Młodzi — ćwiczcie swe władze poznawcze!

„Pokarm stały należy się ludziom dojrzałym, tym, którzy dzięki używaniu mają władze poznawcze wyćwiczone, aby odróżniać to, co właściwe, od tego, co niewłaściwe” (HEBRAJCZYKÓW 5:14).

 1, 2. (a) Pod jakim względem nasza sytuacja przypomina położenie chrześcijan w starożytnym Efezie? (b) Jakie umiejętności mogą cię uchronić przed niebezpieczeństwem i jak mógłbyś je wykształtować?

„BACZCIE więc pilnie, żebyście nie postępowali jak niemądrzy, ale jak mądrzy, wykupując sobie dogodny czas, ponieważ dni są złe” (Efezjan 5:15, 16). Odkąd 2000 lat temu apostoł Paweł napisał te słowa, „ludzie niegodziwi i oszuści” daleko się posunęli na drodze „od złego ku gorszemu”. Obecnie żyjemy w „krytycznych czasach trudnych do zniesienia”, w „czasach niebezpiecznych” — jak to wyrażono w innym przekładzie (2 Tymoteusza 3:1-5, 13; Wujek).

² Jeśli chcesz uniknąć niebezpieczeństw czyhających na twej drodze, nabywaj „roztropności, (...) wiedzy i umiejętności myślenia” (Przysłów 1:4). W Księdze Przysłów 2:10-12 czytamy: „Gdy mądrość wejdzie do twego serca i poznanie stanie się miłe twej duszy, strzec cię będzie umiejętność myślenia, chronić cię będzie rozeznanie, by cię ratować od złej drogi, od męża mówiącego rzeczy przewrotne”. Ale jak kształtować w sobie te przymioty? W Liście do Hebrajczyków 5:14 napisano: „Pokarm stały należy się ludziom dojrzałym, tym, którzy dzięki używaniu mają władze poznawcze wyćwiczone, aby odróżniać to, co właściwe, od tego, co niewłaściwe”. Posługiwanie się władzami poznawczymi — tak jak każda inna umiejętność — wymaga ćwiczenia. Wyraz grecki użyty przez Pawła dosłownie znaczy „wytrenowany jak gimnastyk”. Od czego zacząć taki trening?

Ćwiczenie władz poznawczych

 3. Jak możesz robić użytek z władz poznawczych, gdy musisz podjąć jakąś decyzję?

³ Zwróć uwagę, że twe władze poznawcze — umiejętność odróżniania tego, co właściwe, od tego, co niewłaściwe — są ćwiczone „dzięki używaniu”. Trudno się spodziewać, żeby decyzja oparta na domysłach, powzięta pod wpływem impulsu czy zwykłego owczego pędu była naprawdę trafna. Chcąc podejmować mądre decyzje, musisz robić użytek ze swych władz poznawczych. W jaki sposób? Najpierw dokładnie przeanalizuj sytuację i zgromadź wszystkie fakty. W razie potrzeby zadawaj pytania. Ustal, co masz do wyboru. W Księdze Przysłów 13:16 oznajmiono: „Każdy roztropny będzie działał z wiedzą”. Następnie postaraj się określić, jakie prawa lub zasady biblijne wchodzą w grę w tym wypadku (Przysłów 3:5). Oczywiście nie da się tego zrobić bez znajomości Pisma Świętego. Dlatego Paweł zachęca, byśmy się karmili ‛stałym pokarmem’ oraz poznali „szerokość i długość, i wysokość, i głębokość” prawdy (Efezjan 3:18).

 4. Dlaczego tak ważne jest poznanie zasad Bożych?

⁴ Taki tryb postępowania jest konieczny ze względu na naszą niedoskonałość i skłonność do grzechu (Rodzaju 8:21; Rzymian 5:12). Jak czytamy w Księdze Jeremiasza 17:9, „serce jest zdradliwsze niż wszystko inne i nieobliczalne”. Jeżeli nie będziemy się kierować zbożnymi zasadami, możemy sobie wmawiać, że coś złego jest dobre — tylko dlatego, że pożąda tego nasze ciało (porównaj Izajasza 5:20). Psalmista napisał: „Jak młodzieniec oczyści swą ścieżkę? Mając się na baczności stosownie do twego słowa. Dzięki rozkazom twoim wykazuję się zrozumieniem. Dlatego znienawidziłem wszelką ścieżkę fałszywą” (Psalm 119:9, 104).

 5. (a) Dlaczego niektórzy młodzi ludzie schodzą na manowce? (b) Jak pewna młoda siostra nauczyła się żyć prawdą?

⁵ Dlaczego młodzi ludzie wychowani w chrześcijańskich domach czasami zbaczają na ‛fałszywe ścieżki’? Może dlatego, że nigdy nie usłuchali rady, by „sami doświadczyli, co jest dobrą i miłą, i doskonałą wolą Bożą” (Rzymian 12:2). Niektórzy co prawda chodzą z rodzicami na zebrania i potrafią wymienić podstawowe nauki biblijne. Ale gdy przyjdzie im uzasadnić swe wierzenia lub wyjaśnić jakieś głębsze nauki Słowa Bożego, ich wiedza okazuje się zaskakująco powierzchowna. Takiego młodego człowieka łatwo można oszukać (Efezjan 4:14). Jeżeli powyższy opis pasuje do ciebie, dlaczego nie miałbyś tego zmienić? Pewna młoda siostra wspomina: „Przeszukiwałam źródła. Pytałam siebie: ‚Skąd wiem, że to jest właściwa religia? Skąd wiem, że istnieje Bóg o imieniu Jehowa?’”a Dzięki uważnemu studiowaniu Pisma Świętego przekonała się, iż rzeczy mają się dokładnie tak, jak ją uczyli rodzice! (Porównaj Dzieje 17:11).

 6. Jak możesz ‛się upewniać, co jest godne upodobania Pana’, czyli Jehowy?

⁶ Znajomość zasad Jehowy niewątpliwie pomoże ci ‛upewnić się, co jest godne upodobania Pana’ (Efezjan 5:10). A co począć, jeśli będziesz mieć wątpliwości, jak postąpić w danej sytuacji? Módl się do Jehowy o kierownictwo (Psalm 119:144). Porozmawiaj o tym z rodzicami lub jakimś dojrzałym chrześcijaninem (Przysłów 15:22; 27:17). Warto też poszukać pomocnych wskazówek w Biblii i publikacjach Towarzystwa (Przysłów 2:3-5). Twoje władze poznawcze będą tym bystrzejsze, im częściej będziesz ich używać.

Okazuj rozeznanie w korzystaniu z rozrywek

 7, 8. (a) Jak możesz zrobić użytek z władz poznawczych, gdy się zastanawiasz, czy wybrać się na jakieś spotkanie? (b) Jak Biblia zapatruje się na rozrywkę?

⁷ Zastanówmy się teraz, jak można robić użytek z władz poznawczych w kilku określonych sytuacjach. Na przykład wyobraź sobie, że zaproponowano ci udział w jakimś spotkaniu towarzyskim, a może nawet dostarczono pisemne zaproszenie wyjaśniające różne szczegóły. Jak się dowiedziałeś, będzie tam sporo młodych Świadków Jehowy, ale trzeba wnieść opłatę na pokrycie kosztów. Czy powinieneś skorzystać z tej oferty?

⁸ Spróbuj użyć swych władz poznawczych. Najpierw zbierz informacje. Jak duże będzie to spotkanie? Kto na nie przyjdzie? Kiedy się zacznie i kiedy skończy? Jaki jest program? Kto będzie sprawował nadzór nad całością? Potem poszperaj trochę w publikacjach wymienionych w Skorowidzu do publikacji Towarzystwa Strażnica pod hasłem „Spotkania towarzyskie” oraz „Rozrywka”.b Czego możesz się dowiedzieć z tych poszukiwań? Otóż Jehowa nie potępia spotkań mających na celu przyjemne spędzenie czasu. W Księdze Kaznodziei 8:15 czytamy nawet, że przy codziennym trudzie „dla ludzi nie ma nic lepszego pod słońcem niż to, żeby jedli i pili, i się weselili”. Przecież sam Jezus Chrystus gościł na specjalnych przyjęciach i przynajmniej na jednym weselu (Łukasza 5:27-29; Jana 2:1-10). Zebrania towarzyskie utrzymane w określonych ramach mogą być naprawdę pożyteczne.

 9, 10. (a) Jakie niebezpieczeństwa kryją się w niektórych spotkaniach towarzyskich? (b) Jakie pytania warto sobie zadać przed zdecydowaniem się na udział w takim spotkaniu?

⁹ Trzeba jednak pamiętać, że źle zorganizowane spotkania mogą przysporzyć kłopotów. W Liście 1 do Koryntian 10:8 opisano, jak niemądry dobór towarzystwa doprowadził do rozpusty i do tego, że „jednego dnia padło (...) dwadzieścia trzy tysiące” niewiernych Izraelitów. Inną trzeźwą przestrogę znajdujemy w Liście do Rzymian 13:13: „Chodźmy przyzwoicie jak za dnia, nie w hulankach i pijatykach, nie w niedozwolonym współżyciu i rozpasaniu, nie w waśni i zazdrości” (porównaj 1 Piotra 4:3). To prawda, że nie można arbitralnie ustalać, jak liczne mogą być takie spotkania. Niemniej doświadczenie uczy, że im są większe, tym trudniej objąć je nadzorem. Mniejsze, dobrze zorganizowane zebrania towarzyskie o wiele rzadziej przeradzają się w „rozpasane uczty” (Galatów 5:21, Byington).

¹⁰ Informacje znalezione w publikacjach niewątpliwie skłonią cię do zadania jeszcze innych pytań, takich jak: Czy na tym spotkaniu będą dojrzali, dorośli chrześcijanie? Kto je właściwie organizuje? Czy chodzi o zapewnienie budującego towarzystwa, czy o przysporzenie komuś zysków? Czy przeprowadza się jakąś selekcję gości? Jeżeli przypada na koniec tygodnia, czy skończy się o rozsądnej porze, by uczestnicy mogli nazajutrz wyruszyć do chrześcijańskiej służby kaznodziejskiej? Czy muzyka i tańce, jeśli są zaplanowane, będą harmonizować z zasadami chrześcijańskimi? (2 Koryntian 6:3). Postawienie takich pytań może nie być łatwe, ale Księga Przysłów 22:3 ostrzega: „Roztropny, ujrzawszy nieszczęście, kryje się, lecz niedoświadczeni idą dalej i muszą ponieść karę”. A zatem robienie użytku z władz poznawczych pozwoli ci się ustrzec niebezpiecznych sytuacji.

Rozeznanie przy planowaniu wykształcenia

11. Jak młodzi ludzie mogą robić użytek ze swych władz poznawczych przy układaniu planów na przyszłość?

¹¹ Według Biblii mądrze jest układać plany na przyszłość (Przysłów 21:5). Czy rozmawiałeś z rodzicami o swojej przyszłości? Być może chciałbyś podjąć pełnoczasową służbę pionierską. Niewątpliwie żadna kariera zawodowa nie daje tak wielkiej satysfakcji. Chcąc się przygotować do tej fascynującej drogi życiowej, wypracowuj dobre nawyki w zakresie studium osobistego i stale ulepszaj swą służbę kaznodziejską. Czy myślałeś już o tym, z czego się będziesz utrzymywać jako pionier? A gdybyś w przyszłości postanowił założyć rodzinę, czy zdołasz się wywiązać z wynikających z tego obowiązków? Aby w tych sprawach podjąć zrównoważone, realistyczne decyzje, trzeba robić użytek ze swych władz poznawczych.

12. (a) Jak niektóre rodziny dostosowują się do zmiennych warunków ekonomicznych? (b) Czy uzupełnienie wykształcenia musi przeszkadzać w zmierzaniu do podjęcia służby pionierskiej? Objaśnij to szerzej.

¹² Gdzieniegdzie wciąż jeszcze można znaleźć pracę umożliwiającą przyuczenie się do praktycznego zawodu. Niektórzy młodzi ludzie uczą się prowadzić firmę rodzinną lub otrzymują szkolenie w jakimś fachu od dorosłego przyjaciela. Inni wybierają w szkole kierunek, który pomoże im w przyszłości zarobić na utrzymanie. Jeśli nie ma takich możliwości, rodzice mogą po starannym przemyśleniu sprawy uznać, że po ukończeniu szkoły średniej dzieci powinny jeszcze w jakiejś mierze uzupełnić wykształcenie. Tego rodzaju planowanie mające na celu przygotowanie do wywiązania się z obowiązków ciążących na ludziach dorosłych, a przede wszystkim do pełnienia przez dłuższy czas służby pionierskiej, bynajmniej nie koliduje ze stawianiem na pierwszym miejscu Królestwa Bożego (Mateusza 6:33). Poza tym podnoszenie kwalifikacji nie wyklucza podjęcia służby pionierskiej. Na przykład pewna młoda głosicielka od dawna dążyła do tego celu. Kiedy ukończyła szkołę średnią, jej rodzice — którzy sami są pionierami stałymi — zdecydowali, że powinna uzupełnić edukację. Już w tym okresie zdołała wstąpić w szeregi pionierów, a zdobyty zawód pozwala jej dziś zarabiać na utrzymanie i trwać w tej służbie.

13. W jaki sposób poszczególne rodziny mogą ocenić koszty zdobycia dodatkowego wykształcenia?

¹³ Każda rodzina ma prawo i obowiązek podjąć samodzielną decyzję w sprawie uzupełniającego wykształcenia. Jeśli zostanie trafnie wybrane, bywa niezwykle pomocne. Niemniej może też okazać się pułapką. Jeżeli stoisz przed taką decyzją, to jaki cel ci przyświeca? Czy chcesz się przygotować do godnego wypełniania obowiązków człowieka dorosłego? A może raczej „szukasz dla siebie wielkich rzeczy”? (Jeremiasza 45:5; 2 Tesaloniczan 3:10; 1 Tymoteusza 5:8; 6:9). A jak podchodzić do zdobywania wykształcenia z dala od domu, co mogłoby się wiązać z mieszkaniem w internacie? Czy byłoby to mądre w świetle Pawłowego ostrzeżenia: „Złe towarzystwo psuje pożyteczne zwyczaje”? (1 Koryntian 15:33; 2 Tymoteusza 2:22). Nie zapominaj też, że „pozostały czas jest skrócony” (1 Koryntian 7:29). Ile czasu będziesz musiał poświęcić na naukę? Czy pochłonie ci lwią część młodych lat? Gdyby tak miało być, to jak wprowadzisz w czyn biblijną zachętę: „Pamiętaj więc o swoim Wspaniałym Stwórcy w dniach swego wieku młodzieńczego”? (Kaznodziei 12:1). Czy przyszłe zajęcia pozwolą ci przeznaczać czas na obecność na zebraniach, służbę polową, studium osobiste i inne ważne dziedziny działalności chrześcijańskiej? (Mateusza 24:14; Hebrajczyków 10:24, 25). Jeżeli masz wyćwiczone władze poznawcze, to gdy układasz wraz z rodzicami plany na przyszłość, nigdy nie stracisz z oczu celów duchowych.

Przykładne postępowanie w okresie narzeczeństwa

14. (a) Jakimi zasadami powinni się kierować narzeczeni, dając sobie dowody sympatii? (b) Jak niektórym zabrakło rozeznania pod tym względem?

¹⁴ Władze poznawcze są też nieodzowne w okresie narzeczeństwa. Pragnienie okazywania sympatii komuś, na kim ci zależy, jest czymś najzupełniej naturalnym. Nienaganni narzeczeni z Pieśni nad Pieśniami najwyraźniej dawali sobie przed ślubem pewne dowody uczuć (Pieśń 1:2; 2:6; 8:5). Również w naszych czasach zaręczone pary niekiedy uznają, że trzymanie się za ręce, całowanie i obejmowanie jest czymś stosownym, zwłaszcza gdy ślub wydaje się bliski. Pamiętaj jednak: „Kto ufa swojemu sercu, jest głupi” (Przysłów 28:26). Niestety, niektórym brakuje rozeznania i nie unikają sytuacji wystawiających na pokusę. Wyrażają swe uczucia coraz intensywniej, aż tracą nad tym kontrolę i dopuszczają się nieczystych czy wręcz niemoralnych postępków.

15, 16. Jakie rozsądne środki ostrożności mogą przedsięwziąć osoby pragnące przykładnie postępować w okresie narzeczeństwa?

¹⁵ Jeżeli umawiasz się ze swą sympatią, mądrość nakazuje wystrzegać się przebywania sam na sam w niestosownych okolicznościach. Najlepiej jest cieszyć się swym towarzystwem w szerszym gronie lub w miejscach publicznych. Niektóre narzeczeństwa dbają o to, żeby był z nimi ktoś trzeci. Warto też pamiętać o słowach z Księgi Ozeasza 4:11: „Wino i słodkie wino pozbawiają dobrej pobudki”. Alkohol źle wpływa na zdrowy rozsądek i może popchnąć zaręczonych do czynów, których oboje będą później żałować.

¹⁶ W Księdze Przysłów 13:10 powiedziano: „Zuchwalstwem wywołuje się tylko zwadę, lecz mądrość jest u tych, którzy się wspólnie naradzają”. A zatem ‛wspólnie się naradźcie’, jak będziecie się zachowywać. Wyznaczcie granice wyrazom sympatii, szanując wzajemnie swe uczucia i sumienie (1 Koryntian 13:5; 1 Tesaloniczan 4:3-7; 1 Piotra 3:16). Rozmawianie o takich delikatnych sprawach może początkowo być trudne, ale pomaga uniknąć w przyszłości dużych kłopotów.

Pouczani ‛od młodości’

17. Jak Dawid uczynił Jehowę ‛swą ufnością od młodości’ i czego mogą się z tego dzisiaj nauczyć młodzi ludzie?

¹⁷ Jeżeli chcesz uniknąć sideł Szatana, musisz stale przejawiać czujność, a niekiedy też ogromną odwagę. Czasami możesz odnosić wrażenie, że masz przeciw sobie nie tylko rówieśników, ale cały świat. Psalmista Dawid modlił się: „Ty bowiem jesteś moją nadzieją, Wszechwładny Panie, Jehowo, ufnością moją od mej młodości. Boże, uczysz mnie już od mej młodości, ja zaś do tej pory opowiadam o twych zdumiewających dziełach” (Psalm 71:5, 17).c Dawid jest znany z odwagi. Ale kiedy jej nabył? Już w młodości. Jeszcze zanim doszło do słynnego starcia z Goliatem, z niesłychanym męstwem bronił stad swego ojca i zabił lwa oraz niedźwiedzia (1 Samuela 17:34-37). Niemniej całą zasługę za swe śmiałe czyny przypisywał Jehowie, nazywając Go ‛swą ufnością od młodości’. Dzięki poleganiu na Jehowie potrafił sprostać każdej napotkanej próbie. Jeśli będziesz całym sercem ufał Jehowie, przekonasz się, że i tobie doda odwagi i siły, byś mógł ‛zwyciężyć świat’ (1 Jana 5:4).

18. Do czego zachęcono bogobojną młodzież żyjącą w naszych czasach?

¹⁸ Tysiące młodych ludzi takich jak ty zajęło odważne stanowisko i obecnie usługuje w charakterze ochrzczonych głosicieli dobrej nowiny. Dziękujemy Bogu za wiarę i odwagę naszej młodzieży! Niezachwianie wystrzegajcie się zepsucia rozpanoszonego w świecie (2 Piotra 1:4). Stale róbcie użytek z waszych władz poznawczych, wyszkolonych na Biblii. Już dziś uchroni was to od nieszczęścia, a w ostatecznym rozrachunku zapewni wam wybawienie. Jak wykazano w następnym artykule, takie postępowanie pozwoli wam też prowadzić szczęśliwe życie.

[Przypisy]

Pytania powtórkowe

◻ Jak młody człowiek może ćwiczyć swe władze poznawcze?

◻ Jak młodzi mogą zrobić użytek z władz poznawczych, gdy otrzymają zaproszenie na chrześcijańskie spotkanie towarzyskie?

◻ Jakie czynniki warto wziąć pod uwagę, planując wykształcenie?

◻ Jak narzeczeni mogą się ustrzec wpadnięcia w sidło niemoralności?

[Ilustracja na stronie 15]

Umiejętność odszukiwania potrzebnych informacji pomoże ci w ćwiczeniu władz poznawczych

[Ilustracja na stronie 16]

Mniejsze spotkania łatwiej nadzorować i rzadziej przeradzają się w „rozpasane uczty”

[Ilustracja na stronie 16]

Rodzice powinni pomóc dzieciom w planowaniu wykształcenia

[Ilustracja na stronie 17]

Spotykanie się w większym gronie stanowi ochronę dla narzeczonych