¿Yachayniyoj runachu kanki?
UNAY, uj llajtitapi uj wajcha lloqallitu karqa. Llajtanmanta runasqa umanmanta mal kashasqanta yuyaspa asipayaj kanku. Waj llajtasmanta amigosninku jamojtinkutaj, ñaupaqenman platamanta ruwasqa jatun qolqeta, oromanta ruwasqa juchʼuy qolqetawan churaj kanku. Chantá “ujta oqharikuy”, nispa nej kanku. Lloqallitutaj aswan jatun kajta oqharikuytawan correspa ripoj. Chaymantataj asikoj kanku.
Uj kuti chay llajtaman rejkunamanta ujnin tapurisqa: “¿Manachu yachanki oromanta ruwasqa juchʼuy qolqesitu aswan valorniyoj kasqanta?”, nispa. Chay lloqallitutaj asirispa nisqa: “Arí, yachani”, nispa. Chay runataj tapurillasqataj: “¿Imaraykutaj chanta platamanta ruwasqa qolqeta oqharikunkiri?”, nispa. Lloqallitutaj nisqa: “Chay ujta oqharikuyman chayqa, paykunaqa niña uj qolqeta ajllakunayta niwankumanchu. Yachawajchus, platamanta ruwasqa qolqesqa ashkhaña tiyapuwan”, nispa. Chay lloqallitumanta tukuy yachakusunman yachayniyoj kayta.
Biblia nin: “Wawáy, japʼicuy yachayta allin tanteaytawan. [...] Chantá segurota ñanniyquita purinqui. Chaquiyquipis mana miscʼankachu”, nispa (Pro. 3:21, 23, Quechua de Cuzce). Arí, ‘seguro’ kananchejqa, yachayniyoj kaymanta, chayman jinataj kausakunamanta kashan. Chayta ruwayqa mana urmanapaj, sinchʼita sayanapajtaj yanapawanchej.
¿IMATAJ YACHAYNIYOJ KAY?
Yachayniyoj kayqa mana kikinchu yachakuywan, nitaj entiendeywanpis. Yachakojqa tukuy imata umanman juntʼachin. Entiendejtaj imallamantapis yachakusqanta, imastachus yachasqanwanña kikinchan. Yachayniyojtajrí yachakun, entiendentaj, chayman jinataj kausakun.
Sutʼincharinapaj, uj runaqa pisi tiempollapi ¿Imatapunitaq Biblia yachachin? librota leeyta, entiendeyta ima atinman. Chantapis estudiashaspa tapuykunaman sumajta kutichinman, tantakuykunamanpis riyta qallarinman, chaypipis tapuykunaman sumajta kutichinman. Chaytaj rikuchinman Diosta yupaychaypi ñauparishasqanta. Jinapis, ¿chay ninayanchu yachayniyoj kasqanta? Mana. Ichapis chay runaqa usqhayllata japʼeqayta atin. Diosmanta yachakusqanman jina, entiendesqanman jina kausakuspatajrí, rikuchin yachayniyojman tukushasqanta. Sichus allinta tʼukurispa sumajta imatapis ajllan chayqa, yachayniyoj kasqanta rikuchin.
Jesusqa Mateo 7:24-27 versiculospi uj kikinchaymanta parlarerqa. Nerqataj iskay runas wasinkuta ruwakusqankuta. Chay runasmanta ujnenqa yachayniyoj kasqanrayku, imachus aswan qhepaman kananpi sumajta tʼukurispa wasinta chhanka patapi ruwakusqa, nitaj yuyasqachu tʼiyu patapi wasita ruway pisi qolqellapaj kasqanpi, usqhayllatataj ruwayta atisqanpi. Astawanpis tʼiyu patapi wasita ruwakojtin imachus kananpi sumajta tʼukurisqa. Chay runaj wasenqa, sinchʼita paramojtin mana imanakusqachu, chhanka patapi ruwasqa kasqanrayku. Noqanchejrí, ¿imaynatá yachayniyoj runaman tukusunman, yachayniyojllapunitaj kasunman?
¿IMAYNATÁ YACHAYNIYOJ KASUNMAN?
Ñaupaj kaj. Proverbios 9:10 nin: “Yachaypa qallarikuynenqa Tata Diosta manchachikuymin”, nispa. Uj runata respetanapajqa imapichus yuyasqanta yachana tiyan. Ajinamanta chay runapi atienekusun, paymantataj allin imasta yachakusun. Imatachus ajllasqanchej Jehovata yupaychayninchejpi yanapanawanchejpichus manachus tʼukurispa, Jehovaj kamachiykunasninman jina imatapis ajllaspa, yachayniyoj runaman tukushanchej.
Iskay kaj. Proverbios 18:1 nin: “Imatapis payllapaj munaj runaqa imatachus maskʼasqasnin juntʼakunallanta munan; imatapis yuyaychayta munajtinku, mana uyarikuyta munanchu”, nispa. Mana allinta qhawarikuspaqa Jehovamanta, llajtanmanta ima karunchakusunman. Mana ajinapi rikukunapajtaj Jehovata yupaychajkunawan, kamachiykunasninta kasukojkunawan masichakunanchej tiyan. Chaypajtaj tantakuykunaman mana faltakuspa rinanchej tiyan, hermanosninchejwantaj masichakunanchej tiyan. Tantakuykunapeqa sumajta uyarinanchej tiyan, yachakusqanchej sonqonchejman chayananpaj.
Imachus sonqonchejpi kasqanta Diosman willakusunchej chayqa, pay qayllaykamuwasunchej (Pro. 3:5, 6). Diospa llajtan wakichipuwanchej chay publicacionespi, Bibliapi leesqanchejta, yuyayninchejpi, sonqonchejpi japʼispaqa, niraj imatapis ajllashaspa allinta tʼukurisunchej, chayman jinataj ruwasunchej. Chantapis wiñay tukusqa hermanosninchej yuyaychawasqanchejta tukuy sonqo japʼikuna (Pro. 19:20). Arí, ‘mana uyarikuyta munaj’ kanamantaqa, yachayniyoj kanapaj kallpachakuna.
YACHAYNIYOJ KAYQA FAMILIATA YANAPAN
Yachayniyoj kayqa familiasta yanapan. Sutʼincharinapaj, Bibliaqa warmista nin qosankuta jatunpaj qhawanankuta chayri respetanankuta (Efe. 5:33). ¿Imatataj uj qosa ruwanman warmin respetananpaj? Warminta maqanman chayri “respetanawayki tiyan” nispa ninman chayqa, warmin chay ratolla respetanman. Sutʼincharinapaj, warmenqa mana phiñanakunankuraykulla qosanta ladonpi kajtin respetanman. Mana ladonpi kajtinrí, ¿respetanqachu? Mana. Qosaqa warmin tukuy tiempo respetananpaj imatachus ruwananpi tʼukurinan tiyan. Uj qosa Diospa atiyninpa poqoyninman jina munakuyta rikuchejtin, kʼacha kajtin, warmenqa respetayta atillanqa. Uj cristianatajrí, qosanta respetanqapuni, qosan mana respetanapaj jina kajtinpis (Gál. 5:22, 23).
Biblia nillantaj qosas warminkuta munakunankuta (Efe. 5:28, 33). Ichapis warmeqa yuyanman, qosan munakunanpaj mana allin kaj imasta pakaykunan kasqanta, qosan chayta yachananpuni kajtinpis. ¿Ajinata ruwaspa yachayniyoj kasqantachu rikuchishan? Qosan chay imasta yachajtin, ¿imataj kanqa? ¿Qosan astawanchu munakonqa? Qosanqa mana munakuyta atillanqachu. Warmi chay mana allin imasta qosanman allillanwan sutʼinchajtenqa, qosan mana imatapis pakasqanmanta warminta jatunpaj qhawanqa, astawantaj munakonqa.
Wawasniyki jatunña kaspa qanwan parlarinankoqa, juchʼuyllaraj kashajtinku imaynatachus cheqanchasqaykimanta kashan.
Wawasqa tatasninkuta kasukunanku tiyan, Diospa nisqanman jinataj yachachisqa kananku tiyan (Efe. 6:1, 4). ¿Kay ninayanchu tatas uj listata ruwananku kasqanta wawasninku imatachus ruwanankumanta chayri mana ruwanankumanta? Mana chayllamantachu parlashan, nitaj mana allin kajta ruwajtinku wawas jasutʼisqa kanallankumantachu. Uj yachayniyoj tataqa, wawanta entiendechenqa imaraykuchus kasukunan kasqanta.
Sutʼincharinapaj, uj wawa tatasninta mana respetaspalla parlapayasqanpi tʼukurina. Tatasnin phiña simiwan imatapis nejtinku chayri jasutʼejtinku, wawaqa pʼenqaypi rikhurisqanrayku chʼinlla kanqa. Jinapis sonqonpi phiñasqa kashanman, tatasninmantataj karunchakunman.
Yachayniyoj tatasqa imaynatachus wawasninkuta cheqanyachinankupi, imaynatachus chay aswan qhepaman wawasninkuta yanapananpi tʼukurinku. Tatasqa mana usqhayllatachu phiñakunanku tiyan wawasninku pʼenqaypi rikhurichejtin. Astawanqa ichapis sapallankupi wawasninkuwan parlarinkuman, wawas tatasninkuta respetanankuta Jehová munasqanta, chaytaj allinninkupaj kasqanta sutʼinchankuman. Ajinamanta wawas tatasninkuta respetaspa, Jehovata jatunchashasqankuta reparanqanku (Efe. 6:2, 3). Ajinata tatas ruwajtinku wawasqa tatasninku paykunamanta llakikusqankuta reparanqanku, astawantaj tatasninkuta respetanqanku. Waj chʼampaykuna kajtinpis tatasninkuman willarenqanku.
Wakin tatasqa wawasninkuta mayta munakusqankurayku ni imamantapis kʼaminkuchu. Chay wawa, ¿wiñaspa imaynataj kanqa? ¿Jehovata manchachikonqankuchu, kamachiykunasnintapis kasukonqachu? ¿Imachus sonqonpi, yuyayninpi kasqanta Jehovaman willakonqachu chayrí karunchakonqachu? (Pro. 13:1; 29:21).
Ropata siraj runaqa, mana telata maymantapis usqhayllata kutʼurpariytawan siraykullanchu. Manaqa tʼukurinraj imayna ropatachus sirayta munasqanpi. Yachayniyoj tataspis, niraj imata ruwashaspa Jehovaj kamachiykunasninpiraj tʼukurinku, Jehová kamachisqanman jinataj ruwanku. Jehovamanta, llajtanmanta mana karunchakuspaqa astawan yachayniyoj kanku. Yachayninkuwantaj familiankuta kallpachanku.
Sapa día imatachus ajllasqanchejqa, aswan qhepaman allinninchejpaj chayri mana allinninchejpaj kanman. Chayrayku niraj imatapis kutichishaspa chayri niraj imatapis ajllashaspa allintaraj tʼukurina. Jehovamanta yachakuna, yachakusqanchejman jinataj ruwana. Ajinamanta yachayniyoj kasunchej, salvakusunchejtaj (Pro. 3:21, 22).