Przejawiaj panowanie nad sobą, i to w obfitości
„Przydajcie do waszej wiary (...) panowanie nad sobą” (2 PIOTRA 1:5, 6, NW).
1. W jakich niecodziennych okolicznościach chrześcijanin może niekiedy dawać świadectwo?
JEZUS oświadczył: „Z mego powodu zawiodą was przed namiestników i królów, abyście złożyli świadectwo przed nimi” (Mateusza 10:18). O czym byś mówił, gdyby kazano ci się stawić u namiestnika, sędziego lub prezydenta? Prawdopodobnie najpierw chciałbyś się dowiedzieć, dlaczego cię wezwano, a więc jakie zarzuty na tobie ciążą. Duch Boży niewątpliwie pomógłby ci to uczynić (Łukasza 12:11, 12). Czy jednak zacząłbyś wtedy mówić o panowaniu nad sobą? Czy uważasz je za istotny element naszego chrześcijańskiego orędzia?
2, 3. (a) Jak doszło do tego, że Paweł mógł świadczyć przed Feliksem i Druzyllą? (b) Dlaczego w tamtej sytuacji poruszenie przez Pawła kwestii panowania nad sobą było stosowne?
2 Zapoznajmy się z pewnym autentycznym przeżyciem. Jeden ze świadków na rzecz Jehowy został aresztowany i stanął przed sądem. Kiedy dopuszczono go do głosu, chciał wyjaśnić, w co wierzy jako chrześcijanin i świadek Boży. Po przeanalizowaniu relacji z tego wydarzenia przekonasz się, że dał umiejętne świadectwo „o sprawiedliwości i panowaniu nad sobą, i o przyszłym sądzie”. Mowa tu o tym, co spotkało apostoła Pawła w Cezarei, gdzie poddano go wstępnemu przesłuchaniu. „A po kilku dniach przybył Feliks z żoną swoją Druzyllą, która była Żydówką. Kazał więc sprowadzić Pawła i przysłuchiwał się mu, co mówił o wierze w Jezusa Chrystusa” (Dzieje 24:24). Historia donosi, że Feliks „wśród wszelakiego okrucieństwa i rozpusty władzę królewską z duszą niewolnika wykonywał”. Chociaż wcześniej był już dwukrotnie żonaty, nakłonił Druzyllę, by rozwiodła się ze swym mężem (łamiąc prawo Boże) i została jego trzecią żoną. Niewykluczone, że to ona chciała się czegoś dowiedzieć o nowej religii, jaką był chrystianizm.
3 Paweł zaczął mówić „o sprawiedliwości i panowaniu nad sobą, i o przyszłym sądzie” (Dzieje 24:25, NW). Dzięki temu mógł wykazać, jaki kontrast zachodzi między Bożymi miernikami prawości a okrutnym i niesprawiedliwym postępowaniem Feliksa i Druzylli. Być może miał nadzieję, że w ten sposób skłoni Feliksa do sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy. Dlaczego jednak mówił o ‛panowaniu nad sobą i o przyszłym sądzie’? Ta niemoralnie prowadząca się para była ciekawa, z czym się wiąże „wiara w Jezusa Chrystusa”. Oboje musieli się więc dowiedzieć, iż naśladowanie go wymaga okazywania wstrzemięźliwości w myślach, mowie i postępowaniu, krótko mówiąc: panowania nad sobą. Wszyscy ludzie odpowiadają przed Bogiem za swe słowa, czyny i sposób myślenia. Dlatego wyrok Feliksa w sprawie Pawła był w gruncie rzeczy mniej ważny niż sąd Boży czekający namiestnika i jego żonę (Dzieje 17:30, 31; Rzymian 14:10-12). Nic więc dziwnego, że „Feliks zatrwożył się”, gdy usłyszał słowa apostoła.
Bardzo ważne, ale niełatwe
4. Dlaczego panowanie nad sobą jest istotnym elementem prawdziwego chrystianizmu?
4 Apostoł Paweł uznał panowanie nad sobą za istotny element chrystianizmu. Tak samo zapatrywał się na nie jeden z bliskich towarzyszy Jezusa, apostoł Piotr. Pisząc do tych, którzy mieli się stać w niebiosach „uczestnikami boskiej natury”, zachęcał do przejawiania pewnych nieodzownych przymiotów, takich jak wiara, miłość oraz panowanie nad sobą. A zatem również do panowania nad sobą odnosiło się zapewnienie: „Skoro (...) te rzeczy u was będą występować, i to w obfitości, nie pozwolą wam na bezczynność ani bezowocność względem dokładnego poznania naszego Pana, Jezusa Chrystusa” (2 Piotra 1:1, 4-8, NW).
5. Dlaczego powinniśmy być szczególnie zainteresowani panowaniem nad sobą?
5 Dobrze jednak wiesz, że łatwiej jest mówić o konieczności panowania nad sobą, niż rzeczywiście okazywać je na co dzień. Dzieje się tak między innymi dlatego, iż przymiot ten spotyka się dziś stosunkowo rzadko. W Liście 2 do Tymoteusza 3:1-5 Paweł opisał, jaka postawa miała dominować w naszych czasach, to znaczy „w dniach ostatnich” (NW). Jedną z cech charakterystycznych tego okresu miało być pojawienie się wielu ludzi „bez panowania nad sobą”. Czyż nie widzimy wokół siebie, jak spełniają się te słowa?
6. Jakie przejawy braku opanowania są dziś widoczne?
6 Sporo osób uważa, że w zasadzie dobrze jest czasem „wyluzować się” lub „ulżyć sobie”. Ich pogląd znajduje poparcie w zachowaniu znanych idoli, którzy najwyraźniej wyzbywają się wszelkich hamulców i po prostu robią, co im się żywnie podoba. Oto przykład: Wielu zapalonych kibiców sportowych przywykło do dzikiego uzewnętrzniania emocji, a nawet wściekłości. Czy nie przypominasz sobie — choćby z prasy — relacji o brutalnych bójkach lub rozruchach, które wszczęto podczas imprez sportowych? Nie chcemy tu poświęcać zbyt wiele czasu na omawianie przejawów braku opanowania. Sam mógłbyś wymienić sporo dziedzin, w których powinniśmy uzewnętrzniać ten przymiot — jedzenie i picie, zachowanie wobec osób płci odmiennej czy też czas i pieniądze poświęcane na hobby. Niemniej zamiast pobieżnie omawiać każdą z nich, przeanalizujmy dokładnie pewną podstawową dziedzinę, w której musimy okazywać panowanie nad sobą.
Panowanie nad sobą a nasze emocje
7. Jaki aspekt panowania nad sobą zasługuje na szczególną uwagę?
7 Wielu z nas udaje się rozsądnie kierować swym postępowaniem lub trzymać się w karbach. Nie kradniemy, stronimy od niemoralności i nie popełniamy morderstw; wiemy, co o takich występkach mówi prawo Boże. Jak skutecznie jednak potrafimy panować nad emocjami? Kto ma z tym kłopoty, często traci też panowanie nad swymi poczynaniami. Skupmy więc teraz uwagę na naszych emocjach.
8. Czego oczekuje od nas Jehowa, jeśli chodzi o nasze uczucia?
8 Jehowa Bóg nie oczekuje, że będziemy automatami, które nie mają ani nie okazują żadnych uczuć. Stojąc przy grobie Łazarza, Jezus „rozrzewnił się w duchu i wzruszył się”, a potem „zapłakał” (Jana 11:32-38). Całkiem innym uczuciom dał wyraz wtedy, gdy wyrzucał wekslarzy ze świątyni, doskonale panując przy tym nad swym postępowaniem (Mateusza 21:12, 13; Jana 2:14-17). Jego lojalni uczniowie również doznawali głębokich uczuć (Łukasza 10:17; 24:41; Jana 16:20-22; Dzieje 11:23; 12:12-14; 20:36-38; 3 Jana 4). Zdawali sobie jednak sprawę, że muszą nad nimi panować, aby nie doprowadziły ich do grzechu. Dość wyraźnie ukazuje to List do Efezjan 4:26: „Gniewajcie się, lecz nie grzeszcie; niech słońce nie zachodzi nad gniewem waszym”.
9. Dlaczego panowanie nad emocjami jest takie ważne?
9 Istnieje niebezpieczeństwo, że chrześcijanin mógłby stwarzać pozory panowania nad sobą, a w rzeczywistości tracić kontrolę nad emocjami. Zwróćmy uwagę, co się stało, gdy Bóg przyjął ofiarę Abla: „Smuciło to Kaina bardzo i chodził z ponurą twarzą. Jahwe zapytał Kaina: ‚Dlaczego jesteś smutny i dlaczego twarz twoja jest ponura? Przecież gdybyś postępował dobrze, miałbyś twarz pogodną; jeżeli zaś nie będziesz dobrze postępował, grzech waruje u wrót i łasi się do ciebie’” (Rodzaju [1 Mojżeszowa] 4:5-7, BT). Kain nie zapanował nad swymi emocjami, wskutek czego zamordował Abla. Brak kontroli nad uczuciami doprowadził do utraty panowania nad czynami.
10. Czego można się nauczyć z przykładu Hamana?
10 Rozważmy również przykład z czasów Mardocheusza i Estery. Wysoko postawiony urzędnik imieniem Haman uniósł się gniewem, ponieważ Mardocheusz nie chciał mu się kłaniać. Jakiś czas później Haman doszedł do błędnego wniosku, że czeka go specjalne wyróżnienie. „Haman wyszedł dnia tego w wesołym i pogodnym usposobieniu. Gdy jednak spostrzegł u bramy Królewskiej Mardocheusza, który ani nie powstał, ani się nie poruszył ze swego miejsca, rozgniewał się bardzo na niego. Opanował się jednak i wrócił do domu” (Estery 5:9, 10, Biblia poznańska). Haman bardzo łatwo upoił się radością. Ale równie szybko wpadł w złość na sam widok kogoś, do kogo czuł urazę. Skoro więc Biblia mówi, iż Haman „opanował się”, czy sądzisz, że był on wzorem panowania nad sobą? Z całą pewnością nie. Haman panował nad swym postępowaniem i uzewnętrznianiem uczuć, nie potrafił jednak pohamować zawistnego gniewu. Powodowany emocjami, uknuł plan morderstwa.
11. Jaki problem powstał w zborze w Filippi i co mogło go wywołać?
11 Również w dobie dzisiejszej brak panowania nad emocjami potrafi wyrządzić chrześcijanom niepowetowane szkody. „Ależ w zborze nic takiego nam nie grozi!” — pomyślisz sobie. A jednak. Pewnego razu dwie namaszczone duchem chrześcijanki z Filippi mocno się posprzeczały. Biblia nie mówi, o co im poszło, ale mogło być tak: Ewodia zaprosiła grupkę braci i sióstr na wspólny posiłek czy miłe przyjęcie. Syntycha nie otrzymała zaproszenia i poczuła się urażona. Być może przy innej okazji ona z kolei nie zaprosiła Ewodii. Potem jedna zaczęła doszukiwać się u drugiej błędów; z czasem prawie przestały ze sobą rozmawiać. Gdyby tak to przebiegało, czy wina leżała w braku zaproszenia na posiłek? Skądże znowu! Była to tylko iskra. Obie namaszczone duchem siostry nie zapanowały nad swymi emocjami i wtedy iskra ta przerodziła się w pożar. Nie zażegnane nieporozumienie urosło do takich rozmiarów, że stała się potrzebna interwencja apostoła (Filipian 4:2, 3).
Twoje emocje a współbracia
12. Dlaczego Bóg udziela nam rady zanotowanej w Księdze Kaznodziei 7:9?
12 Trzeba przyznać, że niełatwo jest panować nad emocjami, gdy czujesz się zlekceważony czy dotknięty lub gdy masz wrażenie, iż ktoś jest do ciebie uprzedzony. Jehowa obserwuje stosunki międzyludzkie od zarania dziejów, więc dobrze o tym wie. Dlatego udziela nam rady: „Nie bądź w swym duchu porywczy do gniewu, bo gniew mieszka w piersi głupców” (Kaznodziei 7:9). Warto zauważyć, że Bóg przede wszystkim kładzie tu nacisk na uczucia, a nie na czyny (Przypowieści 14:17; 16:32; Jakuba 1:19). Zadaj więc sobie pytanie: Czy nie powinienem dokładać więcej starań, by panować nad emocjami?
13, 14. (a) Do czego najczęściej prowadzi w świecie brak panowania nad emocjami? (b) Co mogłoby skłonić chrześcijanina do żywienia urazy?
13 W świecie nieraz się zdarza, iż ludzie nie umiejący zapanować nad emocjami wszczynają gwałtowne, wręcz zajadłe spory z powodu rzeczywistej bądź urojonej krzywdy, wyrządzonej im samym albo komuś z rodziny. Kiedy emocje wymkną się spod kontroli, potrafią długo prowadzić swą krecią robotę (porównaj 1 Mojżeszową 34:1-7, 25-27; 49:5-7; 2 Samuela 2:17-23; 3:23-30; Przypowieści 26:24-26). Oczywiście chrześcijanie — niezależnie od narodowości czy kręgu kulturowego — powinni odrzucać takie przejawy wrogości i zawziętości jako niewłaściwe i złe (3 Mojżeszowa 19:17). Czy jesteś przekonany, że wystrzeganie się żywienia urazy wchodzi w zakres panowania nad emocjami?
14 Podobnie jak w wypadku Ewodii i Syntychy, tak i dzisiaj brak panowania nad emocjami nieraz prowadzi do problemów. Jakaś siostra mogła się poczuć zlekceważona, ponieważ nie zaproszono jej na przyjęcie weselne. A może pominięto przy tej okazji jej dziecko lub któregoś z krewnych? Kiedy indziej brat mógł nabyć od współchrześcijanina używany samochód, który wkrótce się zepsuł. Cokolwiek by to było, ktoś poczuł się dotknięty, utracił panowanie nad emocjami i zdenerwował się. A co potem?
15. (a) Jakie smutne następstwa pociąga za sobą żywienie przez chrześcijan urazy? (b) Jaka biblijna rada dotyczy skłonności do chowania urazy?
15 Jeżeli człowiek wytrącony z równowagi nie pracuje nad opanowaniem emocji i zachowaniem pokoju z bratem, może powziąć urazę. Zdarzało się, że Świadek Jehowy prosił o nieprzydzielanie go do określonej grupy zborowego studium książki, ponieważ należała do niej jakaś osoba lub rodzina, za którą „nie przepadał”. Jakież to smutne! Biblia oznajmia, że gdyby chrześcijanie pozywali się nawzajem do świeckich sądów, byłoby to dla nich porażką. Ale jeśli unikamy jakiegoś brata, ponieważ kiedyś sprawił przykrość nam samym lub komuś z rodziny, czy to również nie oznacza dla nas porażki? Czy nasze emocje nie zdradzają, że węzły krwi przedkładamy nad zachowanie pokoju z naszymi braćmi i siostrami? Czy mówimy, iż oddalibyśmy życie za siostrę, a tymczasem pod wpływem emocji trudno nam z nią teraz rozmawiać? (Porównaj Jana 15:13). Bóg wyraźnie oświadcza: „Nikomu złem za złe nie oddawajcie (...) Jeśli można, o ile to od was zależy, ze wszystkimi ludźmi pokój miejcie. Najmilsi! Nie mścijcie się sami, ale pozostawcie to gniewowi Bożemu” (Rzymian 12:17-19; 1 Koryntian 6:7, Współczesny przekład).
16. Jaki wspaniały przykład pod względem panowania nad emocjami dał Abraham?
16 Zamiast pielęgnować wrogie nastawienie, lepiej się pojednać lub usunąć przyczynę rozdźwięku, aby odzyskać panowanie nad emocjami. Przypomnij sobie, jak to było, gdy jeden kraj nie mógł wyżywić wielkich stad Abrahama i Lota, a ich najemni słudzy zaczęli się sprzeczać. Czy Abraham pozwolił, by emocje wzięły nad nim górę? Czy nie okazał raczej panowania nad sobą? To naprawdę godne uznania, iż znalazł pokojowe rozwiązanie tej sprzeczności interesów i zaproponował, by każdy udał się na oddzielny teren. Dał też Lotowi pierwszeństwo wyboru. Później udowodnił, że nie czuje do Lota żalu ani urazy, wyruszył bowiem walczyć o niego (1 Mojżeszowa 13:5-12; 14:13-16).
17. W czym zawiedli przy pewnej okazji Paweł i Barnaba, jak jednak zachowali się później?
17 Pewną naukę co do panowania nad sobą można również wyciągnąć z zatargu między Pawłem a Barnabą. Po latach współpracy posprzeczali się o to, czy wziąć ze sobą w podróż Marka. „Doszło do ostrego starcia, tak że się rozdzielili: Barnaba zabrał Marka i popłynął na Cypr” (Dzieje 15:39, BT). Fakt, iż ci dojrzali mężczyźni nie zapanowali wtedy nad emocjami, powinien być dla nas przestrogą. Skoro oni niedopisali pod tym względem, może się to przytrafić i nam. Paweł z Barnabą nie pozwolili jednak, by urosła między nimi trwała przepaść, ani nie próbowali odpłacić pięknym za nadobne. Sprawozdanie biblijne donosi, że obaj bracia odzyskali kontrolę nad swymi emocjami i później zgodnie współpracowali (Kolosan 4:10; 2 Tymoteusza 4:11).
18. Co może zrobić dojrzały chrześcijanin, jeśli czuje się dotknięty?
18 Nie powinno nas dziwić, gdy sługa Boży poczuje się czasem dotknięty lub nawet mocno urażony. Bywało tak zarówno w czasach przedchrześcijańskich, jak i za dni apostołów. A ponieważ wszyscy jesteśmy niedoskonali, zdarza się to także wśród nowożytnych chwalców Jehowy (Jakuba 3:2). Jezus zachęcał swych naśladowców, by niezwłocznie starali się rozwiązywać takie braterskie nieporozumienia (Mateusza 5:23-25). Ale zrobimy jeszcze lepiej, jeśli będziemy im zapobiegać przez doskonalenie panowania nad sobą. Jeżeli czujesz się zlekceważony lub urażony jakimś stosunkowo błahym słowem albo czynem brata bądź siostry, spróbuj zapanować nad emocjami i po prostu zapomnieć o całej sprawie. Czy naprawdę musisz doprowadzić do konfrontacji, jak gdybyś nie mógł się poczuć usatysfakcjonowany, dopóki tamta osoba nie przyzna się do błędu? Jak dalece panujesz nad swoimi emocjami?
To jest możliwe!
19. Dlaczego zajęcie się kwestią kontrolowania emocji jest stosowne?
19 Omówiliśmy szerzej jeden aspekt panowania nad sobą — kontrolowanie emocji. Jest ono bardzo ważne, gdyż niedopisanie pod tym względem może prowadzić do utraty kontroli nad językiem, pociągiem płciowym, spożywaniem posiłków i nad wieloma innymi dziedzinami życia, w których musimy okazywać panowanie nad sobą (1 Koryntian 7:8, 9, BT; Jakuba 3:5-10). Bądź jednak dobrej myśli, bo przymiot ten można doskonalić.
20. Skąd możemy mieć pewność, że możliwe jest robienie postępów pod tym względem?
20 Jehowa jest gotów służyć nam pomocą. Skąd o tym wiemy? Otóż panowanie nad sobą jest jednym z owoców Jego ducha (Galacjan 5:22, 23, NW). Im usilniej więc zabiegamy o to, byśmy mogli otrzymać od Jehowy świętego ducha, oraz im bardziej staramy się wydawać jego owoce, tym łatwiej będzie nam przejawiać panowanie nad sobą. Nigdy nie zapomnijmy o zapewnieniu Jezusa: „Ojciec niebieski da Ducha Świętego tym, którzy go proszą” (Łukasza 11:13; 1 Jana 5:14, 15).
21. Co jesteś zdecydowany robić w przyszłości, jeśli chodzi o panowanie nad sobą i twoje emocje?
21 Nie myśl, że to będzie łatwe. Szczególnie trudne może się okazać dla osób wychowanych wśród ludzi dających bez skrępowania upust emocjom, a także dla tych, którzy odznaczają się bardziej porywczym temperamentem lub nigdy nie starali się panować nad sobą. Przejawianie tego przymiotu w obfitości bywa dla takiego chrześcijanina nie lada wyzwaniem, któremu można jednak sprostać (1 Koryntian 9:24-27, NW). W miarę zbliżania się końca teraźniejszego systemu rzeczy stale będzie przybywać stresów i kłopotów. Potrzeba panowania nad sobą nie będzie więc maleć, ale coraz bardziej wzrastać! Spróbuj przeanalizować, w jakim stopniu je okazujesz. Jeżeli dostrzeżesz dziedziny, w których musisz coś ulepszyć, pracuj nad tym (Psalm 139:23, 24). Proś Boga o większą miarę Jego ducha, a On cię wysłucha i udzieli pomocy, byś przejawiał panowanie nad sobą, i to w obfitości (2 Piotra 1:5-8, NW).
Punkty do przemyślenia
◻ Dlaczego panowanie nad emocjami jest tak istotne?
◻ Czego się nauczyłeś z przykładów Hamana oraz Ewodii i Syntychy?
◻ O co będziesz szczerze zabiegać, nawet jeśli masz powód do obrazy?
◻ Jak panowanie nad sobą pomoże ci unikać żywienia urazy?
[Ilustracja na stronie 18]
Znalazłszy się przed Feliksem i Druzyllą, Paweł mówił o sprawiedliwości i panowaniu nad sobą