‘Diospa agradonpaqmi kawsarqa’

1, 2. ¿Imatam chunkantin watakuna ruwarqaku Noeywan familian hinaspa ima sasachakuykunapim tarikurqaku?

NOEYMI raku kaspipa hawanpi cuerponpas nanay-nanay samariykurqa hinaspam qawarqa hatunllay-hatun ruwasqanku arcata otaq buqueta. Breapa asnariyninmi sutilla karqa chaynataq herramientakunapa chanlanyayninpas. Noeyqa tiyasqanmantam qawarqa familianpa ancha llamkasqanta. Churinkunawan llumchuyninkunam chaynataq kuyasqan señoranpas chay arca ruwaypi chunkantin watakunaña yanapakurqaku. Allintañam avanzarunku ichaqa tukuy imankunaraqmi ruwananku kachkan.

² Arcata astawan qespichiptinkum runakunaqa locoyarunku nispa asipayarqaku. Sinchi para chayamuptin entero Allpa pachata yaku taparunanmanta Noeypa willakusqantaqa manam creerqakuchu. Manam piensayllapas piensarqachu, chaymi Noeypa willakusqantaqa yanqapaq hapirqaku. Piensarqakum Noeywan familianqa chay arca ruwaypi tiemponku usuchisqankumanta. Ichaqa Jehova Diosqa manam chaynatachu qawarqa kuyasqa serviqninpa ruwasqantaqa.

 3. ¿Imanasqataq Noeyqa Diospa agradonpaq kawsarqa?

³ Bibliam Noeymanta nin: “Payqa mana faltayoq kaspam Diospa agradonpaq kawsarqa”, nispa (leey Genesis 6:9). ¿Imanasqataq Noeyqa Diospa agradonpaq kawsarqa? Noeyqa Diosta kuyasqanraykum kamachisqankunata tukuy sonqonwan kasukurqa, paypaqqa ima ruwasqanpipas yanapaqnin amistadninmi Diosqa karqa. Unay watakuna qepatam paymanta Biblia nin: ‘Iñiyninwanmi kay pachapi kaqkunata condenarqa’, nispa (Heb. 11:7). ¿Ima ninantaq chay nisqanqa? ¿Imapim yanapawachwan Noeypa iñiyninmanta yachasqanchikqa?

4, 5. ¿Imanasqataq Noeypa tiempopi runakunaqa llumpay mana allinta ruwarqaku?

⁴ Noeypa tiemponpi runakunaqa llumpay mana allin ruwaqmi karqaku. Noeypa abuelon Enocpa tiemponpiraqmi mana allin ruwayta qallaykurqaku, Enocmi willakurqa mana allin runakuna juiciopi chinkanankumanta. Noeypa tiemponpiqa astawanraqmi mana allin ruwayllapiña karqaku. Runakuna llumpay mana allinta ruwasqankuraykum Jehova Diosqa qawarqa kay pachaqa ‘pierdesqaña’ kasqanta (Gen. 5:22; 6:11; Jud. 14, 15). ¿Imanasqataq runakunaqa llumpay mana allin ruwaqllaña rikurirurqaku?

⁵ Angelkunapa mana allinta ruwasqankuwanmi. Chay angelkunamanta hukninmi Jehova Diospa contranpi Adantawan Evata huchallirachirqa, chaywanmi chay angelqa Satanas Diabloña rikurirurqa. Wakinñataqmi Jehova Diosta mana kasukuspanku hanaq pachamanta kay Pachaman Noeypa tiempopi uraykamurqaku, hinaspam aycha cuerpoman tikrakuspanku buenamoza warmikunawan casarakurqaku. Chay mana kasukuq kikillankupaq munaq hatunchakuq angelkunam runakunata tentarqaku tukuy mana allinkunata ruwanankupaq (Gen. 3:1-5; 6:1, 2; Jud. 6, 7).

 6. ¿Imatam ruwarqaku nefilimwan sutichasqa runakuna? ¿Imapaqmi Jehova Diosqa tantearqa?

⁶ Chaymantapas chay angelkunapa churinmi karqa llumpay hatunkaray kallpasapa runakuna. Paykunatam suticharqaku nefilim nispa, chay ninanqa “kallpasapa” otaq “hukkunata saqmaq”, ninanmi. Chay runakunam kay Pachapiqa llumpay mana allinta ruwaspanku runakunata anchata ñakarichirqaku. Chaymi Jehova Dios repararqa ‘runakunaqa llumpay mana allin ruwayllapiña kasqankuta chaynataq piensasqankupipas sapa punchaw mana allinllaña kasqankuta’. Hinaptinmi Jehova Diosqa tantearqa ‘pachak iskay chunka wata’ pasayllata castigaspan chinkachinanpaq (leey Genesis 6:3-5).

 7. ¿Imanasqam Noeywan señoranqa warmankuta uywaypi sasachakurqaku?

⁷ ¡Mayna sasachá karqa chay tiempopi wawa-churikuna uywayqa! Noeymi ichaqa familianta allinta uywarqa. Payqa Diosman sonqo warmiwanmi casarakurqa chaymantapas yaqa 500 wata masninpiñam kimsa churinkuna karqa: Sem, Cam hinaspa Jafet.a Allin tayta-mama kasqankuwanmi kallpanchakurqaku wawa-churinkuta tukuy mana allinmanta cuidanankupaq. Warmakunaqa kallpasapa otaq reqsisqa runakunatam allinpaq qawanku. Noeypa tiempopi warmakunapas nefilimwan sutichasqa runakunatachá “kallpasapa” chaynataq “reqsisqa” kasqankurayku allinpaq qawarqaku. Noeypa churinkunapas rikurqakuchá otaq uyarirqakuchá chay runakunapa tukuy mana allin ruwasqankuta. Chayna kaptinpas Noeywan señoranqa kallpanchakurqakum Jehova Diospa sumaq kayninkunamanta willanankupaq. Chaymantapas entiendechirqakuchá mana allin ruwaqkunata chaynataq contranpi kaqkunata Dios cheqnisqanmanta (Gen. 6:6).

 8. ¿Imaynatam tayta-mamakunapas qatipakunmanku Noeytawan señoranta?

⁸ Noeywan señoran wawa-churinkuta uywaypi imaynam sasachakusqankuman hinam kay tiempopi tayta-mamakunapas warmanku uywaypi sasachakunku. Kay tiempopipas runakunaqa tukuy mana allin ruwayllapiñam kachkanku. Achka nacionkunapim pandillero mana allin ruwaq warmakuna kanku. Televisionpi otaq Internetpi warmachakunapaq kaq pukllaykunapas maqanakuyllamantam yachachin. Chaykunamantam allin tayta-mamakunaqa warmankuta cuidanku Jehova Diosmanta yachachispa, paymi mana allin ruwaqkunataqa chaylla chinkachinqaña (Sal. 11:5; 37:10, 11). Mana allin runakunapa kasqanpi kawsaspapas atichwanmi warmanchikkuna allin uywaytaqa. Noeywan señoranpas wawa-churinkutam qespichirqaku Diosman sonqo runakunata, paykunaqa casarakunankupaqpas Diosta tukuy sonqonkuwan serviq warmikunatam maskarqaku.

9, 10. a) ¿Jehova Diospa ima nisqanwantaq Noeypa vidan cambiarurqa? b) ¿Arca imayna ruwasqa kananmantam Jehova Diosqa Noeyman nirqa, hinaspa imatam Noeyqa ruwanan karqa librakunankupaq?

⁹ Mana allin runakunata chinkachinanpaq tiempo chayamusqanmantam Jehova Diosqa Noeyta kamachirqa: “Cipres sachamanta ruray hatu-hatun wasi kaqlla buqueta [otaq arcata]”, nispa (Gen. 6:14).

¹⁰ Noeypa ruwasqan arcaqa manam kay tiempopi barcokuna hinachu karqa. Chay arcaqa karqa maderamanta hatunllay-hatun baul hina cajonmi ichaqa manam motorniyoqchu karqa. Chay arcata imaynata ruwananpaq chaynataq maymanta maykama sayayniyoq kasqanta hinaspa hawanta ukunta breawan llusinanpaqmi Jehova Diosqa Noeyman nirqa. Nirqataqmi: ‘Ñoqam kacharimusaq Sinchi parata kay pachaman chaynapi kay pachapi llapallan kawsaqkunata chaynataq llapallan runakunatapas puchukarachinaypaq’, nispa. Ichaqa Noeywan familian librakunankupaqmi Jehova Diosqa contratota ruwaspan nirqa: ‘Buquemanmi yaykunkichik qanwan kuska churikikuna, warmiki chaynataq churikikunapa warminkunapas’, nispa. Chay contratoman hinataqmi Noeyqa chay arcaman yaykuchinan karqa tukuy rikchaq uywakunata. Chaypi kaqkunallam Sinchi parawan wañuymantaqa librakunanku karqa (Gen. 6:17-20).

11, 12. ¿Ima sasa ruwaytam Noeyqa ruwarqa hinaspa imaynatam cumplirqa?

¹¹ Noeyman Diospa kamachisqanqa llumpay sasa ruwaymi karqa. Chay arcaqa hatunllay-hatunmi kanan karqa, largonmi kanan karqa 133 metro, anchonñataq 22 metro, sayayninñataq 13 metro. Chay arcamanqa manam igualanchu kay tiempopi maderamanta ruwasqanku barcokunaqa. Pelotata haytananku pampamantapas aswan largoyoqmi karqa. ¿Chay arca sasa ruway kaptinchu Noeqa hukmanyarurqa? ¿Mana sasachakuspa ruwananpaqchu munasqanman hina ruwarqa? Manam. ‘Noeyqa lliwtam ruwarqa Diospa kamachisqanman hina’ (Gen. 6:22).

¹² Noeyqa unay watapim chay arcataqa ruwarqa, yaqapaschá 40 otaq 50 watapi. Chaypaqqa sachakunatam kuchunan karqa, kullukunatam apanan karqa chaymantapas arcata armananpaqmi necesitasqanman hina sapa kullukunata otaq qerukunata llaqllanan karqa. Chay arcatam ruwanan karqa ukunpi kimsa altosniyoqta, huklaw waqtanpi punkuyoqta hinaspa alton law muyuriqninpi ventanayoqta. Animalkunata rakinanpaqpas chay arcapa ukunpim ruwanan karqa kaspimanta corralkunata chaynataq yaku mana yaykunanpaq wasipa qatan hina techontapas (Gen. 6:14-16).

13. ¿Ima ruwaytaq arca ruwaymantaqa aswan sasa karqa Noeypaqqa? ¿Imanasqataq Noeypa willakusqantaqa mana uyarirqakuchu?

¹³ Tiempo pasasqanman hinam arcataqa qespiykachichkarqakuña. ¡Noeyqa mayna kusisqachá sientekurqa familianpa yanapayninwan avanzasqankuta qawaspan! Ichaqa chay arca ruwasqanmantapas sasa ruwaytaraqmi ruwanan karqa. Noeyqa ‘salvakunankupaqmi’ chay tiempopi mana allin runakunaman Diospa castigonmanta valorchakuspan willakurqa (leey 2 Pedro 2:5). ¿Uyarirqakuchu chay runakunaqa willakusqanta? Jesusmi willakurqa chay tiempopi runakunaqa mikuypi, tomaypi hinaspa casarakuypi afanakusqankuwan Noeypa willakusqanta mana kasukusqankumanta (Mat. 24:37-39). Chay runakunaqa Noeymantawan familianmantachá burlakurqaku, amenazaspachá wakinpiqa maqanankupaq qatikacharqaku, yaqapaschá harkakurqaku chay arcata manaña ruwanankupaq.

14. ¿Imatam yachachwan Noeymantawan familianmanta?

¹⁴ Jehova Dios kasukuyninkuta yanqapaq qawaptinkupas Noeywan familianqa hinallam kallpanchakurqaku Diospa kamachisqanta ruwanankupaq. Noeypa iñiyninmanta yachasqanchikqa kay tiempopi Diosta serviq familiakunatapas yanapanmanmi. Bibliapa willakusqanman hinam ‘tukupay tiempopi’ kawsachkanchik (2 Tim. 3:1). Jesusmi nirqa kay tiempoqa Noeypa arca ruwasqan tiempoman rikchakusqanta. Chaymi Diospa Gobiernonmanta willakuptinchik runakunaqa asipayawanchik otaq cheqniwanchik. Chayna sasachakuykunata atipanapaqmi Noeymanta yachasqanchik yanapawasun.

15. ¿Pikuna wañukuptintaq Noeyqa llakipi tarikurqa?

¹⁵ Tiempo pasasqanman hinam arcataqa qespirachirqaku. 600 watanman Noey manaraq chayachkaptinmi taytan Lamecb wañukurqa. Chaymanta pichqa wata pasaytañataqmi abuelon Matusalenpas wañukurqa, paymantam Biblia willakun lliw runakunamantapas astawan watayoq kasqanmanta, payqa wañukurqa 969 watanpim (Gen. 5:27). Matusalenwan Lamecqa Adanpa tiemponpiraqmi kawsarqaku.

16, 17. a) ¿Imatawanmi Diosqa Noeyman nirqa 600 watanman chayaruptin? b) ¿Imaynam Noeywan familianqa sientekurqaku waranqantin animalkuna arcaman hamuptinku?

¹⁶ Noeyqa 600 pachak watanpiña kachkaptinmi Jehova Dios nirqa: ‘Qamqa wasikipi lliw kaqkunapiwanyá buqueman yaykuy’, nispa. Kamachirqataqmi tukuy rikchaq animalkunata arcaman yaykuchinanpaq, Diospa ofrendanpaq kaqkunataqa orqo-chinantinta qanchista, mana chayna kaqkunatañataq iskayta (Gen. 7:1-3).

¹⁷ Noeywan familianqa admirakuywanchá qawarqaku waranqantin animalkuna arcaman yaykunankupaq hamusqankuta. Hamurqakum tukuy sayayniyoq, mansopas, piñapas, wakinqa chakiwan, wakinñataq altonta pawaspa, wakinñataq pampanta lataspan. ¿Imaynataraq Noeyqa chay tukuy rikchaq animalkunata arcaman yaykuchirqa? Chay animalkunataqa manam hariakachaspanchu otaq qatikachaspanchu nitaq imatapas munachispanchu yaykuchirqa. Paykunaqa kikillankumantam arcaman yaykurqaku (Gen. 7:9).

18, 19. a) ¿Imaynatam piensarichichwan Noeymanta willakuypi mana creeqkunaman? b) ¿Imaynatam Diosqa qawachirqa yachayniyoq kasqanta animalkunata librasqanwan?

¹⁸ Chayna pasasqanmantam wakin runakunaqa mana creenkuchu. Manataqmi creenkuchu tukuy rikchaq animalkuna arca ukupi hawkalla kasqankutaqa. Ichaqa, ¿manachu tukuy Unanchaq Jehova Diosqa atinman animalkuna controlayta? Paymi animalkunatapas unancharqa, Diosqa atinmi tukuy unanchasqankuna controlayta. Chay tiempomanta watakuna pasaytam Puka lamar qochata iskayman rakirurqa, chaymantapas atiyninwanmi Intitapas sayarachirqa. Chaywanmi cuentata qokunchik Noeypa tiemponpi willakuykunaqa cheqappuni kasqanmanta.

¹⁹ Diosqa atinmanmi karqa runapa mana yanapaynillanwan animalkuna libraytaqa. Ichaqa ancha yachayniyoq kasqanraykum Noeyta kamachirqa, chaywanmi yuyarichirqa animalkunata cuidananpaq runaman kamachisqanta (Gen. 1:28). Noeymanta willaspam wakin tayta-mamakunaqa warmankuman yachachinku runakunapa chaynataq animalkunapa vidantapas Dios valorasqanmanta.

20. ¿Imatam Noeywan familianqa ruwanmanku karqa Sinchi para chayamunanpaq semanallaña faltaptin?

²⁰ Jehova Diosmi Noeyman willarqa huk semanallamanta Sinchi para chayamunanmanta. Chay punchawkunapiqa maynatachá Noeyqa afanakurqa, sapa animaltachá maymi kananman pusarqa otaq churarqa, mikunankutapas alistarqachá animalkunapaq chaynataq familianpaqpas, chaymantapas ima necesitasqankutapas arcamanchá apaykurqa. Noeypa señoranwan llumchuyninkunaqa anchatachá kallpanchakurqaku maypi kanankupaq sitiota allichaypi.

21, 22. a) ¿Imanasqataq mana admirakunanchikchu Noeypa tiemponpi runakuna imayna kasqankuwanqa? b) ¿Haykapitaq Noeymantawan familianmanta burlakuqkunaqa upallarurqaku?

²¹ Tukuy chaykunata qawaspanku, ¿imatam runakunaqa ruwarqaku? Jesuspa willakusqanman hinam mana kasukurqakuchu nitaq Noeypa ruwasqankunapi Dios imayna bendecisqanpipas repararqakuchu. Manam wanakurqakuchu animalkunata arcaman yaykuqta qawaspankupas. Chayna kasqankuqa manam admirachiwanchikchu, kay tiempopi runakunapas chaynam kanku. Manam cuentata qokunkuchu tukupay tiempopiña kawsasqanchikmanta. Apostol Pedropa nisqanman hinam Diospa Palabran uyariqkunamantapas burlakunku (leey 2 Pedro 3:3-6). Noeywan familianpas chayna sasachakuykunapim tarikurqaku.

²² ¿Haykapitaq burlakusqankumanta upallarurqaku? Noeywan familian chaynataq animalkuna yaykuruptin Jehova Dios arcapa punkunta ‘wichqaruptinmi’. Chaywanchá chay burlakuqkunaqa upallarurqaku. Astawanchá qalaypaq upallarurqaku Jehova Diospa nisqanman hina orqokunatapas yaku tapanankama llumpayta parasqanwan (Gen. 7:16-21).

23. a) ¿Imatam Jehova Diosqa ruwarqa mana allin runakuna mana wañunanpaq? b) ¿Imanasqataq Noeypa iñiyninta qatipakunanchik?

²³ ¿Diosqa kusikurqachu chay mana allin runakunapa wañusqanwan? Manam (Ezeq. 33:11). Payqa tiempotam qorqa wanakunankupaq. Kasukuspankuqa manachá wañunmankuchu karqa. Noeyqa librakurqa tukuy sonqonwan Diospa munasqanman hina kawsasqanraykum. Kay yachachikuypa qallariyninpi yachamusqanchikman hinam Noeyqa ‘iñiyninwan kay pachapi kaqkunata condenarqa’. Chay mana allin runakunapa kasqanpi kawsaptinpas iñiyninmi sutilla karqa. Iñiyniyoq kasqankuraykum Noeywan familianqa librakurqaku. Noeyta qatipakuptikiqa Diosmi bendecisunki qamtapas chaynataq familiaykitapas. Qampas atiwaqmi Dioswan Noey hina amistad armayta, chay amistadqa wiña-wiñaypaqmi kanqa.