Jehowa — bezstronny „Sędzia całej ziemi”

„Ojcem nazywacie Tego, który sądzi bezstronnie każdego według jego uczynków” (1 PIOTRA 1:17, Bp).

 1, 2. (a) Dlaczego myśl o tym, że Jehowa jest wielkim Sędzią, powinna nas przejmować lękiem, a zarazem podnosić na duchu? (b) Jaką rolę w prawowaniu się Jehowy z narodami odgrywają Jego ziemscy słudzy?

JEHOWA jest wielkim „Sędzią całej ziemi” (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 18:25, Bp). Będąc Najwyższym Bogiem wszechświata, ma nieograniczone prawo do sądzenia własnych stworzeń. Myśl ta przejmuje lękiem, lecz zarazem dodaje otuchy. Mojżesz wyraził tę pozorną sprzeczność takimi oto wzruszającymi słowami: „Jahwe, wasz Bóg, jest Bogiem bogów i Panem panów, jest Bogiem wielkim, potężnym i groźnym, który nie zważa na osoby ani nie daje się przekupić! On oddaje sprawiedliwość sierocie i wdowie, a cudzoziemca miłuje, dając mu pożywienie i odzież” (Powtórzonego Prawa [5 Mojżeszowa] 10:17, 18, Bp).

² Jakież zdumiewające zrównoważenie! Ten wielki, potężny i napawający grozą Bóg jest zarazem bezstronny, a w swej miłości staje w obronie sierot, wdów i obcych osiedleńców. Któż mógłby sobie życzyć bardziej czułego Sędziego niż Jehowa? Wyjaśniwszy, że prawuje się z narodami świata podległego Szatanowi, Jehowa wzywa swych ziemskich sług do wystąpienia w roli Jego świadków (Izajasza 34:8; 43:9-12). Udowodnienie Jego Boskości i słusznych praw do zwierzchniej władzy nie zależy od ich świadectwa; niemniej w ten sposób udostępnia On swym świadkom niezrównany przywilej potwierdzenia przed całą ludzkością, że uznają Jego panowanie. Świadkowie ci podporządkowują się Jego sprawiedliwej władzy, a przez pełnienie publicznej służby kaznodziejskiej zachęcają drugich do zaakceptowania zwierzchnictwa tego Najwyższego Sędziego.

Metoda sądzenia stosowana przez Jehowę

 3. Jak można pokrótce opisać sposób sądzenia przez Jehowę i jak zostało to unaocznione przy sprawie Adama i Ewy?

³ W zaraniu dziejów ludzkości Jehowa osobiście osądził pewnych winowajców. Sposób, w jaki załatwiał sprawy sądownicze, stał się wzorem dla tych Jego sług, na których później spoczęła odpowiedzialność za prowadzenie procesów sądowych wśród Jego ludu (Psalm 77:12, 13). Stosowaną przez Niego metodę sądzenia da się streścić w takich słowach: Gdzie potrzeba — stanowczość, gdzie to możliwe — miłosierdzie. Adam i Ewa jako doskonałe stworzenia ludzkie, które świadomie podniosły bunt, nie zasługiwali na miłosierdzie. Dlatego Jehowa skazał ich na śmierć. Natomiast Jego miłosierdzie ujawniło się w odniesieniu do ich potomstwa. Jehowa odroczył wykonanie ogłoszonego wyroku, co pozwoliło Adamowi i Ewie wydać na świat dzieci. Tym potomkom miłościwie dał nadzieję na wyzwolenie z pęt grzechu i śmierci (1 Mojżeszowa 3:15; Rzymian 8:20, 21).

 4. Jak Jehowa obszedł się z Kainem i dlaczego ta sprawa nas bardzo interesuje?

⁴ Na szczególne zainteresowanie zasługuje postępowanie Jehowy z Kainem, ponieważ jest to pierwsza utrwalona na piśmie rozprawa przeciw „zaprzedanemu grzechowi”, niedoskonałemu potomkowi Adama i Ewy (Rzymian 7:14). Czy Jehowa wziął to pod uwagę i obszedł się z Kainem inaczej niż z jego rodzicami? I czy z tego zdarzenia płynie jakaś nauka dla dzisiejszych nadzorców chrześcijańskich? Zbadajmy to bliżej. Dostrzegłszy niestosowną reakcję Kaina, gdy jego ofiara nie spotkała się z przychylnym przyjęciem, Jehowa powodowany miłością przestrzegł go przed niebezpieczeństwem, jakie nad nim zawisło. Znane przysłowie głosi: Lepiej zapobiegać niż leczyć. Jehowa posunął się, jak mógł najdalej, ostrzegając Kaina, by nie pozwolił grzesznej skłonności wziąć nad sobą górę. Starał się mu dopomóc, żeby „czynił dobrze” (1 Mojżeszowa 4:5-7). Wtedy to po raz pierwszy Bóg wezwał grzesznego człowieka do okazania skruchy. Ponieważ Kain nie zdobył się na nią i popełnił zbrodnię, Jehowa skazał go na wygnanie, złagodził jednak ten wyrok postanowieniem zakazującym innym ludziom go zabić (1 Mojżeszowa 4:8-15).

 5, 6. (a) W jaki sposób Jehowa postąpił z pokoleniem ludzi żyjących przed potopem? (b) Co uczynił Jehowa, zanim wykonał wyrok na mieszkańcach Sodomy i Gomory?

⁵ Przed potopem Jehowa „widział, że wielka jest złość człowieka na ziemi (...) i bolał nad tym w sercu swoim” (1 Mojżeszowa 6:5, 6). „Żałował” tego w tym sensie, iż żal mu było, że większość ówczesnych ludzi nadużyła swej wolnej woli i musi na nich wykonać wyrok. Dał im jednak stosowne ostrzeżenie, posługując się przez wiele lat Noem jako „zwiastunem sprawiedliwości”. Potem Jehowa już nie miał powodu, by ‛oszczędzić ówczesny świat bezbożnych’ (2 Piotra 2:5).

⁶ Jehowa czuł się też zmuszony wszcząć kroki prawne przeciw zepsutym mieszkańcom Sodomy i Gomory. Zauważmy wszakże, jak się do tego zabrał. Usłyszał ‛głośną skargę’ na szokujące prowadzenie się tych ludzi, zanoszoną chociażby w modlitwach przez sprawiedliwego Lota (Rodzaju 18:20, Bp; 2 Piotra 2:7, 8). Ale zanim cokolwiek przedsięwziął, wpierw ‛zstąpił’, aby za pośrednictwem swych aniołów sprawdzić stan faktyczny (1 Mojżeszowa 18:21, 22; 19:1). Znalazł też czas na uspokojenie Abrahama, że nie postąpi niesprawiedliwie (1 Mojżeszowa 18:23-32).

 7. Czego mogą się nauczyć od Jehowy jako Sędziego starsi uczestniczący w komitetach sądowniczych?

⁷ Czego mogą się nauczyć z tych przykładów dzisiejsi starsi? W wypadku Adama i Ewy Jehowa okazał miłość i wyrozumiałość w stosunku do tych, którzy wprawdzie byli krewnymi winowajców, ale sami nie uczestniczyli w przewinieniu. Potraktował miłosiernie potomków Adama i Ewy. Jeżeli chodzi o Kaina, to Jehowa przewidział grożące mu niebezpieczeństwo i życzliwie go przekonywał, starając się zapobiec popełnieniu grzechu. Nawet po wypędzeniu Kaina obszedł się z nim wyrozumiale. A na pokoleniu ludzi żyjących przed potopem Jehowa wykonał wyrok dopiero po okazaniu im ogromnej cierpliwości. Zetknąwszy się z uporczywą niegodziwością Jehowa „bolał nad tym w sercu”. Żal mu było, że ludzie buntują się przeciw Jego sprawiedliwemu panowaniu i że jest zmuszony osądzić ich niepomyślnie (1 Mojżeszowa 6:6; porównaj Ezechiela 18:31; 2 Piotra 3:9). Przeciw Sodomie i Gomorze Jehowa wystąpił dopiero po ustaleniu faktów. Jakież to wspaniałe wzory dla tych, którzy dzisiaj muszą rozsądzać jakieś sprawy!

Człowieczy sędziowie w czasach patriarchalnych

 8. Jakie podstawowe prawa Jehowy były znane w czasach patriarchalnych?

⁸ Chociaż społeczeństwo patriarchalne najwyraźniej nie miało żadnego pisemnego kodeksu, było obeznane z podstawowymi prawami Jehowy, a Jego słudzy mieli obowiązek ich przestrzegać. (Porównaj 1 Mojżeszową 26:5). Dramat, który się rozegrał w Edenie, ukazał potrzebę posłuszeństwa i podporządkowania się zwierzchnictwu Jehowy. Dzieje Kaina wyjawiły, że Jehowa jest przeciwny morderstwu. Bezpośrednio po potopie Bóg nadał ludzkości prawa regulujące kwestię świętości życia, zabójstwa, kary śmierci oraz spożywania krwi (1 Mojżeszowa 9:3-6). A przy okazji zdarzenia, w którym uczestniczyli Abraham, Sara i Abimelech, król Geraru (leżącego w pobliżu Gazy), Jehowa stanowczo potępił cudzołóstwo (1 Mojżeszowa 20:1-7).

 9, 10. Jakie fakty świadczą o tym, że w społeczeństwie patriarchalnym istniało sądownictwo?

⁹ W tamtych czasach funkcję sędziów, którzy rozpatrywali zagadnienia prawne, pełniły głowy rodzin. Jehowa tak się wypowiedział o Abrahamie: „Wybrałem [go] sobie, aby synom swym i całemu swojemu przyszłemu rodowi polecił strzec drogi Jahwe przez pełnienie sprawiedliwości i prawa” (Rodzaju 18:19, Bp). Abraham wykazał dobre rozeznanie i bezinteresowność, gdy trzeba było załagodzić spór między jego pasterzami a pasterzami Lota (1 Mojżeszowa 13:7-11). Patriarcha Juda, występując w charakterze głowy rodu i sędziego, skazał swą synową Tamar na ukamienowanie i spalenie, mając ją za cudzołożnicę (1 Mojżeszowa 38:11, 24; porównaj Jozuego 7:25). Niemniej po zapoznaniu się z całokształtem sprawy ogłosił Tamar za sprawiedliwszą od siebie (1 Mojżeszowa 38:25, 26). Jakież to ważne, żeby przed wydaniem orzeczenia poznać wszystkie fakty!

¹⁰ Księga Hioba nawiązuje do określonego systemu sądowniczego i ukazuje, jak pożądany jest sąd bezstronny (Joba [Hioba] 13:8, 10; 31:11; 32:21). Sam Hiob wspomina czas, kiedy był szanowanym sędzią, który zasiadał w bramie miejskiej i wymierzał sprawiedliwość, broniąc sprawy wdowy i sieroty (Joba 29:7-16). Istnieją więc dowody na to, że w społeczeństwie patriarchalnym „starsi” pełnili funkcje sędziowskie wśród potomków Abrahama jeszcze przed wyjściem z Egiptu i prawnym ukonstytuowaniem przez Boga narodu izraelskiego (2 Mojżeszowa [Wyjścia] 3:16, 18). Ponadto właśnie „starszym” Izraela, reprezentującym cały naród, Mojżesz przedstawił warunki przymierza Prawa (2 Mojżeszowa 19:3-7).

Sądownictwo izraelskie

11, 12. Co zdaniem dwóch biblistów odróżniało sądownictwo izraelskie od sądownictwa obowiązującego w innych narodach?

¹¹ Wymiar sprawiedliwości w Izraelu znacznie się różnił od ustrojów prawnych okolicznych narodów. Prawa nie dzielono na cywilne i karne. Odnośne normy przeplatały się z przepisami moralnymi i religijnymi. Wykroczenie przeciwko bliźniemu było zarazem wykroczeniem przeciwko Jehowie. André Chouraqui, autor książki The People and the Faith of the Bible (Lud i wiara Biblii), pisze: „Tradycja prawnicza Hebrajczyków różni się od tradycji ich sąsiadów nie tylko w definicji przestępstw i sankcji karnych, ale i w samej istocie przepisów prawnych. (...) Tora [Prawo] nie jest oderwana od życia powszedniego; rządzi naturą i treścią codziennego życia, przyrzekając błogosławieństwo lub grożąc przekleństwem. (...) W Izraelu (...) prawie niemożliwe jest wyraźne wydzielenie funkcji sądowniczych miasta. Stanowiły one nierozłączny składnik trybu życia, całkowicie ukierunkowanego na spełnianie woli żywego Boga”.

¹² Ta nie spotykana gdzie indziej sytuacja stawiała wymiar sprawiedliwości w Izraelu na daleko wyższym poziomie niż u współczesnych mu narodów. Znany biblista Roland de Vaux podaje: „Ustawodawstwo izraelskie, przy wszystkich swoich podobieństwach w formie i treści, radykalnie się różni od klauzul orientalnych ‛traktatów’ i artykułów tamtejszych ‛kodeksów’. Jest prawem religijnym. (...) Żadnego kodeksu orientalnego nie można porównać z ustawodawstwem izraelskim, którego autorstwo jest w całości przypisywane Bogu. Jeżeli prawo to zawiera, często w sposób przemieszany, przepisy o charakterze etycznym i rytualnym, dzieje się tak dlatego, że obejmuje cały obszar boskiego Przymierza i że owo Przymierze normowało nie tylko stosunki między ludźmi, ale też ich stosunki z Bogiem”. Nic dziwnego, że Mojżesz postawił pytanie: „Któryż wielki naród ma ustawy i zwyczaje tak sprawiedliwe, jak całe to Prawo, które ja wam dziś podaję?” (Powtórzonego Prawa 4:8, Bp).

Sędziowie w Izraelu

13. Pod jakimi względami Mojżesz dał piękny przykład dzisiejszym starszym?

¹³ Jakiego pokroju ludzie byli potrzebni do sprawowania funkcji sądowniczych w tak znakomitym systemie prawnym? O pierwszym sędzi ustanowionym w Izraelu czytamy w Biblii: „Mojżesz (...) był człowiekiem bardzo skromnym, najskromniejszym ze wszystkich ludzi, jacy żyli na ziemi” (Liczb [4 Mojżeszowa] 12:3, BT). Nie był nadmiernie pewny siebie (2 Mojżeszowa 4:10). Chociaż wymagano od niego, żeby sądził członków swego ludu, niekiedy brał ich w obronę, błagając Jehowę o przebaczenie im czegoś, a nawet ofiarując w zamian samego siebie (2 Mojżeszowa 32:11, 30-32). Oświadczył poetycko: „Niech słowo me pada jak rosa, jak deszcz rzęsisty na zieleń, jak deszcz dobroczynny na trawę” (Powtórzonego Prawa 32:2, BT). Daleki był od tego, by osądzać kogoś na podstawie własnej mądrości, toteż mógł powiedzieć: „Gdy mają jaką sprawę, przychodzą do mnie, a ja jestem rozjemcą między jednym a drugim i oznajmiam przepisy i prawa Boże” (2 Mojżeszowa 18:16). Kiedy miał wątpliwości, przedstawiał sprawę Jehowie (4 Mojżeszowa 9:6-8; 15:32-36; 27:1-11). Mojżesz ustanowił piękny wzór dla starszych, którzy dzisiaj ‛mają pieczę o trzodę Bożą’ i wydają orzeczenia sędziowskie (Dzieje 20:28). Oby i oni oddziaływali na swych braci „jak deszcz dobroczynny na trawę”.

14. Jakie kwalifikacje duchowe mieli mężczyźni, których Mojżesz powołał na sędziów Izraela?

¹⁴ Po pewnym czasie Mojżesz nie mógł już sam udźwignąć brzemienia sprawowania sądów wśród ludu (2 Mojżeszowa 18:13, 18). Usłuchał więc rady swego teścia i zorganizował sobie pomoc. A jakiego pokroju ludzi wybrano? Czytamy: „Upatrz sobie z całego ludu mężów dzielnych, bogobojnych, mężów godnych zaufania, nieprzekupnych (...). Mojżesz wybrał mężów dzielnych z całego Izraela i ustanowił ich naczelnikami nad ludem, przełożonymi nad tysiącem, przełożonymi nad setką, przełożonymi nad pięćdziesiątką i przełożonymi nad dziesiątką. I sądzili lud w każdym czasie; tylko sprawę trudniejszą przedkładali Mojżeszowi, a każdą sprawę mniejszą rozsądzali sami” (2 Mojżeszowa 18:21-26).

15. Jakich kwalifikacji oczekiwano od tych, którzy usługiwali jako sędziowie w Izraelu?

¹⁵ Widać wyraźnie, że przy wyznaczaniu sędziów brano pod uwagę nie tylko wiek. Mojżesz zarządził: „Postarajcie się o mądrych, roztropnych i doświadczonych mężów z waszych plemion, a ustanowię ich waszymi naczelnikami” (5 Mojżeszowa 1:13). Dobrze znał słowa wypowiedziane wiele lat wcześniej przez młodego Elihu: „Nie zawsze sędziwi są mądrzy, a starcy rozumieją to, co prawe” (Joba 32:9). Rzecz jasna, ci zamianowani mieli być „doświadczonymi mężami”. Nade wszystko jednak musieli to być ludzie dzielni, bogobojni, godni zaufania, nieprzekupni, a przy tym mądrzy i roztropni. Wydaje się więc oczywiste, że „naczelnicy” i „sędziowie”, wspomniani w Jozuego 23:2 i 24:1, nie stanowili innej grupy niż „starsi” wymienieni w tych samych wersetach, lecz zostali spośród nich wybrani. (Zobacz Insight on the Scriptures, tom 2, strona 549).

Wymierzanie sprawiedliwości

16. Na jakie pouczenia udzielone przez Mojżesza nowo mianowanym sędziom powinniśmy dziś zwrócić uwagę?

¹⁶ Mojżesz tak się wypowiedział o instrukcjach, które otrzymali owi zamianowani sędziowie: „W tym czasie nakazałem waszym sędziom: Wysłuchujcie waszych braci i rozsądzajcie sprawiedliwie w sprawach, jakie ktoś ma ze swym współplemieńcem lub z obcym przybyszem. Nie bądźcie stronniczy w sądzie, wysłuchujcie jednakowo małego i wielkiego, nie lękajcie się nikogo, gdyż sąd należy do Boga; sprawy zaś, które będą dla was zbyt trudne, mnie [Mojżeszowi] przedkładajcie, a ja się nimi zajmę” (5 Mojżeszowa 1:16, 17).

17. Kogo powoływano do sprawowania sądów i jakiej przestrogi udzielił sędziwy król Jehoszafat?

¹⁷ Oczywiście Mojżeszowi można było przedstawić jakąś kwestię tylko dopóki żył. Dlatego później zapadły postanowienia co do przedkładania trudnych spraw kapłanom, lewitom, a zwłaszcza specjalnie ustanowionym sędziom (5 Mojżeszowa 17:8-12; 1 Kronik 23:1-4; 2 Kronik 19:5, 8). Król Jehoszafat tak powiedział do sędziów, których mianował po miastach judzkich: „Baczcie, co czynicie; gdyż nie dla ludzi sądzicie, ale dla Pana (...) Postępujcie tak: w bojaźni przed Panem [Jehową, NW], w prawdzie i w szczerości serca. W każdej sprawie spornej, która dojdzie do was od braci waszych mieszkających w swoich miastach, (...) ostrzegajcie ich, aby nie obciążali się winą przed Panem i aby gniew jego nie spadł na was i na waszych braci; tak postępujcie, a nie obciążajcie się winą” (2 Kronik 19:6-10).

18. (a) Jakich między innymi zasad musieli przestrzegać sędziowie w Izraelu? (b) O czym mieli pamiętać sędziowie i które wersety ukazują konsekwencje zapominania o tym obowiązku?

¹⁸ Sędziowie w Izraelu musieli się trzymać na przykład takich zasad: jednakowa sprawiedliwość dla bogatych i biednych (2 Mojżeszowa 23:3, 6; 3 Mojżeszowa [Kapłańska] 19:15); ścisła bezstronność (5 Mojżeszowa 1:17); żadnego przyjmowania łapówek (5 Mojżeszowa 16:18-20). Sędziowie mieli stale pamiętać, że ci, których sądzą, są owcami Jehowy (Psalm 100:3). W gruncie rzeczy Jehowa odrzucił cielesny Izrael między innymi dlatego, że kapłani i pasterze zaniechali przestrzegania sprawiedliwości w sądzie, surowo obchodząc się z ludem (Jeremiasza 22:3, 5, 25; 23:1, 2; Ezechiela 34:1-4; Malachiasza 2:8, 9).

19. Jaką wartość ma dla nas taki przegląd mierników sprawiedliwości Jehowy, obowiązujących przed naszą erą, i co zostanie rozpatrzone w następnym artykule?

¹⁹ Jehowa się nie zmienia (Malachiasza 3:6). Powyższy krótki przegląd wymaganego sposobu wymierzania sprawiedliwości w Izraelu oraz poznanie poglądu Jehowy na wszelkie pogwałcanie praworządności winny dać do myślenia starszym, na których dzisiaj spada obowiązek wydawania orzeczeń sędziowskich. W przykładzie Jehowy jako Sędziego oraz w ustroju sądownictwa, wprowadzonym przez Niego w Izraelu, można dostrzec zasady, na których jest oparte wymierzanie sprawiedliwości w obrębie zboru chrześcijańskiego. Przekonamy się o tym w następnym artykule.

Pytania powtórkowe

◻ Jak można streścić metodę sądzenia stosowaną przez Jehowę?

◻ Jak ta metoda postępowania znalazła wyraz w sposobie, w jaki Jehowa potraktował Kaina oraz pokolenie ludzi żyjących przed potopem?

◻ Kto i w jaki sposób pełnił funkcje sędziowskie w czasach patriarchalnych?

◻ Czym się różniło sądownictwo Izraela od systemów prawnych innych narodów?

◻ Jakiego pokroju ludzie byli ustanawiani sędziami w Izraelu i jakich zasad mieli się trzymać?

[Ilustracja na stronie 10]

W czasach patriarchalnych oraz w Izraelu zamianowani starsi wymierzali sprawiedliwość przy bramie miejskiej