Zmierzch epoki rdzennych mieszkańców Ameryki
KTÓŻ nie oglądał klasycznego westernu? Ludziom na całym świecie znany jest Wyatt Earp, Buffalo Bill, Samotny Jeździec, a z Indian — Geronimo, Siedzący Byk, Szalony Koń, wódz Józef i jeszcze wielu innych bohaterów. Ale w jakim stopniu obraz przedstawiany w hollywoodzkich filmach jest prawdziwy? I czy Indian ukazano w nich bezstronnie?
W związku z dokonanym przez Europejczyków podbojem rdzennych mieszkańców Ameryki Północnej (Indian)a nasuwają się jeszcze inne pytania: Czy w książkach historycznych przedstawiono Indian obiektywnie? Czy z ich dziejów wypływa jakaś nauka dotycząca chciwości, tyranii, rasizmu i okrucieństwa? Jaka jest prawda o Indianach i kowbojach?
Ostatnia bitwa Custera i masakra nad Wounded Knee
W roku 1876 Siedzący Byk, szaman z plemienia Lakotów (należącego do trzech głównych grup Siuksów), był jednym z dowódców w słynnej bitwie nad rzeką Little Bighorn w stanie Montana. Pułkownik Custer o przydomku „Długie Włosy” myślał, że ma do czynienia z 1000 wojowników z plemienia Siuksów i Czejenów, których łatwo pokona ze swymi 650 żołnierzami. Bardzo się jednak przeliczył. Przyszło mu się zmierzyć chyba z największą w historii armią indiańską, liczącą około 3000 wojowników.
Custer podzielił swój Siódmy Pułk Kawalerii na trzy pododdziały. Na czele jednej z tych grup, nie czekając na pomoc dwóch pozostałych, natarł na obóz indiański od strony, którą uznał za słabą. Indianie, pod wodzą Szalonego Konia, Galla i Siedzącego Byka, pozbawili życia Custera i około 225 żołnierzy tworzących jego pododdział. Chociaż zwycięstwo Indian okazało się tymczasowe, dla armii amerykańskiej i tak było sromotną porażką. Ale zaledwie po 14 latach nadeszła okrutna zemsta.
Jakiś czas po tamtej bitwie Siedzący Byk się poddał. Wbrew wcześniejszym obietnicom nie został ułaskawiony, lecz osadzony na pewien okres w Forcie Randall na terytorium Dakoty. W starszym wieku występował przed publicznością w objazdowym programie rewiowym Buffalo Billa zatytułowanym Dziki Zachód. Był wtedy już tylko cieniem znamienitego wodza i wpływowego szamana.
W roku 1890 Siedzący Byk (w narzeczu Lakotów — Tatanka Iyotake) zginął od strzałów indiańskich policjantów, którzy mieli go aresztować. Zabójcy, porucznik Bycza Głowa i sierżant Czerwony Tomahawk, należeli do szczepu Siuksów, a ze względu na noszone odznaki policyjne przylgnęło do nich miano „Metalowych Piersi”.
Tego samego roku opór Indian wobec dominacji białego człowieka został w końcu złamany podczas masakry nad strumieniem Wounded Knee, płynącym przez amerykańskie Wielkie Równiny. Za pomocą szybkostrzelnych działek Hotchkissa wojska rządowe zabiły wtedy około 320 uciekających Siuksów — mężczyzn, kobiety i dzieci. Żołnierze chlubili się, że jest to zemsta za wymordowanie ich towarzyszy broni, Custera i jego ludzi, na wzgórzach wokół rzeki Little Bighorn. W ten sposób dobiegł końca przeszło dwustuletni okres walk i potyczek między kolonistami opanowującymi Amerykę a podbijanymi plemionami rdzennych mieszkańców.
Ale skąd w ogóle Indianie wzięli się w Ameryce Północnej? Jakie życie wiedli, zanim biały człowiek postawił stopę na tym kontynencie?b Dlaczego w końcu ponieśli klęskę, tracąc niezależność? I jak przedstawia się aktualna sytuacja Indian w kraju zdominowanym przez potomków dawnych imigrantów z Europy? Te i inne zagadnienia zostaną omówione w kolejnych artykułach.
[Przypisy]
a Chociaż obecnie niektórzy wolą wyrażenie „rdzenny Amerykanin”, w wielu źródłach wciąż występuje słowo „Indianin”. W naszych artykułach określeń tych będziemy używać zamiennie. Kiedy Kolumb przybył na terytorium zwane obecnie Indiami Zachodnimi, sądził, że dotarł do Indii, toteż pomyłkowo nazwał miejscową ludność „Indianami”.
b Niniejsza seria poświęcona jest tylko Indianom Ameryki Północnej. W późniejszych numerach tego czasopisma przedstawimy Indian Ameryki Środkowej i Południowej, między innymi Azteków, Majów, Inków i Olmeków.
[Ilustracja na stronie 3]
Chowanie poległych nad Wounded Knee
[Prawa własności]
Montana Historical Society