Bóg a cezar

„W takim razie spłacajcie to, co Cezara, Cezarowi, a co Boże, Bogu” (ŁUKASZA 20:25).

 1. (a) Jaką wysoką pozycję zajmuje Jehowa? (b) Czego nie możemy dać cezarowi, gdyż należy się to tylko Jehowie?

KIEDY Jezus Chrystus wypowiadał powyższe słowa, niewątpliwie chodziło mu o to, że wymagania Boga mają być dla Jego sług ważniejsze od wszystkiego, czego może od nich żądać cezar, czyli państwo. Jezus lepiej niż ktokolwiek inny wiedział, ile prawdy kryje się w modlitwie psalmisty do Jehowy: „Królestwo twoje jest królestwem wiecznym, a panowanie twoje trwa przez wszystkie pokolenia” (Psalm 145:13). Gdy Diabeł proponował mu władzę nad królestwami całej zamieszkanej ziemi, Jezus odrzekł: „Jest napisane: ‚Jehowę, twego Boga, masz czcić i tylko dla niego masz pełnić świętą służbę’” (Łukasza 4:5-8). „Cezarowi” nigdy nie wolno było oddawać czci — bez względu na to, czy był nim cesarz rzymski, jakiś inny człowieczy władca, czy też samo państwo.

 2. (a) Jaką rolę w tym świecie odgrywa Szatan? (b) Za czyim przyzwoleniem Szatan zajmuje swą pozycję?

² Jezus nie zaprzeczył, że Szatan może mu ofiarować królestwa świata. Później nazwał go „władcą tego świata” (Jana 12:31; 16:11). Pod koniec I wieku n.e. apostoł Jan napisał: „Wiemy, że pochodzimy od Boga, lecz cały świat podlega mocy niegodziwca” (1 Jana 5:19). Nie znaczy to, iż Jehowa zrzekł się zwierzchnictwa nad ziemią. Warto pamiętać, że gdy Szatan proponował Jezusowi panowanie nad królestwami, oświadczył: „Dam ci całą tę władzę (...), gdyż została mi przekazana” (Łukasza 4:6). Szatan włada królestwami świata tylko za przyzwoleniem Boga.

 3. (a) Jaką pozycję przed Jehową zajmują rządy? (b) Dlaczego można powiedzieć, że podporządkowanie się rządom tego świata nie oznacza poddania się Szatanowi, bogu obecnego systemu?

³ Podobnie państwo sprawuje swą władzę tylko dlatego, że pozwala na to Najwyższy Władca, Bóg (Jana 19:11). Można więc powiedzieć, że „istniejące władze zajmują swe względne pozycje za sprawą Boga”. Zakres ich uprawnień nie może się nawet równać z najwyższą zwierzchnią władzą Jehowy. Pełnią jednak funkcję „sługi Bożego”, „publicznych sług Bożych”, gdyż zapewniają niezbędne świadczenia, strzegą prawa i porządku oraz wymierzają karę złoczyńcom (Rzymian 13:1, 4, 6). A zatem chrześcijanie muszą rozumieć, że ich względne podporządkowanie wobec państwa nie oznacza, iż podporządkowują się Szatanowi — niewidzialnemu władcy tego świata, czyli systemu. Są raczej posłuszni Bogu. W chwili obecnej, w roku 1996, instytucja państwa wciąż należy do tymczasowego „porządku Bożego”, któremu pozwala On istnieć, i właśnie tak powinni się na nią zapatrywać ziemscy słudzy Jehowy (Rzymian 13:2).

Przedchrześcijańscy słudzy Jehowy a państwo

 4. Dlaczego Jehowa pozwolił Józefowi piastować wysoki urząd państwowy w Egipcie?

⁴ W czasach przedchrześcijańskich Jehowa pozwalał niektórym swym sługom piastować wysokie stanowiska państwowe. Na przykład w XVIII wieku p.n.e. Józef został pierwszym ministrem Egiptu i podlegał tylko panującemu faraonowi (1 Mojżeszowa 41:39-43). Później stało się jasne, iż to Jehowa w ramach realizacji swego zamierzenia kierował wydarzeniami i posłużył się Józefem, by zachować ‛potomstwo Abrahama’. Należy oczywiście pamiętać, że Józefa sprzedano do niewoli w Egipcie i że słudzy Boży nie mieli wówczas ani Prawa Mojżeszowego, ani „prawa Chrystusowego” (1 Mojżeszowa 15:5-7; 50:19-21; Galatów 6:2).

 5. Dlaczego żydowskim wygnańcom polecono ‛zabiegać o pokój’ dla Babilonu?

⁵ Wiele stuleci później Jehowa natchnął wiernego proroka Jeremiasza do oznajmienia żydowskim wygnańcom przebywającym w niewoli w Babilonie, że mają być poddani jego władcom, a nawet modlić się o pokój dla tego miasta. W swym liście Jeremiasz napisał: „Oto, co Jehowa zastępów, Bóg Izraela, rzekł do wszystkich wygnańców (...) Zabiegajcie też o pokój w mieście, do którego zmusiłem was pójść na wygnanie, i módlcie się za nie do Jehowy, bo w jego pokoju będzie pokój dla was” (Jeremiasza 29:4, 7, NW). Słudzy Jehowy zawsze mieli powody, by ‛szukać pokoju’ dla siebie i dla kraju, w którym mieszkają, gdyż dzięki temu mogą swobodnie wielbić swego Boga (1 Piotra 3:11).

 6. Jak Daniel i jego trzej towarzysze odmówili złamania Prawa Jehowy, mimo iż piastowali wysokie urzędy w państwie?

⁶ Podczas niewoli babilońskiej Daniel oraz trzej inni wierni jeńcy żydowscy poddali się państwowemu szkoleniu i otrzymali wysokie urzędy w Babilonii (Daniela 1:3-7; 2:48, 49). Jednakże nawet w trakcie tego szkolenia zajęli zdecydowane stanowisko w sprawie wyżywienia, by nie złamać Prawa, które przekazał przez Mojżesza ich Bóg, Jehowa. Zostali za to pobłogosławieni (Daniela 1:8-17). Kiedy król Nebukadnesar wzniósł posąg reprezentujący państwo, trzej hebrajscy towarzysze Daniela najwyraźniej zostali zmuszeni do wzięcia udziału w uroczystości razem z innymi urzędnikami. Nie chcieli jednak ‛upaść i oddać pokłonu’ temu bożkowi. Jehowa również w tym wypadku nagrodził ich niezłomną postawę (Daniela 3:1-6, 13-28). Podobnie dzisiaj Świadkowie Jehowy szanują flagę państwa, w którym mieszkają, ale w żaden sposób nie będą oddawać jej czci (2 Mojżeszowa 20:4, 5; 1 Jana 5:21).

 7. (a) Jaką przykładną postawę zajął Daniel, chociaż piastował w Babilonie wysokie stanowisko rządowe? (b) Do jakich zmian doszło w czasach chrześcijańskich?

⁷ Po upadku dynastii nowobabilońskiej Daniel otrzymał poczesne stanowisko państwowe od władców Medo-Persji — nowej potęgi panującej w Babilonie (Daniela 5:30; 6:1-4). Nie pozwolił jednak, by piastowanie wysokiego urzędu odwiodło go od niezłomnej lojalności. Odmówił zastosowania się do prawa państwowego, które nakazywało oddawanie czci królowi Dariuszowi zamiast Jehowie. Został za to wtrącony do lwiej jamy, ale Jehowa go wybawił (Daniela 6:5-25). Wydarzenia te rozgrywały się oczywiście w czasach przedchrześcijańskich. Kiedy powstał zbór chrześcijański, słudzy Boży zaczęli ‛podlegać prawu względem Chrystusa’. Musieli zmienić zapatrywania na wiele spraw dopuszczalnych w systemie żydowskim i dostosować się do wymagań stawianych odtąd przez Jehowę Jego sługom (1 Koryntian 9:21; Mateusza 5:31, 32; 19:3-9).

Stosunek Jezusa do państwa

 8. Jakie wydarzenie dowodzi, iż Jezus zdecydowanie unikał angażowania się w sprawy polityczne?

⁸ Kiedy Jezus Chrystus przebywał na ziemi, ustanowił dla swych naśladowców wyższe mierniki i nie chciał mieć nic wspólnego z polityką ani wojskiem. Gdy cudownie nakarmił tysiące ludzi kilkoma chlebami i dwiema rybami, Żydzi postanowili go porwać i obwołać królem. Ale Jezus udaremnił ich zamiar, szybko oddalając się w góry (Jana 6:5-15). W dziele The New International Commentary on the New Testament (Nowy międzynarodowy komentarz do Nowego Testamentu) powiedziano o tym zdarzeniu: „Ówcześni Żydzi byli zagorzałymi nacjonalistami, toteż wielu świadków tego cudu niewątpliwie uznało, iż oto mają przed sobą idealnego przywódcę, który cieszy się uznaniem Bożym i poprowadzi ich przeciwko Rzymianom. Postanowili więc uczynić go królem”. Dalej dodano, iż Jezus „zdecydowanie odrzucił” tę propozycję objęcia przywództwa politycznego. Nie poparł żadnego powstania żydowskiego przeciw panowaniu Rzymian. Przepowiedział nawet skutki buntu, do jakiego miało dojść po jego śmierci, i oznajmił, że mieszkańców Jeruzalem spotkają niesłychane nieszczęścia, a samo miasto — zagłada (Łukasza 21:20-24).

 9. (a) Co Jezus powiedział o związku jego Królestwa ze światem? (b) Jakich wskazówek co do traktowania rządów świata udzielił swym naśladowcom Jezus?

⁹ Tuż przed śmiercią Jezus oświadczył specjalnemu przedstawicielowi cesarza rzymskiego w Judei: „Moje królestwo nie jest częścią tego świata. Gdyby moje królestwo było częścią tego świata, moi słudzy walczyliby, żebym nie został wydany Żydom. Ale przecież moje królestwo nie jest stąd” (Jana 18:36). Uczniowie Chrystusa podążają za jego przykładem, czekając, aż to Królestwo położy kres panowaniu świeckich władców. Chociaż są im posłuszni, nie mieszają się do ich politycznych posunięć (Daniela 2:44; Mateusza 4:8-10). Jezus dał swym uczniom jasne wytyczne, gdy powiedział: „Spłacajcie więc to, co Cezara, Cezarowi, a co Boże, Bogu” (Mateusza 22:21). Wcześniej w Kazaniu na Górze powiedział: „Jeśli ktoś z mocy władzy przymusza cię do służby przez milę, idź z nim dwie mile” (Mateusza 5:41). W tym fragmencie kazania Jezus zilustrował zasadę chętnego podporządkowania się innym ludziom lub rządom upoważnionym do stawiania określonych wymagań zgodnych z prawem Bożym (Łukasza 6:27-31; Jana 17:14, 15).

Chrześcijanie a cezar

10. Co pewien historyk napisał o podyktowanym głosem sumienia stosunku pierwszych chrześcijan do cezara?

¹⁰ Te zwięzłe wskazówki miały regulować stosunki między chrześcijanami a państwem. W książce The Rise of Christianity (Powstanie chrystianizmu) historyk E. W. Barnes napisał: „Jeżeli kiedykolwiek w przyszłych stuleciach chrześcijaninowi nasunęły się wątpliwości co do jego obowiązków wobec państwa, odwoływał się do autorytatywnych nauk Chrystusa. Powinien płacić podatki i choć daniny mogły się wydawać ogromnym ciężarem — przed upadkiem cesarstwa zachodniego stały się wręcz nie do zniesienia — chrześcijanin miał to znosić bez szemrania. Podobnie miał akceptować wszystkie inne powinności nakładane przez państwo — pod warunkiem, że nie żądano oddawania cezarowi tego, co się należało Bogu”.

11. Jak Paweł radził chrześcijanom odnosić się do władców świeckich?

¹¹ Zgodnie z tą zasadą dwadzieścia kilka lat po śmierci Chrystusa apostoł Paweł zalecił chrześcijanom w Rzymie: „Niech każda dusza będzie podporządkowana władzom zwierzchnim” (Rzymian 13:1). Jakieś 10 lat później, krótko przed swym drugim uwięzieniem i egzekucją w Rzymie, Paweł napisał do Tytusa: „W dalszym ciągu im [chrześcijanom na Krecie] przypominaj, żeby rządom i władzom byli podporządkowani i posłuszni jako władcom, żeby byli gotowi do każdego dobrego dzieła, żeby o nikim nie mówili źle, nie byli wojowniczy, żeby byli rozsądni, przejawiając wszelką łagodność wobec wszystkich ludzi” (Tytusa 3:1, 2).

Stopniowe zrozumienie, czym są „władze zwierzchnie”

12. (a) Jak Charles Taze Russell zapatrywał się na stosunek chrześcijanina do władz świeckich? (b) Jaką różną postawę wobec służby wojskowej zajęli namaszczeni chrześcijanie podczas pierwszej wojny światowej?

¹² Już w roku 1886 w książce Boski Plan Wieków Charles Taze Russell napisał: „Jezus i Apostołowie (...) nie sprzeciwiali się pod żadnym względem ziemskim władzom. (...) Uczyli wiernych, aby byli posłuszni prawom i szanowali władzę dlatego, iż na to jest postanowioną, (...) aby płacili naznaczony podatek i nie sprzeciwiali się ustanowionym prawom, z wyjątkiem jeśliby sprzeciwiały się one boskim prawom (Dz. Ap. 4:19; 5:29; Rzym. 13:1-7; Mat. 22:21). Pan Jezus, Apostołowie i pierwotny Kościół zachowywali prawa, chociaż byli odłączeni od nich i nie brali udziału w rządach tego świata”. W publikacji tej poprawnie utożsamiono „zwierzchności wyższe”, czyli „władze zwierzchnie” wspomniane przez apostoła Pawła, z ludzkimi rządami (Rzymian 13:1, Biblia gdańska). W 1904 roku w książce Nowe Stworzenie podano, iż prawdziwi chrześcijanie powinni „należeć do najbardziej posłusznych prawu ludzi w czasach obecnych — nie należąc do agitatorów, kłótników ani nie wyszukując u innych winy”. Niektórzy zrozumieli, że chodzi o całkowite podporządkowanie się władzom, toteż podczas pierwszej wojny światowej zgodzili się nawet na pełnienie służby wojskowej. Inni jednak uważali, iż jest to wbrew słowom Jezusa: „Wszyscy, którzy chwytają za miecz, od miecza zginą” (Mateusza 26:52). Najwyraźniej potrzebne było lepsze zrozumienie tego, co dla chrześcijan oznacza podporządkowanie się władzom zwierzchnim.

13. Jaką zmianę w pojmowaniu zwierzchności wyższych wprowadzono w roku 1929 i dlaczego okazało się to korzystne?

¹³ Ponieważ różne rządy zaczęły ustanawiać przepisy zabraniające tego, czego oczekuje Bóg, lub wymagające rzeczy zakazanych w Jego prawie, w roku 1929 uznano, iż zwierzchnościami wyższymi muszą być Jehowa Bóg i Jezus Chrystus.a Słudzy Jehowy tak rozumieli tę sprawę od krytycznych lat poprzedzających drugą wojnę światową aż do zimnej wojny, w czasie której na świecie panowała równowaga strachu i utrzymywano stałą gotowość bojową. Spoglądając wstecz, trzeba przyznać, iż w tym trudnym okresie takie uwydatnienie zwierzchnictwa Jehowy i Jego Chrystusa pomogło ludowi Bożemu bezkompromisowo obstawać przy neutralności.

Względne podporządkowanie

14. Dzięki czemu w roku 1962 padło więcej światła na List do Rzymian 13:1, 2 oraz na pokrewne wersety?

¹⁴ W roku 1961 opublikowano kompletne wydanie Pisma Świętego w Przekładzie Nowego Świata. Przygotowania wymagały wnikliwego studium języka Biblii. Dokładne przetłumaczenie słów występujących nie tylko w 13 rozdziale Listu do Rzymian, ale też w takich fragmentach, jak List do Tytusa 3:1, 2 oraz List 1 Piotra 2:13, 17, wyraźnie pokazało, iż termin „władze zwierzchnie” nie odnosi się do Najwyższego Władcy, Jehowy, i Jego Syna, Jezusa, lecz do rządów ludzkich. Pod koniec 1962 roku (po polsku w roku 1963) na łamach Strażnicy dokładnie omówiono 13 rozdział Listu do Rzymian, objaśniając go bardziej klarownie niż w czasach C. T. Russella. Opublikowane artykuły podkreślały, że podporządkowanie chrześcijan wobec władz świeckich nie jest bezwzględne, lecz ma charakter względny — nie może kolidować z prawami Bożymi. Tę ważną sprawę uwypuklono w jeszcze innych artykułach Strażnicy.b

15, 16. (a) Jaki bardziej zrównoważony pogląd pomogło ukształtować nowe zrozumienie 13 rozdziału Listu do Rzymian? (b) Jakie pytania pozostają do rozważenia?

¹⁵ To właściwe zrozumienie 13 rozdziału Listu do Rzymian pozwoliło sługom Jehowy zrównoważyć stosowny szacunek wobec władców politycznych z bezkompromisowym trzymaniem się wzniosłych zasad biblijnych (Psalm 97:11; Jeremiasza 3:15). Wyrobili sobie w ten sposób należyty pogląd na więź z Bogiem i na swój stosunek do państwa. Dzięki temu spłacając cezarowi to, co mu się należy, nie zapominają spłacać tego, co Boże, Bogu.

¹⁶ Ale co dokładnie należy się cezarowi? Jakie uzasadnione żądania może stawiać chrześcijaninowi państwo? Pytania te zostaną omówione w następnym artykule.

[Przypisy]

Co ciekawe, komentując 13 rozdział Listu do Rzymian, profesor F. F. Bruce napisał: „Z kontekstu jasno wynika — podobnie jak ze wszystkich pism apostołów — że państwo ma prawo żądać posłuszeństwa jedynie po to, by realizować cele, dla których zostało ustanowione przez Boga, a co ważniejsze, państwu nie tylko można, ale wręcz trzeba odmówić, jeśli wymaga oddania, należącego się wyłącznie Bogu”.

Czy potrafisz wyjaśnić?

◻ Dlaczego posłuszeństwo wobec władz zwierzchnich nie oznacza podporządkowania się Szatanowi?

◻ Jaki był stosunek Jezusa do ówczesnej polityki?

◻ Jaką radę Jezus dał swym naśladowcom w sprawie ich stosunku do cezara?

◻ Jak Paweł radził chrześcijanom traktować władców narodów?

◻ Jak z upływem lat coraz lepiej rozumiano, kim są władze zwierzchnie?

[Ilustracja na stronie 10]

Jezus stanowczo odmówił, gdy Szatan proponował mu władzę polityczną

[Ilustracja na stronie 13]

Russell napisał, iż prawdziwi chrześcijanie powinni „należeć do najbardziej posłusznych prawu ludzi w czasach obecnych”