NACHASZ
(„wąż”).
1. Król Ammonitów w początkowym okresie panowania Saula. Na czele swej armii wyruszył przeciwko Jabesz w Gileadzie. Biblia donosi: „Wtedy wszyscy mieszkańcy Jabesz rzekli do Nachasza: ‚Zawrzyj z nami przymierze, abyśmy ci służyli’. Na to Nachasz Ammonita powiedział do nich: ‚Zawrę je z wami pod tym warunkiem, że każdemu z was wyłupię prawe oko i tak okryję hańbą całego Izraela’. Wówczas starsi z Jabesz rzekli do niego: ‚Daj nam siedem dni, a roześlemy posłańców po całym terytorium Izraela; i jeśli nie będzie dla nas wybawcy, to wyjdziemy do ciebie’”. Izraelici zebrali się pod dowództwem Saula, wyruszyli do Jabesz i pokonali Nachasza. Z życiem uszli tylko nieliczni jego wojownicy (1Sm 11:1-11; 12:11, 12).
W jednym ze Zwojów znad Morza Martwego (4QSama), datowanym na I w. p.n.e., werset z 1 Samuela 11:1 poprzedzają słowa: „[Na]chasz, król dzieci Ammona, srodze gnębił dzieci Gada oraz dzieci Rubena i wyłupił im wszy[stkim] prawe oczy i wzbudził prze[rażenie i trwogę] w Izraelu. Nie pozostało z[a Jordanem] ani jedno z dzieci Izraela, którego prawe oko nie zostałoby [wyłupione] przez Nacha[sza, króla] dzieci Ammona, oprócz tych siedmiu tysięcy mężczyzn, którzy [uszli] dzieciom [A]mmona i weszli do [J]abesz-Gilead. Jakiś miesiąc później...” (Bible Review, 1985, t. 1, nr 3, s. 28; zob. też J. C. VanderKam, Manuskrypty znad Morza Martwego, Warszawa 1996, ss. 130, 131). Prawie identyczną informację podaje Józef Flawiusz (Dawne dzieje Izraela, VI, V, 1).
Według Flawiusza ów Nachasz zginął w bitwie z wojskami Saula (Dawne dzieje Izraela, VI, V, 3). Jeśli rzeczywiście tak było, to Nachasz, który po latach okazał życzliwość Dawidowi, musiał być synem i następcą króla pokonanego przez Saula. W takim wypadku imię Nachasz mogło być tytułem nadawanym kolejnym władcom, podobnie jak „Abimelech”, „faraon” czy „Jabin”. Kiedy umarł ten drugi Nachasz, Dawid wysłał swych przedstawicieli do jego syna Chanuna; ten jednak źle odczytał szlachetne intencje Dawida i upokorzył jego posłańców. Zapoczątkowało to serię wydarzeń zakończoną klęską Ammonitów (2Sm 10:1-5; 11:1; 12:26-31; 1Kn 19:1-5; 20:1-3).
2. Ojciec Abigail, siostry Dawida — być może przyrodniej — i prawdopodobnie ojciec Cerui. Dziadek Amasy oraz przypuszczalnie Abiszaja, Joaba i Asahela (2Sm 17:25; 1Kn 2:16, 17). Abigail występuje jako „córka Nachasza”, natomiast ani ona, ani jej siostra nie zostały bezpośrednio nazwane córkami Jessego, ojca Dawida, choć określono je mianem „sióstr” synów Jessego, m.in. Dawida. W grę wchodzi więc kilka możliwości: 1) „Nachasz” to w tym wypadku imię kobiety (mogło być zarówno imieniem męskim, jak i żeńskim), która była żoną Jessego i matką wszystkich wspomnianych dzieci; wydaje się to jednak mało prawdopodobne, gdyż imiona kobiet umieszczano w rodowodach tylko w wyjątkowych sytuacjach, a tutaj najwyraźniej takiej nie ma. 2) Jest to drugie imię Jessego, jak sugeruje dawna tradycja żydowska. Grecka Septuaginta (wyd. Lagarde’a) w 2 Samuela 17:25 podaje „Jesse” zamiast „Nachasz”. 3) Ów Nachasz był wcześniejszym mężem żony Jessego (co wydaje się najbardziej prawdopodobne); urodziła mu ona dwie córki, Abigail i Ceruję, a potem poślubiła Jessego i urodziła mu kilku synów (zob. ABIGAIL 2).
3. Mieszkaniec ammonickiej Rabby. Jego syn Szobi okazał życzliwość Dawidowi, przysyłając mu do Machanaim dary, kiedy ten uciekł tam przed zbuntowanym Absalomem (2Sm 17:27-29). Niewykluczone, że był Izraelitą, który zamieszkał w Rabbie, gdy Izraelici pokonali Ammonitów (2Sm 12:26-31).