BASZAN

(prawdopodobnie: „żyzna [niekamienista] równina”).

Spory obszar leżący na wsch. od Jeziora Galilejskiego. Od pn. granicę Baszanu wyznaczała góra Hermon, od wsch. — górzysty region Chauran (Dżabal ad-Duruz), od pd. — Gilead, a od zach. — wzgórza po wsch. stronie Jeziora Galilejskiego (Pwt 3:3-14; Joz 12:4, 5).

Baszan leżał na wysokim płaskowyżu o średniej wysokości ok. 600 m n.p.m. Jest to obszar raczej płaski, choć w niektórych miejscach poprzecinany pasmami wzgórz. Ma pochodzenie wulkaniczne i występują tam duże ilości twardych, czarnych skał bazaltowych, które dobrze zatrzymują wilgoć. Tamtejsza ziemia to mieszanka tufu wulkanicznego i czerwonobrunatnej gleby. Dzięki wodzie ze śniegów topniejących na górze Hermon cały teren świetnie nadawał się do celów rolniczych. Ta bardzo żyzna równina zapewniała bogate plony zboża i obfitowała w bujne pastwiska, na których wypasano znakomite rasy bydła i owiec. Byki i barany Baszanu opiewano w pieśniach i wierszach oraz uważano za symbol dostatku, siły i dobrobytu (Pwt 32:14; Ps 22:12; Eze 39:18).

Wydaje się, że równiny Baszanu w zasadzie były bezdrzewne, natomiast w górach rosły okazałe drzewa, prawdopodobnie dęby (które do dziś można znaleźć w tych okolicach). W proroctwach biblijnych drzewa Baszanu symbolizują wyniosłość (Iz 2:13; Za 11:1, 2). Z Ezechiela 27:5, 6 wynika, że w Tyrze feniccy budowniczowie statków wykonywali deski z jałowców Seniru, maszty — z wysokich cedrów Libanu, a mocne wiosła — z twardych drzew Baszanu.

Zapewne właśnie ze względu na żyzność zestawiano Baszan z innymi urodzajnymi krainami, takimi jak Karmel czy Liban (Iz 33:9; Jer 50:19). Jeremiasz napisał o wzniesieniach Libanu i Baszanu jako o miejscach, z których miało być widać nieszczęście nadciągające na kraj Izraelitów za to, że jego mieszkańcy porzucili Jehowę (Jer 22:20). Występujące w Psalmie 68:15, 16 wzmianki o „górze Bożej” i „górze szczytów” w Baszanie mogą się odnosić do górzystego regionu Chauran. A wymieniony w Psalmie 68:14 Calmon mógł być najwyższym szczytem tego regionu.

Pierwsza wzmianka o Baszanie pojawia się w Biblii w Rodzaju 14:5, gdzie mowa o Refaitach (olbrzymach) z Aszterot-Karnaim, pokonanych przez najeźdźczych królów w czasach Abrahama (przed 1933 p.n.e.). W trakcie podboju izraelskiego (ok. 1473 p.n.e.) Og, król Baszanu i ostatni z olbrzymów na tym terenie, został zwyciężony i zabity, a jego ziemię zajęli Izraelici (Lb 21:33-35; Pwt 3:1-3, 11; Joz 13:12). Baszan przydzielono jako dziedziczną posiadłość plemieniu Manassesa, chociaż wydaje się, że pd. część tej krainy stanowiła dział plemienia Gada (Joz 13:29-31; 17:1, 5; 1Kn 5:11, 16, 23).

Głównymi miastami Baszanu były: Asztarot (miasto Oga, a potem miasto lewickie), Edrei (miasto graniczne, w pobliżu którego Izraelici pokonali Oga), Golan (później również miasto lewickie i jedno z trzech miast schronienia po wsch. stronie Jordanu) oraz Salcha (Pwt 4:41-43; Joz 9:10; 12:4, 5; 20:8, 9; 1Kn 6:64, 71). Tylko w regionie Argobu było 60 miast otoczonych murem i do dzisiaj na całym tym terenie znajduje się mnóstwo ruin starożytnych miejscowości (Pwt 3:3-5; zob. ARGOB 2).

Za panowania Salomona Baszan należał do jednego z 12 okręgów zarządzanych przez pełnomocników, którzy dostarczali żywności na królewskie stoły (1Kl 4:7, 13).

Przez Asztarot w Baszanie przechodził główny szlak po wsch. stronie Jordanu, prowadzący z pn. na pd. i zwany Drogą Królewską. Z tego powodu, a także ze względu na urodzajność i położenie w pobliżu Damaszku teren ten był częstym celem podbojów. Za panowania Jehu (ok. 904-877 p.n.e.) Baszan został podbity przez króla Damaszku Chazaela, ale potem Izraelici najwyraźniej go odzyskali — za rządów Jehoasza (2Kl 10:32, 33; 13:25) lub najpóźniej Jeroboama II (ok. 844-804 p.n.e.) (2Kl 14:25). W okresie panowania Pekacha (ok. 778-759 p.n.e.) cały ten obszar najechał król Asyrii Tiglat-Pileser III (2Kl 15:29; 1Kn 5:26).

Po powrocie Izraelitów z niewoli babilońskiej Baszan znalazł się pod kontrolą Greków; z czasem stał się jednym z głównych regionów cesarstwa rzymskiego produkujących pszenicę. Został podzielony na cztery okręgi. Z wyjątkiem Trachonu, położonego na pn. wsch., pozostałe wzięły swoje nazwy od okolicznych miejsc: na zach. Gaulanityda (Gaulanitis) — od miasta Golan, na pd. Auranityda (Auranitis) — od Chauranu, a w części centralnej Batanea — od Baszanu. Poza wzmianką o Trachonie (Łk 3:1) Chrześcijańskie Pisma Greckie nie wspominają o Baszanie (zob. CHAURAN).