PALMA

(hebr. tamár, tòmer, Sdz 4:5; gr. foíniks).

Palma daktylowa (Phoenix dactylifera), obecnie występująca tylko w niektórych częściach Palestyny, niegdyś porastała całą tę krainę i najwyraźniej była typową rośliną dla tego regionu, podobnie jak w dolinie Nilu w Egipcie. Po zburzeniu Jerozolimy przez Rzymian cesarz Wespazjan kazał wybić monety z wizerunkiem płaczącej kobiety siedzącej pod palmą i napisem „IVDAEA CAPTA” (ILUSTRACJA, t. 2, s. 751).

Palmy kojarzyły się z oazami i stanowiły upragniony widok dla osób wędrujących przez pustynię; 70 palm rosło przy 12 źródłach w Elim, drugim miejscu obozowania Izraelitów po przejściu przez Morze Czerwone (Wj 15:27; Lb 33:9). Dzięki długim korzeniom, które mogą czerpać wodę z pokładów niedostępnych dla innych roślin, palmy dobrze rosną nawet w warunkach pustynnych.

W czasach biblijnych wiele palm rosło wokół Jeziora Galilejskiego (Wojna żydowska, III, X, 8 [516, 517]), jak również na niżej położonych terenach w upalnej dolinie Jordanu; szczególnie dużo było ich wokół En-Gedi (Engade) (Dawne dzieje Izraela, IX, I, 2) i Jerycha, nazywanego „miastem palm” (Pwt 34:3; Sdz 1:16; 3:13; 2Kn 28:15). Niektóre rosły również na wyżej położonych terenach, np. „palma Debory” w górzystym regionie Efraima (Sdz 4:5). Na pewno występowały też wokół Jerozolimy, gdyż ich liście wykorzystywano w okresie Święta Szałasów (Kpł 23:40; Neh 8:15), a także użyto ich podczas wjazdu Jezusa do miasta (Jn 12:12, 13). Nazwa jednego z miast wybudowanych przez Salomona, Tamar, znaczy właśnie „palma” (1Kl 9:17, 18). Krainę, gdzie leżały Tyr i Sydon, nazwano później Fenicją od greckiego słowa foíniks („palma”) (Dz 11:19; 15:3) i prawdopodobnie takie samo jest znaczenie nazwy miasta Feniks na Krecie (Dz 27:12).

Wysoka i smukła palma, której pojedynczy, prosty pień o wysokości do 30 m jest zwieńczony pękiem długich, pierzastych liści, urzeka swym pięknem. Dziewczęta, którym nadano imię Tamar („palma”), z pewnością były z niego dumne — nosiła je synowa Judy (Rdz 38:6), siostra Absaloma (2Sm 13:1) oraz jego córka, o której powiedziano, że była „kobietą o nader pięknym wyglądzie” (2Sm 14:27). Smukłą postać Szulamitki przyrównano do palmy, a jej piersi — do gron daktyli (PnP 7:7, 8). Spiralne ułożenie włókien w zdrewniałej kłodzinie sprawia, że roślina ta jest wyjątkowo giętka i mocna.

Palma zaczyna w pełni plonować dopiero po 10—15 latach i owocuje przez jakieś 100 lat, po czym jej wydajność spada i pod koniec drugiego stulecia roślina umiera. Owoce tworzą ogromne zwisające grona, a ich zbiór przypada na przełom sierpnia i września. Arabowie mówią, że palma ma tyle zastosowań, ile jest dni w roku. Owoce palmy wykorzystuje się na wiele sposobów, a z jej liści wyplata się dachy i ściany domów, jak również płoty, maty, kosze, a nawet naczynia. Z włókien sporządza się sznury i liny do łodzi. Nasiona, czyli pestki daktyli, po zmieleniu służą za karmę dla wielbłądów. Z palmy pozyskuje się ponadto cukier, olej, garbniki i żywicę, a z jej soku wytwarza się wysokoprocentowy napój alkoholowy zwany arakiem.

Ze względu na smukłość, piękno i płodność palm ryte wizerunki tych drzew stanowiły stosowną ozdobę drzwi i ścian świątyni Salomona (1Kl 6:29, 32, 35; 2Kn 3:5), jak również boków wózków używanych do służby świątynnej (1Kl 7:36, 37). W świątyni ukazanej w wizji Ezechielowi palmy zdobiły pilastry jej bram oraz odrzwia i ściany samej świątyni (Eze 40:16-37; 41:15-26). Ponieważ palma jest prosta, wysoka i daje obfity owoc, stanowi też trafny symbol prawego człowieka ‛zasadzonego na dziedzińcach domu Jehowy’ (Ps 92:12, 13).

Okoliczność, iż ludzie witający Jezusa jako „króla Izraela” (Jn 12:12, 13) mieli gałęzie palmowe, najwyraźniej stanowiła przejaw hołdu i podporządkowania mu się jako królowi. W Objawieniu 7:9, 10 o członkach „wielkiej rzeszy” podobnie powiedziano, że trzymają w ręku gałęzie palmowe i przypisują swe wybawienie Bogu i Barankowi.