PRZEBŁAGANIE

Biblijny termin oznaczający zakrycie grzechów. W Pismach Hebrajskich występuje wielokrotnie, zwłaszcza w księgach Kapłańskiej i Liczb. Hebrajskie kafár, czyli „dokonać przebłagania”, pierwotnie znaczyło prawdopodobnie „pokryć; zakryć”, a być może także „wymazać”.

Człowiek a potrzeba przebłagania. Przebłaganie, czyli zakrycie przewinień, jest potrzebne ludziom z powodu odziedziczonego grzechu (1Kl 8:46; Ps 51:5; Kzn 7:20; Rz 3:23), którym obciążyli się sami — Bóg nie ponosił za to żadnej odpowiedzialności (Pwt 32:4, 5). Adam utracił doskonałość oraz możliwość życia wiecznego i przekazał swym potomkom grzech oraz śmierć (Rz 5:12). Na wszystkich więc zaciążył wyrok śmierci. Jeżeli ludzkość miała odzyskać widoki na życie wieczne, to zgodnie z zasadą ekwiwalentu (równoważności), którą Jehowa później włączył do Prawa Mojżeszowego, trzeba było dokonać odpowiedniego przebłagania za to, co utracił Adam (Pwt 19:21).

W Biblii słowo „przebłaganie” zawiera przede wszystkim myśl o dawaniu w zamian za coś czegoś równowartościowego, co stanowi dokładną rekompensatę („zakrycie”) za daną rzecz. A zatem zadośćuczynienie za coś zagubionego lub utraconego musi pokryć wartość tego przedmiotu, być jego dokładnym ekwiwalentem. Nie może być ani za duże, ani za małe. Oczywiście żaden niedoskonały człowiek nie może dać niczego, co zakryłoby grzech, nie może dokonać za niego przebłagania, które pozwalałoby przywrócić ludziom doskonałe życie (Ps 49:7, 8). Należyte przebłaganie za to, co utracił Adam, wymagało dostarczenia takiej ofiary za grzech, której wartość dokładnie odpowiadałaby doskonałemu życiu ludzkiemu.

Pierwowzorem tej wznioślejszej ofiary przebłagalnej były ofiary, których składanie Jehowa Bóg zalecił Izraelitom. To Jehowa, a nie człowiek, decyduje i wyjawia, co jest potrzebne do dokonania przebłagania za grzech odziedziczony przez ludzi i wyzwolenia ich od wynikającego z niego wyroku śmierci.

Ofiary przebłagalne. Bóg polecił Izraelitom dokonywać przebłagania przez składanie darów ofiarnych za grzech (Wj 29:36; Kpł 4:20). Szczególne znaczenie miał doroczny Dzień Przebłagania, w którym arcykapłan składał ofiary ze zwierząt i dokonywał przebłagania za siebie, za pozostałych Lewitów i za plemiona niekapłańskie (Kpł 16). Zwierzęta ofiarne miały być bez skazy, co obrazowało doskonałość ich wznioślejszego odpowiednika. A konieczność poświęcenia życia zwracała uwagę na ogromną wartość przebłagania, które wymagało przelania krwi (Kpł 17:11). Zarówno dary ofiarne, jak i inne elementy corocznego Dnia Przebłagania dobitnie uprzytamniały Izraelitom, że są grzeszni i potrzebują takiej ofiary przebłagalnej, która by całkowicie usunęła grzech. Nie mogły tego jednak zapewnić ofiary ze zwierząt, które przecież są niższą formą życia i zostały ludziom podporządkowane (Rdz 1:28; Ps 8:4-8; Heb 10:1-4; zob. DARY OFIARNE; DZIEŃ PRZEBŁAGANIA).

Przebłaganie dzięki ofierze Chrystusa Jezusa. Chrześcijańskie Pisma Greckie wyraźnie łączą rzeczywiste przebłaganie za grzechy ludzkie z osobą Jezusa Chrystusa. W nim znalazły spełnienie pierwowzory i cienie zawarte w Prawie Mojżeszowym, ponieważ właśnie na niego wskazywały różne ofiary ze zwierząt. Jezus, będąc człowiekiem doskonałym i bezgrzesznym, stał się darem ofiarnym za grzech wszystkich potomków Adama, umożliwiającym ostateczne uwolnienie ich od dziedzictwa grzechu i śmierci (2Ko 5:21). Chrystus „złożył na zawsze jedną ofiarę za grzechy” (Heb 10:12) i bezspornie jest „Barankiem Bożym, który usuwa grzech świata” (Jn 1:29, 36; 1Ko 5:7; Obj 5:12; 13:8; por. Iz 53:7). Do uzyskania przebaczenia niezbędne jest przelanie krwi (Heb 9:22), a chrześcijan, którzy ‛chodzą w świetle’, zapewniono, że ‛krew Jezusa, Syna Bożego, oczyszcza ich z wszelkiego grzechu’ (1Jn 1:7; Heb 9:13, 14; Obj 1:5).

Doskonałe życie ludzkie Jezusa, złożone w ofierze, stanowi odpowiednik daru ofiarnego za grzech. Jest drogocenne, gdyż umożliwiło odkupienie ludzkości i uwolnienie jej od dziedzictwa grzechu i śmierci (Tyt 2:13, 14; Heb 2:9). Sam Chrystus oświadczył: „Syn Człowieczy nie przyszedł po to, by mu usługiwano, lecz by usługiwać i dać swoją duszę jako okup [gr. lýtron] w zamian za wielu” (Mk 10:45; zob. OKUP). Ponieważ był doskonały — a więc taki jak Adam przed popełnieniem grzechu — jego ofiara stanowiła dokładny odpowiednik tego, co zaprzepaścił praojciec wszystkich ludzi (Ef 1:7; 1Tm 2:5, 6).

Umożliwienie pojednania. Jehowa nie aprobuje występku, toteż grzech człowieka spowodował „rozdział” między Bogiem a ludźmi. Tylko rzeczywiste „zakrycie” tego grzechu, czyli dokonanie za niego przebłagania, mogło zasypać tę przepaść (Iz 59:2; Hab 1:13; Ef 2:3). I właśnie za pośrednictwem doskonałego człowieka Jezusa Chrystusa Bóg umożliwił grzesznej ludzkości pojednanie się z Nim. Apostoł Paweł napisał: „Radujemy się w Bogu przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa, przez którego teraz dostąpiliśmy pojednania” (Rz 5:11; zob. POJEDNANIE). Kto chce się podobać Jehowie, musi uznać, że droga do pojednania z Nim wiedzie poprzez Jezusa. Tylko w ten sposób można osiągnąć stan, jakim się cieszył Adam przed popełnieniem grzechu. Umożliwienie takiego pojednania jest przejawem miłości Bożej (Rz 5:6-10).

Zadośćuczynienie wymogom sprawiedliwości. Dokonanie przebłagania poprzez Chrystusa stanowiło też zadośćuczynienie wymogom sprawiedliwości. Jak już wspomniano, chociaż Adam po stworzeniu odznaczał się doskonałością, utracił ją wskutek grzechu i z tego powodu wraz ze swym potomstwem został przez Boga skazany na śmierć. Sprawiedliwość oraz wierność wobec prawych zasad nakazywały wykonanie tego wyroku na nieposłusznym Adamie. Ale miłość pobudziła Boga do znalezienia rozwiązania, które czyniło zadość sprawiedliwości, a zarazem — bez jej pogwałcenia — otworzyło skruszonym potomkom grzesznego Adama drogę do uzyskania przebaczenia i nawiązania pokojowych stosunków z Bogiem (Kol 1:19-23). W tym celu Jehowa „posłał swego Syna jako ofiarę przebłagalną za nasze grzechy” (1Jn 4:10; Heb 2:17). Tak więc to właśnie dokonanie przebłagania pozwala wyjednać u Boga przebaczenie i przychylność. Przebłagalna ofiara Jezusa usuwa powód, dla którego Bóg skazał człowieka na śmierć, i umożliwia okazanie mu łaski i miłosierdzia. Izraelici duchowi oraz wszyscy inni ludzie korzystający z tej ofiary zostają dzięki niej uwolnieni od zarzutu grzechu i od wyroku śmierci (Rz 6:23; 1Jn 2:1, 2).

Powyższą myśl uwydatniono w różnych wersetach biblijnych dotyczących przebłagania. Na przykład Paweł zaznaczył, że „Chrystus umarł za nasze grzechy, według Pism” (1Ko 15:3) oraz że „Chrystus przez nabycie uwolnił nas od przekleństwa Prawa, stawszy się za nas [Żydów] przekleństwem, ponieważ jest napisane: ‚Przeklęty każdy zawieszony na palu’” (Gal 3:13; Pwt 21:23). Apostoł Piotr oświadczył: „On sam we własnym ciele zaniósł nasze grzechy na pal, abyśmy skończywszy z grzechami, żyli dla prawości. I ‚jego pręgami zostaliście uzdrowieni’” (1Pt 2:24; Iz 53:5). Piotr napisał również: „Chrystus raz na zawsze umarł za grzechy, prawy za nieprawych, aby was przywieść do Boga” (1Pt 3:18).

Dowód miłości, który należy przyjąć z wiarą. Dokonanie przebłagania za odziedziczony przez ludzi grzech jest dowodem miłości Boga i Chrystusa (Jn 3:16; Rz 8:32; 1Jn 3:16). Chcąc jednak odnieść z tego pożytek, trzeba zdobyć się na szczerą skruchę i okazywać wiarę. Świadczy o tym np. okoliczność, że Jehowa nie znajdował upodobania w ofiarach mieszkańców Judy składanych z niewłaściwym nastawieniem (Iz 1:10-17). Posłał Chrystusa jako „dar ofiarny ku przebłaganiu przez wiarę w jego krew” (Rz 3:21-26). A zatem tylko ten, kto z wiarą przyjmuje udostępnioną przez Boga sposobność zakrycia grzechów za pośrednictwem Jezusa Chrystusa, może zostać wybawiony (Dz 4:12). Dla każdego zaś, kto ‛rozmyślnie trwa w grzechu po otrzymaniu dokładnego poznania prawdy, już nie pozostaje żadna ofiara za grzechy, lecz tylko jakieś straszliwe oczekiwanie sądu’ (Heb 10:26-31).