MEZOPOTAMIA

(z gr.: „międzyrzecze”).

Grecki termin odnoszący się do krainy położonej między Tygrysem i Eufratem. Najwyraźniej jest on odpowiednikiem hebrajskiego określenia o zbliżonym znaczeniu — „Aram-Naharaim” (Ps 60, nagł.), które tłumacze greckiej Septuaginty na ogół oddawali przez „Mezopotamia” (zob. ARAM 5).

Nazwy „Mezopotamia” używano i dalej się używa w różnym znaczeniu. Ogólnie odnosi się ona do całego obszaru pomiędzy Tygrysem i Eufratem, od Zatoki Perskiej na pd. do gór Turcji i Iranu na pn. W tym więc znaczeniu obejmuje też aluwialną nizinę starożytnej Babilonii, rozciągającą się jakieś 400 km na pd. od Bagdadu (zob. BABILON 2). Jednakże w węższym znaczeniu dotyczy tylko regionu na pn. od Babilonii. Jest to leżący na niewielkiej wysokości skalisty płaskowyż z pofałdowanymi wzgórzami i zagłębieniami terenu.

Niemniej w I w. n.e. nazwa ta najwyraźniej miała szersze zastosowanie, co wynika z Dziejów 7:2, gdzie o Abrahamie (który mieszkał w Ur na obszarze Babilonii) Szczepan powiedział, iż przebywał w Mezopotamii. Nie ma jednak pewności, czy hebrajskie określenie „Aram-Naharaim” obejmowało także Babilonię. W Pismach Hebrajskich (przynajmniej tam, gdzie da się to ustalić) odnosi się ono do terenów położonych na pn. — do okolic Charanu (Rdz 24:2-4, 10) lub do górzystego regionu wokół Petor (Pwt 23:4; por. Lb 23:7). Co prawda nie wiadomo, nad jakim obszarem panował król Mezopotamii Kuszan-Riszataim (przeciwnik Izraela w czasach sędziego Otniela), ale jego stolica również mogła się znajdować na pn. (Sdz 3:8-10; zob. KUSZAN-RISZATAIM). I prawdopodobnie też z pn. Mezopotamii król Ammonitów Chanun najął rydwany i jeźdźców do walki z Dawidem (1Kn 19:6, 7).

Mieszkańcy Mezopotamii byli wśród Żydów i prozelitów obecnych w Jerozolimie na święcie Pięćdziesiątnicy w 33 r. n.e. (Dz 2:1, 2, 9). Być może niektórzy pochodzili z pd. części tej krainy, czyli z Babilonii. Co ciekawe, historyk Józef Flawiusz donosi, że w I w. p.n.e. w Babilonie „żyło wielu Judejczyków” (Dawne dzieje Izraela, XV, II, 2).