Pisarz: apostoł Jan

Miejsce spisania: Efez lub okolice

Spisywanie ukończono: ok. 98 n.e.

Obejmuje okres: 29-33 n.e. (bez prologu)

 1. Jak Biblia ukazuje zażyłą więź łączącą Jezusa z Janem?

EWANGELIE spisane przez Mateusza, Marka i Łukasza były w obiegu od przeszło 30 lat, a chrześcijanie z I wieku cenili je jako relacje ludzi natchnionych duchem świętym. Stulecie jednak dobiegało końca, a towarzyszy Jezusa ubywało, toteż mogło się nasuwać pytanie: Czy nie należałoby czegoś dopowiedzieć? Czy nie żyje jeszcze ktoś, kto na podstawie własnych wspomnień mógłby podać dalsze cenne szczegóły ze służby Jezusa? Owszem, był ktoś taki. Ktoś, kogo w kontaktach z Jezusem spotkały szczególne przywileje — sędziwy Jan. Najwyraźniej należał do pierwszych uczniów Jana Chrzciciela, którym pokazano Baranka Bożego, i do pierwszych czterech, których Pan zaprosił do wzięcia razem z nim udziału w służbie (Jana 1:35-39; Marka 1:16-20). Pozostawał w zażyłych stosunkach z Jezusem przez cały okres jego służby — był uczniem, którego „Jezus miłował” i który spoczywał u jego piersi podczas ostatniej Paschy (Jana 13:23; Mat. 17:1; Marka 5:37; 14:33). Widział rozdzierającą serce scenę egzekucji i to jemu Jezus powierzył wtedy swą cielesną matkę; poza tym właśnie Jan wyprzedził Piotra, gdy śpieszyli do grobu, by sprawdzić, czy Jezus rzeczywiście powstał z martwych, tak jak usłyszeli (Jana 19:26, 27; 20:2-4).

 2. Dlaczego można powiedzieć, że Jan był przygotowany do spisania Ewangelii, i w jakim celu ją sporządził?

² Blisko 70 lat gorliwej służby oraz wizje i rozmyślania w czasie niedawnego uwięzienia na odludnej wyspie Patmos dobrze przygotowały Jana do spisania tego, co długo pielęgnował w sercu. Duch święty pobudził teraz jego umysł, umożliwiając mu przypomnienie sobie oraz spisanie cennych i życiodajnych wypowiedzi, aby każdy czytelnik ‛uwierzył, że Jezus jest Chrystusem, Synem Bożym, i aby dzięki wierze miał życie za sprawą imienia Jezusa’ (20:31).

 3, 4. Jakie są biblijne i pozabiblijne dowody przemawiające (a) za kanonicznością tej Ewangelii oraz (b) za tym, że spisał ją Jan?

³ Za pisarza owej relacji uznawali Jana chrześcijanie z początku II stulecia, którzy traktowali jego dzieło jako bezsporną część kanonu natchnionych Pism. Również Klemens Aleksandryjski, Ireneusz, Tertulian i Orygenes, żyjący na przełomie II i III wieku, poświadczają, iż sprawozdanie to sporządził Jan. Ponadto wielu dowodów dostarcza sama ta księga. Niewątpliwie napisał ją Żyd, który dobrze znał zwyczaje i kraj swych rodaków (2:6; 4:5; 5:2; 10:22, 23). Osobiste wątki w tej relacji wskazują, że pisarz był nie tylko jednym z apostołów, ale też jednym z trzech najbliższych współpracowników Jezusa, do których należeli Piotr, Jakub i Jan, towarzyszący mu przy szczególnych okazjach (Mat. 17:1; Marka 5:37; 14:33). Z tego grona nie można brać pod uwagę Jakuba (syna Zebedeusza), gdyż został on stracony przez Heroda Agryppę I mniej więcej w roku 44, to znaczy długo przed spisaniem tej księgi (Dzieje 12:2). W grę nie wchodzi również Piotr, ponieważ w Ewangelii według Jana 21:20-24 wymieniono go obok pisarza.

⁴ W tych końcowych wersetach nazwano pisarza uczniem, „którego Jezus miłował”. Zarówno to, jak i podobne określenia pojawiają się w sprawozdaniu kilkakrotnie, nigdzie jednak nie występuje imię apostoła Jana. Przytoczono słowa Jezusa, który o wspomnianym uczniu powiedział: „Jeżeli moją wolą jest, aby on pozostał, aż przyjdę, to co tobie do tego?” (Jana 21:20, 22). Nasuwa to myśl, iż o wiele lat miał on przeżyć Piotra oraz innych apostołów. Szczegóły te pasują do apostoła Jana. Rzecz ciekawa, że po otrzymaniu wizji dotyczącej przyjścia Jezusa, opisanej potem w Księdze Objawienia, Jan zakończył owo znamienne proroctwo słowami: „Amen! Przyjdź, Panie Jezusie” (Obj. 22:20).

 5. Przypuszczalnie kiedy Jan napisał Ewangelię?

⁵ Chociaż same pisma Jana nie udzielają żadnej konkretnej informacji co do czasu spisania tej Ewangelii, powszechnie uważa się, że powstała ona po jego powrocie z wyspy Patmos, gdzie przebywał na wygnaniu (Obj. 1:9). Cesarz rzymski Nerwa, panujący w latach 96-98, ułaskawił wiele osób, które zostały skazane na wygnanie pod koniec rządów jego poprzednika, Domicjana. Jan napisał Ewangelię około roku 98, a umarł najprawdopodobniej śmiercią naturalną w Efezie w roku 100, w trzecim roku panowania cesarza Trajana.

 6. Jakie dowody przemawiają za tym, że Jan spisał Ewangelię poza Palestyną — w Efezie lub w jego okolicy?

⁶ O tym, że Ewangelia ta została spisana w Efezie lub jego okolicach, świadczy wypowiedź Ireneusza przytoczona przez historyka Euzebiusza (ok. 260-ok.340): „Jan, uczeń Pański, który spoczywał na piersi Jego, także wydał Ewangelję za swego pobytu w Efezie”.a Za powstaniem tej księgi poza Palestyną przemawia fakt, iż przeciwnicy Jezusa często są w niej określani ogólnym terminem „Żydzi”, a nie na przykład „faryzeusze” czy „naczelni kapłani” (Jana 1:19; 12:9). Pojawia się w niej również rzymska nazwa Morza Galilejskiego — Morze Tyberiadzkie (6:1; 21:1). Ze względu na nie-Żydów Jan udziela dodatkowych informacji co do świąt żydowskich (6:4; 7:2; 11:55). Miejsce jego wygnania, Patmos, znajdowało się w pobliżu Efezu, a ponadto z 2 i 3 rozdziału Księgi Objawienia wynika, że Jan dobrze znał Efez oraz inne zbory w Azji Mniejszej.

 7. Jaką wartość ma papirus Rylandsa nr 457?

⁷ Autentyczność Ewangelii według Jana potwierdzają odkrycia ważnych manuskryptów dokonane w XX wieku. W Egipcie znaleziono na przykład jej fragment znany jako papirus Rylandsa nr 457 (P⁵²); obejmuje on wersety 18:31-33, 37 i 38, a przechowywany jest w Bibliotece Johna Rylandsa w Manchesterze w Wielkiej Brytanii.b Na temat znaczenia tego papirusu dla tradycyjnego poglądu, iż Jan napisał Ewangelię pod koniec I stulecia, wypowiedział się nieżyjący już sir Frederic Kenyon w swej książce The Bible and Modern Scholarship (Biblia a wiedza nowożytna, 1949, s. 21): „Mimo niewielkich rozmiarów stanowi wystarczający dowód, że w prowincjonalnym Egipcie — gdzie go znaleziono — rękopis tej Ewangelii był w obiegu mniej więcej w latach 130-150 po Chr. Gdyby nawet założyć, iż przywędrował z miejsca spisania nadzwyczaj szybko, data sporządzenia go jest tak bardzo zbliżona do tradycyjnej (ostatnia dekada I wieku), iż nie ma żadnego powodu do podważania tej tradycji”.

 8. (a) Z jakiego powodu wstęp do Ewangelii według Jana zasługuje na szczególną uwagę? (b) Jak Ewangelia ta dowodzi, że służba Jezusa trwała trzy i pół roku?

⁸ Ewangelia według Jana ma godny uwagi wstęp. Ukazano w nim Słowo, będącego „na początku u Boga”, w roli Tego, przez którego wszystko zaczęło istnieć (1:2). Po przedstawieniu cennej więzi łączącej Ojca i Syna Jan przechodzi do mistrzowskiego opisu czynów i przemówień Jezusa, często patrząc na nie przez pryzmat serdecznej miłości jednoczącej wszystko w obrębie wielkiego zamierzenia Bożego. To sprawozdanie z ziemskiego życia Jezusa obejmuje okres od roku 29 do 33 n.e. i skrupulatnie wymienia cztery święta Paschy, które obchodził Jezus w czasie swej służby, dostarczając jeszcze jednego dowodu, iż trwała ona trzy i pół roku. W wypadku trzech Pasch wymieniono nazwę tego święta (2:13; 6:4; 12:1; 13:1). W jednym miejscu mowa jest o „święcie Żydów”, lecz z kontekstu wynika, iż krótko przedtem Jezus oświadczył, że są „jeszcze cztery miesiące do nadejścia żniw”. Chodziło zatem o Paschę, gdyż przypadała ona na początek żniw (4:35; 5:1).c

 9. Co świadczy o tym, że Ewangelia według Jana zawiera mnóstwo uzupełniających informacji? Czy jednak podaje wszystkie szczegóły ze służby Jezusa?

⁹ Dobra nowina „według Jana” zawiera mnóstwo uzupełniających informacji; 92 procent jej treści stanowi materiał nie zamieszczony w pozostałych trzech Ewangeliach. Mimo to Jan kończy swą relację słowami: „Jest też zresztą wiele innych rzeczy, których Jezus dokonał; a gdyby je spisano ze wszystkimi szczegółami, sądzę, że cały świat nie pomieściłby spisanych zwojów” (21:25).

TREŚĆ EWANGELII WEDŁUG JANA

10. Co Jan mówi o „Słowie”?

¹⁰ Prolog: zapoznanie ze „Słowem” (1:1-18). Z ujmującą prostotą Jan oświadcza, że na początku „Słowo był u Boga”, że przez niego powstało życie, że stał się „światłem ludzi” i że Jan (Chrzciciel) dał o nim świadectwo (1:1, 4). Światło było na świecie, ale świat go nie poznał. Ci, którzy je przyjęli, stali się dziećmi Bożymi, gdyż narodzili się z Boga. Jak Prawo zostało dane za pośrednictwem Mojżesza, tak „niezasłużona życzliwość i prawda przyszły poprzez Jezusa Chrystusa” (1:17).

11. Kogo Jan Chrzciciel rozpoznaje w Jezusie i za kogo uznają go uczniowie Jana?

¹¹ Przedstawienie ludziom „Baranka Bożego” (1:19-51). Jan Chrzciciel wyznaje, że to nie on jest Chrystusem, lecz ten, który przychodzi za nim i któremu on sam nie jest godzien rozwiązać rzemyka u sandała. Nazajutrz przybywa Jezus i Jan rozpoznaje w nim „Baranka Bożego, który usuwa grzech świata” (1:27, 29). Później zaznajamia z nim dwóch swych uczniów, a jeden z nich, Andrzej, przyprowadza do Jezusa swego brata, Piotra. Również Filip i Natanael uznają Jezusa za ‛Syna Bożego, króla Izraela’ (1:49).

12. (a) Na czym polega pierwszy cud Jezusa? (b) Co Jezus czyni, przebywając w Jerozolimie z okazji pierwszej Paschy od czasu podjęcia służby?

¹² Cuda Jezusa potwierdzają, że jest „Świętym Bożym” (2:1 do 6:71). Na uczcie weselnej w Kanie Galilejskiej Jezus dokonuje pierwszego cudu, zamieniając wodę w wyborne wino. Jest to ‛początek znaków Jezusa, a jego uczniowie wierzą w niego’ (2:11). Jezus udaje się do Jerozolimy na Paschę. Zastawszy w świątyni handlarzy i wymieniających pieniądze, sporządza bicz i wypędza ich tak energicznie, że uczniowie pojmują, iż spełnia się proroctwo: „Gorliwość o twój dom mnie pożre” (Jana 2:17; Ps. 69:9). Jezus przepowiada też, że świątynia jego ciała będzie zburzona, a po trzech dniach wzniesiona ponownie.

13. (a) Co według wypowiedzi Jezusa jest niezbędne do uzyskania życia? (b) Co Jan Chrzciciel mówi o sobie i o Jezusie?

¹³ Nocą odwiedza Jezusa bojaźliwy Nikodem. Przyznaje, że Jezus został posłany przez Boga, i dowiaduje się, że trzeba się narodzić z wody i ducha, by wejść do Królestwa Bożego. Do uzyskania życia niezbędna jest wiara w Syna Człowieczego, pochodzącego z nieba. „Albowiem Bóg tak bardzo umiłował świat, że dał swego jednorodzonego Syna, aby nikt, kto w niego wierzy, nie został zgładzony, lecz miał życie wieczne” (Jana 3:16). Światło, które przyszło na świat, ściera się z ciemnością, ale kto „czyni to, co prawdziwe, ten przychodzi do światła” — podsumowuje Jezus. O działalności Jezusa w Judei dowiaduje się Jan Chrzciciel, który oświadcza, że choć sam nie jest Chrystusem, to jednak „przyjaciel oblubieńca (...) wielce się raduje z głosu oblubieńca” (3:21, 29). Jezus musi teraz „wzrastać”, a Jan „maleć”.

14. Co Jezus wyjaśnia Samarytance w Sychar i jakie wyniki daje jego działalność w tej okolicy?

¹⁴ Jezus ponownie rusza do Galilei. Zakurzony i „zmęczony wędrówką”, siada przy źródle Jakuba w Sychar, by odpocząć, a uczniowie idą kupić żywności w mieście (4:6). Jest południe, godzina szósta. Pewna Samarytanka przychodzi zaczerpnąć wody i Jezus prosi ją, by dała mu pić. Potem mimo zmęczenia zaczyna z nią rozmawiać o prawdziwie orzeźwiającej „wodzie”, która zapewnia życie wieczne ludziom oddającym Bogu cześć „duchem i prawdą”. Uczniowie wracają i zachęcają go do jedzenia, on jednak oznajmia: „Moim pokarmem jest wykonywanie woli tego, który mnie posłał, i dokończenie jego dzieła”. Spędza jeszcze dwa dni w tej okolicy, dzięki czemu wielu Samarytan zaczyna wierzyć, że „ten człowiek naprawdę jest wybawcą świata” (4:24, 34, 42). Dotarłszy do Kany Galilejskiej, uzdrawia syna pewnego dostojnika, nawet nie podchodząc do chorego.

15. Z jakimi zarzutami spotyka się Jezus w Jerozolimie i jak odpowiada swym krytykom?

¹⁵ Jezus znowu idzie do Jerozolimy na żydowskie święto. Uzdrawia w sabat chorego mężczyznę, wywołując tym istną burzę krytyki. Atak odpiera słowami: „Ojciec mój działa aż dotąd i ja działam” (5:17). Przywódcy żydowscy twierdzą teraz, że Jezus nie tylko narusza sabat, ale na dodatek bluźni — czyni się równym Bogu. Jezus odpowiada, iż Syn nie może nic uczynić z własnej inicjatywy, ale jest całkowicie zależny od swego Ojca. Składa niezwykłe oświadczenie, że „wszyscy w grobowcach pamięci usłyszą jego głos i wyjdą” — zmartwychwstaną. Jednakże do słuchaczy nie okazujących wiary mówi: „Jak możecie wierzyć, skoro przyjmujecie chwałę jeden od drugiego, a nie szukacie chwały, która jest od jedynego Boga?” (5:28, 29, 44).

16. (a) Czego Jezus uczy o pokarmie i życiu? (b) O czym według Piotra są przekonani apostołowie?

¹⁶ Kiedy Jezus w cudowny sposób karmi 5000 mężczyzn, mając tylko pięć chlebów i dwie małe ryby, tłum chce go porwać i uczynić królem, on jednak oddala się na pewną górę. Później gani tych ludzi za ubieganie się o „pokarm, który ginie”. Powinni pracować na „pokarm, który trwa ku życiu wiecznemu”. Jezus wyjaśnia, iż okazywanie wiary w niego jako Syna równa się spożywaniu chleba życia, i dodaje: „Jeżeli nie jecie ciała Syna Człowieczego i nie pijecie jego krwi, nie macie życia w sobie”. Wielu uczniów gorszy się tym i odchodzi. Jezus pyta więc dwunastu: „Czyż i wy chcecie pójść?”, na co Piotr odpowiada: „Panie, do kogo odejdziemy? Ty masz wypowiedzi życia wiecznego; a myśmy uwierzyli i poznali, że ty jesteś Świętym Bożym” (6:27, 53, 67-69). Ale ponieważ Jezus wie, iż Judasz go zdradzi, oświadcza, że jeden z nich jest oszczercą.

17. Jakie rezultaty daje nauczanie Jezusa w świątyni podczas Święta Namiotów?

¹⁷ „Światło” ściera się z ciemnością (7:1 do 12:50). Jezus potajemnie udaje się do Jerozolimy i pokazuje się w połowie Święta Namiotów, kiedy to naucza jawnie w świątyni. Ludzie spierają się, czy rzeczywiście jest Chrystusem. Jezus mówi im: „Nie przyszedłem (...) z własnej inicjatywy, lecz ten, który mnie posłał, rzeczywiście istnieje (...) i on mnie posłał”. Innym razem woła do tłumu: „Jeżeli ktoś odczuwa pragnienie, niech przyjdzie do mnie i pije”. Urzędnicy, którzy zostali wysłani, by pojmać Jezusa, wracają z pustymi rękami i oznajmiają kapłanom: „Nigdy żaden inny człowiek nie mówił jak ten”. Rozwścieczeni faryzeusze odpowiadają, iż nie uwierzył w niego ani jeden władca, a poza tym żaden prorok nie ma być wzbudzony z Galilei (7:28, 29, 37, 46).

18. Jak Żydzi przeciwstawiają się Jezusowi i jak on im odpowiada?

¹⁸ Jezus mówi później: „Ja jestem światłem świata”. Na złośliwe zarzuty, że jest fałszywym świadkiem, nieślubnym dzieckiem, Samarytaninem i że ma demona, Jezus odpowiada stanowczo: „Jeżeli ja sam siebie otaczam chwałą, moja chwała jest niczym. To mój Ojciec otacza mnie chwałą”. Kiedy oświadcza: „Zanim Abraham zaczął istnieć, ja już byłem”, Żydzi bezskutecznie próbują go zabić (8:12, 54, 58). Rozzłoszczeni niepowodzeniem, przesłuchują i wyrzucają precz człowieka, któremu Jezus cudem przywrócił wzrok.

19. (a) Co Jezus mówi na temat więzi łączącej go z Ojcem i swej troski o owce? (b) Jak odpowiada grożącym mu Żydom?

¹⁹ Jezus znowu przemawia do Żydów, tym razem o wspaniałym pasterzu, który woła swoje owce po imieniu i daje za nie swą duszę, ‛by miały życie w obfitości’. Dalej wyjaśnia: „Mam drugie owce, które nie są z tej owczarni; te również muszę przyprowadzić i będą słuchać mego głosu, i będzie jedna trzoda, jeden pasterz” (10:10, 16). Oświadcza Żydom, że nikt nie może wyrwać owiec z ręki jego Ojca, a on i Ojciec są jednym. Ponownie próbują go ukamienować. Odpowiadając na zarzut bluźnierstwa, Jezus przypomina im, że w Psalmach pewni ziemscy dostojnicy zostali nazwani „bogami”, on zaś mówił o sobie, iż jest Synem Bożym (Ps. 82:6). Nalega, by przynajmniej dali wiarę jego czynom (Jana 10:34).

20. (a) Jakiego niezwykłego cudu dokonuje teraz Jezus? (b) Jakie są następstwa tego wydarzenia?

²⁰ Z Betanii leżącej w pobliżu Jerozolimy dociera wieść o chorobie Łazarza, brata Marii i Marty. Kiedy Jezus tam przybywa, Łazarz już od czterech dni jest w grobie. Gdy Jezus dokonuje niesłychanego cudu, przywracając zmarłemu życie, wielu zaczyna w niego wierzyć. Naprędce zostaje więc zwołane specjalne posiedzenie Sanhedrynu, na którym arcykapłan Kajfasz bezwiednie wypowiada proroctwo, iż Jezus ma umrzeć za naród. Ponieważ naczelni kapłani i faryzeusze naradzają się, jak go zabić, Jezus jakiś czas nie pojawia się w miejscach publicznych.

21. (a) Jak lud i faryzeusze reagują na wjazd Jezusa do Jerozolimy? (b) Jaki przykład opowiada Jezus, nawiązując do swej śmierci i jej celu, oraz do czego nawołuje słuchaczy?

²¹ Idąc do Jerozolimy sześć dni przed Paschą, Jezus ponownie wstępuje do Betanii i zatrzymuje się u Łazarza. Następnie 9 Nisan, dzień po sabacie, wjeżdża do Jerozolimy na oślęciu wśród wiwatujących tłumów, faryzeusze zaś mówią między sobą: „Widzicie, że zupełnie nic nie osiągacie. Oto świat poszedł za nim”. Za pomocą przykładu o ziarnie pszenicy Jezus daje do zrozumienia, że musi umrzeć, by można było zebrać plon w postaci życia wiecznego. Wzywa Ojca, by otoczył swe imię chwałą, a wtedy z nieba rozlega się głos: „Już otoczyłem je chwałą i jeszcze je chwałą otoczę”. Jezus napomina swych słuchaczy, by wystrzegali się ciemności i chodzili w świetle — by stali się „synami światła”. Teraz, gdy moce ciemności napierają na niego, publicznie nawołuje lud do pokładania w nim wiary, gdyż jest ‛światłem, które przyszło na ten świat’ (12:19, 28, 36, 46).

22. Jaki wzór daje Jezus w czasie wieczerzy paschalnej i jakie nowe przykazanie ustanawia?

²² Jezus udziela wiernym apostołom pożegnalnych rad (13:1 do 16:33). W czasie spożywania z dwunastoma wieczerzy paschalnej Jezus wstaje, odkłada swe wierzchnie szaty, bierze ręcznik i miednicę i zaczyna myć nogi uczniów. Piotr protestuje, ale Jezus oświadcza, że i jemu musi umyć nogi. Zachęca uczniów, aby naśladowali jego pokorę, bo „niewolnik nie jest większy od swego pana”. Mówi o swym zdrajcy i odprawia Judasza. Po jego wyjściu kieruje do pozostałych serdeczne słowa. „Daję wam nowe przykazanie, żebyście się wzajemnie miłowali; tak jak ja was umiłowałem, żebyście wy też miłowali się wzajemnie. Po tym wszyscy poznają, że jesteście moimi uczniami, jeśli będzie wśród was miłość” (13:16, 34, 35).

23. O jakiej nadziei mówi Jezus i jakiego wspomożyciela obiecuje, by pocieszyć uczniów?

²³ W tych trudnych chwilach Jezus w niezwykły sposób pokrzepia swych naśladowców. Muszą wierzyć w Boga oraz w niego. W domu jego Ojca jest wiele pomieszczeń, przyjdzie więc znowu i przyjmie ich do siebie. „Ja jestem drogą i prawdą, i życiem” — oznajmia. „Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej, jak tylko przeze mnie”. Pociesza swych naśladowców, że dzięki wierze dokonają większych dzieł niż on i że da im wszystko, o co poproszą w jego imię, by Ojciec był otoczony chwałą. Obiecuje im innego wspomożyciela, „ducha prawdy”, który wszystkiego ich nauczy i przywiedzie im na pamięć słowa Jezusa. Powinni się radować, że odchodzi do Ojca, gdyż ‛Ojciec jest większy niż on’ (14:6, 17, 28).

24. Co Jezus mówi o więzi między apostołami a nim i Ojcem i jakie oznacza to dla nich błogosławieństwa?

²⁴ Jezus nazywa siebie prawdziwą winoroślą, a swego Ojca — hodowcą. Usilnie zachęca swych naśladowców, by pozostali z nim w jedności, mówi bowiem: „Mój Ojciec przez to zostaje otoczony chwałą, że wydajecie wiele owocu i okazujecie się moimi uczniami” (15:8). Kiedy ich radość osiągnie pełnię? Gdy będą się wzajemnie miłowali, tak jak on ich umiłował. Nazywa ich przyjaciółmi. Cóż za bezcenna więź! Przez świat będą nienawidzeni — tak jak on — i prześladowani, lecz Jezus przyśle im wspomożyciela, który da o nim świadectwo i wprowadzi ich w całą prawdę. Kiedy Jezus znowu się z nimi zobaczy, obecny ich smutek ustąpi miejsca radości, której nikt im nie odbierze. Pociechę znajdują w słowach: „Sam Ojciec was kocha, ponieważ wy mnie ukochaliście i uwierzyliście, że ja wyszedłem jako przedstawiciel Ojca”. Co prawda rozproszą się, ale Jezus zapewnia: „Powiedziałem wam to, żebyście dzięki mnie mieli pokój. Na świecie doznajecie ucisku, ale odwagi! Ja zwyciężyłem świat” (16:27, 33).

25. (a) Co Jezus przyznaje w modlitwie do Ojca? (b) O co prosi dla siebie, uczniów oraz dla tych, którzy uwierzą dzięki ich słowu?

²⁵ Modlitwa Jezusa za uczniów (17:1-26). W modlitwie do Ojca Jezus przyznaje: „To znaczy życie wieczne: ich poznawanie ciebie, jedynego prawdziwego Boga, oraz tego, któregoś posłał, Jezusa Chrystusa”. Wywiązawszy się ze swego ziemskiego zadania, Jezus prosi teraz, by Ojciec otoczył go przy sobie tą chwałą, którą miał, zanim powstał świat. Ujawnił uczniom Jego imię i błaga Go, by ‛ze względu na swoje imię’ czuwał nad nimi. Nie prosi, by ich zabrał ze świata, lecz by ich chronił przed niegodziwcem i uświęcił przez swe słowo, które jest prawdą. Jezus modli się za wszystkich, którzy jeszcze uwierzą dzięki słowu tych uczniów: „Żeby oni wszyscy byli jedno, tak jak ty, Ojcze, jesteś w jedności ze mną, a ja jestem w jedności z tobą, żeby i oni byli w jedności z nami, by świat uwierzył, żeś ty mnie posłał”. Prosi, by mieli wraz z nim udział w chwale niebiańskiej, gdyż dał im poznać imię Ojca, aby była w nich Jego miłość (17:3, 11, 21).

26. Czego dowiadujemy się o pojmaniu i osądzeniu Jezusa?

²⁶ Chrystus zostaje osądzony i stracony na palu (18:1 do 19:42). Jezus z uczniami zmierzają teraz do ogrodu po drugiej stronie doliny Kidron. Właśnie tutaj zjawia się Judasz z oddziałem żołnierzy i zdradza Jezusa, który poddaje się bez oporu. Tymczasem Piotr broni Jezusa mieczem, za co spotyka go nagana: „Czyżbym nie miał wypić kielicha, który mi dał Ojciec?” (18:11). Związany Jezus zostaje zaprowadzony do Annasza — teścia arcykapłana Kajfasza. Z tyłu podąża Piotr oraz Jan, dzięki któremu obaj dostają się na dziedziniec arcykapłana, gdzie Piotr trzykrotnie wypiera się znajomości z Chrystusem. Jezus jest najpierw przesłuchiwany przez Annasza, po czym staje przed Kajfaszem. Jeszcze później odsyłają go do rzymskiego namiestnika Piłata, od którego Żydzi wrzaskliwie domagają się dla Jezusa kary śmierci.

27. (a) Jakie kwestie dotyczące godności królewskiej i władzy podnosi Piłat i co na ten temat mówi Jezus? (b) Jakie stanowisko wobec władzy królewskiej zajmują Żydzi?

²⁷ Na pytanie Piłata: „Czy jesteś królem?” Jezus odpowiada: „Ty sam mówisz, że jestem królem. Ja się po to narodziłem i po to na świat przyszedłem, żeby dać świadectwo prawdzie” (18:37). Piłat nie znajduje żadnego rzeczywistego dowodu winy Jezusa, toteż chce go wypuścić na mocy zwyczaju zwalniania jakiegoś więźnia z okazji Paschy. Żydzi żądają jednak wypuszczenia zbójcy Barabasza. Piłat każe ubiczować Jezusa i ponownie stara się go zwolnić, lecz Żydzi wołają: „Na pal z nim! Na pal z nim! (...) Ponieważ czynił się synem Bożym”. Kiedy Piłat mówi Jezusowi, iż ma władzę zawiesić go na palu, w odpowiedzi słyszy: „Nie miałbyś nade mną żadnej władzy, gdyby ci jej nie dano z góry”. Żydzi krzyczą znowu: „Precz z nim! Precz z nim! Na pal z nim! (...) Nie mamy króla oprócz Cezara”. Wówczas Piłat wydaje im Jezusa, by zawisł na palu (19:6, 7, 11, 15).

28. Co się dzieje na Golgocie i jakie proroctwa się tam spełniają?

²⁸ Jezus zostaje zabrany „na tak zwane Miejsce Czaszki, które po hebrajsku zwą Golgota”, i zawieszony na palu między dwoma innymi mężczyznami. Nad nim Piłat każe umieścić napis w języku hebrajskim, łacińskim i greckim: „Jezus Nazarejczyk, król Żydów”, by wszyscy widzieli ów tytuł i rozumieli go (19:17, 19). Jezus powierza swą matkę Janowi, a otrzymawszy kwaśne wino, woła: „Dokonało się!” Skłania głowę i oddaje ducha (19:30). Spełniają się proroctwa, gdyż żołnierze z oddziału egzekucyjnego rzucają losy o jego szatę i nie łamią mu nóg, lecz przebijają bok włócznią (Jana 19:24, 32-37; Ps. 22:18; 34:20; 22:17; Zach. 12:10). Potem Józef z Arymatei i Nikodem przygotowują ciało do pogrzebu i składają je w pobliskim nowym grobowcu pamięci.

29. (a) W jakich okolicznościach zmartwychwstały Jezus ukazuje się uczniom? (b) Jakie sprawy porusza Jezus w końcowej rozmowie z Piotrem?

²⁹ Chrystus ukazuje się po zmartwychwstaniu (20:1 do 21:25). Jan kończy przytaczanie licznych dowodów dotyczących Chrystusa radosnym doniesieniem o jego zmartwychwstaniu. Maria Magdalena stwierdza, że grób jest pusty, toteż Piotr i drugi uczeń (Jan) biegną tam, ale znajdują tylko bandaże i chustę z głowy. Maria, która pozostała przy grobie, rozmawia z dwoma aniołami, a potem z kimś, kogo bierze za ogrodnika. Kiedy mówi on do niej: „Mario!”, ta natychmiast rozpoznaje w nim Jezusa. Następnie Jezus ukazuje się uczniom mimo zamkniętych drzwi i wspomina o mocy, którą otrzymają dzięki duchowi świętemu. Nieobecny w tym czasie Tomasz nie chce dać temu wszystkiemu wiary, lecz gdy osiem dni później Jezus zjawia się znowu i udowadnia mu, kim jest, Tomasz wykrzykuje: „Mój Pan i mój Bóg!” (20:16, 28). Po kilku dniach Jezus ponownie spotyka się z uczniami, tym razem nad Morzem Tyberiadzkim, w cudowny sposób zapewnia im połów, a potem spożywa z nimi śniadanie. Trzykrotnie pyta Piotra, czy go miłuje. Gdy ten niezmiennie to potwierdza, Jezus daje mu wyraźne polecenie: „Karm moje baranki”, „Paś moje owieczki”, „Karm moje owieczki”. Przepowiada też, jaką śmiercią Piotr odda chwałę Bogu. Piotr pyta o Jana, na co Jezus odpowiada: „Jeżeli moją wolą jest, aby on pozostał, aż przyjdę, to co tobie do tego?” (21:15-17, 22).

DLACZEGO POŻYTECZNA

30. Jak Jan kładzie silny nacisk na miłość?

³⁰ Dobra nowina „według Jana”, poruszająca swą bezpośredniością i trafiająca do przekonania dokładną, ciepłą relacją o Słowie, który stał się Chrystusem, przybliża nam wypowiedzi i czyny tego namaszczonego duchem Syna Bożego. Chociaż styl i słownictwo Jana są proste, właściwe człowiekowi ‛niewykształconemu i prostemu’, to jednak w jego sposobie wyrażania myśli tkwi ogromna siła (Dzieje 4:13). Właśnie on najwspanialej opisuje czułą miłość między Ojcem i Synem, a także cudowną, serdeczną więź wytwarzającą się dzięki zachowywaniu z Nimi jedności. Różnych form słowa „miłość” i „kochać” używa częściej niż trzej pozostali ewangeliści razem wzięci.

31. Jaką więź uwydatnia Jan w całej swej Ewangelii i który fragment ukazuje to najdobitniej?

³¹ Jakże cudowne stosunki łączyły od początku Słowo i Boga, jego Ojca! Za sprawą Bożej opatrzności „Słowo stał się ciałem i przebywał wśród nas, i widzieliśmy chwałę jego, chwałę, jaka się od ojca należy jednorodzonemu synowi; i był pełen życzliwości niezasłużonej i prawdy” (Jana 1:14). W całym sprawozdaniu Jana Jezus podkreśla swe bezwarunkowe podporządkowanie Ojcu i posłuszeństwo wobec Jego woli (4:34; 5:19, 30; 7:16; 10:29, 30; 11:41, 42; 12:27, 49, 50; 14:10). Szczególnym przejawem tej zażyłej więzi jest wzruszająca modlitwa zanotowana w 17 rozdziale Ewangelii według Jana — Jezus mówi Ojcu, iż dokończył dzieła wyznaczonego mu przez Niego na ziemi, i dodaje: „Teraz więc ty, Ojcze, otocz mnie przy sobie tą chwałą, którą miałem przy tobie, zanim był świat” (17:5).

32. Za pomocą jakich wyrażeń Jezus wyjawia, kim jest dla uczniów, i przedstawia swą rolę jako jedynej drogi, którą spływają na ludzkość błogosławieństwa życia?

³² A co powiedzieć o tym, kim Jezus był dla uczniów? Na pierwszy plan nieustannie wysuwa się jego rola jedynej drogi, którą zarówno na nich, jak i na całą ludzkość spływają błogosławieństwa Boże (14:13, 14; 15:16; 16:23, 24). Jest nazwany „Barankiem Bożym”, „chlebem życia”, „światłem świata”, „wspaniałym pasterzem”, „zmartwychwstaniem i życiem”, „drogą i prawdą, i życiem” oraz „prawdziwą winoroślą” (1:29; 6:35; 8:12; 10:11; 11:25; 14:6; 15:1). Właśnie za pomocą przykładu o „prawdziwej winorośli” Jezus przedstawia cudowną jedność istniejącą między nim, jego prawdziwymi naśladowcami i Ojcem. To Jego otoczą chwałą, gdy będą przynosić obfity owoc. „Tak jak Ojciec umiłował mnie, a ja umiłowałem was, pozostańcie w mojej miłości” — radzi Jezus (15:9).

33. O jakim celu swej służby Jezus mówi w modlitwie?

³³ Jakże żarliwie modli się potem do Jehowy za wszystkich owych umiłowanych, a także za ‛tych, którzy dzięki ich słowu w niego uwierzą’, by byli w jedności z Ojcem i z nim, uświęceni słowem prawdy! A w końcowych, podniosłych słowach tej modlitwy do Ojca Jezus w gruncie rzeczy wyjaśnia cel swej służby: „Dałem im poznać twoje imię i dam je poznać, żeby miłość, którą mnie umiłowałeś, była w nich, a ja w jedności z nimi” (17:20, 26).

34. Jakiej pożytecznej rady co do odnoszenia zwycięstwa nad światem udzielił Jezus?

³⁴ Jezus wprawdzie zostawiał uczniów na świecie, ale obiecał im przysłać wspomożyciela, „ducha prawdy”. Udzielił też aktualnej rady dotyczącej stosunków ze światem, pokazując im, jak mają zwyciężać jako „synowie światła” (14:16, 17; 3:19-21; 12:36). „Jeżeli pozostajecie w moim słowie, to rzeczywiście jesteście moimi uczniami”, oświadczył, „i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli”. Synom ciemności oznajmił natomiast: „Wy jesteście z waszego ojca, Diabła, i chcecie spełniać pragnienia waszego ojca. Ten (...) nie stał mocno w prawdzie, ponieważ prawdy w nim nie ma”. Bądźmy więc zdecydowani zawsze stać mocno w prawdzie — „czcić Ojca duchem i prawdą” — i czerpać siły ze słów Jezusa: „Odwagi! Ja zwyciężyłem świat” (8:31, 32, 44; 4:23; 16:33).

35. (a) Jakie świadectwo o Królestwie Bożym złożył Jezus? (b) Dlaczego Ewangelia według Jana przysparza szczęścia i wywołuje uczucie wdzięczności?

³⁵ Wszystko to ma także związek z Królestwem Bożym. Świadczą o tym słowa, które Jezus wypowiedział w czasie swego procesu: „Moje królestwo nie jest częścią tego świata. Gdyby moje królestwo było częścią tego świata, moi słudzy walczyliby, żebym nie został wydany Żydom. Ale przecież moje królestwo nie jest stąd”. Następnie, odpowiadając na pytanie Piłata, oznajmił: „Ty sam mówisz, że jestem królem. Ja się po to narodziłem i po to na świat przyszedłem, żeby dać świadectwo prawdzie. Każdy, kto jest po stronie prawdy, słucha mego głosu” (18:36, 37). Szczęśliwi są ci, którzy słuchają i którzy ‛narodzili się ponownie’, aby w jedności z Królem „wejść do królestwa Bożego”. Szczęśliwe są „drugie owce”, które idą za głosem tego Króla i Pasterza i zyskują życie. Mamy prawdziwe powody do wdzięczności za możliwość robienia użytku z Ewangelii według Jana, gdyż została sporządzona, ‛abyśmy uwierzyli, że Jezus jest Chrystusem, Synem Bożym, i abyśmy dzięki wierze mieli życie za sprawą jego imienia’ (3:3, 5; 10:16; 20:31).

[Przypisy]