Jehová Diosqa chaninchanmi kasukuyninchiktaqa

“Churilláy yachayniyoq kaspayá kusiriykachiy sonqoyta.” (PROVERBIOS 27:11.)

 1. ¿Ima munaytaq kay pachamanqa huntarun?

KAY PACHAPIQA mana kasukuy hinaspa munasqaman hina kawsaymi huntarun. Apostol Pablom willakurqa imanasqa chayna kasqanta Efeso llaqtapi cristianokunaman kaynata qellqaspa: ‘[Qamkunaqa] wañusqa hinam karqankichik kay pachapi mana allin rurayllapiña kawsaspaykichik hinaspa mana rikuy atinakunapi munaychakuqpa kamachikusqanta kasukuspaykichik. Kunanpas chay munaychakuqmi Diosta mana kasukuqkunataqa kallpanchachkan’, nispa (Efesios 2:1, 2). ‘Mana rikuy atinakunapi munaychakuq’ Satanasmi kay pachata huntarachin mana kasukuy munaywan. Chaynatam punta pachak wata ukupipas rurarqa, kunanpas hinallam astawanraq rurachkan hanaq pachamanta wischumusqa kasqanmantapacha, wischumusqaqa karqa enteron pachapi punta kaq hatun guerra pasakusqan tiempopaqmi (Apocalipsis 12:9).

2, 3. ¿Imaraykutaq Jehová Diostaqa kasukunanchik?

² Cristianokunam ichaqa yachanchik Jehová Diosmanta mana imata suyaspa kasukuna kasqanta, Paylla kuyakuywan kamachikuq, Unanchawaqninchik, Kawsachiwaqninchik hinaspa librawaqninchik kasqanrayku (Salmo 148:5, 6; Hechos 4:24; Colosenses 1:13; Apocalipsis 4:11). Ñawpa Israel casta runakunaqa yacharqakum Jehová Dios kawsachiqnin hinaspa libraqninpas kasqanta; chaymi Moisesqa kaynata nirqa: ‘Yupaychasqanchik Jehová Diospa tukuy kamachisusqaykichiktayá mana pantaspa kasukuychik’, nispa (Deuteronomio 5:32). Ichaqa Llapallan Kamachikuq Diosllata kasukunanku kachkaptinpas, paykunaqa chayllam kamachikuyninkunataqa manaña kasukurqakuchu.

³ ¿Mayna allintaq kanman tukuy imapas Unanchaqta kasukuyqa? Huk kutipim Diosmanta willakuq Samuelta Diosqa kamachirqa rey Saulman kaynata ninanpaq: ‘Animal ofrendakunamantapas aswan allinqa payta kasukuymi’, nispa (1 Samuel 15:22, 23). ¿Imanasqataq kasukuyqa aswan allinqa kanman?

Imanasqataq ‘kasukuyqa aswan allinqa kanman animal ofrendakunamantaqa’

 4. ¿Imatataq Jehová Diosman qochwan?

⁴ Tukuy imapas kapuwaqninchikqa Jehová Diospam, Unanchawaqninchik kasqanrayku. Chaynaqa, ¿kapuwanchikmanchu imapas payman qonanchikpaq? Arí, ancha valorniyoq kapuwaqninchiktam qochwan. ¿Imataq kanman? Kay tapukuypa kutichiynintam tarinchik Bibliapa kayna nisqanpi: “Churilláy yachayniyoq kaspayá kusiriykachiy sonqoyta. Chayna kaptikiqa contestasaqmi insultaqniy runata.” (Proverbios 27:11.) Diosman qonanchikqa kasukuymi. Imaynaña hinaspa maymantaña kaspanchikpas, Diosta sapakama kasukusun hinaspaqa sasachakuypi kaspam runakunaqa Diosta qepancharunqa, nispa Diablopa rimasqantam kutichiyta atisun. ¡Mayna suma-sumaqmi chayqa ñoqanchikpaq!

 5. ¿Imaynam Jehová Diosqa sientikun mana kasukuptinchik, hinaspa imawanmi tupachichwan?

⁵ Ima ruranapaq tanteasqanchiktapas Diosqa yachachkanmi chaynataq mana kasukuyninchikpas sonqontam nanachin. ¿Imaynata? Diosqa llakikunmi pipas mana allinkunata ruraptinqa (Salmo 78:40, 41). Ninchikman, doctorpa nisqanta mana kasukuspa diabetes nisqa onqoywan onqoq runa mana mikunanpaq kaqkunata hinalla mikunman. ¿Imaynataq sientekunman llakipayaspa atiendeqnin doctorqa? Chaynatam Jehová Diospas llakikun mana kasusqanchikwan, payqa yachanmi ñakarinanchikta kamachikuyninkunata mana kasukuptinchikqa.

 6. ¿Imataq yanapawasun Diosta kasukunanchikpaq?

⁶ ¿Imataq Diosta kasukunapaq yanapawasunchik? Sapakamam Diosta mañakunanchik Salomon hina: “Qoykuwayá yachayta” nispa, payqa necesitarqa ‘imam allin kasqanta chaynataq mana allin kasqantapas tanteaspan’ Israel castamasinkunata allinta kamachinanpaq (1 Reyes 3:9). Ñoqanchikpas ‘yachaytam’ necesitanchik allin kaqta hinaspa mana allin kaqtapas reqsinapaq kay pachapi mana kasukuy munay llumpayllaña kasqanpi. Chaypaqmi Diosqa Bibliata qowanchik, Biblia estudianapaq yanapakuykunata, huñunakuykunata hinaspa kuyakuq ancianokunatapas. ¿Allintachu yanapachikuchkanchik kay qowasqanchikkunawan?

 7. ¿Imanasqataq Jehová Diosqa kasukuyta ancha valorniyoqta qawan animalkuna kañapunamantaqa?

⁷ Yuyarisun Jehová Diosmi ñawpa tiempo llaqtanta nirqa kasukuymi aswan allinqa animal ofrendakunamantapas, nispa (Proverbios 21:3, 27; Oseas 6:6; Mateo 12:7). ¿Imanasqataq chaynata nirqa? ¿Manachu ofrendakunata qonankupaqqa pay kamachikurqa? Hinaptinqa, ¿imataq ofrenda qoqtaqa kallpancharqa? ¿Chaytaqa ruran Diosta yupaychananpaqchu icha costumbreman hinallachu? Sonqomanta Diosta agraday munaq cristianoqa Diospa llapan kamachikuyninkunatam kasukunan. Diosqa manam munanchu animalkuna kañapunata, ichaqa kasukunanchiktam munan.

Yachachiwaqninchik ejemplo

 8. ¿Imanasqataq Diosqa Saulta rey kasqanmanta qarqorurqa?

⁸ Saulmanta Bibliapa willawasqanchikmi qawachiwanchik kasukuyqa allinpuni kasqanta. Kamachiyta qallarispaqa mana hatun tukuqmi karqa hinaspapas ‘mana valeqpaqmi kikinta hapikurqa’; ichaqa tiempopa risqanman hinañataqmi mana allin piensaywan chaynataq hatun tukuq kasqanwanpas rurasqankunaqa manaña allinñachu karqa (1 Samuel 10:21, 22; 15:17). Huk kutipim Filistea tropakunawan peleanan kachkaptin, Samuelpa chayamunanta suyananpaq kamachisqa karqa, paymi Jehová Diospaq animalkunata kañapuspan Saulman ima rurananta willanan karqa. Samuel mana chayamuptinñataqmi chaynataq runakuna cheqeriyta qallaykuptinmi Saulqa ‘animalkunata ofrecespan kañarqa’. Kay rurasqanmi Jehová Diospaqqa mana allinchu karqa. Samuel chayaramuptinmi Saulqa pantasqanta pakaruyta munaspan nirqa, mana chayamusqaykiraykum Jehová Diospa favorninta tarinaypaq kikiyña animalkunata ofrecespay kañapuchkarqani, nispa. Saulpaqa aswan allinqa karqa animalkuna kañaymi Diospa kamachisqanman hina Samuelpa rurananta suyaymantaqa. Hinaptinmi Samuelñataq nirqa: ‘¡Loco hinam kaytaqa rurarunki! Kasukuwaq karqa Jehová Diospa kamachisusqaykita’, nispa. Jehová Diosta mana kasukusqanraykum rey kasqanmanta qarqorachikurqa (1 Samuel 10:8; 13:5-13).

 9. ¿Imaynatataq Saulqa qawachirqa mana kasukuq rikurirusqanta?

⁹ ¿Saulqa mana kasukusqanmanta imallatapas yacharunmanchu karqa? Manamá. Tiempopa risqanman hinam, Jehová Dios kamachirqa Amalec nacionta tukuy imantinta chinkachinanpaq Israel runakunapa contranpi yanqamanta sayarisqankumanta, manamá kawsaqtaqa uywa animalninkunatapas saqenanchu karqa. Saulqa manam lliwtachu kasukurqa, ichaqa “Amalec casta runakunata vencerurqa Havila lawmanta qallaykuspa Shur sutiyoq lawkama”. Samuel Saulwan tuparunanpaq riptinmi Saulqa kusisqallaña nirqa: ¡Jehová Diosyá bendecisunki taytáy! Ñoqaqa ñam ruraramuniña Jehová Diospa kamachiwasqantaqa, nispa. Ichaqa manam Diospa nisqanman hinachu rurarqa, Saulmi tropankunapiwan rey Agagta mana wañuchirqakuchu nitaq “allinnin ovejakunatapas, allinnin torokunatapas, poqosqa malta torokunatapas hinaspa allinnin malta carnerokunatapas. Manataqmi chinkachirqakuchu allinnin kaqkunataqa”. Saulmi mana allin rurasqanmanta kaynata nirqa: ‘Paykunam allinnin ovejakunatawan allinnin vacakunata puchuchirqaku chaynapi yupaychasqanchik Jehová Diosman ofrecespa kañapunapaq’, nispa (1 Samuel 15:1-15).

10. Mana kasukusqanmanta, ¿imatam Saulqa mana yacharqachu?

¹⁰ Chaymi Samuelqa Saulta nirqa: ‘Imamantapas llalliriqtaqa Jehová Diosqa munan manam animalkuna ofrecenatachu aswanqa kasukunatam payqa munan. Animal ofrendakunamantapas aswan allinqa payta kasukuymi’, nispa (1 Samuel 15:22). Chay animalkunata wañuchinanpaq Jehová Dios kamachisqanraykum manaña Payqa ofrendapaqqa chaskirqachu.

Tukuy imapi kasukuq kasunchik

11, 12. a) ¿Imaynatam Jehová Diosqa qawan munasqanman hina yupaychanapaq kallpanchakusqanchikta? b) Mana kasukuchkaspa, ¿imaynatam pipas engañakunman Jehová Diospa munaynintam rurachkani nispa?

¹¹ Jehová Diosqa kusikunmi serviqninkuna qatikachasqa kaspapas Payman hapipakuptinku, runakuna mana munachkaptinkupas hinalla predicaptinku hinaspa llamkananku kachkaptinpas hinalla huñunakuykunaman riptinku. ¡Maynatachá Jehová Diospa sonqonta kusichin kay allin kaqkunapi kasukuyqa! Payqa ancha valorniyoqtam qawan kuyasqanchikrayku yupaychananchikpaq kallpanchakusqanchiktaqa. Wakinkunaqa manapaschá musyanqakuchu ancha llamkasqanchiktaqa, Jehová Diosmi ichaqa yachachkan tukuy sonqowan llamkasqanchikta hinaspapas yuyantaqmi rurasqanchiktapas (Mateo 6:⁠4).

¹² Diospa agradonpaq kananchikpaqqa tukuy kawsayninchikpim Diosta kasukunanchik. Piensarunchikmanmi imapas munasqaytam rurayman sichu Diospa wakin kamachikuyninta kasukuspayqa nispa, chayna piensaywanqa amayá engañachikusunchu. Qawasun, ichapas pipas engañakunman manam imapas pasawanqachu huchapakuptiy otaq hatun huchakunata ruraptiypas sichu wakinkunapi Diosta kasukusaq hinaptinqa, nispa. Hatun pantaychá kanman kayna piensayqa (Galatas 6:​7, 8).

13. ¿Imaynataq Jehová Dios kasukuyninchik pruebasqa kanman sapallanchikpi kaptinchikpas?

¹³ Chaynaqa tapukusunchikyá: “¿Kasukuchkanichu Jehová Diosta sapa punchaw imapas rurasqaykunapi hinaspa kikiypa ruranallaypaq rikchakuwaptinpas?” Jesusmi nirqa: “Pisillapas confiana runaqa achkapipas confianapaqmi. Pisillatapas yanqacharuq runaqa, achka confiaykusqatapas yanqacharunqam”, nispa (Lucas 16:10). Mana pipas rikuwaptinchik, ¿‘mana hucha sonqoyoqchu wasinchik ukupipas kawsachkanchik’? (Salmo 101:2.) Chaynaqa Diosta kasukuyninchikqa pruebasqam kanman wasillanchikpipas. Pasaq watakunapiqa millakuypaq kaqkunata qaway munaqkunaqa chayna qawana wasikunamanmi rinanku karqa, kunanmi ichaqa computadora nisqakunapa kasqanpi millakuypaq kaqkunataqa pipas atinman chaylla qawaruyta. ¿Sonqomantachu kasukusun: “Pipas warmita munapayaspan qawaqqa sonqonpim hukwan pierdekuy huchata rurarunña”, nispa Jesuspa nisqanta? ¿Qawayllapas qawasunchu huchapakuyman apaq millakuypaq kaqkunata? (Mateo 5:28; Job 31:1, 9, 10; Salmo 119:37; Proverbios 6:24, 25; Efesios 5:3-5.) ¿Imanichwantaq televisionpi maqanakuy qawaykunamanta? ¿Diosninchik hinachu ‘cheqninchik daño ruraqkunata’? (Salmo 11:5.) Otaq ¿imatam nichwan sinkachikuq kaqkunata sapallanchikpi llumpay upyaymanta? Sinkakuy mana allin kasqantam Bibliaqa yachachin, chaywanpas nintaqmi ‘amayá tomaymanqa qokuruychikchu’, nispa (Tito 2:3; Lucas 21:34, 35; 1 Timoteo 3:3).

14. Qollqeta tarinapaq, ¿ima mana allintataq mana rurananchikchu Dios kasukusqanchikta qawachinapaq?

¹⁴ Chaymantapas cuidakunanchiktaqmi qollqe sonqo kanamanta. Ejemplopaq, ¿chaylla apuyarunanchikpaqchu imatapas rurachwan engañananchikña kaptinpas? ¿Mana allinkunatachu ruranchik impuestokunata mana pagananchikpaq? Otaq, ¿kasukuchkanchikchu “pimanpas qopunaykichik kaptinqa qoychikyá. Impuestota otaq prediosta qonaykichik kaptinqa qoychikyá” nisqan kamachikuyta? (Romanos 13:⁠7.)

Kuyakuymanta paqarimuq kasukuy

15. ¿Imanasqataq Jehová Diospa kamachikuyninkunata kasukunchik?

¹⁵ Diospa kamachikuyninkuna kasukuyqa anchatam yanapawanchik. Chaymi allinkunata ruraspa, yawarmanta kamachikuykunata kasukuspa hinaspa cigarrota mana pitaspa kawsaspanchikqa wakin onqoykunamantapas librakusunmi. Chaymantapas Bibliapa nisqanman hina kawsaspaqa qollqepipas, runakunawanpas hinaspa ayllupipas allinchá kasunchik (Isaias 48:17). Diospa kamachikuyninkunata kasukuspaqa bendicionninkunatam chaskisunchik, chaywanpas manamá chayraykullachu kasukunchik aswanqa kuyasqanchikraykum. Manam kikillanchikpaq munaspachu Diostaqa servinchik (Job 1:9-11; 2:4, 5). Jehová Diosqa libre kaytam qowanchik pitapas akllakuspa kasukunapaq, chaymi Pay kasukuyta akllakurqanchik kusichiyta munaspa chaynataq allin kaqta rurayta munaspapas (Romanos 6:16, 17; 1 Juan 5:3).

16, 17. a) ¿Imaynatam Jesusqa qawachirqa Diosta sonqomanta kasukusqanta? b) ¿Imaynatam Jesuspa rurasqanta qatipakuchwan?

¹⁶ Jehová Diosta sonqomanta kasukuypim Jesusqa sumaq ejemplo (Juan 8:28, 29). Kay Pachapi kachkaspaqa “ñakarisqankunawanmi kasukuyta yacharqa” (Hebreos 5:8, 9). ¿Imaynata? Jesusqa ‘humillakuykuspanmi, Diosta kasukuspa wañurqa’ (Filipenses 2:7, 8). Hanaq pachapi kasukuq kachkaptinpas kay pachapiqa kasukuyninmi pruebasqa karqa. Chaynaqa mana iskayrayaspam nichwan Jesusqa allin akllasqam kachkan sacerdotekunapa Jefen hina iñiqmasinkunapa chaynataq paypi iñiq runakunapa favorninpipas rurananpaq (Hebreos 4:15; 1 Juan 2:1, 2).

¹⁷ Hinaptin, ¿ñoqanchikqá? Ñoqanchikpas Jesuspa rurasqantaqa qatipakusunmi imamantapas puntata Diospa munasqanta kasukuspaqa (1 Pedro 2:21). Kusikuytam tarinchik Diosta kuyasqanchikrayku kasukuspanchik, pantaq kayninchik mana allinkunata ruranapaq tanqawaptinchikpas (Romanos 7:18-20). Diospa munayninta rurayqa congregacionpi pusawaqninchikkunapa kamachikusqankunata sonqomanta kasukuymi, pantaqña paykuna kaptinkupas (Hebreos 13:17). Sapallanchikpi kaspa Diospa kamachikuyninkunata kasukuyqa ancha valorniyoqmi Jehová Diospa qawasqanman hinaqa.

18, 19. ¿Imaynataq kasun Jehová Diosta sonqomanta kasukuspaqa?

¹⁸ Jehová Diosman hapipakuspa kasukuyqa qatikachasqa kaspa aguantaypas kanmanmi (Hechos 5:29). Chaynataq predicanapaq hinaspa yachachinapaq kamachikuykunata kasukunapaqqa aguantananchikmi kay pacha puchukanankama (Mateo 24:13, 14; 28:19, 20). Aguantananchikmi hinalla iñiqmasinchikkunawan huñunakunapaq Diosta mana serviq runakuna sasachawaptinchikpas. Kuyakuq Diosninchikqa yachanmi kay ruraykunapi kasukunanchikpaq kallpanchakusqanchikta. Chaywanpas llapanpi kasukunapaqqa llallinanchikmi pantaq aychanchikpa munayninkunata, mana allin ruraykunatapas hinaspa allin kaqkuna kuyaypitaqmi wiñananchik (Romanos 12:9).

¹⁹ Sonqomanta agradecekuspa kuyakuywan Jehová Diosta servispaqa sapakamam cuentata qokunchik ‘maskaqninkunata favorecesqanmanta’ (Hebreos 11:⁠6). Jehová Diosta servinapaq kallpanchakuyqa allinmi hinaspapas necesitakunmi, ichaqa kuyakuywan llapanpi kasukuymi paytaqa anchata kusichin (Proverbios 3:​1, 2).

¿Ima niwaqtaq?

• ¿Ima ancha valorniyoq kapuwaqninchiktataq Jehová Diosman qochwan?

• ¿Imakunataq Saulpa huchallikusqankunaqa karqa?

• ¿Imaynatataq qawachichwan kasukuy ancha valorniyoq kasqanta animal ofrendakunamantaqa?

• ¿Imataq Jehová Diosta kasukunapaq kallpanchawanchik?