Yezu Kristu Mbani?

1, 2. (a) Thangwi yanji kudziwa pya munthu wambiri nee pisabveka kuti musandziwadi? (b) Anthu anango asalonganji thangwi ya Yezu?

MU DZIKO muna anthu azinji ambiri. Anango asadziwika mwadidi pacisa cawo, mu nzinda wawo peno mu dziko yawo. Anango asadziwika mu dziko yonsene. Mbwenye kudziwa basi dzina ya munthu wambiri nee pisabveka kuti musandziwadi. Pyenepi nee pisabveka kuti musadziwa pyonsene pya kukuzwa kwace, pontho kuti ndi munthu wa ntundu wanji.

² Mu dziko yonsene anthu abva pya Yezu Kristu, maseze akhalapo pa dziko yapantsi mu pyaka 2.000 ndulimu. Mbwenye anthu azinji asalonga pyakusiyana thangwi yakukhonda kudziwadi Yezu. Anango asalonga kuti iye akhali munthu wadidi basi. Anango asalonga kuti iye akhali mprofeta basi. Pontho anango asakhulupira kuti Yezu ndi Mulungu na asafunika kulambirwa. Kodi iye asafunikadi kulambirwa?

 3. Thangwi yanji mphyakufunika kuti imwe mudziwe undimomwene unalonga pya Yahova Mulungu na pya Yezu Kristu?

³ Mphyakufunika kuti imwe mudziwe undimomwene unalonga pya Yezu. Thangwi yanji? Thangwi Bhibhlya isalonga: ‘Umaso wakukhaliratu ndi uyu: anthu akudziweni kuti ndimwe mwekha Mulungu wa maso, adziwembo Yezu Kristu adatuma imwe.’ (Jwau 17:3) Inde, kudziwadi Yahova Mulungu na Yezu Kristu kunatitsogolera ku umaso wakukhonda mala mu paradizu pa dziko yapantsi. (Jwau 14:6) Mwakuthimizira, Yezu apereka citsandzo cadidi kakamwe ca kukhala maso na kutsalakana anango. (Jwau 13:34, 35) Mu nsolo wakutoma wa bukhu ino, tadinga pya undimomwene unalonga pya Mulungu. Cincino tendeni tidinge pinapfundzisadi Bhibhlya thangwi ya Yezu Kristu.

 4. Madzina a pidzo akuti “Mesiya” na “Kristu” asabvekanji?

⁴ Kalene kakamwe Yezu mbadzati balwa, Bhibhlya yalongeratu pya kubwera kwa ule wakuti mbadatumwa na Mulungu ninga Mesiya, peno Kristu. Madzina a pidzo akuti “Mesiya” (fala Yacihebheri) na “Kristu” (fala Yacigerego) asabveka “Wakudzodzwa.” Munthu Unoyu wakupikirwa mbadadzodzwa, peno kuikhwa na Mulungu pa cidzo cakupambulika. M’misolo inatowera ya bukhu ino, tinadzapfundza pizinji pya basa yakufunika ya Mesiya mu kukwanirisika kwa mapikiro a Mulungu. Tinadzapfundzambo pya nkhombo zinatambira ife cincino kubulukira kwa Yezu. Mbadzati kubalwa, azinji adzudzumika na kufuna kudziwa: ‘Mbani anafuna kudzakhala Mesiya?’

 5. Anyakupfundza a Yezu akhakhulupiranji thangwi ya iye?

⁵ Mu pyaka dzana yakutoma N.W., anyakupfundza a Yezu a ku Nazarete akhakhulupira na ntima onsene kuti iye akhali Mesiya adalongerwatu. (Jwau 1:41) M’bodzi wa anyakupfundza, wakucemerwa Simau Pedhro, alonga mwapakweca kwa Yezu: “Ndiwe Kristu.” (Mateo 16:16) Kodi anyakupfundza anewa mbadakhala tani na cinyindiro cakuti Yezu ndiyedi Mesiya adapikirwa? Ifembo tinakhala tani na cinyindiro?

 6. Perekani citsandzo cakuti Yahova aphedza tani anthu akukhulupirika kudzindikira Mesiya.

⁶ Aprofeta a Mulungu adakhalapo Yezu mbadzati kubalwa alonga mwanyapantsi mphangwa zizinji thangwi ya Mesiya. Mphangwa zenezi mbizidaphedza anango kundzindikira. Mwacitsandzo: Nyerezerani kuti mwaphembwa kuti muende katambira munthu wakuti cipo mwandziwa kale ku mbuto ya piringupiringu ninga kunalimira miotokala yakukwata anthu peno ku xitexi ya xitima peno kunaphama ndeka. Kodi mbipidakuphedzani tayu khala munthu unango akupangani pang’ono maonekero ace? Sawasawa, mukuphatisira aprofeta a Bhibhlya, Yahova apereka mphangwa zizinji zinalonga pikhafuna kudzacita Mesiya na pikhafuna kudzancitikira. Kukwanirisika kwa maprofesiya mazinji anewa mbukudaphedza anthu akukhulupirika kundzindikira mwapakweca.

 7. Ndi maprofesiya api mawiri adakwanirisika analonga pya Yezu?

⁷ Onani pitsandzo piwiri basi. Cakutoma, pyaka 700 mwanyapantsi, mprofeta Mikeya alongeratu kuti Ule adapikirwa mbadabalwa m’Betlehemu, nzinda ung’ono wa dziko ya Yuda. (Mikeya 5:2) Kodi Yezu abalwadi kupi? Inde, mu nzinda wa Betlehemu! (Mateo 2:1, 3-9) Caciwiri, madzana mazinji a pyaka mwanyapantsi, profesiya yakulembwa pa Danyele 9:25 yathonya caka cikhafuna kudzafikadi Mesiya ca 29 N.W.a Kukwanirisika kwa maprofesiya anewa na anango kusapangiza kuti Yezu akhali Mesiya ule adapikirwa.

8, 9. Ndi umboni upi udaoneka pakweca pa kubatizwa kwa Yezu kuti iye akhali Mesiya?

⁸ Cipangizo cinango cakuti Yezu akhali Mesiya cadzaoneka pakweca dhuzi na kumala kwa caka 29 N.W. Ceneci ndi caka cidaenda Yezu kwa Jwau M’batizi toera kabatizwa mu Nkulo wa Yordane. Yahova akhadapasa Jwau cidzindikiro toera akwanise kudzindikira Mesiya. Jwau aona cidzindikiro ceneci pakubatizwa kwa Yezu. Bhibhlya isalonga kuti ipi ndipyo pidacitika: ‘Pidamala Yezu kubatizwa, abuluka m’madzi. Penepo pene, thambo yafunguka, Yezu aona Nzimu wa Mulungu udatcitha ninga nkhangaiwa mbubwera kuna iye. Yabvekambo fala ya kudzulu kuti: Uyu ndiye mwana wanga wakufunika kakamwe mbandikomerwa naye.’ (Mateo 3:16, 17) Mudamala kuona na kubva pidacitika, Jwau nee apenula kuti Yezu atumwa na Mulungu. (Jwau 1:32-34) Mu ndzidzi udatsanulirwa iye nzimu wa Mulungu, peno mphambvu yakuphata basa, pa ntsiku ineyi, Yezu adzakhala Mesiya, peno Kristu, wakuikhwa toera kukhala Ntsogoleri na Mambo.​—Izaiya 55:4.

⁹ Kukwanirisika kwa maprofesiya a Bhibhlya na umboni wa Yahova Mulungu pisapangiza pakweca kuti Yezu akhali Mesiya adapikirwa. Mbwenye Bhibhlya isatawira mibvundzo inango miwiri thangwi ya Yezu Kristu: Kodi iye abuluka kupi, na akhali munthu wa ntundu wanji?

10. Bhibhlya isapfundzisanji thangwi yakukhalapo kwa Yezu mbadzati kudza pa dziko yapantsi?

¹⁰ Bhibhlya isapfundzisa kuti Yezu akhali kudzulu mbadzati kudza pa dziko yapantsi. Mikeya aprofetizari kuti Mesiya mbadabalwa ku Betlehemu, pontho alonga kuti Iye ndi ‘wakale kakamwe.’ (Mikeya 5:2) M’midzidzi izinji, Yezu alonga kuti iye akhali kudzulu mbadzati kubalwa ninga munthu. (Lerini Jwau 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5) Ninga cakucitwa cauzimu kudzulu, Yezu akhali na uxamwali wakupambulika na Yahova.

11. Bhibhlya isapangiza tani kuti Yezu ndi Mwana wakufunika kakamwe wa Yahova?

¹¹ Yezu ndi Mwana wakufunika kakamwe wa Yahova, na mathangwi adidi. Iye asacemerwa ‘Mwana wautombo wa pyonsene pidacitwa,’ thangwi ndiye wakutoma kucitwa na Mulungu.b (Akolose 1:15, NM) Pana cinthu cinango cinacitisa Mwana unoyu kukhala wakupambulika. Iye ndi ‘Mwana m’bodzi ekha.’ (Jwau 3:16) Ipi pisabveka kuti Yezu ndiye basi adacitwa na Mulungu ene. Pontho, Yezu ndiye ekha adaphatisirwa na Mulungu mudacita Iye pinthu pinango pyonsene. (Akolose 1:16) Yezu asacemerwambo “Fala.” (Jwau 1:14) Pyenepi pisabveka kuti iye akhalonga m’mbuto mwa Mulungu, mbapereka mphangwa na pipfundziso kwa ana anango a Baba, aanju na anthu.

12. Tisadziwa tani kuti Mwana wautombo si sawasawa na Mulungu tayu?

¹² Kodi Mwana wautombo ndi sawasawa na Mulungu, ninga munakhulupira anango? Bhibhlya nkhabe pfundzisa pyenepi. Ninga taona pa ndima idamala, Mwana acitwa. Inde, iye ali na matomero, mbwenye Yahova Mulungu nee ali na matomero peno mamalisiro. (Masalmo 90:2) Mwana m’bodzi ekha cipo anyerezera kuyesera kukhala sawasawa na Babace. Mwapakweca Bhibhlya isapfundzisa kuti Baba ndi nkulu kupiringana Mwana. (Lerini Jwau 14:28; 1 Akorinto 11:3) Yahova ndiye basi “Mulungu wakukwanisa pyonsene.” (Genesi 17:1) Natenepa, nkhabe unango wakuti ndi sawasawa na iye.c

13. Bhibhlya ingalonga pya Mwana ninga ‘cithundzithundzi ca Mulungu wakukhonda kuoneka,’ isafuna kulonganji?

¹³ Yahova na Mwanace wautombo akhali na uxamwali wapadhuzi mu pyaka mabiliyau, thambo ya nyenyezi na dziko yapantsi mbipidzati kucitwa. Iwo akhafunana kakamwe! (Jwau 3:35; 14:31) Mwana unoyu wakufunika akhacita pinthu ninga Babace. Ndi thangwi yace Bhibhlya isalonga pya Mwana ninga ‘cithundzithundzi ca Mulungu wakukhonda kuoneka.’ (Akolose 1:15) Inde, ninga mwana waumunthu anakwanisa kulandana kakamwe na babace munjira zizinji, Mwana unoyu wakudzulu apangiza makhaliro na uunthu wa Babace.

14. Pyakwanisika tani kuti Mwana m’bodzi ekha wa Yahova abalwe ninga munthu?

¹⁴ Mwakuperekeka, Mwana m’bodzi ekha wa Yahova asiya kudzulu mbabwera kudzakhala pa dziko yapantsi ninga munthu. Panango munanyerezera: ‘Pyakwanisika tani kuti cakucitwa cauzimu cibalwe ninga munthu?’ Toera kucita pyenepi, Yahova acita cirengo. Iye afulusa umaso wa Mwanace wautombo kubuluka kudzulu mbauikha m’mimba mwa mwali Waciyuda anacemerwa Mariya. Nee baba m’bodzi wa unyama acita khundu. Natenepa, Mariya abala mwana wamamuna waungwiro na ancemera Yezu.​—Luka 1:30-35.

15. Thangwi yanji tinakwanisa kulonga kuti kubulukira mwa Yezu tisadziwa Yahova mwadidi kakamwe?

¹⁵ Pidalonga na pidacita Yezu mbakhali pa dziko yapantsi pisatiphedza kundziwa mwadidi. Kusiyapo pyenepi, kubulukira mwa Yezu tisadziwa Yahova mwadidi kakamwe. Thangwi yanji piri tenepa? Kumbukani kuti Mwana unoyu ndi cithundzithundzi caungwiro ca Babace. Na thangwi ineyi Yezu apanga m’bodzi wa anyakupfundzace: “Uyu anandiona ine pano, anaonambo Baba.” (Jwau 14:9) Mabukhu manai a Bhibhlya anadziwika ninga Mphangwa Zadidi​—Mateo, Marko, Luka, na Jwau, asatipanga pizinji pya umaso, mabasa, na makhaliro a Yezu Kristu.

16. Kodi mphangwa zakufunika za Yezu zikhali zipi, na pipfundziso pyace pikhabuluka kupi?

¹⁶ Yezu akhadziwika mwadidi ninga ‘Mpfundzisi.’ (Jwau 1:38; 13:13) Kodi iye apfundzisanji? Pakutoma, mphangwa zace zikhali ‘mphangwa zadidi za Umambo’​—unoyu ndi Umambo wa Mulungu, utongi wakudzulu unafuna kudzatonga dziko yonsene yapantsi na kubweresa nkhombo zakukhonda mala kwa anthu akubvera. (Mateo 4:23) Kodi zenezi zikhali mphangwa zani? Yezu ene alonga: ‘Pinapfundzisa ine si pyanga tayu mbwenye pisabuluka kuna uyu adandituma,’ Yahova. (Jwau 7:16) Yezu akhadziwa kuti Babace asafuna kuti anthu abve mphangwa zadidi za Umambo. Mu Nsolo 8, tinadzapfundza pizinji pya Umambo wa Mulungu na pinafuna kudzacita iwo.

17. Kodi Yezu apfundzisa kupi, na thangwi yanji iye awangisira kakamwe kupfundzisa anango?

¹⁷ Yezu apfundzisa kupi? Konsene kwene kukhagumana iye anthu, m’midzi, m’mizinda ming’ono na mikulu, m’misika na n’nyumba zawo. Yezu nee adikhira kuti anthu aende kukakhala iye. Iye akhaenda kuna iwo. (Marko 6:56; Luka 19:5, 6) Thangwi yanji Yezu awangisira kakamwe na aphatisira ndzidzi wace uzinji mu kumwaza mphangwa na kupfundzisa? Thangwi kwa iye ceneci cikhali cifuno ca Mulungu. Ndzidzi onsene Yezu akhacita cifuno ca Babace. (Jwau 8:28, 29) Mbwenye ikhalipo thangwi inango ikhancitisa kumwaza mphangwa. Iye akhabvera ntsisi mwinji wa anthu ukhaenda kamuona. (Lerini Mateo 9:35, 36.) Iwo akhapwazwa na atsogoleri amauphemberi, akuti akhafunika kuapfundzisa undimomwene unalonga pya Mulungu na pifuniro pyace. Yezu akhadziwa cifuno cikulu ca anthu ca kubva mphangwa za Umambo.

18. Ndi makhaliro api a Yezu anakukomeresani kakamwe?

¹⁸ Yezu akhali munthu wa ntima wadidi na wakubvera ntsisi. Natenepa anango amuona ninga munthu wadidi na wakufikirika dhuzi. Ngakhale anapiana akhapibvambo aufulu na iye. (Marko 10:13-16) Yezu akhali wakusowa tsangulo. Iye akhaida uipi na kusowa ulungami. (Mateo 21:12, 13) Mu ndzidzi wakuti akazi akhalemedzwa pang’ono basi na akhatambira miyai yakucepa, iye akhaatsalakana na cilemedzo cikulu. (Jwau 4:9, 27) Yezu akhali wakucepeseka kakamwe. Mu ndzidzi unango, iye atsuka manyalo a apostolo ace, basa yakuti kazinji kene isacitwa na andzakazi akupwazika.

19. Ndi citsandzo cipi cinapangiza kuti Yezu akhabva ntsisi thangwi yakusowa kwa anango?

¹⁹ Yezu akhabva ntsisi thangwi yakusowa kwa anango. Pyenepi pyaoneka makamaka mudacita iye pirengo pyakuwangisa atenda, na ciphedzo ca mphambvu ya nzimu wa Mulungu. (Mateo 14:14) Mwacitsandzo, mamuna wa matanya abwera kuna Yezu mbalonga: ‘Mungafuna, munakwanisa kundiwangisa ine.’ Yezu abva kupha na nyatwa ya mamuna unoyu. Mukukulumizwa na ntsisi, Yezu afuthula dzanja yace na akhuya mamuna mbati: ‘Ndisafuna; cena.’ Mamuna awanga! (Marko 1:40-42) Munakwanisa kunyerezera kuti mamuna unoyu apibva tani?

20, 21. Yezu apereka tani citsandzo cakukhala wakukhulupirika pakubvera Mulungu?

²⁰ Yezu apereka citsandzo cadidi kakamwe cakukhala wakukhulupirika pakubvera Mulungu. Iye apitiriza na kukhulupirika kwa Babace wakudzulu pantsi pa makhaliro onsene na mitundu yonsene ya kutcingwa na nyatwa. Mwakuwanga na kupirira Yezu apembera mayesero a Sathani. (Mateo 4:1-11) Mu ndzidzi unango, acibale ene anango a Yezu nee akhali na cikhulupiro mwa iye, mbalonga kuti iye “ana nsala.” (Marko 3:21) Mbwenye Yezu nee asiya kuti pyenepi pinkhuye; iye apitiriza kucita basa ya Mulungu. Maseze atikanwa na kucitwa pyakuipa, Yezu apitiriza kupitonga, mbakhonda kuyesera kucita pyakuipa apingizi ace.​—1 Pedro 2:21-23.

²¹ Yezu akhala wakukhulupirika mpaka kufa. Kukhali kufa kwausumankha na kwakupha kakamwe m’manja mwa anyamalwa ace. (Lerini Afilipi 2:8.) Nyerezerani pidapirira iye pa ntsiku yakumalisa ya umaso wace ninga munthu. Iye amangwa, apambizirwa na mboni zaunthawatawa, apaswa mulando na atongi amiseru akuipa, asekiwa na mwinji, pontho athabuswa na anyankhondo. Mbakhali wakukhomerwa pa muti, iye apuma paulendo wakumalisa mbakakhuwa: ‘Ndakwanirisa cifuniro canu.’ (Jwau 19:30, NM) Mbwenye pa ntsiku yacitatu kutomera pa kufa kwa Yezu, Babace wakudzulu amulamusa mbakhala pontho na umaso wauzimu. (1 Pedro 3:18) Pakupita masumana akucepa, iye abwerera kudzulu. Kweneko, iye ‘akhala ku nkono wa madyo wa Mulungu’ mbadikhira kutambira mphambvu yakutonga ninga mambo.​—Ahebere 10:12, 13.

22. Yezu akwanirisanji mukukhala wakukhulupirika mpaka kufa?

²² Yezu akwanirisanji mukukhala wakukhulupirika mpaka kufa? Kufa kwa Yezu kusatifungulira mwai wakukhala na umaso wa kwenda na kwenda mu paradizu pa dziko yapantsi, mwakubverana na cifuniro cakutoma ca Yahova. Mu nsolo unatowera tinadzadinga kuti kufa kwa Yezu kusatifungulira tani mwai unoyu.