„Kto rzeczywiście jest wiernym zarządcą, rozumnym?”
„Kto rzeczywiście jest wiernym zarządcą, rozumnym, którego pan jego ustanowi nad swoją służbą?” (Łuk. 12:42).
1. Ile lat liczy zadane nam pytanie? Co tracą ludzie nie znający odpowiedzi?
POWYŻSZE pytanie liczy już sobie ponad 1900 lat. Setki tysięcy ludzi uważa dzisiaj, że znaleźli właściwą odpowiedź. A kto jej nie zna, ten nie odnosi korzyści, których wpływ odbije się aż na jego wiecznej przyszłości. W całości pytanie to brzmi: „Kto rzeczywiście jest wiernym zarządcą, rozumnym, którego pan jego ustanowi nad swoją służbą, aby jej dawał w słusznym czasie należną miarę żywności?” (Łuk. 12:42).a
2. (a) Kto i kiedy po raz pierwszy wysunął to pytanie? (b) Kogo powinno ono najbardziej interesować? Dlaczego?
2 Pytanie takie zadano po raz pierwszy w ziemi izraelskiej na Bliskim Wschodzie. Rzecz działa się w roku 32 naszej ery, pomiędzy żydowskim Świętem Namiotów, obchodzonym jesienią, a uroczystością poświęcenia odbudowanej świątyni w Jeruzalem, przypadającą na początek zimy. Człowiek, który to pytanie postawił, stał się postacią kontrowersyjną będącą przedmiotem sporów na całym świecie. Nazywał się Jezus Chrystus. Toteż pytaniem jego powinno się zająć szczególnie chrześcijaństwo, które o nim mówi jako o swoim „Panu” i uważa siebie za grono jego uczniów.
3, 4. (a) Czym byli zainteresowani słuchacze Jezusa? O co więc — jak im powiedział — nie mieli się obawiać? (b) Jakie dwa porównania podał im Jezus, aby uwypuklić potrzebę ciągłego czuwania?
3 Według doniesienia biblijnego to wnikliwe pytanie padło w odpowiedzi na inne pytanie i zostało skierowane do osób, które interesowały się najwyższym rządem, jaki ma być ustanowiony nad ziemią, a więc rządem Stworzyciela nieba i ziemi, „królestwem Bożym”. Dlatego też Jezus Chrystus powiedział najpierw swoim żydowskim słuchaczom: „Nie bój się, maleńka trzódko! Gdyż upodobało się Ojcu waszemu dać wam Królestwo. Sprzedajcie majętności swoje, a dawajcie jałmużnę. Uczyńcie sobie sakwy, które nie niszczeją, skarb niewyczerpany w niebie, gdzie złodziej nie ma przystępu, ani mól nie niszczy. Albowiem gdzie jest skarb wasz, tam będzie i serce wasze.
4 „Niechaj biodra wasze będą przepasane i świece zapalone. Wy zaś bądźcie podobni do ludzi oczekujących pana swego, aby mu zaraz otworzyć, kiedy powróci z wesela, przyjdzie i zapuka. Błogosławieni owi słudzy, których pan, gdy przyjdzie, zastanie czuwających. Zaprawdę powiadam wam, iż się przepasze i posadzi ich przy stole, i przystąpiwszy, będzie im usługiwał. Czy przyjdzie o drugiej, czy o trzeciej straży, a zastanie ich tak, błogosławieni oni! To wiedzcie, że gdyby wiedział gospodarz, o której godzinie złodziej przyjdzie, nie dopuściłby do tego, by podkopano dom jego. I wy bądźcie gotowi, gdyż Syn Człowieczy przyjdzie o takiej godzinie, której się nie spodziewacie” (Łuk. 12:32-40, Nowy Przekład).
5. (a) Jak Piotr nazwał omawiane słowa Jezusa? Do czego więc można zaliczyć odpowiedź Jezusa? (b) Jaką kwestię nasuwa ta odpowiedź udzielona Piotrowi na zapytanie o zastosowanie poprzednich wywodów Jezusa?
5 Przytoczone tu wywody Pana Jezusa Chrystusa apostoł Piotr nazwał „przypowieścią”, gdyż w sprawozdaniu Łukasza czytamy dalej: „Piotr zapytał: ‛Panie, czy do nas mówisz tę przypowieść [podobieństwo, NT; po grecku: parabole], czy też do wszystkich?’” (Łuk. 12:41, Biblia Tysiąclecia i inne). Logiczny stąd wniosek, że i to, co Jezus następnie powiedział, należało uważać za przypowieść, za porównanie mające obrazować, czyli unaoczniać pewne przyszłe realia. Inaczej mówiąc odpowiedź Jezusa, zapisana w Ewangelii według Łukasza 12:42-44, miała wchodzić w skład przypowieści o „wiernym i roztropnym szafarzu” (NP). Będziemy ją teraz omawiać, ale pamiętajmy przy tym o pytaniu Piotra, które wprowadziło owe uzupełniające wyjaśnienia, a mianowicie: „Panie, czy mówisz tę przypowieść nam, czy każdemu?” (Łuk. 12:41, New International Version; The Living Bible). Pytamy zatem: Czy ilustracja o „zarządcy” („szafarzu”) odnosi się do określonej grupy objętej słowem „nam”, a więc do 12 apostołów Jezusa Chrystusa, czy raczej do każdego, kto słuchał wówczas Jezusa, i dzisiaj do każdego jej czytelnika, bez względu na jego religijne powiązania w obrębie nominalnego chrześcijaństwa lub poza nim? Krótko mówiąc: Czy to podobieństwo dotyczy klasy ludzi, czy poszczególnych jednostek?
„PAN JEGO”
6. Jaką przypowieść przedstawił Jezus w odpowiedzi na pytanie Piotra?
6 Jezus nie odpowiedział bezpośrednio na pytanie Piotra co do poprzedniej „przypowieści”, tylko przedstawił inne porównanie, mówiąc: „Kto rzeczywiście jest wiernym zarządcą, rozumnym, którego pan jego ustanowi nad swoją służbą, aby jej dawał w słusznym czasie należną miarę żywności? Szczęśliwy ten niewolnik, jeśli jego pan, przybywszy, znajdzie go tak czyniącego! Mówię wam prawdę: Ustanowi go nad całą swoją majętnością” (Łuk. 12:42-44).
7. Kogo przedstawia „pan” zarządcy? Czym więc powinni się odznaczać ludzie podlegający „panu” w okresie „zakończenia systemu rzeczy”?
7 Nikt nie zaprzeczy, że „pan” wiernego zarządcy obrazuje samego tego, kto podał tę przypowieść, a mianowicie Pana Jezusa Chrystusa. W paraboli, która nasunęła pytanie Piotra, Jezus zobrazował siebie jako pana młodego, który z uwagi na uroczystość zaślubin powraca do domu o nieznanej godzinie nocnej lub nawet dopiero wczesnym rankiem (Łuk. 12:35-40). Z pewnością więc ci, na których się spełnia przypowieść Jezusa, powinni bezustannie czuwać, zwłaszcza podczas „zakończenia systemu rzeczy” (Mat. 24:3).
8. Odkąd Jezus Chrystus jest „panem” nad wspomnianą „służbą”? Jak opisuje ją Księga Objawienia 7:1-8?
8 W przypowieści o zarządcy „pan” ma „służbę”, do której należy i sam zarządca. Harmonizuje to z faktem, że opowiadający, Pan Jezus Chrystus, ma w sensie duchowym grono domowników. Wniosek taki wynika chociażby z Listu do Hebrajczyków 3:4-6, gdzie czytamy: „Tym, który zbudował wszystko, jest Bóg. A Mojżesz jako usługujący był wierny w całym Jego domu, na świadectwo tego, o czym miało się potem mówić, ale Chrystus był wierny jako Syn nad Jego domem”. Prorok Mojżesz został powołany do zarządzania domem 12 pokoleń Izraela od chwili powstania tego narodu. Jezus Chrystus w charakterze Większego Mojżesza panuje nad domem Izraela duchowego od dnia Pięćdziesiątnicy roku 33 n.e. aż po dzień dzisiejszy. Księga Objawienia 7:1-8 wyjawia, że na ów „dom” składają się 144 000 duchowych Izraelitów podzielonych na 12 szczepów po 12 000 osób. „Dom” tworzą więc duchowi synowie Boga, wzorujący się na swej Głowie, samym Jezusie Chrystusie. Zbiorowo stanowią oni „małą trzódkę”, której — według słów Jezusa — niebiański Ojciec, Jehowa Bóg, uznał za słuszne przyznać niebiańskie Królestwo (Powt. Pr. 18:15-18; Łuk. 12:32; Dzieje 3:19-23).
9. Jaka trudność powstaje przy ustalaniu pory przybycia „pana”, jeśli ktoś utrzymuje, że „zarządca” reprezentuje pojedynczego chrześcijanina, zamianowanego w pierwszym stuleciu n.e.?
9 „Służba”, nad którą Pan Jezus Chrystus ustanawia „zarządcę” z przypowieści, to 144 000 duchowych synów Bożych. Ale kim jest ten symboliczny „zarządca” lub „szafarz” (po grecku: oikonomos; po hebrajsku w przekładzie Delitscha: sochen) — pozostaje dalej kwestią sporną wśród wielu rzekomych chrześcijan. Niektórzy twierdzą, że ów „zarządca” przedstawia pojedynczego chrześcijanina, ale uzasadnienie tego nastręcza nieprzezwyciężone trudności. W przypowieści czytamy na przykład, iż pan zarządcy wyrusza w podróż i po bliżej nie określonej, lecz długiej nieobecności wraca do domu o niewymienionej godzinie. W pierwszym stuleciu naszej ery nie dałoby się umówić na oznaczoną chwilę, skoro nie korzystano wtedy z takich nowoczesnych udogodnień, jak telefony, łączność radiowa i szybkie środki komunikacji ze stałymi rozkładami jazdy.
10. Jaka wyłania się trudność co do wieku takiego chrześcijanina w czasie powrotu „pana”?
10 Zgodnie ze słowami Jezusa „zarządca” został ustanowiony nad „służbą”, zanim jego pan udał się w swą podróż. Jeżeli zatem „pan” zarządcy obrazuje Jezusa Chrystusa, to ów „zarządca” musiał być zamianowany przed odejściem Jezusa, który wstąpił z powrotem do nieba na 10 dni przed żydowskim świętem Pięćdziesiątnicy z roku 33 n.e. „Zarządca” miał przy powrocie „pana” być jeszcze przy życiu i wiernie wywiązywać się z wyznaczonych mu powinności. Minęło już 19 stuleci, odkąd Pan Jezus Chrystus wrócił do swego niebiańskiego Ojca. Skoro więc ktoś utrzymuje, że ów symboliczny „zarządca” przedstawia jakiegoś chrześcijanina w prawdziwym zborze chrześcijańskim, to jakże mógłby taki człowiek żyć do dzisiaj, jeśli Jezus powołał go na urząd w 33 roku n.e.? Tak długo nie żył żaden człowiek, nawet sławny Metuszelach, którego imię jest też znane w brzmieniu Matuzalem (Rodz. 5:27).
11. Kogo więc, jeśli nie pojedynczego chrześcijanina, przedstawia „zarządca”? Jakim wersetem biblijnym można poprzeć ten pogląd?
11 Zdrowy rozsądek poparty podobnymi przykładami biblijnymi prowadzi wyraźnie do wniosku, że „zarządca” (oikonomos) obrazuje pewną klasę ludzi, zbiorowość, co przypomina pojęcie osoby prawnej, jaką może być między innymi korporacja uznana przez ustawodawstwo danego kraju. Jehowa Bóg nazwał na przykład cały naród starożytnego Izraela „sługą moim, którego wybrałem” (Izaj. 43:10). Podobnie „zarządca” przedstawia „małą trzódkę” duchowych Izraelitów, całe grono oddanych, ochrzczonych uczniów „pana”, Jezusa Chrystusa, zrodzonych z ducha Bożego do niebiańskiego dziedzictwa wraz ze swym Panem — wyniesionym do chwały Chrystusem. Ten zbiorowy „zarządca” istniał przy odejściu Pana i mógł wtedy być przez niego zamianowany; a ostatek tej klasy „zarządcy” przebywa obecnie na ziemi i dalej służy wiernie swemu Mistrzowi, Jezusowi Chrystusowi. Skoro każdy członek jest wierny i postępuje rozumnie, można to samo powiedzieć też o całej klasie.
12. W jakim celu wyznaczono „zarządcę” nad „służbą”? Czy fakty potwierdzają, że klasa „zarządcy” spełnia swoje zadanie?
12 W przypowieści „zarządcę” ustanowiono nad „służbą” jego pana, aby jej „dawał w słusznym czasie należną miarę żywności” (Łuk. 12:42). Klasa „zarządcy” aż po dziś dzień dobrze wywiązuje się z tego zadania. Spełniała je w pierwszym wieku n.e. za czasów 12 apostołów Jezusa Chrystusa, do śmierci ostatniego z nich — Jana, który około roku 98 n.e. sporządził ostatnie zapiski do Pisma Świętego (Jana 21:20-23). Teraz, w okresie „zakończenia systemu rzeczy”, który rozpoczął się tragicznym w skutkach rokiem 1914, byłby szczególnie „słuszny czas” na rozdzielanie „służbie” odpowiedniej „miary żywności”, i rzeczywiście tak się dzieje. Ostatek klasy „zarządcy” dochował w tym względzie wierności (Mat. 24:3-14).
13. Z czym musiała się liczyć klasa „zarządcy” przy powrocie Pana Jezusa Chrystusa? Czym się do tego czasu zajmowała?
13 Zbiega się z tym okoliczność, że z końcem Czasów Pogan w roku 1914 Pan Jezus Chrystus objął władzę w niebiańskim Królestwie swego Ojca i tak otrzymał ostatecznie to, po co wyruszył w drogę (Łuk. 19:12). W tej sytuacji mógł powrócić niewidzialnie, w postaci duchowej, aby wezwać swego „zarządcę” do zdania sprawy. Dostarczanie „w słusznym czasie należnej miary żywności” do chwili dokonania tego rozrachunku nie było łatwym zadaniem. Niemniej jednak osoby należące do klasy „zarządcy” współpracowały ze sobą w przygotowywaniu „żywności duchowej” i rozprowadzały ją między sobą w coraz większych ilościach, w miarę tego, jak Jehowa Bóg powoływał nowych dziedziców Królestwa, czyli członków „małej trzódki”.
USTANOWIONY „NAD CAŁĄ (...) MAJĘTNOŚCIĄ”
14. Dlaczego dla „zarządcy” powrót pana, który by go zastał przy wykonywaniu obowiązków niewolnika, miał się okazać szczęśliwą chwilą?
14 W przypowieści o wiernym i rozumnym „zarządcy”, Pan Jezus Chrystus nazwał go również „niewolnikiem”, bo powiedział: „Szczęśliwy ten niewolnik, jeśli jego pan, przybywszy, znajdzie go tak czyniącego!” A dlaczego? Jezus dodał: „Mówię wam prawdę: Ustanowi go nad całą swoją majętnością” (Łuk. 12:43, 44).
15. Dlaczego powierzenie „zarządcy” całej „majętności” jego „pana” miało być dla niego uszczęśliwiającym przeżyciem?
15 Oznacza to, że w nagrodę za wierne i rozumne działanie oraz zachowywanie bezustannej czujności w oczekiwaniu na powrót swego pana „niewolnik” miał otrzymać jeszcze większą odpowiedzialność w charakterze „zarządcy”. Możliwości takie istniały. Dlaczego? Otóż wspomniany pan również wiele zyskał na swej podróży i miał przy powrocie więcej niż przed wyruszeniem w drogę. „Majętność” jego wzrosła, więc mógł poruczyć więcej swemu wiernemu „zarządcy”. Samo pozostanie na dotychczasowym urzędzie równało się dla „zarządcy” pełnieniu służby w większym zakresie. Pan jego wracając także piastował zaszczytniejsze stanowisko niż wtedy, gdy wyruszał ze swą specjalną misją. W nowożytnym spełnieniu tej przypowieści sprawdziło się to i na ostatku klasy „zarządcy”, i na jego Panu, wyniesionym do chwały Jezusie Chrystusie.
16. Jakie słowa Jezusa, wypowiedziane wkrótce po przypowieści o „zarządcy” zwracają nam uwagę, że w tym czasie miał być wzniecony ogień?
16 Na jakiej podstawie możemy twierdzić, że właśnie wtedy nadszedł słuszny czas na ustanowienie ostatka klasy „zarządcy” nad powiększoną „majętnością” Pana, czyli jego poszerzonymi interesami? Otóż kilka wersetów dalej, po przedstawieniu tej przypowieści, czytamy słowa Jezusa: „Ogień przyszedłem rzucić na ziemię i jakżebym pragnął, aby już płonął” (Łuk. 12:49, NP). Symboliczne te określenia przypominają, co Jan Chrzciciel przepowiedział o Jezusie parę miesięcy wcześniej, mianowicie: „On was chrzcić będzie Duchem Świętym i ogniem. W ręku jego jest wiejadło [do oddzielania ziarna od plew], by oczyścić klepisko swoje, i zbierze pszenicę swoją do spichlerza, lecz plewy spali w ogniu nieugaszonym” (Mat. 3:11, 12, NP).
17. Kto z czasów Jezusa miał się znaleźć w próbie ogniowej? Jakie tragiczne wydarzenie ją uwieńczyło?
17 Prorocze te słowa wskazywały na ognisty kres żydowskiego systemu rzeczy. Żydzi, którzy nie przyjęli chrystianizmu, mieli niby plewy przejść ogień srogiego doświadczenia. Miało się ono zakończyć zburzeniem Jeruzalem i rozproszeniem Żydów z Palestyny po całym świecie. Dokonały tego legiony rzymskie w 70 roku n.e.
18, 19. (a) Jakie unaocznienie odpowiadające przypowieści o „zarządcy” podał Jezus w proroctwie na temat „znaku”, który miał zapowiadać „zakończenie systemu rzeczy”? (b) Czy członkowie tej klasy okazali się wierni i rozumni podczas zakończenia systemu żydowskiego w Palestynie? Jak postępuje ostatek tej klasy podczas obecnego „zakończenia systemu rzeczy”?
18 Na trzydzieści siedem lat przed doszczętnym spaleniem symbolicznych „plew” nie dającym się ugasić „ogniem” w roku 70 n.e. Jezus Chrystus podał proroctwo o „znaku” zapowiadającym ogniste „zakończenie systemu rzeczy” w skali ogólnoświatowej, a zarazem zdradzającym jego niewidzialną „obecność” w duchu. W trakcie tego proroctwa wspomniał między innymi o „niewolniku wiernym i rozumnym”, który miał działać na ziemi, gdy ów system rzeczy będzie dobiegał końca. Uwagi Jezusa o „niewolniku” są uderzająco podobne do słów o „wiernym zarządcy, rozumnym”. Chodzi oczywiście o tę samą klasę, jednak nazwa „zarządca”, a według niektórych przekładów „szafarz”, szczególnie trafnie określa rodzaj pracy, którą wykonuje „niewolnik”.
19 Przytoczmy wypowiedź Jezusa: „Kto rzeczywiście jest niewolnikiem wiernym i rozumnym, którego pan jego ustanowił nad czeladzią, aby jej dawał pokarm na czas słuszny? Szczęśliwy ten niewolnik, jeśli jego pan, przybywszy, znajdzie go tak czyniącego. Zaprawdę powiadam wam: Ustanowi go nad całą swoją majętnością” (Mat. 24:45-47). Członkowie klasy „niewolnika wiernego i rozumnego”, czyli klasy „zarządcy”, gorliwie pełnili służbę aż do końca żydowskiego systemu rzeczy w roku 70 n.e. Pozostali jeszcze na ziemi członkowie klasy „niewolnika”, inaczej „zarządcy”, okazują się wierni i rozumni w obecnym okresie „zakończenia systemu rzeczy”, biegnącym od roku 1914 n.e.
20. Do jakich słów Jezusa, wypowiedzianych przed jego odejściem z Góry Oliwnej do nieba, stosuje się ostatek klasy „zarządcy”? Co zostało dzięki temu ułatwione?
20 Ostatek klasy „zarządcy” daje się dzisiaj łatwo rozpoznać, gdyż postępuje zgodnie z tym, co Mistrz powiedział przewidywanym pierwszym członkom tej klasy. Na Górze Oliwnej, bezpośrednio przed wstąpieniem do nieba, Jezus rzekł im: „Otrzymacie moc, gdy duch święty zstąpi na was, i będziecie mi świadkami tak w Jeruzalem, jak w całej Judei i Samarii, i aż do najodleglejszego miejsca na ziemi” (Dzieje 1:8). Będąc świadkami na rzecz Pana Jezusa Chrystusa, tamci jego żydowscy uczniowie musieli być zarazem świadkami z ramienia jego Boga i Ojca, Jehowy. Nigdy też nie przestali być świadkami dla Jehowy!
21. Czyimi świadkami byli uczniowie żydowscy z racji swego pochodzenia? Kiedy zostali pierwszymi członkami zbiorowego „zarządcy”?
21 Uczniowie pochodzenia żydowskiego musieli być świadkami Boga Jehowy, gdyż urodzili się w narodzie, którego przodkom Bóg oznajmił: „‛Wyście moimi świadkami’, brzmi wypowiedź Jehowy, ‛jak i sługą moim, którego wybrałem (...). Zatem jesteście moimi świadkami’, brzmi wypowiedź Jehowy, ‛a ja jestem Bogiem’” (Izaj. 43:10-12). Teraz owi żydowscy świadkowie Jehowy mieli zostać również świadkami Jego Syna, Jezusa Chrystusa. W dniu Pięćdziesiątnicy, 10 dni po powrocie Jezusa do nieba, zostali ochrzczeni duchem świętym i w ten sposób ich wyniesiony do chwały Mistrz, Jezus Chrystus, ustanowił ich nad swoją „służbą” celem dostarczania jej pokarmu duchowego. Tak to zostali pierwszymi, założycielskimi członkami zbiorowo pojętego „zarządcy”. Dali tej klasie wspaniały początek.
22. Ludem wybranym dla czyjego imienia jest klasa „zarządcy”? Jak uwydatniono to w Jeruzalem, na specjalnym zebraniu odbytym w jakiś czas po roku 36 n.e.?
22 Klasa „zarządcy” jest ludem dla imienia Jehowy. Fakt ten podkreślono w jakiś czas po roku 36 n.e. na specjalnym spotkaniu apostołów i starszych zboru jeruzalemskiego. Jakub, przyrodni brat Jezusa, rzekł wtedy: „Szymon [apostoł Szymon Piotr] wyczerpująco opowiedział, jak to Bóg po raz pierwszy zwrócił uwagę na narody [nieobrzezanych pogan], aby z nich wziąć lud dla swego imienia” (Dzieje 15:1-14).
23. Czyimi świadkami muszą być członkowie klasy „zarządcy” podczas obecnego „zakończenia systemu rzeczy”? Od wzywania jakiego imienia nie mogą się uchylać?
23 Tacy nie-Żydzi również weszli potem w skład klasy „zarządcy” z pierwszego stulecia. W rezultacie cała ta klasa była namaszczonym ludem dla imienia Bożego, które brzmi Jehowa. Imię to, Jehowa, wzywane było nad tym ludem. Nie mógł on się uchylić od roli Jego świadków. To samo musi dotyczyć namaszczonego duchem ostatka klasy „zarządcy” w naszych czasach, gdy „znak” dostrzegalny od roku 1914 wskazuje, że „pan” klasy „zarządcy” powrócił i jest obecny, i że „zakończenie systemu rzeczy” zbliża się do punktu szczytowego w Har-Magedonie (Mat. 24:3).
[Przypis]
a Wersety biblijne, przy których nie podano nazwy ani symbolu przekładu, są tłumaczone z „New World Translation of the Holy Scriptures” (Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata).
POWTARZAJĄC SOBIE TREŚĆ ARTYKUŁU O „WIERNYM ZARZĄDCY”, JAK ODPOWIESZ NA NASTĘPUJĄCE PYTANIA:
◼ Kim jest „pan” z przypowieści Jezusa o „wiernym zarządcy”?
◼ Kto jest „wiernym zarządcą”?
◼ Kto jest „służbą”?
◼ Kto stanowi „dom” z Listu do Hebrajczyków 3:6, którego przełożonym jest Chrystus?
◼ Dlaczego „wiernym zarządcą” nie może być pojedyncza osoba?
◼ Czy „wierny zarządca” to „niewolnik wierny i rozumny”?
◼ Jaką działalność wysuwa na czoło klasa „wiernego zarządcy”, dzięki czemu można dzisiaj tę klasę łatwo rozpoznać?
[Ilustracja na stronie 8]
„Wtedy odezwał się Piotr: ‛Panie, czy przedstawiasz tę przypowieść nam, czy też wszystkim?’ A pan rzekł: ‛Kto rzeczywiście jest wiernym zarządcą, rozumnym?’” (Łuk. 12:41, 42a).