
Ale co wtedy, gdy przyjaciel nie spędza już z tobą tyle czasu, co dawniej, albo nie tyle, ile byś chciał? Być może jesteś zbyt zaborczy i chcesz całkowicie zawładnąć jego czasem i uwagą. Mogłoby to popsuć wasze stosunki. Ludzie tworzący udane związki dają sobie nawzajem pewną miarę swobody (porównaj Przypowieści 25:17). Zostawiają sporo miejsca na kontakty z innymi. Zresztą Biblia zachęca chrześcijan do ‛rozszerzania’ kręgu bliskich znajomych (2 Koryntian 6:13). Jeżeli przyjaciel tak właśnie czyni, nie powinieneś poczytywać mu tego za nielojalność.
W rzeczywistości zbytnie uzależnienie się od jednej osoby jest wręcz niewskazane (Psalm 146:3). Mądrze postąpisz, zawierając przyjaźnie również z ludźmi spoza grona twych rówieśników, takimi jak rodzice, starsi zboru lub inni troskliwi i odpowiedzialni dorośli. Ana wyjawia ze wzruszeniem: „Moją najlepszą przyjaciółką jest mama. Mogę z nią porozmawiać absolutnie o wszystkim”.
Przyjaźń może być trwała!
W Liście 1 Piotra 3:8 Biblia mówi: „W końcu wszyscy bądźcie podobnie usposobieni, okazując wzajemne zrozumienie, żywiąc uczucie braterskie, będąc tkliwie współczujący, pokornego umysłu”. Przejawiaj zatem życzliwość i współczucie, trzymaj się zasad moralnych i okazuj szczerą troskę o innych, a zawsze będziesz zjednywać sobie przyjaciół! Umacnianie przyjaźni wymaga oczywiście pracy i konsekwencji. Ale taki trud się opłaca.
Warto zwrócić uwagę na biblijną relację o Dawidzie i Jonatanie. Łączyła ich niezwykła przyjaźń (1 Samuela 18:1). Nie pozwolili, by zniszczyły ją wady charakteru lub małostkowa zazdrość. Zawdzięczali to temu, że obaj ponad wszystko inne stawiali przyjaźń z Jehową Bogiem i lojalność względem Niego. Postępuj tak samo, a nie utracisz bogobojnych przyjaciół!
[Ilustracje na stronie 26]
Przyjaźń często kończy się wtedy, gdy ktoś zaczyna uważać stosunki przyjaciela z innymi za nielojalność