„Dom Dawida” — fikcja czy fakt?

DAWID, młody pasterz, który został muzykiem, poetą, żołnierzem, prorokiem i w końcu królem, zajmuje w Biblii wyjątkową pozycję. Jego imię występuje w tej Księdze 1138 razy, a wyrażenie „dom Dawida” — odnoszące się często do jego dynastii — 25 razy (1 Samuela 20:16). Czy król Dawid i jego ród to zwykła fikcja? Co na ten temat mówi archeologia? W Tel Dan w północnej Galilei, gdzie prowadzi się wykopaliska archeologiczne, dokonano niedawno nadzwyczajnego odkrycia, które zdaje się potwierdzać historyczność Dawida i jego dynastii.

Latem 1993 roku grupa archeologów pod kierownictwem profesora Avrahama Birana oczyściła teren na zewnątrz bramy miejskiej starożytnego Dan i odkryła tam brukowany plac. Z ziemi wystawała płyta z czarnego bazaltu, którą bez trudu wydobyto. Kiedy ją obrócono, w blasku popołudniowego słońca dało się zauważyć jakieś litery. „O mój Boże, tu jest napis!” — wykrzyknął profesor Biran.

Wraz ze swym współpracownikiem profesorem Josephem Navehem z Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie natychmiast sporządził raport naukowy na temat tej inskrypcji. Powołując się na to sprawozdanie, czasopismo Biblical Archaeology Review z marca i kwietnia 1994 roku donosiło: „Nieczęsto The New York Times (nie mówiąc już o tygodniku Time) informuje na stronie tytułowej o jakimś znalezisku archeologicznym. Ale tak właśnie się stało z odkryciem dokonanym zeszłego lata w Tel Dan, malowniczym wzniesieniu w północnej Galilei u stóp góry Hermon, przy jednym ze źródeł Jordanu.

„Avraham Biran razem ze swym zespołem archeologów znalazł tam niezwykłą inskrypcję z IX wieku p.n.e., mówiącą o ‚domu Dawida’ i o ‚królu Izraela’. Jest to pierwszy pozabiblijny tekst starożytny, w którym wymieniono imię Dawida. Co znamienne, wspomina nie tylko o jakimś ‚Dawidzie’, lecz o domu Dawida, dynastii wielkiego króla izraelskiego.

„W Biblii często występuje określenie ‚król Izraela’, zwłaszcza w Księdze Królów. Niemniej owa inskrypcja jest chyba najstarszą pozabiblijną wzmianką o Izraelu utrwaloną pismem semickim. Przede wszystkim dowodzi ona, że wbrew twierdzeniom niektórych krytyków Biblii Izrael i Juda były wówczas liczącymi się królestwami”.

Znalezisko to datowano na podstawie kształtu liter, analizy ceramiki znalezionej w pobliżu płyty oraz treści samego napisu. Wszystkie trzy metody wskazują na ten sam okres — IX wiek p.n.e., nieco więcej niż 100 lat po śmierci króla Dawida. Zdaniem uczonych owa inskrypcja była częścią pomnika zwycięstwa wzniesionego w Dan przez Aramejczyków, wrogów zarówno „króla Izraela”, jak i „[króla z] domu Dawida”. Aramejczycy mieszkali na wschód od Izraela i wielbili popularnego boga burzy, Hadada.

Latem 1994 roku znaleziono dwa dalsze kawałki wspomnianej steli. Profesor Biram wyjaśnia: „W tych dwóch fragmentach wymieniono imię aramejskiego boga Hadada i wspomniano o bitwie między Izraelitami a Aramejczykami”.

Główny fragment odnaleziony w roku 1993 zawierał 13 częściowo widocznych linii zapisanych pismem starohebrajskim. W tamtych czasach używano kropek do oddzielenia wyrazów w tekście. Jednakże tutaj wyrażenie „dom Dawida” występuje jako jeden wyraz złożony z liter „bytdwd” (transliteracja na alfabet łaciński), nie zaś jako „byt” (dom), kropka, „dwd” (Dawid). Zrozumiałe, że powstały wątpliwości co do interpretacji „bytdwd”.

Językoznawca profesor Anson Rainey tłumaczy: „Joseph Naveh i Avraham Biran nie wyjaśnili tej inskrypcji szczegółowo, ponieważ prawdopodobnie zakładali, że czytelnicy będą wiedzieli, iż w takiej konstrukcji często omija się znak dzielący dwa wyrazy składowe, zwłaszcza jeśli chodzi o dobrze znaną nazwę własną. W połowie IX wieku p.n.e. wyrażenie ‚dom Dawida’ z pewnością był właśnie taką nazwą w sensie politycznym i geograficznym”.

Kolejne świadectwo archeologiczne

Już po tym odkryciu badacz Steli Meszy (zwanej też Stelą Moabicką) profesor André Lemaire podał do wiadomości, że ona również wspomina o „domu Dawida”.a Stela Meszy, znaleziona w 1868 roku, ma wiele wspólnego z płytą z Tel Dan. Obie są datowane na IX wiek p.n.e., wykonane z tego samego materiału, mają podobną wielkość, a napisy na nich wyryto niemal identycznym alfabetem semickim.

Profesor Lemaire napisał o ostatniej rekonstrukcji zniszczonej linii tekstu ze Steli Meszy: „Prawie dwa lata przed odkryciem fragmentu z Tel Dan doszedłem do wniosku, iż Stela Meszy zawiera wzmiankę o ‚domu Dawida’. (...) Nigdy wcześniej jej nie zauważono — pewnie dlatego, że Stela Meszy nie doczekała się jeszcze odpowiedniego editio princeps [pierwszego wydania]. Właśnie nad tym teraz pracuję, 125 lat po odnalezieniu Steli Meszy”.

Te doniesienia archeologiczne budzą nasze zainteresowanie, gdyż historyczność Dawida potwierdził pewien anioł, sam Jezus, jego uczniowie i wielu innych ludzi (Mateusza 1:1; 12:3; 21:9; Łukasza 1:32; Dzieje 2:29). Odkrycia wykopaliskowe wyraźnie dowodzą, że Dawid i jego dynastia, „dom Dawida”, to nie fikcja, lecz fakt.

[Przypis]

[Ilustracja na stronie 31]

Fragment steli z Tel Dan,* odkryty w 1993 roku w mieście Dan w północnej Galilei

* Rysunek na podstawie zdjęcia z Israel Exploration Journal.