Prorocy, których orędzia mają wpływ także na nas

 1. Dlaczego powinno nas interesować 12 proroków, którzy spisali ostatnie księgi Pism Hebrajskich?

CZY chciałbyś poznać 12 posłańców Bożych? Ci, o których mówimy, żyli jeszcze przed Jezusem, nie możemy więc poznać ich osobiście. Możemy jednak dużo się o nich dowiedzieć, analizując ich stosunek do „wielkiego dnia Jehowy”. Wiedza ta przyda się każdemu roztropnemu chrześcijaninowi, który stara się wciąż pamiętać o tym niezwykłym dniu (Sofoniasza 1:14; 2 Piotra 3:12).

 2, 3. Jak dalece nasza sytuacja przypomina sytuację 12 proroków?

² Biblia często wspomina o prorokach. Sporo ksiąg nosi ich imiona. Dwunastu, których poznamy bliżej, było — podobnie jak pozostali — przykładami wierności i odwagi. Niektórzy z nich z radością patrzyli, jak pod wpływem głoszonego orędzia słuchacze przeobrażają swe serca i umysły i wracają do Boga. Niestety, inni prorocy przeżywali gorzkie rozczarowanie, ludzie bowiem uparcie łamali zasady Jehowy i przeciwstawiali się Jego woli. Jeszcze inni musieli walczyć ze zniechęceniem, bo ich rodacy formalnie czcili Jehowę, ale w rzeczywistości popadli w samozadowolenie i myśleli tylko o dogadzaniu sobie.

³ Tamtych 12 proroków żyło — tak jak my — w czasach politycznego zamętu, wstrząsów społecznych oraz kryzysu religijnego. Ponieważ ‛żywili uczucia podobne do naszych’, niewątpliwie też zmagali się z obawami i trudnościami (Jakuba 5:17). Dali nam jednak piękny przykład. Ich orędzia zasługują na poważne zainteresowanie, gdyż zostały utrwalone w „proroczych pismach” dla dobra nas wszystkich, „na których przyszły końce systemów rzeczy” (Rzymian 15:4; 16:26; 1 Koryntian 10:11).

 4. Co wiemy o kolejności, w jakiej żyło 12 proroków, i którzy z nich pierwsi ostrzegali i zachęcali lud Jehowy?

⁴ Być może sądzisz, że prorocy żyli w takiej kolejności, w jakiej ich księgi występują w Biblii — od Ozeasza do Malachiasza. Tak jednak nie było. Na przykład Jonasz, Joel, Amos, Ozeasz i Micheasz żyli w IX i VIII wieku p.n.e.a W okresie tym zarówno w południowym królestwie judzkim, jak i w północnym królestwie izraelskim władcy często byli niewierni Bogu. Poddani szli za ich przykładem i w końcu ściągnęli na siebie gniew Jehowy. Był to też czas, gdy o dominację nad światem walczyła Asyria, a potem Babilon. Izraelici początkowo nie uświadamiali sobie, że Jehowa wykona na nich wyrok za pośrednictwem właśnie tych dwóch potęg światowych. Ale jak wiemy, Bóg przez swych wiernych proroków nieustannie kierował do mieszkańców Izraela i Judy dobitne ostrzeżenia.

 5. Jaka grupa proroków obwieszczała wyrok Jehowy przed upadkiem Judy i Jerozolimy?

⁵ Kiedy przybliżył się czas wykonania wyroku na Judzie i Jerozolimie, Jehowa powołał kolejną grupę gorliwych rzeczników. Kto do niej należał? Sofoniasz, Nahum, Habakuk i Abdiasz. Wszyscy ci prorocy działali w VII stuleciu p.n.e. Najtragiczniejszymi wydarzeniami tej epoki było spustoszenie Jerozolimy przez Babilończyków w roku 607 p.n.e. oraz uprowadzenie Żydów do niewoli. Wypadki znowu potoczyły się dokładnie tak, jak Bóg zapowiedział w orędziach ogłaszanych przez swoich wysłanników. Próbowali oni skłonić lud do odrzucenia takich złych praktyk, jak pijaństwo czy stosowanie przemocy — niestety, bezskutecznie (Habakuka 1:2, 5-7; 2:15-17; Sofoniasza 1:12, 13).

 6. Jak Jehowa pobudzał do czynu ostatek, który powrócił z wygnania?

⁶ Lud Boży po powrocie z wygnania potrzebował dobrego przewodnictwa, pocieszenia oraz napomnień, by stale koncentrować się na wielbieniu prawdziwego Boga. Potrzebę tę zaspokajała następna grupa proroków — Aggeusz, Zachariasz i Malachiasz. Usługiwali oni w VI i V wieku p.n.e. Gdy lepiej poznasz wszystkich tych 12 wiernych obrońców zwierzchnictwa Jehowy oraz ich działalność, dostrzeżesz wiele ważnych szczegółów, które mogą ci się przydać w służbie w dzisiejszych niespokojnych czasach. Przyjrzyjmy się więc teraz tym prorokom w kolejności, w jakiej pełnili swe misje.

 7, 8. Czego z przykładu Jonasza uczymy się o reagowaniu na ogarniające nas wątpliwości?

⁷ Czy nie ogarnęły cię kiedyś wątpliwości? A może nawet poczułeś, że twoja wiara słabnie? Jeśli tak, to szczególną wartość mogą mieć dla ciebie przeżycia Jonasza. Działał on w IX wieku p.n.e. Zapewne wiesz, że Bóg wysłał go do Niniwy, stolicy rosnącego w siłę imperium asyryjskiego. Jonasz miał napiętnować niegodziwość tego miasta. Zamiast jednak wyruszyć w tamtą stronę — około 900 kilometrów na północny wschód od Jerozolimy — wsiadł na statek płynący w przeciwnym kierunku, przypuszczalnie do jakiegoś portu na terenie Hiszpanii, czyli do miejsca oddalonego mniej więcej o 3500 kilometrów od Niniwy! Jak myślisz, dlaczego Jonasz tak postąpił? Ze strachu albo wskutek chwilowego braku wiary? A może obawiał się, że jeśli Niniwczycy okażą skruchę, to z czasem zaatakują Izraela? Biblia tego nie precyzuje. Ale przykład Jonasza dowodzi, że trzeba stale czuwać, by niewłaściwe myślenie nie sprowadziło nas na manowce.

⁸ Na pewno wiesz, jak Jonasz zareagował na skarcenie ze strony Boga. Gdy znalazł się we wnętrzu „wielkiej ryby”, przyznał: „Wybawienie należy do Jehowy” (Jonasza 1:17; 2:1, 2, 9). Po cudownym ocaleniu wykonał powierzone mu zadanie. Wkrótce jednak poczuł się gorzko rozczarowany, bo gdy mieszkańcy Niniwy dali posłuch jego orędziu i okazali skruchę, Jehowa postanowił ich nie wytracać. Bóg jeszcze raz z miłością skorygował proroka, który zbytnio koncentrował się na sobie. I choć niektórzy ludzie mogą dostrzegać głównie uchybienia Jonasza, Jehowa cenił go jako posłusznego i wiernego sługę (Łukasza 11:29).

 9. Co nam daje poznanie proroctw Joela?

⁹ Czy byłeś kiedyś zniechęcony, bo ludzie, którym przekazywałeś orędzie biblijne, zarzucali ci, że niepotrzebnie ich straszysz? Podobnie zapatrywano się na to, co głosił prorok Joel, którego imię znaczy „Jehowa jest Bogiem”. Swe proroctwa przypuszczalnie spisał on w Judzie około 820 roku p.n.e., za dni króla Uzzjasza. Wydaje się więc, że jakiś czas działał równocześnie z Jonaszem. Zapowiadał plagę niszczycielskiej szarańczy, która miała nadciągać falami i pustoszyć kraj. Napawający lękiem dzień Jehowy rzeczywiście był bardzo bliski. Ale Joel nie tylko wieścił klęskę. Z optymizmem ogłaszał, że osoby wierne Bogu ocaleją (Joela 2:32). Kto okaże skruchę, ten zaskarbi sobie błogosławieństwo i przebaczenie Jehowy. Czyż nie dodaje nam sił świadomość, że te pocieszające prawdy należą też do naszego orędzia? Joel zapowiedział również wylanie ducha świętego, czynnej siły Bożej, „na wszelkie ciało”. Czy dostrzegasz, że to proroctwo spełnia się także na tobie? Poza tym Joel dobitnie wskazał jedyny niezawodny sposób wybawienia, mówiąc: „Każdy, kto wzywa imienia Jehowy, ujdzie cało” (Joela 2:28, 32).

10. Jak Jehowa posłużył się skromnym robotnikiem sezonowym?

¹⁰ Gdy czujesz się obciążony powinnością głoszenia doniosłego orędzia, i to wśród ludzi, którzy często je lekceważą — zapewne dobrze rozumiesz położenie Amosa. Nie był on synem proroka ani też nie należał do żadnej grupy proroków; był zwyczajnym hodowcą owiec i robotnikiem sezonowym. Prorokował za panowania judzkiego króla Uzzjasza, u schyłku IX stulecia p.n.e. Pomimo skromnego pochodzenia Amos (którego imię znaczy „będący ciężarem; niosący ciężar”) obwieszczał ważkie orędzie skierowane do Judy, Izraela i okolicznych narodów. Czy to nie zachęcające, że Jehowa jest gotów zlecić zwykłemu człowiekowi tak poważne dzieło?

11. Na co był gotowy Ozeasz, by wykonać wolę Bożą?

¹¹ Może zastanawiałeś się kiedyś: Do jakich poświęceń byłbym zdolny, żeby wykonać wolę Jehowy? W takim razie pomyśl o Ozeaszu, który żył za dni Izajasza i Micheasza i działał w charakterze proroka przez jakieś 60 lat. Jehowa polecił mu poślubić Gomer, „żonę rozpusty” (Ozeasza 1:2). Spośród trojga dzieci, które potem urodziła, najwyraźniej tylko jedno było jego. Ale dlaczego Jehowa w ogóle żądał, żeby ktoś znosił takie upokorzenie, jakim jest niewierność partnera małżeńskiego? Otóż miała to być lekcja lojalności i przebaczania. Królestwo północne zdradziło Boga niczym cudzołożna żona swego męża. Mimo to Jehowa darzył ten lud miłością i próbował przywieść go do skruchy. Rozmyślanie nad tym z pewnością bardzo podnosi nas na duchu.

12. Jaką korzyść możemy odnieść z przeanalizowania postawy Micheasza i wyników jego działalności?

¹² Chyba przyznasz, że dzisiejsze krytyczne czasy wystawiają na próbę naszą odwagę i bezgraniczne zaufanie do Jehowy. Jeśli jednak przejawiasz te cechy, przypominasz Micheasza. Prorok ten, żyjący współcześnie z Ozeaszem i Izajaszem, piętnował postępowanie mieszkańców Judy i Izraela w VIII wieku p.n.e., za panowania judzkich królów: Jotama, Achaza i Ezechiasza. Północne królestwo izraelskie, skalane rażącym zepsuciem moralnym i bałwochwalstwem, spotkała zagłada. W roku 740 p.n.e. Samaria wpadła w ręce Asyryjczyków. Tymczasem Juda balansowała między posłuszeństwem a nieposłuszeństwem wobec Jehowy. Mimo tych zatrważających wydarzeń Micheasz miał z czego czerpać pociechę: przekazywane przez niego orędzie od Boga powstrzymało na jakiś czas upadek duchowy Judy i opóźniło jej ostateczną klęskę. Jakże nas to pokrzepia, że również dzisiaj niektórzy pozytywnie reagują na głoszoną im wieść o wybawieniu!

13, 14. (a) Jak w oddawaniu czci Bogu może nam pomóc przykład Sofoniasza? (b) Do przeprowadzenia jakiej reformy przyczynił się Sofoniasz?

¹³ W miarę jak słabła dominacja Egiptu i Asyrii, na czoło coraz bardziej wysuwał się Babilon. Wzrost jego potęgi już wkrótce miał się tragicznie odbić na mieszkańcach Judy. Dlatego prorocy Boży ostrzegali i upominali czcicieli Jehowy. Zwróćmy uwagę na niektórych spośród tych proroków, pamiętając zarazem, że obecnie chrześcijanie również rozgłaszają ostrzeżenie.

¹⁴ Jeśli musiałeś odciąć się od jakichś tradycji rodzinnych, by spełniać wolę Jehowy, zapewne dobrze zrozumiesz Sofoniasza. Mógł on być praprawnukiem króla Ezechiasza i krewnym króla Jozjasza, a tym samym członkiem rodu panującego. Jednak posłusznie ogłaszał orędzie potępiające zdeprawowanych przywódców Judy. Zgodnie ze znaczeniem swego imienia („ukrył Jehowa”) prorok podkreślał, że można ‛zostać ukrytym w dniu gniewu Jehowy’ wyłącznie dzięki Bożemu miłosierdziu (Sofoniasza 2:3). Na szczęście odważna działalność Sofoniasza przyniosła efekty. Młody król Jozjasz przeprowadził reformę religijną — usunął bożki, naprawił świątynię i przywrócił czyste wielbienie Jehowy (2 Królów, rozdziały 22 i 23). Sofoniasz oraz działający w tamtych czasach Nahum i Jeremiasz najwyraźniej udzielali królowi rad i wsparcia. Niestety, większość Żydów zdobyła się tylko na powierzchowną skruchę. Gdy Jozjasz zginął w boju, znów uwikłali się oni w bałwochwalstwo. Dlatego już po kilkunastu latach wielu trafiło do niewoli babilońskiej.

15. (a) Dlaczego Niniwa zasługiwała na surowy wyrok ogłaszany przez Nahuma? (b) Czego możemy się nauczyć z tego, co spotkało Niniwę?

¹⁵ Niewykluczone, że czujesz się kimś niepozornym i mało znaczącym. Chrześcijanie mają ogromny zaszczyt być „Bożymi współpracownikami”, lecz większość z nas osobiście nie zajmuje szczególnie eksponowanej pozycji (1 Koryntian 3:9). Podobnie o proroku Nahumie nie wiemy nic poza tym, że pochodził z niewielkiej miejscowości o nazwie Elkosz, leżącej przypuszczalnie w Judzie. Głosił on jednak niezwykle doniosłe orędzie. Czego dotyczyło? Wyroku, jaki miał spaść na stolicę imperium asyryjskiego, Niniwę. Wprawdzie jej mieszkańcy kiedyś usłuchali Jonasza, ale później powrócili do niegodziwego postępowania. Kamienne płaskorzeźby z terenu starożytnej Niniwy wskazują, że było to — jak oświadczył Nahum — „miasto rozlewu krwi” (Nahuma 3:1). Na rzeźbach tych widać, jak okrutnie traktowano tam jeńców wojennych. Nahum w przejmujący, obrazowy sposób zapowiedział doszczętne zniszczenie Niniwy. Jego słowa się spełniły — i podobnie spełni się to, co obwieszczamy dzisiaj.

16, 17. Jak mogą nam pomóc przeżycia Habakuka, jeśli nasze oczekiwania dotyczące końca nie w pełni się ziściły?

¹⁶ W minionych stuleciach niektórzy czytelnicy Biblii żywili pewne nadzieje dotyczące dnia Jehowy — nadzieje, które się nie ziściły. Inni mogą czuć się rozczarowani pozornym opóźnianiem się wyroków Bożych. A jakie są twoje odczucia? Zrozumiały niepokój nurtował Habakuka, który pytał: „Jak długo, Jehowo, mam wzywać pomocy, a ty nie wysłuchujesz? (...) Dlaczego jest przede mną złupienie oraz przemoc?” (Habakuka 1:2, 3).

¹⁷ Habakuk był prorokiem w trudnym okresie dziejów Judy — między panowaniem dobrego króla Jozjasza a zagładą Jerozolimy w 607 roku p.n.e. Szerzyła się wtedy niesprawiedliwość i przemoc. Habakuk ostrzegał, że przymierze z Egiptem nie uratuje Judy przed okrutnymi Babilończykami. Jednocześnie w swym wyrazistym, dobitnym orędziu zawarł krzepiącą myśl: „Prawy będzie żył dzięki swej wierności” (Habakuka 2:4). O tym, jak wielkie znaczenie mają dla nas te słowa, świadczy fakt, że apostoł Paweł przytoczył je aż w trzech księgach Chrześcijańskich Pism Greckich (Rzymian 1:17; Galatów 3:11; Hebrajczyków 10:38). Habakuk przekazał poza tym zapewnienie Jehowy: „Wizja ta (...) jest jeszcze na czas wyznaczony (...). Nie opóźni się” (Habakuka 2:3).

18. Dlaczego Jehowa polecił Abdiaszowi ogłaszać wyrok wydany na Edom?

¹⁸ Najkrótszą księgę Pism Hebrajskich, złożoną zaledwie z 21 wersetów, napisał prorok Abdiasz. Wiemy o nim jedynie tyle, że prorokował przeciwko Edomitom. Wywodzili się oni od Ezawa, brata Jakuba, dlatego byli ‛braćmi’ Izraelitów (Powtórzonego Prawa 23:7). Odnosili się jednak do ludu Bożego zupełnie nie po bratersku. W 607 roku p.n.e. — mniej więcej w tym czasie, gdy Abdiasz spisywał swą księgę — blokowali drogi i wydawali uciekających Żydów w ręce wrogich Babilończyków. Jehowa zapowiedział unicestwienie Edomu i tak też się stało. Podobnie jak o Nahumie, również o Abdiaszu wiemy niewiele, ale jakże nas pokrzepia świadomość, że Bóg może uczynić swym posłańcem kogoś na pozór mało znaczącego! (1 Koryntian 1:26-29).

19. Jak Aggeusz zachęcał lud Boży do czynu?

¹⁹ Po powrocie wiernego ostatka z niewoli babilońskiej — co nastąpiło w 537 roku p.n.e. — usługiwało trzech proroków. Pierwszym z nich był Aggeusz. Niewykluczone, że należał do najwcześniejszej grupy repatriantów. Wraz z namiestnikiem Zerubbabelem, arcykapłanem Jozuem i prorokiem Zachariaszem starał się zmotywować Żydów do pokonania zarówno przeciwności zewnętrznych, jak i zobojętnienia wywołanego materialistycznymi pragnieniami. Przecież wrócili po to, by odbudować świątynię Jehowy. W czterech bezpośrednich orędziach, ogłoszonych w 520 roku p.n.e., Aggeusz położył nacisk na imię i zwierzchnictwo Jehowy. W swej księdze aż 14 razy użył wyrażenia „Jehowa Zastępów”. Swymi dobitnymi słowami zdołał zachęcić lud do wznowienia prac przy świątyni. A czy ciebie nie wzmacnia myśl, że Jehowa jako Pan Wszechwładny dysponuje nieograniczoną mocą i władzą i ma na rozkazy potężne zastępy stworzeń duchowych? (Izajasza 1:24; Jeremiasza 32:17, 18).

20. Pośród jakich ludzi musiał prorokować Zachariasz?

²⁰ Być może czasem czujesz się zniechęcony brakiem gorliwości widocznym u niektórych sług Bożych. Nietrudno ci w takim razie zrozumieć uczucia proroka Zachariasza. Podobnie jak żyjący współcześnie z nim Aggeusz, miał on skłonić współwyznawców do wytrwałej pracy, dopóki świątynia nie będzie gotowa. Ze wszystkich sił starał się ich zachęcić, by kontynuowali to gigantyczne przedsięwzięcie. Pośród osób zajętych dogadzaniem sobie nawoływał — z dobrym skutkiem — do budowania silnej wiary i wyrażania jej czynami. Poza tym zanotował szereg proroctw dotyczących Chrystusa. Możemy też czerpać otuchę z zapewnienia, że „Jehowa Zastępów” nie zapomni o ludziach, którzy zabiegają o Jego łaskę (Zachariasza 1:3).

21. (a) Dlaczego orędzie Malachiasza było tak potrzebne? (b) Jakim zapewnieniem z Księgi Malachiasza kończą się Pisma Hebrajskie?

²¹ Ostatni z 12 proroków, Malachiasz — działający w połowie V wieku p.n.e. — żył zgodnie ze swym hebrajskim imieniem, które znaczy „mój posłaniec”. Niewiele wiemy o tym proroku. Ale z jego księgi wynika, że jako rzecznik Boga nieustraszenie ganił rodaków za grzechy i dwulicowość. Opisana przez niego sytuacja bardzo przypomina sytuację odmalowaną przez Nehemiasza, przypuszczalnie żyjącego w tym samym okresie. Dlaczego orędzie Malachiasza było tak potrzebne? Otóż Żydzi stracili gorliwość i zapał, rozniecone kilkadziesiąt lat wcześniej przez Zachariasza i Aggeusza, i byli w opłakanym stanie duchowym. Malachiasz odważnie napiętnował wyniosłych i obłudnych kapłanów, potępił też lud za brak szczerości w wielbieniu Boga i składaniu ofiar. Jednak zgodnie z duchem całego Słowa Bożego, które roztacza przed nami wizję wspaniałej przyszłości, Malachiasz przepowiedział nadejście kogoś mającego utorować drogę Mesjaszowi — Jana Chrzciciela — oraz pojawienie się samego Mesjasza. Księga Malachiasza kończy Pisma Hebrajskie optymistycznie, obiecuje bowiem, że ‛bojącym się imienia Bożego zaświeci słońce prawości’ (Malachiasza 4:2, 5, 6).

22. Jakie nasuwają ci się spostrzeżenia na temat postawy 12 proroków oraz tego, o czym głosili?

²² Widzimy zatem, że mężowie, którzy spisali 12 ostatnich ksiąg Pism Hebrajskich, działali z wiarą i przekonaniem (Hebrajczyków 11:32; 12:1). Ich przykład i orędzia stanowią ważne lekcje dla nas, wyczekujących „dnia Jehowy” (2 Piotra 3:10). Warto się teraz zastanowić, jaki związek mogą mieć te prorocze księgi z naszymi widokami na życie wieczne.