WIEŻA

Budowla (lub jej fragment), która góruje nad otoczeniem i której wysokość zwykle przewyższa średnicę. Pierwszą wieżę zaczęto wznosić krótko po potopie, gdy mieszkańcy równiny Szinear oznajmili: „Nuże, zbudujmy sobie miasto oraz wieżę, której szczyt sięgałby niebios” (Rdz 11:2-4). Jak się uważa, miała ona kształt piramidy, podobnie jak odkryte na tych terenach zigguraty, służące do celów religijnych (zob. ARCHEOLOGIA [Babilonia]; BABEL).

Proste wieże budowano w winnicach jako punkty obserwacyjne dla strażników, strzegących winorośli przed złodziejami i zwierzętami (Iz 5:1, 2; Mt 21:33; Mk 12:1).

W obwarowaniach miast stawiano wieże obronne, które wyrastały ponad mur — zwłaszcza w narożnikach i przy bramach (2Kn 26:9; 32:5; Eze 26:4, 9; Sof 1:16; 3:6). Wieże tworzyły niekiedy łańcuch wysuniętych placówek pogranicznych, a na odludnych terenach zapewniały schronienie pasterzom i innym ludziom (2Kn 26:10; 27:4; zob. FORTYFIKACJE; STRAŻNICA).

Wieże często budowano też wewnątrz miasta i wtedy służyły jako twierdze. Taki charakter miały wieże w Szechem, Tebecu i Penuelu (Sdz 8:9, 17; 9:46-54). Ruiny wież miejskich odnaleziono także w Jerychu, Bet-Szan, Lachisz, Megiddo, Micpie i Samarii.

Hebrajskie słowo migdál, czyli „wieża” (Eze 29:10; 30:6), wchodzi w skład niektórych nazw miejscowych, takich jak Migdal-Gad („wieża pomyślności”) oraz Migdal-El („wieża Boga”) (Joz 15:37; 19:38).

Wojska atakujące warowne miasta budowały nieraz „wieże oblężnicze”. Z takich wysokich pozycji strzelano z łuku i miotano kamienie. Niektóre wieże, oprócz tego, że zapewniały ochronę żołnierzom, były wyposażone w taran (Iz 23:13).

Wieże Jerozolimy. Wieża Pieców Piekarskich stała w pn.-zach. części miasta przy Bramie Narożnej (Neh 3:11; 12:38). Nie wiadomo, skąd się wzięła jej nazwa, choć całkiem możliwe, że w tej okolicy znajdowały się piekarnie. Mogła to być jedna z wież zbudowanych przez Uzzjasza, który panował w Jerozolimie od 829 do 778 r. p.n.e. (2Kn 26:9). W pn. murze miasta umieszczono dwie inne ważne wieże. Wieża Chananela została odbudowana i poświęcona za dni Nehemiasza (Neh 3:1; 12:39; Jer 31:38; Za 14:10). Nieco dalej na wsch., nieopodal Bramy Owczej, stała Wieża Mea. „Mea” znaczy „sto”, ale pochodzenie tej nazwy nie jest znane (Neh 3:1; 12:39).

W murze wsch., na pd. od świątyni, wznosiła się „wystająca wieża”, a jeszcze dalej na pd., w pobliżu pałacu Dawida i Dziedzińca Straży — wieża połączona z Domem Królewskim (Neh 3:25-27). Istnieje pogląd, że właśnie ona została opisana w Pieśni nad Pieśniami jako „wieża Dawida, zbudowana z warstw kamieni, na której wisi tysiąc tarcz, a wszystko to — okrągłe tarcze mocarzy” (PnP 4:4). Nie należy jej jednak mylić z dużo późniejszą budowlą znaną jako Wieża Dawida, która jest dawną Wieżą Fazaela. Imieniem Fazaela nazwano jedną z trzech wież wzniesionych przez Heroda Wielkiego dla ochrony jego nowego pałacu, stojącego po zach. stronie miasta, niedaleko starożytnej Bramy Narożnej.

„Wieża w Siloam” stała prawdopodobnie w pd.-wsch. części Jerozolimy, w pobliżu sadzawki Siloam. Jezus wspomniał, że wieża ta się zawaliła, zabijając 18 osób, co jego słuchacze musieli mieć świeżo w pamięci (Łk 13:4; zob. też ANTONIA).

Znaczenie symboliczne. Kto wiernie polega na Jehowie i jest Mu posłuszny, może się czuć bezpieczny, gdyż Dawid śpiewał o Bogu: „Okazałeś się bowiem dla mnie schronieniem, potężną wieżą w obliczu nieprzyjaciela” (Ps 61:3). Ci, którzy pojmują znaczenie Jego imienia, wiernie je reprezentują i pokładają w nim ufność, nie muszą się niczego obawiać, ponieważ „imię Jehowy jest potężną wieżą. Wbiega do niej prawy i doznaje ochrony” (Prz 18:10; por. 1Sm 17:45-47).