Orędzia Jehowy pożyteczne dawniej i dziś

 1, 2. Jak ludzie szukali skarbów i co może pomóc w prowadzeniu szczęśliwego życia?

W CIĄGU dziejów niejeden człowiek marzył o znalezieniu zakopanego skarbu. Może czytałeś autentyczne relacje o archeologach i innych poszukiwaczach? Pewnie sam nigdy nie brałeś udziału w tego rodzaju wyprawie. Ale czy nie byłbyś zachwycony, gdybyś rzeczywiście znalazł jakiś skarb — zwłaszcza jeśli dzięki temu zacząłbyś prowadzić przyjemniejsze i lepsze życie?

² Większość ludzi nie zajmuje się poszukiwaniem takich skarbów. Poszukują jednak szczęścia. Dążąc do niego, niektórzy zabiegają o pieniądze, inni o zdrowie bądź udane małżeństwo. Są to skarby, których nie wykopuje się z ziemi i do których nie prowadzi żadna literalna mapa. Ale jak wiadomo, znalezienie ich wymaga niemało wysiłku. Dlatego sporo osób z wdzięcznością przyjmuje mądre rady, które pomagają osiągnąć takie cele i wieść radośniejsze, bardziej satysfakcjonujące życie.

 3, 4. Gdzie możesz znaleźć praktyczne wskazówki życiowe?

³ Praktyczne rady przydatne w poszukiwaniu szczęścia są w gruncie rzeczy na wyciągnięcie ręki. Wiele osób przekonało się, że najwyborniejszych rad życiowych udziela Biblia. Angielski pisarz Karol Dickens tak się o niej wyraził: „To najlepsza ze wszystkich książek, które kiedykolwiek powstały lub jeszcze powstaną na świecie, zawiera bowiem najlepsze wskazówki dla każdego”.

⁴ Ta ocena nie dziwi nikogo, kto uważa Biblię za Księgę natchnioną przez Boga. Prawdopodobnie zgadzasz się z zapewnieniem z Listu 2 do Tymoteusza 3:16: „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne do nauczania, do upominania, do prostowania, do karcenia w prawości”. Innymi słowy, Biblia zawiera niezwykle pomocne wskazówki, jak żyć w dzisiejszym skomplikowanym świecie. Ci, którzy się nimi kierują, mogą naprawdę zacząć prowadzić wartościowsze i szczęśliwsze życie.

 5-7. Gdzie w Biblii mógłbyś szukać pożytecznych wskazówek?

⁵ Ale gdzie w Biblii szukałbyś takich wskazówek? Jedni mogą pomyśleć o Kazaniu na Górze, w którym Jezus omówił różne aspekty życia codziennego. Drugim przyjdą na myśl listy apostoła Pawła. Prawdziwymi skarbnicami mądrości są też Psalmy i Księga Przysłów. Właściwie każda księga biblijna — zależnie od czyjejś sytuacji lub rodzaju problemów — może się okazać użyteczna. Taką wartość mają nawet teksty głównie historyczne, jak księgi od Jozuego do Estery. Zawierają one ostrzegawcze lekcje dla wszystkich, którzy starają się z radością służyć Bogu (1 Koryntian 10:11). Każda z tych części Biblii podaje wspaniałe wskazówki — jeśli się je stosuje, pomagają prowadzić satysfakcjonujące życie. Pamiętajmy, że „wszystko, co niegdyś napisano, napisano dla naszego pouczenia, abyśmy przez naszą wytrwałość i przez pociechę z Pism mieli nadzieję” (Rzymian 15:4; Jozuego 1:8; 1 Kronik 28:8, 9).

⁶ Jednak pewna część Biblii pozostaje dla wielu osób niejako nieznanym lądem, pełnym ukrytych skarbów. Chodzi o zbiór 12 ksiąg tak zwanych proroków mniejszych. Zwykle występują one po księdze Ezechiela i Daniela, a przed Ewangelią według Mateusza (na ogół w następującej kolejności: Ozeasza, Joela, Amosa, Abdiasza, Jonasza, Micheasza, Nahuma, Habakuka, Sofoniasza, Aggeusza, Zachariasza i Malachiasza). Jak wspomnieliśmy, Biblia została napisana pod natchnieniem Boga i jest pożyteczna do nauczania i udzielania wskazówek życiowych. Czy odnosi się to również do tych ksiąg?

⁷ Oczywiście! Księgi „proroków mniejszych” są prawdziwą kopalnią wiedzy przydatnej w codziennym życiu. Aby zrozumieć, dlaczego bywają przeoczane, zwróćmy uwagę, że ich pisarzy określa się mianem „proroków mniejszych”. Czy nazwa ta może wpłynąć na czyjś stosunek do tych ksiąg? A może wpłynęła też trochę na twoje spojrzenie?

 8. (a) Za czyim pośrednictwem Bóg udzielał wskazówek? (b) Jak bywają nazywani pisarze 12 omawianych ksiąg i jak rozumieć to określenie?

⁸ Apostoł Paweł w pierwszych słowach swego listu do Hebrajczyków napisał: „Bóg, który dawno temu przy wielu okazjach i wieloma sposobami przemawiał do naszych praojców za pośrednictwem proroków, przy końcu tych dni przemówił do nas za pośrednictwem Syna” (Hebrajczyków 1:1, 2). Skoro prorocy przekazywali informacje od Boga, nie powinniśmy pomniejszać roli żadnego z nich. Niestety, określenie „prorocy mniejsi” skłoniło niektórych do wniosku, że pewne księgi są mniej istotne albo że mają mniejszy autorytet niż pozostałe. W rzeczywistości jednak używane w licznych językach określenie „prorocy mniejsi”a nawiązuje jedynie do tego, że ich księgi są krótsze od innych.

 9. Dlaczego długość ksiąg biblijnych nie jest miarą ich wartości?

⁹ Okoliczność, że jakaś księga biblijna nie jest obszerna, nie oznacza wcale, że jest mniej ważna lub mniej wartościowa. Księga Rut jest o wiele krótsza od ksiąg wcześniejszych i późniejszych, a jakże porusza nas swą treścią! Podkreśla wagę wierności wobec zasad religii prawdziwej, pokazuje, jak wysoko Bóg ceni kobiety, a także ujawnia istotne szczegóły dotyczące linii rodowej Jezusa (Rut 4:17-22). Inny przykład to księga umieszczona prawie na końcu Biblii — List Judy. Jest on tak krótki, że w niektórych wydaniach Biblii nie zajmuje nawet strony. Zawiera jednak bezcenne informacje i wskazówki: mówi o postępowaniu Boga ze zbuntowanymi aniołami, ostrzega przed bezbożnikami wślizgującymi się do zboru oraz usilnie zachęca do podjęcia ciężkiej walki o wiarę! Możemy być pewni, że pod względem treści i znaczenia teksty „proroków mniejszych” — chociaż krótkie — nie ustępują pozostałym księgom biblijnym.

10, 11. (a) Z czym zazwyczaj kojarzy się słowo „prorok”? (b) Kim byli biblijni prorocy?

¹⁰ Skoro mówimy o „prorokach mniejszych”, rozważmy też sens słów „prorok” i „proroczy”. Wielu osobom kojarzą się one jedynie z przepowiadaniem przyszłości. Prorok to dla nich ktoś, kto mówi, co się wydarzy — często w zagadkowych słowach, pozwalających na różną interpretację. Takie poglądy mogą rzutować na sposób traktowania owych 12 ksiąg.

¹¹ To prawda, że podczas czytania orędzi tych proroków od razu rzuca się w oczy mnóstwo przepowiedni, między innymi o nadchodzącym wielkim dniu Jehowy. Nie ma w tym nic zaskakującego, gdyż w Biblii „prorok” to przede wszystkim ktoś, kto cieszył się zażyłą więzią z Bogiem i na Jego polecenie często wyjawiał przyszłe wydarzenia. Począwszy od Henocha, sporo proroków biblijnych rzeczywiście przepowiadało przyszłość (1 Samuela 3:1, 11-14; 1 Królów 17:1; Jeremiasza 23:18; Dzieje 3:18; Judy 14, 15).

12. Jak można wykazać, że zadaniem proroka było coś więcej niż przepowiadanie przyszłości?

¹² Musimy jednak pamiętać, że przepowiadanie przyszłości nie było jedynym zadaniem proroków Jehowy. Bóg nierzadko posługiwał się nimi także do informowania ludzi o swej woli. Kiedy na przykład myślimy o Abrahamie, Izaaku i Jakubie, nie kojarzą nam się z przepowiadaniem przyszłości. Tymczasem w Psalmie 105:9-15 zaliczono ich właśnie do proroków. Niekiedy za ich pośrednictwem Bóg faktycznie wyjawiał przyszłe wydarzenia — na przykład wtedy, gdy Jakub błogosławił swych synów. Ale patriarchowie ci byli prorokami również w tym sensie, że powiadamiali członków rodziny, jakie miejsce Jehowa wyznaczył im w swoim zamierzeniu (Rodzaju 20:7; 49:1-28). Kolejną wskazówką pomagającą zrozumieć biblijny sens słowa „prorok” jest fakt, że Aaron usługiwał jako prorok dla Mojżesza. Aby wywiązać się z tych obowiązków, był jego „ustami”, czyli jego rzecznikiem (Wyjścia 4:16; 7:1, 2; Łukasza 1:17, 76).

13, 14. (a) Wykaż na przykładach, że działalność proroków nie polegała jedynie na przepowiadaniu przyszłości. (b) Jaką korzyść można odnieść z właściwego zrozumienia roli proroków?

¹³ Pomyślmy też o prorokach Samuelu i Natanie (2 Samuela 12:25; Dzieje 3:24; 13:20). Jehowa posyłał ich, żeby obwieszczali przyszłe wydarzenia, lecz zlecał im jeszcze inne zadania. Będąc prorokiem, Samuel wzywał Izraelitów do zerwania z kultem bożków i do wznowienia czystego wielbienia Boga. Ogłosił także wydany na króla Saula wyrok Boży, z którego wynikało, że Jehowa bardziej ceni posłuszeństwo niż materialne ofiary. A zatem rola Samuela jako proroka polegała między innymi na przypominaniu Bożych zasad postępowania (1 Samuela 7:3, 4; 15:22). Prorok Natan zapowiedział, że król Salomon zbuduje świątynię i że jego panowanie okaże się trwałe (2 Samuela 7:2, 11-16). Ale wystąpił w charakterze proroka również wtedy, gdy wytknął Dawidowi grzechy związane z Batszebą i Uriaszem. I uczynił to w niezapomniany sposób — opowiedział przypowieść o bogaczu, który odebrał ubogiemu człowiekowi jego jedyną hołubioną owieczkę. Natan odegrał też pewną rolę w organizowaniu służby w sanktuarium (2 Samuela 12:1-7; 2 Kronik 29:25).

¹⁴ Nie powinniśmy więc uważać, że księgi „proroków mniejszych” miały tylko ukazać przyszłość. Zawierają one także wskazówki od Boga dotyczące wielu innych spraw — na przykład postępowania — przydatne dla ówczesnych i dzisiejszych sług Jehowy. Owe natchnione księgi, podobnie jak cała Biblia, są naprawdę bardzo użyteczne i praktyczne — pomagają ludziom dostrzec najlepszą drogę życiową. Podają bezcenne rady, dzięki którym możemy ‛żyć pośród teraźniejszego systemu rzeczy w trzeźwości umysłu i prawości, i zbożnym oddaniu’ (Tytusa 2:12).

15, 16. (a) Co charakterystycznego zawierają księgi „proroków mniejszych”? (b) Jakie prorocze obrazy utrwalono w tych księgach?

¹⁵ Czytanie natchnionego Słowa Bożego przynosi pożytek pod różnymi względami. Niezwykle wartościowe są zarówno księgi historyczne, jak i poetyckie. Podobnie jest z tymi, które zawierają liczne symbole i przenośnie — tak jak 12 ksiąg „proroków mniejszych”. Na przykład pewnego razu Jezus powołał się na Księgę Jonasza, mówiąc: „Pokolenie niegodziwe i cudzołożne stale szuka znaku, ale żaden znak nie będzie mu dany oprócz znaku proroka Jonasza. Bo tak jak Jonasz był w brzuchu ogromnej ryby trzy dni i trzy noce, tak Syn Człowieczy będzie w sercu ziemi trzy dni i trzy noce. Mieszkańcy Niniwy wstaną na sąd z tym pokoleniem i je potępią, okazali bowiem skruchę ze względu na to, co głosił Jonasz, a oto tu więcej niż Jonasz” (Mateusza 12:39-41).

¹⁶ Jezus dobrze wiedział, że Księga Jonasza to nie tylko doniesienie o tym, jak Bóg traktował tego proroka, jak poprzez niego ostrzegł mieszkańców Niniwy i co z tego wynikło. Syn Boży rozumiał, że przeżycia Jonasza symbolicznie wskazywały na niego samego — że poniesie śmierć, a trzeciego dnia zostanie wskrzeszony. Wykorzystał też przykład Niniwczyków, by podkreślić, jak niewłaściwie reagowała większość Żydów na jego własne orędzie i czyny (Mateusza 16:4). Słuszny jest zatem wniosek, że 12 omawianych ksiąg zawiera też analogie i prorocze obrazy tego, jak Bóg miał postępować ze swym ludem w czasach nowożytnych. Wnikliwa analiza tej części Biblii jest więc nadzwyczaj ciekawa i pouczająca.

17. Pod jakim kątem niniejsza publikacja omawia 12 ksiąg biblijnych?

¹⁷ Jednakże w publikacji, którą trzymasz w ręku, nie będziemy omawiać symbolicznego znaczenia Księgi Jonasza ani pozostałych 11 ksiąg. Nie będziemy też ich rozpatrywać werset po wersecie. Skupimy się raczej na tym, co z ich treści może się nam przydać w życiu codziennym. Zastanawiaj się zatem: Jakich praktycznych rad udziela mi Jehowa? Jak te księgi mogą mi pomóc ‛żyć pośród teraźniejszego systemu rzeczy w trzeźwości umysłu i prawości, i zbożnym oddaniu’? Czego mnie jako chrześcijanina uczą o postępowaniu, moralności, życiu rodzinnym i sposobie myślenia w obecnych krytycznych czasach, kiedy to „nadchodzi dzień Jehowy” — i jest blisko? (Tytusa 2:12; Joela 2:1; 2 Tymoteusza 3:1). Szukając konkretnych odpowiedzi na te pytania, być może odkryjesz wersety, które okażą się nadzwyczaj cenne, a których dotąd nie używałeś w rozmowach na tematy biblijne. Zgromadzisz w swym skarbcu kolejne perły z Pisma Świętego (Łukasza 24:45).

18. Jaki jest układ tej książki i jak możesz odnieść z tego pożytek?

¹⁸ Książkę tę podzielono na cztery części. Zanim zaczniesz dokładnie czytać każdą z nich, najpierw przejrzyj ją pobieżnie. W kolejnych 13 rozdziałach znajdziesz po dwie ramki ułatwiające zapamiętywanie materiału. Zawarte tam pytania pozwolą ci przemyśleć przeczytany fragment i zastanowić się nad jego wartością i zastosowaniem. Pierwsza ramka zawsze jest umieszczona mniej więcej w połowie rozdziału. Kiedy dojdziesz do tego miejsca, przeanalizuj postawione tam pytania. Dzięki temu przestudiowany materiał zapadnie ci głęboko w serce (Mateusza 13:8, 9, 23; 15:10; Łukasza 2:19; 8:15). Druga ramka pomoże ci przemyśleć i zapamiętać treść drugiej połowy rozdziału. Zarezerwuj więc sobie czas na rozważenie pytań z ramek. Naprawdę ułatwią ci wyciąganie praktycznych wniosków z danego urywka.

19. Jak się przygotować do analizy 12 ksiąg „proroków mniejszych”?

¹⁹ Chcąc przygotować grunt pod studium niniejszej publikacji, zastanów się najpierw, jak dalece znasz treść każdej z owych 12 ksiąg biblijnych. Kim byli ludzie, poprzez których Bóg przekazał swe orędzia? W jakim okresie i w jakich okolicznościach żyli i działali? (Bardzo przydatny może się okazać wykres na stronach 20 i 21; często tam zaglądaj w czasie analizy kolejnych rozdziałów). Jakie było bezpośrednie zastosowanie tego, co głosili, i jak ta wiedza może nam pomóc spojrzeć na ten materiał z szerszej perspektywy? Odpowiedzi na te ważne pytania znajdziesz w następnym rozdziale.